Geef uw leerlingen ‘de ruimte’!: op zoek naar geïntegreerd onderwijs in de bovenbouw van de basisschool

basisonderwij s koen van gorp de pokemonkaarten de rage bij uitstek rage s zijn iets geks plotseling duiken ze op en niemand weet goed wa ar ze vandaan komen of ho e z e begonn e n zijn geef uw leerlingen de in het thema niets is eeuwig behalve jeans onder ruimte zoeken de leerlingen van groep 7 hef begrip rage en alles wat daarmee te maken heeft uit de taakge op zoek naar geintegreerd richte taalmethode de toren van babbe l jaspaert 1995 doorheen het thema proberen ze zelf een onderwijs in de bovenbouw va n nieuwe rage op school te introduceren ze ontwer pen eventueel zelf een ragevoorwerp en stellen een de basisschool actieplan op voorafgaand tijdens en na deze poging om een nieuwe rage te introduceren wordt er heel wat gelezen geschreven gesproken en geluisterd rond het fenomeen rages zo vinden de leerlingen meer informatie in teksten als welke in dit art ike l g aat koe n van corp op zoek na a r rages brengt spielbergs jurassic park ont de ruimte waar taal e n vako nde rwijs elka a r ketent dinosaurusrages en samson is geen rage v ind en he t is een zoe ktocht die ve rtrekt van maar een begrip discussieren ze over rages van ta a kgerich t taa lon d erwijs e n voo rtgezet wo rd t in vandaag en morgen schrijven ze een brief naar de ta akgericht vakonde rwijs he t is een zoe ktocht in directeur van de school om hun nieuwe rage te de bov enbo uw van de basisschool die uitkomt bij verdedigen enzovoort allerlei aspecten die op een goed ond e rwijs o ngeacht ojde ins teek taalonde rwijs of andere manier met rages te maken hebben of vak o nd erw ijs is het is een ruimte di e bestaat uit passeren de revue taalgebruik van bepaalde groe krachtige l eeromgevingen die de leerlingen in sta a t pen terugkerende trends in de mode de eeuwig stellen actief vakd oe le n te ve rwerven e n die hee l wa t heidswaarde van jeans en naar aanleiding van de kansen bie den to t h e t opbo uwe n van de n o dige dinosaurusrage wordt ook de rol van wetenschap sc h oo lse t aalvaa rdigh e id he t vak wereld orien tati e pers bekeken wo b i edt daa r voo r goede p e rspecti even de do e l s te lling in al d e bovensta a nde a ctivi teit en is h et opbouwen van d e taalv a ardi gh eid van taal naar va k va n de l eerlingen d e didac ti ek is taakge ri c ht dat wil z egge n d a t de l e erlin ge n uitda ge nd e vrijdag 23 januar i tak e n krij ge n vo orgeschot e ld wa ari n t aal ee n middel i s om een motiver e nd do e l te b e r ei dat is de laatste keer dat ik naar een fuif ga ken b ij voorbeeld mee r informatie vergaren iedereen daar was punk behalve ik en rick over ra ges di e hen o nder ande r e helpt bij het lemon de jeugd l eider nagel heeft de hele avond introdu ce re n van hun ei ge n ra ge en wa a ri n als een gek lopen aanstellen tenslotte stak hij ze al do end e door h e t uitvoe r en v an de t a ken zelfs een veiligheidsspeld door zijn oor mijn en in int eractie m et and e re n taalvaardi ge r vader moest hem naar het ziekenhuis brengen worden zi e ook taakgericht taalonderwij s mo e r 1997 6 h et bove nsta a nd e d a gbo ekfragm ent van de wat opvalt aan bov e n st a and them a i s dat fictieve ad ri an mole geeft e en aanwijzing h e el wa t onderwe rp e n di e aan bod komen ho e punk de jongeren van zijn tijd in d e ban rage als fenomeen mode dino saurussen de hield een a an tal dagboekfra g menten vormen rol van w etensc happers ook p e rfe c t zouden de aanlei ding om samen met d e leerli n gen passen in e e n were ldori e nt a ti em e thode maar ee n ge sprek o ve r ra ge s op te zetten kind eren aan die tak e n zijn binnen de taalmethod e van alle tijd en worden geconfronte e rd met geen concrete va kdoelen gekopp e ld terwijl rages in 199 2 doken de pin s op vand aag zijn taal eigenlijk niet m e er dan een middel is om d e televisie seri e pokemon e n de bijbehoren de taken tot een goed einde t e breng e n zij n 2000 4 moer 135 basisonderwij s de do e len wel talig omgeke erd zijn d e op zoek naar integrati e le erlingen door de uitvoering van die taken met wo inhouden b e zig maar worden er terwijl leerkr achten aan de slag gingen met to c h ge en vakdoelen na gestreefd als door de de ta akgeri c ht e methode nederl a nds zocht uitvoering