Documenten
verslagen enkele impressies van het congres van de national council of teachers of english x 1 enige informatie over de ncte en de jaarlijkse convention de national council of teachers of english verenigt ongeveer 80 000 docenten engels dat zijn voornamelijk amerikanen die les geven in het engels als moedertaal zowel in het lager onderwijs het voortgezet onderwijs als aan de universiteiten maar er zijn natuurlijk ook vele leden die zich bezighouden met het doceren van het engels als tweede taal in amerika en tenslotte zijn er veel leden die geen engels doceren maar wel hun eigen moeder taal dat zijn de internationale leden van ncte bij mijn bezoek aan het hoofdkwartier van ncte in urbana bleek dat er in neder land tussen de 30 en 40 leden zijn daar zijn veel bibliotheken onder maar toch nog aardig wat individuele leden ook ncte is waarschijnlijk de grootste vereniging van moedertaaldocenten ter wereld en verdient daarom in dit reisverslag iets meer aan dacht van groot belang ook voor moedertaaldocenten en didactici in nederland zijn de publikaties van ncte in de eerste plaats zijn er minstens zes tijdschriften die het noemen waard zijn la ngua ge arts verschijnt achtmaal per jaar het is bestemd voor leerkrachten in het basisonderwijs elk nummer bevat ideeen over de aanpak van het taalonderwijs in de klas artikelen over nieu we research resultaten lesmateriaal en kinderboeken the english journal is voor leerkrachten van de middle school en van de high school het tijdschrift verschijnt eveneens achtmaal per jaar het behandelt de laatste ontwikkelingen op het gebied van het leren stellen lezen het mondeling taalgebruik litera tuur en het gebruik van diverse media uiteraard bevat het tijd schrift ook besprekingen van publikaties op het vakgebied van lesmateriaal etc college english eveneens achtmaal per jaar verschijnend is het vakblad voor de docent engels op collegeniveau het is weten schappelijker het bevat artikelen over pedagogische en onder wijskundige ontwikkelingen professionele artikelen over tekst 69 spiegel 1 1983 nr 2 69 82 analyse maar ook een discussie rubriek college composition and communication verschijnt elk kwartaal het is een vakblad voor teachers of writing dus op schrijfin structie gespecialiseerde docenten op collegeniveau de artike len gaan over foutenanalyse over de inventio over het schrijf proces over schrijfangst en over weerstand tegen schrijven english education eveneens viermaal per jaar verschijnend is meer gericht op degenen die de leerkrachten opleiden of die de inservice training van docenten verzorgen er wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan preservice en inservice opleidingen aan de beoordeling van het praktijkwerk het practicum van de stu denten als leraar en aan verslagen over teachertraining programs uit het hele land research in the teaching of english tenslotte verschijnt eveneens viermaal per jaar het is voor geinteresseerden in onderzoeksver slagen een eldorado van belang is ook de halfjaarlijkse biblio grafie over recente research publikaties die bijna compleet is en een uniek naslagwerk de artikelen gaan over research al tijd op gebieden als beoordeling didactiek etc naast de tijdschriften zijn er de vele vakpublikaties die ncte uitgeeft soms zelfstandig soms in samenwerking met andere orga nisaties de catalogus 1982 1983 bevat meer dan 300 titels van verkrijgbare publikaties over alle aspecten van het vak een greep er uit ideas for the classroom policy and position statements dialects and english as a second language evaluating students etc elk jaar verschijnen er meer dan dertig nieuwe titels 2 het jaarlijks congres van de ncte wordt bezocht door ongeveer 4000 deelnemers het is een congres met meerdere functies ten eerste zijn er vele vergaderingen van allerlei commissies secties groe pen of andere sub eenheden al deze groepen houden zich met een specifiek gebied bezig ze gebruiken het congres om hun huishoude lijke vergadering te houden en soms ook om inhoudelijke discussies te organiseren ongeveer 50 meetings tel ik in het programma van de 72nd annual convention die van 19 24 november in washington werd gehouden ook de namen van deze werkgroepen illustreren de veelzijdigheid van de ncte ik ben ervan overtuigd dat moedertaal didactici uit nederland aansluiting zouden kunnen vinden bij deze groepen en er iets van zouden