Publicatie datum: 1993-01-01
Auteur: Michael Buykx
Collectie: 03
Volume: 03
Nummer: ?
Pagina’s: 41-48
Documenten
michael buykx ervaringen met tekstervaring bij catullus vanwege het onlangs herziene eindexamenprogramma moeten leraren klassieke talen veel tijd besteden aan de receptie van antieke literatuur druk in de weer met gedichten romans en toneelstukken van alle mogelijke beroemdheden en hen die dat graag hadden willen worden ontdekte ik een originele nieuwe bron en wel bij de leerlingen van klas v4a 1991 92 van het christelijk lyceum delft al eerder had ik met 4 gymnasium de romeinse dichter catullus ca 84 54 v c gelezen ik had goede ervaringen met de selectie van 8 gedichten uit hoofdstuk 33a van de oude taal der romeinen en had me voorbereid met de docentenhandleiding die de nodige wat vind je vragen suggereert toch was ik steeds blijven steken in een traditionele grammatica vertaalmethode roet af en toe wat eigen uitleg over de bedoelingen van de auteur in 1992 had ik een grote vierde klas waar je mee kon lezen en schrij ven dit keer geen inleiding over leven van catullus metriek tekstoverlevering en andere ballast maar gewoon catullus afgesproken dat we doen alsof de ik en catullus samenvallen en na ieder gedicht een klassegesprek wat doet het je wat voor iemand stel je je voor bij catullus heb je dit zelf wel eens meegemaakt zou jij verliefd kunnen worden op iemand als lesbia de geliefde over wie catullus gedichten gaan ook zo n gesprek gaat na zeven keer vervelen het blijft immers moeilijk om in een groep van 22 leerlingen over persoonlijke onderwerpen te praten en lang niet alle lessen waren even gevoelig toch wilde ik de gok wagen om een paar ideeen uit te proberen die mij destijds bij de tweede fase lerarenopleiding aan de hand zijn gedaan en waarvoor ik zeer erkentelijk ben mijn stagebegeleider van weleer albert ruiter van het chr lyceum dr w a visser t hooft in leiden had me eens een dichtbundel laten zien die zijn leerlingen na hun catullus lectuur hadden gemaakt bovendien had ik op college de opdrachten tekstervaring van anton van hooff gekregen waarover mannus goris berichtte n a v de studiedag van de sectie athenea met latijn bulletin van de vereniging classici nederland jrg 11 nr 33 dec 1986 5 10 12 opdrachten tijdens een projectweek over sexualiteit en relaties vreesde ik dat er van serieus lesgeven niet al te veel terecht zou komen ik deelde de lessen in tweeen eerst bespraken we vergelijkingsmateriaal bij de gedichten van catullus graffitti uit pompeii epigrammen van martialis etc diverse vertalingen van de gedichten en de basia kusjes van janus secundus 1511 1536 deze waren ook in de lessen nederlands van mijn collega nederlands mw c m beun aan bod gekomen de tweede helft van de les 41 buyckx ervaringen met tekstervaring bij catullus mochten de leerlingen werken aan de opdracht geef je eigen catullus bundel uit en opdracht was verplicht alle 8 behandelde gedichten over te nemen en van een korte titel te voorzien verder was er een vrije keuze uit een aantal opdrachten zoek muziek uit die past bij het gedicht datje t meest aanspreekt maak een eigen bewerking van deze gedichten beschrijf hoe jouw lesbia er uit ziet zoek hier foto s plaatjes bij of teken haar schrijf gedichten die lesbia als reactie teruggestuurd zou kunnen hebben beredeneer welke van de 3 vertalingen van gedicht 70 je t meeste aanspreekt zoek andere gedichten uit die bij deze thema s passen denk na over de lay out van de gedichten bijv op de manier van paul van ostaijen resultaten verbluffend vooral de muzikale opdracht viel meteen in goede smaak de zelfwerkzaamheid werd steevast opgevrolijkt door cassettebandjes met popmuziek die leerlingen meebrachten op voorwaarde dat ze toelichtten waarom die muziek van toepassing was op een bepaald gedicht maar al met al was er door gezelligheid lesuitval en het uitlopen van mijn behandeling van het echte vergelijkingsmateriaal nog weinig zichtbaar resultaat toen de voorjaarsvakantie aanbrak de eerste les daarna moest het werk worden ingeleverd het resultaat was verbluffend ik laat hier enkele resultaten zien n b de latijnse gedichten zijn makkelijk terug te vinden waar nodig laat ik steeds de nederlandse vertaling van de gedichten van catullus door mw dr l m oostenbroek verzamelde verzen leiden 1986 voorafgaan aan de verwerking van