van d e bove nstaand e t a ke n de limburg de e l uitmakend v a n het ond e rwij s l eerlingen w a t meer gree p krij gen op of voorrangs gebiedenbeleid o v s in 1 996 inzicht krijgen in de wereld dan is dat mooi naar e en manier om leerkrachten ook in hun meegenom en een s urplu s al s het ware maar w o l e ssen t e ondersteunen hier was een he t is niet he t doel aa ntal r e den e n v oor dat wo inh o uden m e t de r e ge lma a t v a n de le erkr ac ht e n van gro ep 7 en 8 die va nwege klok opduike n in ee n methode als de to ren d e s t apsgewijz e invo ering v a n de to re n van van babbel i s niet v e rwond e rlijk een van de babb e l no g ni et met dez e m ethode w erkten uit ga ngspunten van d ie m ethod e is h e t opbou vr oege n ond e rs te uning binn e n de lesse n w o we n v a n d e c ogniti e f aca d e misc he t a alv aar leerkra c ht e n di e er al we l mee w erkt en digh e id van de l eerlin gen z e wil in e er s te bl e ke n to ch nog probl e men te ond erv inden in s ta ntie die taalvaardi gh eid bijbr e n ge n di e de m et h e t tra n sferer e n van taalv aardi g he id s prin l ee rlin g en n o di g h ebb e n om op sc hool te c ip es na a r hun l es praktijk w o m et a nd ere kunnen fun c t i on e re n dat d e tali ge e ise n di e woord en ze ervo e re n ta al nog altijd a ls een de sc hool s te lt ni e t mi s zijn i s gewe t e n zi e struik elblok litj en s jon gerius i99o en van g e lder en h et voorber e ide n van d e o ve rgan g v a n zaak 1994 voor h e t s u ccesv ol func tion er e n op vakkenonderwijs naa r w er e ldo ri enta tie onde r sc h o ol is ta al vaa k ee n s truike lbl o k haj e r en wij s zi e ook n oo t i m e es trin g a 1995 om de le erlin gen b e ter te wap e n e n t e g en de tali ge e is en in het vak of d e z e red e nen l e idden ert o e om in nauwe we r e ldori e nta ti e onde rwij s h eeft de tore n sam enwe rkin g met d e p e dag ogis c he b e gelei van ba b bel prec i es di e tali ge e i sen a l s uitgangs d ers van ov c s limburg en een zestal exp eri punt e n doe ls tellin g ge nom e n d e m e thod e me ntl ee rkrachte n een mat eri aalontwikke lings make rs zijn ec ht e r ni e t zo v e r ge gaa n om di e proj ec t te b eginn en ond er de na am wo p doels tellin ge n voortdurend in te b e dde n in w e reldo rie ntat ieproj ect g e dure nde drie a uth e nti e ke w o inh o ude n z e h e bben vo o ral sc ho o lj a r e n 19 9 6 1 997 tot 1 99 8 1 99 9 wer ge zo cht naar onde rw e rpen inhoude n tek den er t e lk e ns tw ee th ema s volgen s de taakge s t e n di e motiverender zijn som s kwamen z e ri chte didactiek ontwikkeld e n uitgeprobe e rd uit bij ond erw e rpen di e uit e e n w o methode d e b e doeling w as nie t zoz eer kant e n klaar ge plukt konde n zijn bijvoorb e eld s toomma ma t eriaal a f t e l e v e re n maar vooral ee n l ee r c hin es ve rki e zing e n vle ese te nd e pl a nten rout e op t e z etten met d e b e trokk e n le raren en e nz o voort vake r w e rde n populaird ere on vanuit d e ervari ngen e n inzicht e n die dit d e rwerpen genomen bijvoorb ee ld ha ndle opleverd e h e t proj ect bred er te verspr eide n z e n grafolo gi e ac ht e rhalen ho e la ng ee n lijk d eze inste ek z org d e e rvo o r dat de z es ont d oo d i s s tunts ond e rw erpen di e in inhoud wikk elde th em a s telken s ook andere accent e n a fwijk e n van d e va ak s tr en g w e t en sc happ elij bevatte n wat betreft inzicht e n doe lste llin g en k e inhoude n in het w o onderwij s maar die inhoud e n enzovoort immers naar aanl e iding wat betreft t a li ge ei se n w el identi e k zijn in de van e e n bepaald thema s t eld e n lee rkra chten vaklit eratuur wordt dit o nd ersc heid om schre zi ch be p aald e vr agen di e d a n in ee n volge nd ven a ls we rk en met doeltaken v ersu s werk en thema werde n b e antwoord met p e da gogische taken long 1993 voor zo bleef een aantal le e rkracht en worstelen long zijn p e dagogi sch e ta k e n makkelijker met d e vraa g of de le erlin ge n w el ge noeg d a n de e i genlijke d o elta ken z e z ijn ni e ts k e nni s verwierve n via d e z e ni e uw e vorm van a nd e rs dan ee n s oort op s tap naar de do eltaak we re ldo ri entati e onderwij s de voord e len op in onze definiti e van pedagogische taak i s die vaardigheidsniveau zag me n in maar men taak