kunnen opsteken naast deze vele vergaderingen zijn er de sessions de inhoudelijk gerichte bijeenkomsten op de drie dagen die dit jaar aan sessions gewijd waren kon men een kleine 200 zittingen bijwonen mits men zich in twintigen kon splitsen heel veel lezingen vinden tege lijk plaats men moet dus kiezen en als men per se een indruk hebben wil van een gelijktijdige bijeenkomst daarvan een tape bestellen de sessions kunnen overigens allerlei vormen aannemen er zijn panel sessions waarin twee of drie sprekers een korte voordracht over hetzelfde onderwerp houden waarna discussie met 70 de toehoorders volgt en er zijn roundtable discussions waaraan vier of vijf leden deelnemen inclusief de toehoorders en er zijn question and answer sessions waarin het publiek vragen kan stellen aan drie of vier deskundigen op een bepaald gebied ten slotte kent men de statement and counterstatement sessions waarin twee strijdige standpunten kort worden weergegeven waar na het publiek zich in de discussie mengt naast de vergaderingen en sessions is er de convention exhibition waarop uitgevers van schoolboeken hun materiaal tentoonstellen deze tentoonstelling is waarschijnlijk de financiele kurk waarop het congres drijft het is een reusachtige tentoonstelling onge veer 120 uitgevers zijn er met hun leerboeken engels vertegenwoor digd de nadruk lag op materiaal voor high school en college hoe wel ik ook hier en daar materiaal aantrof voor het lager onder wijs het programma van de conventie is zo opgebouwd dat er tus sen 11 15 en 15 00 uur geen belangrijke zittingen zijn die lunchtijd kan men dan besteden aan een bezoek aan de tentoonstel ling daarvan wordt druk gebruik gemaakt wat begrijpelijk is waarschijnlijk krijgt men nergens zo n goed overzicht van wat er op het vakgebied te koop is er worden goede zaken gedaan en de bijdrage van de exhibition aan het congres kan niet gemist wor den vertelde mij alan purves voormalig voorzitter van de ncte 3 tenslotte zijn er de workshops waarmee het congres besluit de workshops werden dit jaar gehouden op de laatste drie dagen voor die workshops moet men zich tevoren inschrijven men wil voorko men dat ze te massaal worden bezocht bovendien betaalt men per workshop 20 dollar aan administratiekosten tijdens de workshop dagen zijn er minder deelnemers er waren dit jaar ongeveer 55 workshops waarbij naar mijn schatting ik heb er drie meegemaakt gemiddeld 40 deelnemers aanwezig zijn de workshops zijn van een heel ander karakter dan de sessions ze duren minstens een hele dag soms zelf twee dagen en vergen veel meer participatie van de aanwezigen de 55 workshops waren gewijd aan zeer uiteenlopende onderwerpen ik kan er zomaar een paar noemen om een indruk te geven making sense of computer applications in the english class room setting up a writing center in your district or school a practical method for improving the writing effort back home talking about books the improvement of oral language and critical thinking skills through peergroup discussions integrating across the curriculum you can do it language across the curriculum across the grades het is door het overweldigende massale aanbod van een congres als de ncte convention onmogelijk een beschrijving te geven van wat er allemaal te koop was in het bovenstaande heb ik het ge had over 200 sessions en 50 workshops daaruit heb ik een zeer doelgerichte keuze gemaakt ik heb me geconcentreerd op die bij 71 eenkomsten die me wellicht iets konden leren dat van belang kon zijn voor het project waaraan ik momenteel werk dat project is een internationaal onderzoek dat zich richt op de beschrijving van het stelonderwijs in een 14 tal landen en tevens probeert te achterhalen welke instructietechnieken de meeste effecten hebben in paragraaf 3 van dit verslag ga ik iets dieper in op dit pro ject omdat vijf medewerkers aan het project waaronder ikzelf een workshop vulden getiteld achievement in written composition an international perspective in de volgende paragraaf ga ik iets dieper in op de sessions en workshops die ik bijwoonde en die alle betrekking hadden op instructie in het schrijven 4 2 writing instruction voor het internationale onderzoek waarover ik hierboven schreef heb ik in het afgelopen jaar een literatuurstudie verricht met de centrale vraagstelling welke instructievariabelen hebben blij kens onderzoek effect op de kwaliteit van het