de leerlingen i c 85 odi et amo odi et amo quare id faciam fortasse requiris nescio sedfieri sentio et excrucior ik veracht en heb lief vraag je soms waarom ik dat doe ik weet het niet ik voel het in mij en ga er aan kapot l m oostenbroek p 98 doubts ido i don t know why i feel i feel bad about it 42 buyckx ervaringen met tekstervaring bij catullus with or without you van u2 is en blijft voor mij het beste bij dit gedicht omdat de twijfel en radeloosheid er het meest in spreekt toen ik het gedicht las dacht ik meteen aan dit lied natascha sarijoen ii c 86 quintia formosa est multis quintia is een verschijning zegt men goed ze is blond lang en rijzig deze aspecten erken ik wel heel dat verschijning ontken ik want iedere charme ontbreekt die zo forse gestalte elk greintje pit lesbia is een verschijning zij is de mooiste en zij alleen ontnam alle vrouwen hun uitstraling l m oostenbroek p 98 letterlijk mica salis korreltje zout beestachtig goed quintia is mooi voor hen die al tevreden zijn met een halve kippepoot of de bout van een konijn nee ik wil een hele kip of een gebraden everzwijn ik tast toe en neem lesbia want zij is zo dol fijn michiel tiggelman trommel in bed was zij een bom op straat was zij een bom in de disco was zij een bom maar in gesprek was zij stom jij daarentegen bent overal een bom maar bovenal in gesprek gaat mijn hart bom bom bom pieter buitelaar iii c 83 lesbia mi praesente viro lesbia maakt me flink zwart in het bijzijn van haar man waarover die onnozelaar zich zeer verkneukelt ezel merkje dan niets zweeg ze ons tweeen vergeten dan was ze normaal nu grauwt ze en snauwt ze ze denkt dus niet alleen aan ons maar wat veel prikkelender is ze is kwaad zo zit dat ze gloeit van binnen en praat l m oostenbroek p 97 43 buyckx ervaringen met tekstervaring bij catullus bijten blaffende honden niet in het bijzijn van haar man beledigt lesbia me zoveel ze kan haar man kijkt toe en geniet ezel dat jij het niet ziet als ze zweeg zou ze onze liefde zijn vergeten maar ze kan haar mond niet houden ze wordt gekweld en gebeten martijn renaud de stor m het aanwezig zijn van twee mannen brengt donder en bliksem in lesbia teweeg gaande in mijn richting de ander lacht dan als een dondergod die zijn vernietigingen zegeviert de dwaas geloof jij werkelijk in deze verdichting als zij onze relatie zou zijn vergeten straalde voor haar de zon aan heldere hemel het tegendeel is echter het geval zo blijkt uit een duistere hemel en een geheel andere verlichting erger is dat haar woede is ontvlamd vertoornd door de hevige storm der liefde haar steeds drijvend in een andere richting achtergrondmuziek riders on the storm van the doors door het woordgebruik in het gedicht en de sombere sfeer die het gedicht uitstraalt vind ik ze toch goed bij elkaar passen philip van der enden vi c 70 nulli se dicit mulier niemand wil mijn eigen vrouwe liever trouwen zegt ze dan mij ook al dingt jupiter zelf naar haar liefde dat zegt ze mar wat een vrouw haar gretige minnaar zegt schrijf dat maar in de wind en het snelstromend water l m oostenbroek p 93 een korreltje zout ze zegt alleen mij te willen trouwen zelfs juppiters aanzoek af te zullen slaan dat zegt ze 44 buyckx ervaringen met tekstervaring bij catullus maar wat een vrouw haar gretig minnaar zegt schrijf dat maar in de wind of in het snel stromende water sandra spuybroek titel zie bij gedicht ii c 86 antwoord van lesbia ik meen het als ik zeg dat ik mijn hart alleen aan jou verpand al zou ook juppiter mij vragen om mijn hand helaas is een paar jaar eerder romus langsgekomen en hij heeft mij bij de hand genomen martine van der knaap vii c 5 vivamus mea lesbia leven liefste lesbia en liefde de kwaaie praatjes van betweterige oude mannen geven we daar geen duit om zonnen kunnen opkomen en ondergaan maar als voor ons eenmaal het korte daglicht dooft rest ons een eeuwige nacht van slapen geef me duizend zoenen en dan honderd en nog eens duizend en nog honderd als we dan de honderdduizend hebben volgemaakt vegen we alles uit zo weten wij niets en kan geen boos oof vat op ons hebben wanneer hij de som onzer zoenen kende l m oostenbroek p 26 uit catullus song words music by martin van der steen and rob anderson v4a oh let us enjoy the live we had making love no matter what the old man said the suns can go up and down but they will never stay red 