niet p e rse m akk e lijker of moe ilijke r dan h a d h e t idee dat d e kind ere n op d eze m a nier d e do e lta ak z e i s alva s t w el interess anter minde r kenni s mee krege n aan h e t derde voor de le e rlingen thema hier komen de midde leeuw en wer 136 mo er 2000 basisonderwij s den daarom toetsen toegevoegd die zowel cipes en maken vergelijkingen tussen de schaar de onmidde ll ijk na het thema als d ri e maande n blikopener de lichtschakelaar enzovoo rt op een n a d e uitvoering werden afgenomen d e theorieblad duiden ze bij verschillende tekeningen van res ultaten op dez e d eels curri c ulumon a fhan voorwerpen last macht en steunpunt aan k e lijke deels curriculum a fh a nkelijke to e t in deze les waren de leerlingen voo r m i nstens 75 sen overtuigden de l e erkrac hten zo dat die procent aan het woord ze leerden nederlands ge vraag niet meer op die m a nier gesteld werd schiedenis en natuurkunde in taal de re sultaten gaven wel aanleiding tot nieuwe vra ge n bijvoorbe e ld met b e trek klasse maandblad voor onderwijs in vlaanderen kin g tot begrip s vormin gsproc e ssen op de z e nr 98 oktober 1999 manier werde n h ee l wa t ond erwij s en l ee r princ ipe s didac ti s che keuzes e n w erkwijz e n op e en heel c oncrete mani e r verk e nd bove n staande l es we rd ge ob serv ee rd bij een d e z e thema s wo ste ld e n de l eerkrac hte n in l e erkra c ht in gro ep 8 die in 1 998 voor het eerst s taat om al doende ke nnis t e mak e n me t de met wop k ennismaakte de ac tiviteit rond v ern ieuwde vi s ie en didac tiek v an were ld katapulten komt uit he t th ema hi er kom e n d e orie ntati e onderwij s e n hi elp e n h e n de nodi ge midd el ee uw en w aari n de l ee rlin ge n k e nni s lee rkrac htv a ardigh ede n op te bouwe n zoals mak e n m e t d e midd el eeuwse we r e ld bij t aalvaardi gh eidsonde rwij s w as d e insteek binn e n da t the ma ka d e r wordt een aanlei hi e r de taa k geri chte didac ti e k d e p ri n c ip es din g gec reee rd o m e en a c tivit e it o ve r h ef waarop dez e dida cti e k s t oelt bl ek en n a melijk bom e n vorm te ge v e n e e n ka t apult is ee n h ee l wat ove reenkoms t en te vertonen met d e w a p e ntui g uit d e middeleeuw en dat w erkt vi sie ke rnge da chten e n princip es van eindte r volgen s het hefboomprincip e d e l eerkra c ht m en en leerplannen van gorp x999 le gt d e l ee rlin ge n e en probl ee m voor di e e norm v e rs t erkt e k as tele n di e d e ri dd ers v oor motivatie als uitgangspun t zi ch ge bouwd hebb e n ho e kun j e di e in h e me l sn aam ve ro ver e n d e le e rlinge n ge brui zeventien kinderen van het zesde leerjaar groep 8 k e n hun e i gen k e nni s va n de we r eld bij het zi tten in groepen van vier bij elkaar hoe ziet een formul ere n v a n antwoord e n kanonn e n kata middeleeuws kasteel eruit vraagt meester hubert pulte n kanonn e n maakte n maar op gang crals de leerlingen noemen kenmerken sterk ge a a n h e t eind e van d e midde l ee uwe n maar bouwd met een gracht rondom katapult en w a ren v eel ge won e r d e in s tee k is wat zou je nodig hebben om dat kasteel te verove ge vonden va nuit de ze probl ee m s te lling en ren vraagt hij dan een kanon antwoordt toeba de vide o zij n l eerlin gen gemot i v e erd om een katapult roept rebecca dat is het sein om de m ee r t e we t en te kom e n o ve r k a ta pult e n d e video te sta rten de leerlingen krijgen twee fragmen l e erkr ac ht zou n a d e ze motive ren d e op s tap ten uit documentaires over de kruistochten te zien er kunn e n o ve rsc h a ke len op ee n uitleg over zit een kijkopdracht aan vast vergelijk de katapulten kata pult e n en hefbom e n dit ge b eurt no g al die men in beide fragmenten demonstree rt tien t e ve el in w e reldori e ntatie ond erw ij s vaak minuten later leggen de leerlingen die verschillen uit wordt in vakonde rwij s het b ela n g van moti dan geeft meester hube rt een nieuwe opdracht vati e tot een l euk e op s tap herl e id en gaat men bouw per twee een katapult waarmee je het doel d a arna tot d e ord e van de da g ov e r voor de gelegenheid het bord kunt raken de leerlin to capture th e student s attention by va rio us gen zoeken knutselmateriaal bij elkaar in de atelier g immi c ks s u ch as pu tting o n a s h ow pro vidi ng klas komen terug en gaan