schrijven in die literatuurstudie 5 heb ik me beperkt tot verslagen van empirisch onderzoek naar de effectiviteit van instructievariabelen in het stelonderwijs aan leerlingen uit het secundaire onderwijs of ho ger in totaal verzamelde ik meer dan 150 onderzoeken die alle trachtten na te gaan of een bepaalde didactische aanpak de stel vaardigheid van de leerlingen ook inderdaad verbeterde zonder nu uitgebreid in te gaan op de vele haken en ogen die er aan zulk onderzoek zitten kan ik zeggen dat de resultaten me nieuwsgierig maakten naar een aantal didactieken die men veelbelovend zou kunnen noemen althans als men de onderzoeksresultaten serieus wil nemen wat zijn die veelbelovende didactieken in de eerste plaats is prewriting instruction effectief daaronder verstaat men een aantal activiteiten die alle gericht zijn op het beter greep krijgen op de inhoud van het te schrijven stelprodukt er zijn allerlei prewriting discussie activiteiten maar ook andere voorbereidingen die blijkens onderzoek zeker ef fectief zijn ten tweede is revision effectief op een syste matische manier leerlingen hun tekst laten herzien en verbeteren in de derde plaats lijkt het oefenen in zinsconstructies effect te hebben op de algemene stelvaardigheid er is relatief veel aan dacht besteed aan de effectiviteit van sentence combining activities die in vele gevallen in de plaats zijn gekomen voor de traditionele grammatica oefeningen die in de vs overigens ge richt zijn op het toepassen van grammaticale regels in het taal gebruik in de vierde plaats is het inschakelen van leerlingen als mede beoordelaars van het werk van hun klasgenoten een maat regel die vaak effect sorteert de zogenaamde peer evaluation wordt dan ook vaak in het amerikaanse onderwijs toegepast omdat bovendien de zware beoordelingstaak van de docent er door wordt verlicht in mijn literatuurstudie wijdde ik geen aandacht aan een 72 bepaald type van onderzoek dat vooral gericht is op de vraag wat gebeurt er in het hoofd van de schrijver tijdens het schrijf proces dit onderzoek dat sinds 1970 in de verenigde staten wordt gedaan stelt zich dus essentielere vragen dan de tot dan toe populaire onderzoekingen die vooral de effectiviteit van be paalde didactische handelingen bestudeerden immers het is veel belangrijker te weten hoe schrijven eigenlijk gaat dan te weten of een bepaalde didactische truc werkzaam is in een bepaalde situatie mijn belangstelling tijdens het congres was dan ook gericht op bijdragen over een aantal didactische variabelen pre writing revision sentence combining peer evaluation en op de didactiek die zich liet inspireren door de resultaten van schrijf processtudies prewriting activities in de gebruikelijke leerboeken voor schrijven wordt aan voorbe reidingsactiviteiten meestal op een van de twee volgende wijzen aandacht geschonken in het eerste geval wordt gebruik gemaakt van modellen dat wil zeggen door professionele schrijvers of stu denten geschreven teksten die bestudeerd en geanalyseerd moeten worden de eraan ten grondslag liggende veronderstelling is dat hierdoor bij de leerling zal doordringen wat het kenmerk van goed schrijven is en dat hij daardoor zelf tot produktie van betere teksten zal komen het probleem is natuurlijk dat het heel goed denkbaar is dat leerlingen best een goed opstel zouden kunnen her kennen zonder zelf in staat te zijn de denkprocessen te doorlopen die nodig zijn om zo n tekst te produceren in het tweede geval worden er allerlei opwarmingsactiviteiten gedaan de eraan ten grondslag liggende veronderstelling is dat een van de grootste problemen voor leerlingen is hoe ze op gang moeten komen daarom worden vaak prewriting activities gedaan die er op gericht zijn materiaal te verzamelen voor een bepaald onderwerp dus men gaat brainstormen in kleine groepjes of aan rollenspel doen om een standpunt te ontwikkelen of men gaat een voorwerp observeren voor een beschrijving of men laat de leerlingen vijf minuten vrij schrijven waarbij ze snel hun impressies op papier moeten smijten in het algemeen zijn deze activiteiten nuttig omdat ze tot het genereren van ideeen leiden de interesse kweken en in zekere zin ook planning kunnen worden genoemd vooraf een outline maken voor het te schrijven produkt het probleem met de opwarm activiteiten is dat ze te veel gericht zijn op de voorbereiding op een bepaald onderwerp een opstel dus ze