Etnische minderheden en geletterdheid

versla g onderwijskundige bij de faculteit onderwijs en o pvoe ding van de algemene hogeschool a msterd a m aan de ha nd van jammer genoeg o nl eesbare geprojecteerde tek sten wilde zij il thera van der heijden lu streren hoe geschreven vaktaa l naa r aard en s truc t uur voor veel l eer lin gen ui t etnische groe etnische minderhede n p erin gen een be langrij ke b el emmering vo rmt bij doorstroming naar vervol gonderw ijs enlof en geletterdhei d toetreding tot de arb eidsmar k t h aar betoog sloot zij af met een aa ntal aanbevelinge n l aurina de voogd a rabiste en medewe r ks ter van h et ne derl andse bibliotheek en lectuur aan d e voo ravon d van he t internatio nal liter centrum zette vervolgens uiteen wel ke acce nten acy year werd o p 12 decembe r 1989 aan de ka tot d usverre bi nnen leesb evor d ering zijn ge th ol ieke universiteit b rab ant x u s in tilb u r g pl aatst voo r zover het een uitwerk ing bet reft een symp osium geh oude n over he t onderwerp naar etnische groep en voor h aar is de vr aag be et nisch e minderh eden en geletterdhei d d i t langrijk of er persp ectief is op een effectieve symp osium werd georgan iseerd d oor he t struc turele b ijdrage door openbare b i b liothe werkverba nd taal en minderh eden van d e let k en aan leesbevorder ing onder immigranten terenfacul tei t van d e kub i n samenwerk i ng met beleidsvoering binnen bibl io t heken zou lang de sectie onderwijs van de nationale unesco niet al tijd in die richting wijzen commissie ter afsluiting van de ochtendsessie hie ld ger o nd er etn isch e m inderheden in ned e rland is tr u d lemm ers medewerkster va n het we rk s prake van een relatief grote mate van o ngelet verband taal en m inderheden van de kub een terdh eid mede ten gevol ge van een l age scho voordracht over gel etterdh eid en overheids lingsgraad is het percentage analfabeten ond er voor lich ti ng zij ging i n op de vraag welk e volwassenen mig ranten uit me diterrane landen taalvaard ig heidseisen er op dit momen t worden h oog d aarnaas t blijkt ui t gegeven s van perio gesteld aan led en van etnische minderheden om dieke p eilingsonderzoeken d at ond er alloch e ffectief gebrui k te ku nnen maken van folders tone kinderen s prake is van r elatief veel functio en brochures die de overheid produceert ook neel analfabetisme het doel van het sy mpo deze bijdrage werd zoals te doen gebruikelijk sium was om op b asis van ond erzoeksgegeve ns afgesloten met het aanreiken van mogelijke op e n o nderw ijservaringen te komen tot beleids lossingen voor gesignaleerd e knelpunten a d viezen die gerich t zijn op h et teru gdri nge n van ongele tterdhe id on d er allocht one volwas tijdens de middagsessie werden er maar liefst senen enerzijds e n het voorkomen va n ongelet tien voordrachten gehouden verdeeld over terdheid onder allochtone kinderen anderzijd s twee in de tijd gelijk gep rogrammeerde groe h et ochtendprogramma van h et symp osium p en b es t ond uit enkele pl enaire voordrach ten rond in de ene groep werden er vijf lezi ngen ge om he t th ema geletter dheid en samenleving hou d en over alfab etisering van volwassenen in achtereenvolgens wer d en presenta t ies ver de andere groep werd ge l etterdheid i n verband zorgd door mensen uit de wereld van de advies gebracht met de toekomstige invoering van d e rad en de le raren opl eidingen het bi bl iotheek basisvorming in deze groep woonde ik de le wezen en de wetenschap zingen bij piet l itjens bespra k de resultaten van twee kleine exp er imenten een in groep 6 van ond e r d e titel geletter d heid en p ositie o p de het b asisonderwijs en ee n in de brug klas van h et arbeidsmarkt maakte h an entzinger lid van de voortgezet