aan de slag met houten s ti ck ers and grades and a inultitude of o th e r latten wc rolletjes pingpongballetjes kleefband tien s uperfic ial devi ces all such motivating minuten later testen de leerlingen hun katapult uit ze ac tio ns at b es t relat e to learning in th e way that th e beschrijven hoe ze te werk zijn gegaan voor ontwerp s upe n n ark e t versi o n of izave a vice day re lat es to en constructie als zij het doel missen vraagt de wishing someone welt education in othe r leerkracht hoe dat komt de natuurkundige principes wo rds is h ea vily po llute d wi th s urrogate m o tivatio n last machten steunpunt vallen de leerlingen zoeken van lie r 1996 p i u concrete huishoudelijke toepassingen van deze prin het vols taat e chte r niet om de geeste n va n 2000 4 moer 1 3 7 basisonderwij s d e le e rlin ge n t e openen vi a een motiverend e lastarm en machtarm een lesje natuurkund e instap d e l e erling moet voo rt dure nd betrok ken bezig blijve n in he e l wat verkla ri ngs op de wip kies je best een speelkameraad die mod ellen wordt motiv ati e als e en factor naar ongeveer evenveel weegt als jij waarom dat zo is voren geschoven in h e t ontoereikend school kun je onderzoeken door het steunpunt tussen de succes van allo c htone o f kansarme leerling en last en de macht te verschuiven ru e d a d e mbo 1 995 3 b e trokkenh e id de afstand van de last tot het steunpunt noemen l e idt to t fu ndam e nte e l l e r e n e n tot ho ge re we de lastarm de afstand van de macht tot het prestaties van ke er 2000 zoals he t ka d er s teunpunt is de machtarm hi erbo ve n la a t zi e n ga rande e rt d e t a ak die de de afstanden van de last en de macht tot aan het l e erlin gen aa n sluit end krij ge n dan ook de steunpunt hebben een grote invloed op de macht voortdur ende mentale b e trokk e nheid v a n de die moet worden uitgeoefend le erlin gen va nuit d e concre t e e rvarin g va n de hoeveelheid kracht die nodig is om een voor z elfgemaakt e katapulten kom e n z e uit e in werp te verplaatsen of op te tillen neemt af delijk to t m ee r b egrip van ac hte rli gge nd e naarmate de machtarm langer wordt hoe ko rter de a b strac t e n a tuurkundi ge prin c ip es wachtarm hoe meer kracht je nodig hebt we stellen ook vast dat er meer kracht vereist is als abstracte leerstof toegankelijk make n de lastarm langer wordt wordt de lastarm kort er heb je minder kracht nodig de l ee r s tof di e i n w e r eldori e nta ti e c entraal s taa t i s v rij ab s tr ac t d e c onc r e t e onmidd el besluit lijk w aarn ee mb a re we re ld va n ee n sc h aa r een hefboom met een korte lastarm en een lange fl es op en e r pinc e t grijptang ni e tmac hin e wachtarm vraagt de minste kracht om een last op w ordt v e rla t e n te n voord el e va n ee n ab s trac te tillen of te verplaatsen te b esc hrijving v a n h e t prin c ip e of h e t sys t ee m da t aa n al dez e v oorw erp e n t e n uit natuurvriend 1 malle de sikkel 1990 gronds la g ligt zo i s de wijz e w a arop m ac ht la s t e n s te unpunt zi c h te n opzi c ht e v a n d e manie r waarop wetens c hap b e dr eve n e lk aar ve rh o ud en b ep a l e nd vo o r he t typ e wordt s t e lt bep aalde e ise n aan ta a l w ete n h e fboom e n he b je v e rde r d e formul e d e sc h a pp e lijk e b evi n dinge n mo e t e n pr ec i es en kra c ht of in s pa nnin g maa l d e a fstand tot h et o p ee n o ndubb elzinni ge wijze wee r gev en s t eunpunt is ge lijk aan d e las t m aa l d e a fs ta nd word e n er i s ee n n o od a a n onp e rso onlijke tot het s te unpunt nodi g om te v erklare n v erkla ring e n lo gis c h e uite e nzetti n ge n e n pre waarom b e p a ald e he fbom e n effi c i ente r zijn c i e z e besc hrijvin gen d a n a nd e re e e n d erge lijk e be sc hrij vin g s t e lt d e we te n in een ha ndbo e k voor groe p 7 v ind je s ch a pper i n st aa t e e n gr ote ve rschei de nh e id bij voorb eeld ee n te kstj e zoal s hi e rb ove n a a n erva rin gen tot een b ep erkt a ant a l verkla z e lfs in de b asissc h o ol ontkomt me n blijk rende p ri n cip es te redu ce re n daa rto e kijkt b aar ni e t a a n w ete n s chapp e lijk ta alge bruik d e w et e n sc happ e r a l s h e t wa re acht e r de d e ee nvoudige raad om he t taalge bruik in de wer e ld hij prob e ert t e b es chrijven hoe di e le