zijn er niet op gericht om de leerlingen beter te laten schrij ven in alle gevallen waarin ze een dergelijk type opdracht krij gen larry johannessen elizabeth kahn en carolyn calhoun walter presenteerden een benadering van de prewriting activities die was 73 gebaseerd op een analyse van de denkprocessen die nodig zijn bij het schrijven van een bepaald soort produkten zij presenteerden materiaal dat gericht was op de voorbereiding van een type van essays de extended definition dus een tekst waarin een be paald begrip wordt uitgelegd en begrensd hun keuze was gebaseerd op het feit dat niet alleen bij engels maar vooral in andere vak gebieden zulk soort complexe definieringsvaardigheden vaak een belangrijke rol spelen zij beschreven daarna hun materiaal waar mee ze leerlingen in het secundaire onderwijs lieten werken dat materiaal is gepubliceerd in een eric ncte boekje 6 dat ik in de belangstelling aanbeveel opvallend is dat een belangrijke rol in het geheel is weggelegd voor peer evaluation met behulp van een formulier waarop alle eisen staan die aan een goede de finitie worden gesteld eisen waarmee de leerlingen in de prewriting activities vertrouwd zijn geraakt moeten de leerlingen eikaars tekst beoordelen uiteraard is dit optreden als lezer van een tekst die ze zelf geschreven zouden kunnen hebben bijzonder instructief het beklemtoont het interactieve karakter van schrij ven iets wat op school vaak niet genoeg tot leven kan komen revision revisie strategieen zijn bij mijn weten in de nederlandse steldi dactiek geen belangrijk onderwerp van gesprek wij weten niet hoe veel aandacht het reviseren in de praktijk krijgt zoals we zo veel niet weten over de praktijk van ons moedertaalonderwijs maar mijn indruk is dat het aspect geen of nauwelijks aandacht krijgt in de vs is het herschrijven of herstellen van een tekst nadat de leerling er met de docent over heeft gepraat of op andere wijze feedback heeft gekregen een veel algemener praktijk dat bleek mij tijdens een speciale zitting gewijd aan revision strategies onder voorzitterschap van colette daiute waarin verschillende ervaringen werden gepresenteerd onder andere het gebruik van de computer word processor bij het reviseren belangrijker dan de bijdragen van de sprekers op deze session lijkt me de publikatie van eric ncte over reviseren die door ronald sudol is geredi geerd 7 in dit pas uitgekomen boekje zijn zestien opstellen over reviseren bijeengebracht het boekje is een bewijs van de enorme aandacht die revisie als onderdeel van het schrijfproces krijgt in de didactisch georienteerde literatuur want uit deze tijdschriften verzamelde ik onlangs 30 publikaties die gedurende de jaren 1975 1982 zijn geschreven en die een praktische invulling geven van het begrip de essays in het boekje van sudol zijn in sommige gevallen nogal theoretisch van aard maar minstens tien van de bijdragen zijn besprekingen van toepassingen klas activi teiten technieken om woorden en zinnen te herzien en de interac tie tussen student en leerkracht die uiteraard van groot belang is bij reviseren een belangrijke plaats krijgt ook in deze in 74 structietechniek de peer evaluation gayle l smith laat zien wat studenten kunnen leren door te proberen vast te stellen in welke volgorde drie verschillende versies van een opstel zijn geschre ven een van de leereffecten die ze beschrijft is dat studenten leren inzien dat schrijfprodukten soms eerst slechter moeten wor den voordat de echte verbetering komt robert denn beschrijft een geslaagde vorm van peer evaluation in the delphi technique revising as problem solving in deze techniek wordt de nutteloze ruis die in open discussies optreedt geelimineerd omdat de leerlingen anoniem en schriftelijk reageren op de klad versies van andere leerlingen het is mij hier slechts te doen om het aanstippen van het belang dat in de vs gehecht wordt aan revisie helaas kan ik hier geen geschikt overzicht geven van diverse revisietechnieken die in de praktijk zijn getoetst een dergelijk overzicht wil ik wel probe ren te schrijven het materiaal ervoor heb ik al verzameld en een overzicht van het onderzoek dat aantoont dat revisie activi teiten indercftad wel zoden aan de dijk zetten heb ik gegeven in het eerder genoemde literatuuroverzicht 5 belangstellenden kunnen van mij een literatuuropgave krijgen van recente literatuur over dit onderwerp de recente