onderwij s mavo havo vwo in wetensch app e lij ke raad voor het rege ringsb e deze twee exp erimen ten is vooral gelet op de leid nog m aar weer eens duidelijk tot welke tra nsfer van h e t lees en schrijfonderric ht in h et conclusies d e raad in h aar rapp ort allochto taalon derw ij s zowe l eerste als tweede taal naar nenheid nr 36 moes t komen het on derw ijs i n d e za akvakken a ardrij ks kunde d e tweede bijd rage was van i re ne steinert geschieden is b iol ogie 36 moer 1990 1 in de tweede bijdrage van frans teunisse n ren zij benadrukte in h aar verhaal h et be lang r ijk suniversiteit u trecht stond de th eorie van lees e n s tudievaardig hede n waar het gaat van cu mmins centraal deze theorie d efi nieer t o m sch ools ucces i n h et voortgezet o nderwij s tweetaligheid als h et rep er toire van vaardigh e veel allochtone lee rlingen hebb en deze vaar den in twee talen d at voor een bela ngrijk d eel di gheid b ij hun e ntr ee in he t voort g ezet onder ee n gemeenschapp elijke basis kent d oo r d eze wij s no g niet g enoeg o ntwi kkeld o ok binn en ge m eensch a ppelij ke basis wordt ee n transfer h et voor tgeze t ond erwijs zelf wordt aan de van vaardighe d en van de ene naar de an dere taal ontwikkeling van lees en s tudievaardig hed en mogelijk z o valt te verklaren waaro m een ge waakt te weinig aand acht gegeven waarbij het r i ngere on d erwijstijd i n het nederlands n iet b ovendien n ie t duidelijk zou z ij n welk e le raar in ten koste h oeft te gaan van de ontwikk elin g van b egi nsel voor d eze t aak veran twoo rd elijk is schriftelijke vaardig hede n in die taal aan h et d e lange in opzet misschie n toch wat saaie eind van de bijdrage we rd aangegeven welk e d ag werd a fgesl o ten m et een korte fo rumdis belei dsmatige consequenties zij n ve rb ond en cussie over het b el eid te r zake aan de wete n schappelij ke studi e van tweetalig l ees en sc hrijfond e rwijs in meijuni versch ij nt er b ij swets z eitli nge r paul filipiak katholiek pedagogisch cen een publikatie waarin alle l ezingen zij n op ge trum ging ve rvo lge ns in o p h et h oofd stuk nomen leermi ddelen er zo uden twee belang r ij ke as pecten te on dersch ei d en zijn ten eerste gaat h et om l eerpakketten waar in d e instructie in d e eer ste en twee d e taal zorgvuldi g op elk aar zij n afgestemd ten tweede vereisen dergelijke p ak ket ten een zorgvuldige ad o ptie en implem en tatiefase aan de ha nd van de o ntwikkeling en invoering van turkce abece ee n turkse leesme thode die p a rallel l oopt aan een veel gebrui kte nederlandse l eesmetho de werd en b ei de aspec ten toegelicht de vierd e lezing was van hilde h acquebord r ijksuniversiteit g roni ngen in deze bijd rage werd in gegaan op een ond erzoek naar de ont wi kkel i ng van tekstbegrip in h et n ederlands als twee d e ta al bij turk se en nederland se leer li ngen in het lbo mavo vana f klas i tot en met klas 4 h et onderzoek l aat zien dat tur kse l eer lingen o p elk onde rwijs niveau o ngeacht hun verb l ijfs duur op verbale t aken lager scoren d an ne d erlandse leerlinge n op het niveau van tekstbegrip bleek dit niet altijd het geval het lijkt erop dat turkse kind eren al s het o m tekst begrip gaa t hun verb ale achterstand compen seren door efficient e leesstrategiee n te hanteren vanuit de resulta ten van het ond erzoek wordt ervoor gel eit d a t er i n de basisvorming mee r aandacht komt voor de on twikkel ing van tekst begrip e en geintegreerde leesvaardigh ei dstrai n ing zo u moeten ui t gaa n van fun ctionele prin cip es e n top down s trategieed bij het lezen van teks te n m oeten s timul ere n d e l aatste voordr acht werd ve rzorgd door inge h ofmars stich ti ng o pl eid ing voo r lera 1 9 90 1 moer 37