s of d e t a al in handbo e ke n t e ve reen v oudi wer e ld in e lka a r zit e n dat lukt h e m alle en g en w e rkt ni et omdat de wetens ch a ppelijke m aar door ge bruik t e mak en va n vrij ab s tr ac wijze waaro p de onderwerp e n in d e l es te e n c ompl ex e ta al ac ht e r b eg rippen al s b e handeld word e n ee n b e paa ld so ort ta a lge kra cht s me lt e n opl osse n li c htb re kin g bruik m e t zi c h mee b re ng e n 4 enzo v o o rt li gge n volledi ge t h e ori een b egrij h e t is ook m aar de vraag of j e dit s oort p e n dat s uik e r oplo s t in koffie v e ronde rst elt taal gebruik mo et vermijden l e erlinge n moe dat m en wee t dat die s uik er ni e t ec ht weg i s te n ge leidelijk aan dit a c ade mi sc h t aalge bruik dat m en het waargenom en fe nomeen kan l eren hanter e n m a ar ze moeten dan w el in v e rbind en m e t d e abstrac t e c on ce pt en die aan sta a t ge steld w orde n b e t ekeni s aa n d eze ab de th e o rie van atomen en mole c ule n t e n stra c te be gripp e n toe te kennen d e bes te grond s lag li gge n manier om dat te do e n lijkt h e t di chte n v a n 1 38 m oer 2000 basisonderwij s de duidelijke kloof tu s sen de e rv a ri ngswer e ld experimentleerkracht ba rt van puyenbroeck aan van de l e erlingen en de te onderwijzen het einde van het eerste werkingsjaar abs tracte wereld door de leerlingen in staat te stellen de abstracte lee ri nhoud daad w erke op een dag stuurde ik m ijn leerlingen de school in lijk te verwerv en verwe rv en ze ook het met een pla ttegrond van het gebouw via een route bijbehorende taalg ebruik en allerlei vragen en opdrachten moesten ze de willen we d at d e l e erlingen de abstrac te school in kaa rt brengen ze vroegen leerkrachten en leerinhoud ook werkelijk verwe rven dan administratief personeel om informatie definieer moet een derg elijke leerinhoud een functi e den soo rt en lokalen duidden voorwerpen aan op krijge n voor de le erlingen enerzijds moeten een plan ko rt om een soo rt ontdekkingsreis door d e leerlingen het nut en de re le vantie v a n de de school later legden we de link naar echte nog ontdekk e n wereld erv ar en anderzijds ontdekkingsreizigers de leerlingen werkten onder moet deze w ereld b egrijpelijk e n to eg a nke lijk meer in groepjes van vier in een werkvorm kreeg zijn of g ema a kt worden voo r de le er lin ge n elke leerling van een groep een tekst in handen die dat wil ze gge n d a t ze al s h et ware ta s tb aar de anderen van zijn groep niet hadden vier ver moet worden gemaakt schillende teksten dus de bijbehorende vragen om d e klo o f tu s sen de con c rete erva deden een beroep op de informatie in alle teksten rin gswereld van de leerlin gen e n de ab s tra c te zo moest elke leerling van de groep zich tonen l ee rinhoud e n di e ce ntra a l s taan in w er eld wilden zij alle vragen oplossen leren samenwerken ori e ntati e t e overbru gge n h e bb e n d e l ee r dus bovendien liet ik de rollen binnen de groep lin gen ervarin gen nodig di e nieuwe erva varieren zodat ook de leid i ng in de groep wisselde rin gen word e n in de vorm van taken aan g e leren leiding geven leren verslag uitbrengen infor bod e n matie leren overbrengen enzovoo rt uiteindelijk hadden al d i e taken en het thema tot doel sociale het themakade r technische en taalvaardigheden aan te leren de ontdekkingsreizen waren gewoon de kapstok al kinderen zijn v an jongs af aa n a ctie ve wereld leerden de kinderen ook daarover heel wat verkenners ze he bben al do ende al hee l wat kennis van d e w ereld opged a an e n vaardi ghe klasse maandblad voor onderwijs in vlaanderen d en ontwikk eld dit al do e nd e le re n wil t a ak nr 76 juni 1997 ge richt onde rwij s optimaal b enutten binne n het w o ond e rwij s het vertr ekt da a rbij va n de ervaringe n di e l eerlin ge n al h e bb e n en ling e n s t e ll e n hun b e eld v a n de were ld bij biedt e rva ringe n aan om d e kenni s en d e z e mak e n zi ch ni euwe v a ardi g h e d e n of vaardighed e n van de leerlin ge n v e rd e r uit te kenni s ei ge n bre iden en zo t e kome n tot d e ke nnis e n de voorwa arde i s d a t de l ee rlin ge n ge mo vaa rdighed en die het w o onde rwij s n astreeft tivee rd zijn om h e t probl ee m op te lo ssen e n algem ee n ge s proken lev ert dit onderwijs op dat ze h e t