hier genoemde publikatie van sudol lijkt me overigens de beste entree tot dit onderwerp sentence combining exercises toen ik enige jaren geleden de research literatuur bestudeerde die zich bezighoudt met de vraag in hoeverre bepaalde vormen van grammatica onderwjs een bijdrage leveren aan de taalvaardigheids ontwikkeling kwam ik tot de ontdekking dat bepaalde transforma tioneel generatief getinte zinscombinatie oefeningen zekere po sitieve effecten hebben op de algemene kwaliteit van het stellen 8 in mijn literatuur review over de didactiek van het stellen verzamelde ik nog meer experimentele studies die alle iets kon den zeggen over de invloed van deze sentence combining exer cises op de stelvaardigheid in het algemeen uiteraard is er erg veel onderzoek waaruit blijkt dat de zinsbouw van studenten die zulke oefeningen doen gevarieerder of complexer wordt maar dat lijkt me niet zo n verbijsterend resultaat van belang is wel dat in een aantal van de studies ook de algemene kwaliteit van de stelprodukten bleek te zijn verbeterd sentence combining exercises zijn de laatste tien jaar nogal populair in de vs in de meeste methoden wordt er aandacht aan besteed en er zijn ook leerboeken die niets anders doen dan het aanbieden van een massa van deze oefeningen opklimmend in moeilijkheidsgraad en bedoeld als een toevoeging naast de normale lessen zoals bijvoorbeeld het bekende boek van strong 9 op grond van het bovenstaande 75 schreef ik in op een workshop die gewijd was aan syntax based composition its theory method and impact deze workshop werd gegeven door jean dahlquist uit austin tx en was gebaseerd op een door haar ontwikkelde methode die sinds 1978 in de praktijk was beproefd het hoofddoel van the art of the sentence a syntax based composition program was de leerlin gen van klas 8 11 een zodanige beheersing van de zinsbouw te verschaffen dat ze vaardig worden in het produceren van zinnen voor elke soort van schrijftaak die ze ondernemen vertelling beschrijving uiteenzetting etc het programa is een adaptatie van het bekende programma van christensen dat bestemd is voor collegeniveau dahlquist beklemtoonde de relatie met christensen en achtte haar programma geen verwant van de sentence combining oefeningen hierboven genoemd dat neemt niet weg dat de studen ten volgens dahlquist elf belangrijke grammaticale structuren moe ten leren beheersen in een volgorde die bepaald wordt door het belang van de structuur de moeilijkheidsgraad de vereiste voor kennis en de geschiktheid ervan voor bepaalde schrijftaken per klas worden slechts enkele maximaal vier structuren behandeld maar wel zeer intensief de leerlingen moeten zinnen van een be paalde structuur leren ontleden en benoemen en vervolgens veel zinnen van hetzelfde type bouwen uitgaande van simpeler structu ren naar mijn indruk wordt wel heel erg veel aandacht besteed aan de syntactische flexibiliteit het leerling materiaal besloeg twee heel dikke delen voor de klassen 8 11 in zekere zin vooron derstelt de methode ook al een flink ontleedkundige kennis waarvan verondersteld wordt dat die op de junior highschool is aangebracht een van de opvallende kanten van het programma was dat de leerlingen hun gebouwde of uitgebouwde zinnen moeten voor lezen waarna peer evaluation volgt van de structuur de woord keus de inhoud mijn totaalindruk was dat het hier een waar schijnlijk toch vrij traditionele grammatica aanpak betrof waarin wel ontzettend veel zinsstructuur oefeningen worden gegeven waar door het soms op sentence combining lijkt daarentegen is ook heel wat terminologische kennis noodzakelijk wat toch heel tradi tioneel is vergeleken met de nederlandse methode om geisoleerd traditioneel grammatica onderwijs te geven louter gericht op ter minologische kennis is zoiets nog heel functioneel maar alleen al door de hoeveelheid tijd die zo n methode kost is hij niet praktisch toe te passen in nederland en daarnaast zijn er nog vele andere bezwaren peer evaluation er is heel wat onderzoek gedaan naar de effectiviteit van ver schillende feedback technieken er zijn dan ook heel wat varia ties bedacht voor het corrigeren van een opstel de experimenten 76 waarin bestudeerd wordt welke methode van teacher feedback de bes te is komen niet tot eensluidende duidelijke resultaten het lijkt niet zoveel uit te maken of de docent op de ene of de andere manier corrigeert wel