Expansie van klassieke leerboekenmarkt, of de versneden wijn der Oudheid in nieuwe zakken

harrie habets expansie van klassieke leerboekenmarkt of de versneden wijn der oudheid in nieuwe zakken de toekomst van het verleden dat lijkt me de beste karakterisering van de rich ting die met het nieuwe eindexamen klassiek e talen sinds het vorig jaar is in geslagen wie vroeger o p schoo l grieks en of latij n to t en me t het eindexamen heef t doorstaan herinnert zich waarschijnlijk no g dat het doorworstelen gedurende de vijfde e n zesde klas van ongeveer 3000 authentieke regels wereldliteratuur de belangrijkste voorwaarde vormde om eindeexamen te mogen doen in de oude ta len als er naast het gepuzzel op de vierkante centimeter door de leraar nog wat wijdser werd gevormd misschien wel door de tip om couperus de komedianten of haasses de draad in het danker of de medee van anouilh op de lijst te zetten was dat weliswaar literaire vorming door confrontatie me t het vreemde en be wustwording van het eigene conform de doelstellingen van dit schoolvak maar het eindcijfer wer d daardoor niet verhoogd vooral he t kunnen vertalen daar scoordejeop alles word t alsmaa r anders dus n u oo k he t centraa l schriftelijk exame n grieks en latijn in de vorige tsjip werd daarvan verslag gedaan 1 de essentie is dat behalve uiteraard het vertalen van een onbekende tekst uit een voorgeschreven pensum ook parallelteksten van andere auteurs in verta ling en secundaire literatuur de medee van anouihl een artikel over de 17e eeuwse nederlandse schilderkunst recensies van afedea opvoeringen het dag boek van etty hillesum christa wolff getoetst kunnen worden expansie boekenmarkt het examen dient de afspiegeling te zijn van het gegeven onderwijs leerden wij bij vakdidactiek alzo de oude wijn der klassieken recent versneden gieten wij in nieuwe zakken sinds 1989 is de tot dan toe zeer kleine nederlandstalige klas sieke bovenbouwboekenmarkt dus in snel tempo verrijkt met een aantal uitgaven waar menig ander vak en het buitenland met name nu ook oost europa met jaloezie naar kijkt in een tijdsbestek van drie jaar verschenen zeven op volstrekt nieuwe leest geschoeide examenuitgaven een revolutionaire expansie die tege lijkertijd echte r ook minder bevrijdend zo u kunnen werken dan het in eerste in stantie leek wannee r je al s docen t voo r d e keu s gestel d word t o m voo r je examenleerlingen ofwel he t 6nige boek te gebruiken ofwel geen boek blijkt de vrijheid opeens aanzienlijk enger 2 sedert 1989 verschenen de volgende uitgaven nader aangeduid in de bibliografie voor het eindexamen 199 0 waren dat de boeken over herodotos van hupperts c s en veenman c s en de uitgave over ovidius van van assendelft as voor 1991 kon men beschikken over de medeia uitgaven van resp van gogh c s en van den heuvel alsmede het seneca aanbod van goris c s terwijl voor 1992 de set rond homerus met het thema van hektor is uitgebracht van derksen c s en de brieven van plinius door bremer c s 50 algemeen kenmerk van al deze examenbundels is dat ze ieder op eigen wijze in meerdere of mindere vorm geslaagd zijn in de didactische vormgeving van de volledige voorgeschreven examenstof behalve de medea uilgave van hermaion die alles behalve de authentieke griekse tekst bevat mede door de toevallige samenstelling van de auteursteams wisselt de kwaliteit nogal tegelijkertijd doe t zich een paradoxaal unicum voor voorzover ik weet onder auspicisn van de slo vond i n november 199 0 en vind t i n december 1991 een conferenti e plaats waarbij all e auteursteam s va n d e grieks latijns e examenbundels ongeach t uitgever met elkaar van gedachten wissel d en over de wenselijke en kenmerken en eisen van de verschenen en toekomstige uitgaven literatuurdidactische krent erighed e n heel in het kort geef ik hier de volgende literatuurdidactische krenten of zijn het krenterigheden de ovidius ukga c de eerste van de zeven dus het meest kritisch onthaald dient geloofd t e worden voorzien van heel leesbare inleidingen op auteur en oeuvre met uitstappen naar de historie van de epiek homerus vergilius vaak heel goede identificatie en productie vragen bij de authentieke en vertaalde teksten waarbij het vergelijken va n verschillende fragmenten ee n belangrijke plaats in neemt tekstbestudering maar ook regelmatig vooralsnog voorzichtig eigen oordelen en meningen van de leerlingen gevergd worden tekstervaring tijdens en na gebruik i n de lessen bleek he t een uitgave die leerlingen graa g van het boekenfonds wilden kopen en terecht dit laatste geldt in mindere of beter gezegd andcre mate voor de uitgave voor het eindexamen grieks 1990 de huiskamer historiograaf en pater historiae herodo tus het eerste deel over herodotus als literator en historicus biedt een verant woord redelijk leerlingvriendelijk overzicht van de huidige stand van zaken in het herodotus onderzoek benevens een mijns inziens te kort hoofdstukje ove r de nachwirkung van de auteur met iets over couperus en een artikel over w f hermans periander maar is in feite een zakelijk en vrij droog boek over auteur werk en tijd he t tweed e deel va n d e bundel met de authentieke tekste n e n secundaire literatuur maar zdnder de periander van hermans waardoor veel do centen tot een gang naar het antiquariaat werden gedwongen is naar mijn mening helaas 65k zo n traditioneel schoolboek teksten aantekeningen en commentaar volgens de beste gewoonten maar ongei nspireerd en zonder vragen of opdrach ten zoals hierboven al aangeduid ook dit boek wilden leerlingen wel bezitten maar ik had liever gewenst dat ze daarvoor andere motieven hadden gehad een ongekend fenomeen deed zich voor binnen het klassieke wereldje ter gele genheid van het eindexamen grieks 1991 voor een kleine doelgroep verschenen twd leerlingenuitgaven d e hermaion editie medeia nu bij de uitgever in de ramsj voor f 4 95 is niet voorzien van de authentieke voorgeschreven teksten maar scoort sterk door de opname van de integrale medea vertaling va n kool schijn een juweel dat veel klassiekers doet teruggrijpen naa r de originele tekst heeft euripide s dat z