45 buyckx ervaringen met tekstervaring bij catullus when the ligfits go down it 11 be a long dark night so gimme thousands of kisses and it 11 be allright let s make love till it is light refr is my head up is my head down i don t know what i m doin i don t know if i m drown is she here with me now or in some other dirty town viii c 8 miser catulle desinas ineptire catullus jij dwaas stop dit zinloze gedoe watje denkt dat verloren is is verloren vroeger straalden vonkende zonnen jou tegen toen steeds jouw weg leidde naar waar je lief voorging zij door mij bemind als geen vrouw bemind zal zijn daar speelden wij toen talloze spelletjes die jij wel wilde en de liefste niet afwees waarlijk vonkende zonnen straalden je tegen nu wil zij niet meer wil dan ook niet beheers je en loop haar niet na die jou ontloopt wees geen dwaas nee blijf standvastig van binnen maak jezelf sterk vaarwel liefste kijk catullus maakt zich sterk en zal je niet zoeken niet smeken als je niet wilt maar het zal pijn doen als je geen smeekbeden hoort jij verwenst wezen wat voor leven restje nu wie zal nu om je werven wiens schoonheid word je wie zul jij nu beminnen wie toebehoren wie ga je kussen wiens lippen ga je bijten nee catullus houd vol in standvastigheid l m oostenbroek p 27 catullus aanvaard nu eens het ontbreken van de liefde die eens als een zon helderwit voor jou scheen jouw geliefde wilde wat jij wilde het was een paradijs op aard als een bloem ontvouwde de liefde zich en pronkte met zijn kleuren 46 buyckx ervaringen met tekstervaring bij catullus nu is de bloem vertrapt het heldere licht gedoofd aanvaard het en tast niet langer in het donker naar liefde die er niet is maak je hart ongevoelig wie zal jou nu kussen meisje wie zal jou liefhebben gevallen ben je gevallen in de diepste put en catullus maakt zijn hart ongevoelig marco van leeuwen wie was lesbia hoe heeft lesbia er uit gezien ik denk dat ze mooi is heel slank lang donker bruin glanzend haar donkere ogen slanke handen mooie lange nagels margot van eijk volgens catullus was lesbia dus geen dom blondje dat zich om laat praten of met alle winden mee waait en alles doet wat haar man haar opdraagt te doen aan de andere kant is zij gemeen zij doet catullus pijn door hem te beledigen alleen maar om te laten merken aan haar man dat zij niet op catullus verliefd is maar in werkelijkheid misschien wel verder denk ik dat lesbia bruin haar had zoals veel mensen in die streek hadden en mooie ogen michel jense de invloed van catullus op songwriters de koning van de door catullus geinspireerde songwriters is wel sting bijna elk nummer heeft wel vlagen waarin sting door gevoelens of zelfs de tekst van catullus geinspireerd is dit is zeer duidelijk bij het nummer be still my beating heart never to be wrong never to make promises that break it s like singing in the wind or writing on the surface of a lake deze regels zijn rechtstreeks gepikt uit gedicht vi van catullus gerben moerman en dan heb ik het nog niet eens gehad over de catullus navolgingen van andere dichters die de leerlingen hebben gevonden hans andreus byron carmen acte 4 scene ii lydia keuning anton korteweg hans lodeizen petrarca shakespeare joost van den vondel roemer visscher levi weemoedt willem wilmink en vele vele anderen 47 buyckx ervaringen met tekstervaring bij catullus ik kan verzekeren dat het een enorm voorrecht is om als docent te mogen lezen wat catullus voor je leerlingen betekent een greep uit hun werk leert dat wij als leraren toch eigenlijk maar randversierselen zijn al mijn stencils en video s julius caesar bier etiketten hoegaarden 8 7 en projecten verbleken als sneeuw voor de zon als je ziet wat 15 en 16 jarige leerlingen in hun vakantie aan catullus verwerkingen vinden en produceren dit artikel is eerder gepubliceerd in het bulletin van de vereniging classici nederland jaargang 17 nr 63 oktober 1992 28 32 commentaar van een bevriende collega leuk artikel hoor maar denk je nou echt dat sting catullus heeft gelezen michael buykx is docent klassieke talen aan het christelijk lyceum delft hij werkte mee aan het opstellen van kerndoelen klassieke talen van de vereniging classici nederland en is thans betrokken bij het redigeren van eindexamen syllabi bij de vervolgcommissie klassieke talen correspondentieadres spaansepoort 14 3011 mn rotterdam 010 4330538 48