duidelijk positieve resultaten blijken te worden behaald in die experimenten waarin de leerlingen als mede beoordelaar worden ingeschakeld er zijn verschillende methoden ontwikkeld om de leerling zo goed mogelijk bij dat beoordelings proces te betrekken peer evaluation wor dt dan ook vaak toegepast als onderdeel van geheel verschillende didactieken wij zagen al dat het onderdeel kan zijn van de prewriting activities van revision van syntactische oefeningen in verschillende bijdragen op het ncte congres werd de effectiviteit van peer evaluation geillustreerd 10 het schrijfproces de aandacht die het schrijfproces in de research heeft gekregen sinds 1970 heeft zijn effecten er zijn al methoden in de maak die de verworvenheden uit dat onderzoek verdisconteren en prak tisch bruikbaar maken clinton s burhans en michael steinberg presenteerden hun methode the writer s way in een workshop tijdens het ncte congres the writer s way is een student centered process approach de methode met uitgebreide werkboeken voor de leerling is gedurende vijf jaar ontwikkeld en verbeterd wat zijn opvallende kenmerken van deze moderne methode opvallend is de grote hoeveelheid aandacht die het schrijven krijgt de methode is geschreven voor college studenten die in amerika ook als ze een heel ander vak studeren dan moedertaal vaak een writing course moeten volgen het werkboek is omvangrijk en bevat erg veel opdrachten oefeningen etc nadat stukjes theorie zijn behandeld de gedrukte versie omvat twee kloeke delen die alleen al door hun gewicht indruk maken de vraag dringt zich direct op hoe wij in nederland ooit tijd zouden kunnen vrijmaken voor een zo intensieve schrijfcursus het materiaal be vat oefeningen die uitgescheurd kunnen worden structuur oefenin gen stijloefeningen mechanics oefeningen spelling zinsbouw ook oefeningen voor prewriting activities het schrijven van kladversies revisie oefeningen er is een gedetailleerde instruc tie voor het revisie proces waarin voorbeelden voorkomen van de gebruikelijke problemen er worden instructies behandeld die het werken in kleine groepjes moeten mogelijk maken waarin aan peer editing wordt gedaan er worden schrijfopdrachten van schoolse aard gegeven maar evengoed real world writing tasks die men normaal functioneel zou kunnen noemen waarbij de leerlingen hun publiek en hun doel moeten specificeren naast de oefeningen en opdrachten die het werkboek de leerling voorschrijft is er de ver plichting om bijvoorbeeld gedurende deel twee een dagboek bij 77 te houden waarin drie delen worden onderscheiden een persoon lijk dagboek een dagboek over leeservaringen minimum vijf pa gina s per gelezen boek en een dagboek over schrijfervaringen voor alle activiteiten zijn minimumeisen geformuleerd wat weer samenhangt met het door de auteurs aanbevolen beoordelingssysteem dat legt de nadruk op regelmatig veel en aandachtig schrijven en de zaken op tijd inleveren de methode zit natuurlijk vol met goede ideeen die ons schrijfonderwijs in nederland zouden kunnen inspireren maar dat geldt voor meer amerikaanse schrijf instruc tie werkboeken in hoeverre de methode nu inderdaad profijt had getrokken uit de interessante schrijfproces research van de laat ste tijd bleef voor mij duister de inleiders stapten daar dan ook luchtigjes overheen ze wilden niet over deze relatie praten maar over hun produkt ik denk dat veel materiaal dat gebaseerd is op ervaring en intuitie zoals ook dit materiaal tegenwoordig het etiket process oriented opgeplakt krijgt omdat het dan be ter verkoopt dat neemt niet weg dat ik het zou toejuichen als in nederland de amerikaanse schrijfmethoden door methodenschrij vers wat beter werden bestudeerd 3 de iea written composition study in de bovenstaande paragraaf ging ik in op een viertal aspecten van de schrijfdidactiek die me op grond van mijn literatuurstu die interessant leken een dag van mijn verblijf was gewijd aan de presentatie van het internationale project waaraan ons insti tuut deelneemt in het volgende ga ik wat nader in op deze stu die en op de presentatie in de vorm van een workshop die wij verzorgden de international study of achievement in written composition probeert te beschrijven hoe in een veertiental deelnemende landen het stelonderwijs is georganiseerd hoe de examens in stelvaardig heid zijn georganiseerd en hoe het stelonderwijs in het algemeen samenhangt met