proble e m ook zelf oploss e n h e t zo a ls in het k a d er hierna ast besproken door volstaat niet dat de leerkr ac ht wij s t op de een experimentleerkr a cht van het eerst e uur beperkingen van de l ee rlin ge n en dat hij het voorbeeld toont aan dat taakg e richt uitl e gt h oe he t probl ee m op ge lo s t kan wor o nd erwij s p e r de fi nitie probl e m e n uitlokt bij den w a t de l ee rlin g en z elf ontd e kk e n blijft l e erders e n n e t in de uitbuiting van di e hangen e n l eidt tot fundam e nt e el l eren in problemen leren situe e rt probl e m e n c on te genste llin g tot het opp e rvl a kkig l eren d a t fronteren le erlin gen met de b e perkingen van door een uitleg van d e leerkracht bereikt hun e rvarin gskenni s ze ontde kk e n dat hun wordt de ge s electeerde taken we rken dit be e ld v a n d e wereld onvoldoend e i s om d e zelfontd e kk ende en problee moplo ssende leren pro blem e n di e voorligge n op t e los s en dit in de hand door t e kieze n voor acti e ve zet hen a a n om op zo e k te gaan naar werkvormen en uitd a gend e probleme n oplo ss inge n en di e oplos s ingen uit te probe het th e mak a der ontd e kkin gs re iz e n vormt ren in de oplos s ing van het probl e em in het voorbeeld een rode draad waaraan situeert zich uiteindelijk h e t leren de leer verschi ll ende ta ken word e n opgehange n e e n 2000 4 moer 139 basisonderwij s go e d th e m a kader is t ev ens ee n b e t ek enisvo l ho e het all e ma a l begon vervolg verhaal k a der w a arin alle kenni s e n vaa rdigheden samenh a ng e n zin krijge n zo krijgt h e t sarah en maa rten dwaalden door het ruimtecen maken van e en komp as h e t zuiver e n va n trum hier en daar bleven ze nieuwsgierig staan wat e r het kaartlez e n enzovo o rt b e tekeni s kijken in een gang met maque ttes van ruimtetui v a nuit de kenni s e n d e vaardighed e n w aar gen bleven ze een tijdje rondhangen ov e r ontdekkingsreizigers die n e n te b es chik zou dit hier een maque tte zijn van de raket die ze ken doelste llingen uit d e v e rschill e nd e do de ruimte gaan insturen vroeg sarah bij de laatste mein e n van de eindterm e n natuur t ec hno in het rijtje lo g ie m ens ma atsc h a ppij ruimt e e n tijd dat heb je goed geraden zei een stem worden zo nie t la nge r geis ol ee rd beha nde ld een beetje geschrokken keken de kinderen om m aa r worde n automati sch m et e lka ar in ve r achter hen stond een vrouw in wi tte jas ze knikte band gebr acht hen vriendelijk toe weten jullie hoe zo n raket opstijgt vroeg ze het verhaalkade r euh neen zei maa rten hebben jullie nog nooit een ballon opgeblazen en in h e t proj ec t g ee f u w l eerlingen d e ruim daarna de lucht gewoon laten ontsnappen wat te 5 volgen de lee rlin gen va n d e gro e p 7 en gebeu rt er dan 8 d e avontur e n va n m aa rte n en sarah di e dan schiet die ballon weg ze i sarah stiekem h e t europ ees ruimtecentrum waar precies zei de vrouw bij een raket gaat dat ook hun mo ed er w e rkt zijn binn e n ge dronge n zo maar een beetje ingewikkelder waarom maken het ruimtece ntrum h ee ft sign a le n uit de jullie geen ballonraket ruimt e op g ev a nge n e n b e r eidt nu d e l a nc e een ballonraket herhaalden de ki nderen ri ng van ee n rak e t voo r sarah e n maa rte n 1e hebt enkel twee stoelen dun touw een rietje mogen blijv e n e n krij ge n al s opdra c ht e en wat plakband en een ballon nodig probeer maar d oo s s am en t e s telle n di e me t h et ru imtetuig eens me e ga at di e d o o s i s ee n soo rt visite k aa rtj e op ba s i s van d e in h o ud m oe t en d e buite n 1 laat de leerlingen in groepen van twee a drie de a ard se we ze ns zi c h ee n v o o rs t ellin g van h e t proef de ballonraket uitvoeren laat hen zelf l e v e n op aard e kunn en vorme n tijd e n s hun uitzoeken hoe de proef werkt geef geen expliciete v e rblijf m a ken m aart en en s a ra h ke nni s m e t instructie in verband met de uitvoering van de v e rsc hill e nde w et e n sc h a pp e r s d e z e ontmo e proef laat de leerlingen zo zelfstandig mogelijk tinge n do e n h en n a de nk e n ove r w a t z e in de werken maar ondersteun hen waar nodig bij het do os kunn e n s topp e n d e ee rs t e d ag wo rd en uitvoeren van de proef door het stellen van denksti ze d o or ee n w e t e n sch a pper uitge daa g d om mulerende