een aantal culturele factoren de studie probeert ook een aantal hypothesen te toetsen die de relaties tussen ach tergrond en instructievariabelen enerzijds en de schrijfvaardig heid van de leerlingen anderzijds betreffen de studie is dus be schrijvend van aard en exploratief samenhangen tussen achter grond instructie en resultaat worden verkend wie meer wil weten over de studie kan ik verwijzen naar evaluation in education an international review series 1982 vol 5 number 3 dat in zijn geheel gewijd is aan de grondslagen van dit onderzoek 11 de leden van het steering committee van deze studie hielden in leidingen over diverse aspecten van het project de workshop was goed bezocht er waren 40 belangstellenden die na elke inlei ding met ons discussieerden over het gepresenteerde 78 sauli takala gaf een overzicht van de opzet van het project hij schetste hoe wij zullen trachten een aantal main constructs te operationaliseren zoals bijvoorbeeld student characteristics teacher characteristics curriculum characteristics teaching practices student learning outcomes wij maken daarbij gebruik van vragenlijsten af te nemen aan de leerling de docent en eventueel andere school officials en van schrijfopdrachten af te nemen aan de leerlingen uiteraard moest veel voorwerk worden gedaan om tot een bepaald model een stelsel van onderling lo gisch samenhangende hoofd variabelen te komen daarna moest in internationaal verband worden gezocht naar mogelijkheden om de diverse achtergrondvariabelen achtergronden van de student van de docent curriculumkenmerken en de instructievariabelen en de leerresultaten van de leerlingen te operationaliseren dat valt niet mee omdat men een internationaal aanvaardbaar en toepasselijk begrippenapparaat moet hanteren de vragenlijsten over de diverse achtergrondvariabelen zijn in internationale sa menwerking tot stand gebracht in een langdurig proces van scha ven verbeteren veranderen en aanvullen de concept versies zijn in diverse landen uitgeprobeerd en daarna in internationale verga deringen weer herzien judith kadar fulop gaf een overzicht van de problemen die samen hangen met de opdracht de verschillende curricula te beschrijven de opvattingen die bepalen hoe het stelvaardigheidscurriculum er uit moet zien zijn cultureel bepaald aan al deze culturele ver schillen moet het meetsysteem dat een internationaal project hanteert voldoende recht doen in perspectives on the curriculum in written composition een artikel dat zij samen met anderen voor evaluation in education schreef is een groot deel van haar bijdrage terug te vinden ikzelf hield een inleiding over de overwegingen die geleid hadden tot de vormgeving van de vragenlijst aan de docent over de in structie technieken ik heb zoals al eerder vermeld de empiri sche literatuur over de didactiek van het stellen bestudeerd om er achter te komen welke instructie variabelen zeker in de inter nationale vragenlijst aan de orde zouden moeten komen daarbij moest ook het probleem worden opgelost op welk niveau van abstrac tie de vragenlijst moest worden geformuleerd moesten er algemeen onderwijskundige categorieen en termen worden gebruikt zoals bij voorbeeld benjamin bloom die onderscheidt 12 of meer op het moedertaalonderwijs toegespitste categorieen zoals bijvoorbeeld ten brinke die formuleert 13 of termen die door docenten zelf worden gehanteerd en als nadeel hebben dat ze nogal detaillis tisch en zeer specifiek zijn 14 anneli vahapassi beschreef hoe wij in het internationale gezel schap de besluitvorming hadden georganiseerd met betrekking tot 79 x rii jj a eei it ean icc 1 til scnrnt c ycr 11 l iti il z l v r 1t 1 e ch 1 e at u nui utr vi i r 1 c r rci i j 23 vaj 2 clca l i r ie v t ar cv30 r k j a rsinc 2ai mier a icr aai u j ct i ir ctak ca ros vt at x miftl j tan ra cs zzr c ure la aja in3 a cortrii j r 2 ac aicer ara z c z iu r ai e rennt et i 1 truc iet ri soa ii i a i r iy e n m aci f u i i j jr i a i 3 a crr c tan ar cal a i 0 a i i i i r aiij in tvai lt u w l i 3cg21ec aaj cscr iascn an a a vet jc icia i en aa 1 iar ais oao i isr r iii k jwiui na r o io var c it a art v at ia 1 on rol ax r a r r aa ic r aaiacrs icn nvrjan f tiil u j r ar i naj u 11 ne j i ii nr ul j1 1u j v iia in r r itw s tt i t 2 1 1 a 11 i o 1 ia zoek te maken zeker is dat je met vooropgezette bedoelingen naar een congres moet gaan je moet weten welke specifieke bijdragen je iets verder kunnen brengen met het werk waarmee je bezig bent daarom heb ik me gericht op bijdragen die mijn verkenningen op het gebied van de didactiek van het stellen zouden kunnen stimule ren ik ben dan ook teruggekomen met iets meer informatie over die instructie variabelen prewriting activities revision sentence combining peer evaluation process approach waarin ik geinteresseerd was voorts is het natuurlijk prettig als je in een zeker verband hoort zoals ik in het netwerk van het inter nationale project dat maakt communicatie met op dezelfde onder werpen gerichte collega s gemakkelijker amerikaanse introducties bij anderen helpen je sneller de personen te vinden die je ook wilt spreken tenslotte is het zelf een bijdrage leveren aan een congres misschien opzichzelf een goede reden om er naar toe te gaan maar ik vind een congresbezoek in de vs in het algemeen toch alleen gerechtvaardigd als je toch in de buurt moet zijn dat was in mijn geval zo ik moest aansluitend op het ncte congres veer tien dagen over de besproken written composition study vergade ren in champaign urbana 111 amsterdam januari 1983 h wesdorp noten x verslag van een bezoek aan het ncte congres 1982 van 19 24 november gehouden te washington d c dit bezoek werd moge lijk gemaakt door een bijdrage van de stichting voor onder zoek van het onderwijs te den haag 2 de ncte is gevestigd op het volgende adres 1111 kenyon road urbana illinois 61801 een lidmaatschap inclusief een tijd schrift kost 30 extra tijdschriftabonnementen kosten van 8 tot 20 extra per tijdschrift een comprehensive member ship dat zeven tijdschriften omvat plus een exemplaar van elke nieuwe ncte uitgave kost 80 3 ik heb een bloemlezing uit de catalogi van de 120 exposanten meegenomen die een beeld geeft van verkrijgbare schoolboe ken 4 ik bezocht dus voornamelijk sessions en workshops over schrijfonderwijs met speciale aandacht voor de genoemde in structie variabelen pre writing activities revision sentence combining peer evaluation process approach daar naast bezocht ik enkele sessions over de integratie van onder zoek en praktijk en over het op grote schaal beoordelen van de resultaten van het onderwijs op het gebied van de taalvaar digheid large scale assessment in australie canada en engeland 5 de didactiek van het stellen een overzicht van het onderzoek 81 naar de effecten van diverse instructie variabelen op de stel vaardigheid amsterdam stichting centrum voor onderwijsonder zoek 1982 6 johannessen l r e a kahn c calhoun walter designing and sequencing prewriting activities urbana 111 eric ncte 1982 7 sudol r a ed revising new essays for teachers of writing urbana 111 eric ncte 1982 8 tordoir a h wesdorp het grammatica onderwijs in nederland den haag staatsuitgeverij svo 1979 9 strong w sentence combining a composing book new york random house 1973 het boek wordt nog steeds herdrukt en ge bruikt 10 nancy sommers en thomas newkirk hielden op voor mij ongelukki ge momenten hun inleidingen over peer evaluation hun bijdra gen heb ik opgevraagd 11 evaluation in education an international review series vol 5 number 3 uitgegeven bij pergamon press oxford new york etc bevat de volgende bijdragen 1 sauli takala on the origins communicative parameters and processes of writing 2 avon crismore cognitive processes in the composition and comprehension of written texts 3 judith kadar fulop parynaz pezeshkpour alan c purves perspectives on the curriculum in written composition 4 anneli vahapassi on te specification of the domain of school writing 5 eva baker the specification of writing tasks 6 hildo wesdorp barbara a bauer alan c purves toward a conceptualization of the scoring of written composition 7 sauli takala alan c purves annette buckmaster on the interrelationships between language perception thought and culture and their relevance to the assessment of written composition 8 alan c purves conclusions appendix i richard j stiggins an analysis of direct and indirect writing assessment procedures appendix ii international sample of compositions 12 bloom b g human characteristics and school leaming new york mcgraw hill book company 1976 13 brinke j s ten the complete mother tongue curriculum gro ningen london wolters noordhoff longman 1976 14 wesdorp h on the identification of critical variables in written composition instruction amsterdam sco 1983 82