vragen laat iedere groep bij elke vraag ee n ballo nrak e t t e ma k e n op het leerlingenblad de ballonraket een hypothe in de taak in h e t kade r hi e rn aast w o rden de se formuleren l e erling e n uitge d aagd om z elf ee n oplo ss ing duur ongeveer 40 minuten t e zo e ken z e kruipe n in d e sc ho e n e n van d e hoofdp e rs on ages van h et ve rha al imme rs net richtvragen als maarten e n sara h zijn d e lee rlin ge n ee n waarvoor zou het touw kunnen dienen wat d o o s a a n he t sa me ns t elle n di e do o s gaa t denk je mi ssc hi e n wel ni et m ee met ee n ec ht e rake t wat zie je gebeuren alsje een opgeblazen ballon maar z e k a n w el b ez o r g d w orde n aan ee n loslaat a nd e re kl as die ook d ee ln eemt aan de we t e n heb je dan controle over de richting die de ballon sc hap s w eek uitgaat h e t v e rha a lkad er motivee rt d e l ee rlin gen wat gebeurt er als je de opgeblazen ballon om s am e n m et maarte n e n sar a h na te ergens aan vastmaakt en dan loslaat de nk e n over wat e r in de doo s mo e t e n uit t e hoe komt het dat de ballon met zo n vaart zoek e n hoe dat alle maal kan dit th ema is in vooruitschiet die zin schatplic htig aa n d e sto rylin e approach zie lets c he rt 1995 n e t al s h et themakader 140 moer 2000 b asisonde rwij s informatie verzamelen de leerlingen proef de ballonraket verzamelen informatie voor een bepaald doel wat heb j e nodig om een bepaald probleem op te lo ssen uit zi c hz e lf eig en ervari ngen voorke nnis twee stoelen een rietje een ballon een dun touw van enkele meters plakban d enzovoort uit ande re bronnen teksten veldonderzoek werk samen e n zoek zelf u i t hoe h et pro efje v isueel e nzovoort i n e lkaa r zit krijgen informatie w a t geb eu rt e r e n wa a rom met betrekking tot de ballonraket krijgen d e leerlingen de m a terialen waarmee ze de geef na de proef een antwoord op de volgende taak tot een goed einde kunnen brengen vragen zoeken ze vervol gens zelf hoe d e vork in de 1 wat gebeu rt er als je de ballon loslaat s t e el zit e n s t ellen z e hun oplo s sing voor 2 weet je waarom dat gebeu rt wat tot e en e xplicitering van de doel s t e llin 3 hoe komt het dat rakett en opstijgen schrijf een ge n leidt verklaring op naa s t de direct e e rvaring wordt e r noodzake 2 bespreek de proef de ballonraket en de hypo lijke rwijze in we r e ldo rientatie onde rwijs vaak ge bruik ge m aakt van veel me er indir ec te thesen van de verschillende groepen stuur even tueel bij en leg het verband met de wijze waarop erv arin ge n d e w e reld die je wil b ekijk en een echte raket vliegt op basis van de achtergrond manipulere n b es prek en kun je niet altijd informatie hoe gaat een raket de lucht in rec ht stree ks de kla s binn enhalen soms z a l j e duur ongeveer 20 min h e t mo ete n do e n m e t e en vi s u ele o f t alige repr ese nt a tie ervan denk a an de midd el richtvragen e euwse w e re ld door film s t elevisi ese ries wat gebeurter mei de ballon op het moment dat s trip s e n bo e ken zijn d e lee rlinge n wel m e t de hij wordt losgelaten middel e euwe n vertrouwd maar de ze bron kun je een verklaring vinden voor wat je net n e n c r ee re n vaa k ee n te g eromantise e rd b e eld gezien hebt v a n deze p eri od e in d e l es sen w o i s h et z aak weet je nu hoe een raket wordt gelanceerd om tot e en obj ectiev er en bovendi en iets di epga ande r b ee ld te komen het feodale of 3 toon opnieuw de doos aan de leerlingen leenst e l sel i s zo n ond e rdeel van de midde l bespreek ko rt hoe en waarom de proef de ballon e e uws e wereld dat bijs turi ng nodig kan he b raket in de doos kan gestopt worden en laat de b en j e kunt d e l ee rl i nge n da t zelf laten ontd e kke n a a n de hand van tekst en bijvoor groepen een neerslag van de proef maken duur ongeveer 20 min b e eld via het p ri ncipe v a n verd ee ld e informa tie bo ga e rt van gorp 1 99 8 over de middel ee uwen wie was a a n wi e sc h a tplich vormt het ve rhaalkad e r een rod e dr a ad waar ti g waarom was dat zo w at betekende dat aan ve rs chi llende tak e n worde n opge h a nge n voor die m en se n ho e fun c tioneerde het dit i s ee n techni e k di e ge bruikt kan worde n s yst ee m om leerlin gen voor taken t e motiveren het is een t e chni ek die ni et de pl aat s kan inn e m e n structurering de l ee rlingen gaan me t die va n int ere ssante inhoude n uitda ge nde pro informatie aan de s lag ze zu llen een zekere bleme n en of e en enthousiasm e rende l e er orde s tructuur in di e informati e moeten krac ht m a ar die e r wel e en m e erwaarde aan br e n g en di e stru cturering geb e urt kan ge ven uit z i chze l f uit andere bronnen de leerweg ontlee d krijgen z e de vragen en antwoorden die tijdens bronnen in het al gemeen kunne n we in de leerweg die onderzoek door de leerlingen zijn verzameld leerlinge n doorlopen d ri e stadia ontdekken worden op een bepaald moment ook klassikaal 2000 moer 141 b as i so n de rw ij s samengebracht door actieve reconstructie en gebied een s ucc eservaring zo n groeps samenbrengen van alle relevante informatie opdra cht werkt bovendien stimulerend naar krijgen de leerlingen inzicht in hoe het leenstel a ll e andere acties di e in de loop v a n het thema sel functioneerde in de middeleeuwen ondernomen worden d e informatie die de leerlingen v erzamelen tijde ns de andere tak e n concrete beeldvorming d e structuur kan immer s nog van nut zijn voor hun die de l eerlingen gevonden hebben wordt groe p sopdrac ht voorge s t eld en b e sprok en d eze b espreking tijdens de voorb e reiding van zo n tentoon kan tot expliciteri ng van de doelstellingen ste lling of evo catie lijkt h et me ee n normal e leiden z a ak d a t d e le e rkr a cht di e het zelfstandige tegenov e r feitelijke informati e mag het werk e n van de le e rlingen steeds met argus creeren van be e lden ni et uit h e t oog v erlor en ogen he eft gevolgd nog een keer h e t v e rband worden uiteinde lijk mo ete n d e lee rlinge n tu ss en het w e rk va n d e gro epj es en het werk aan het e inde van het thema met ee n zo van d e h ele klas sc hetst zo krijgt a lles e en con creet moge lijk b eeld v an de midd el e eu plaa ts en wordt duidelijk dat alles met all e s we n naar hui s gaan al s z e hun ogen sluite n samenhangt moeten z e al s h et war e zie n hoe het er in die je kunt d e groepjes zelf laten b epal e n wat ze p eriode a an to e gin g om da t t e bere ike n in d e e indv oors t ellin g wi llen bre ngen e n ho e mo e t de informatie die de leerlinge n verza ze dat gaan uitwerken op die manier s turen mele n in zo n thema ook tot leven kom en ze z elf hun l e erpro ces z e plann e n wi e wat opnieuw s peelt het the makad er hi e rin ee n ga at do en w e lk e informati e of mate rial e n z e rol net als h e t geb ru ik van allerlei beelde nd nodi g h e bb e n ho e z e di e gaan v e rzam e len mate riaal maa r j e kunt ook e e n s tapj e v e rd er ho e z e di e gaan pre se nte ren e nzo voort gaan je kunt de l eerling e n va n d e klas e en hie rbij kome n hee l w a t vaa rdigh e den l e r e n bepaald e rol gev en zo kun j e de kla s ind e l en lere n s ociale e n taalvaardigh e den kijk e n in vier s t a nden adel g ees te lijken burgers en v a n g o rp 1 999 ni e t allee n word en d e lijfeigen en ied e r e l eerling b e hoort dan tot le e rlingen bij h e t uitwerke n van e en de rge lij een bep aalde s tand di e roll e n kunne n op k e ac ti e a an gesproke n al s autonome le e rders versc hill ende manier en tot lev en kom e n doordat ze zelf grot ende el s de inhoud van zo is h e t e en aa nrader bij themati s ch wer hun ac tie b epalen krijgt het ler e n ook e en k e n of projectwe rk h e t th e ma t e late n a uth enti e k e r karakt e r h e t sp e elt r ec hts tr e ek uitmonden in e e n acti e of een verslaggeving ser in op hun vrag en en le erbeho e ft en voor op maat van d e le erlinge n in h et the ma ove r waard e i s w el dat d e leerlin ge n voldoend e de midd el ee uwe n worde n de le erlin gen aan exp eri ment ee rtijd en ruimte krijgen in e e n ge mo e di gd om ze lf een midde lee uwse w ereld voldo end e ve ilig klas klim aat t e c re e ren voor een publi e k van oud ers of and er e klas sen uit de s c hool zo n middel de rol van de leerkracht e euwse wereld kan erg ge detaille erd word en in de loop van het th e ma m aken d e leerlin de ro l di e d e l e erkracht in taak geric ht wo g en imme rs kenni s met onderw e rpen als ond e rwijs inn ee mt i s ge lijkaardig a an de rol kl e ding ete n fees t e n g e z o ndh e id toer van d e l e erkrac ht in taakgeri c ht taalonde r nooien enzovoort al dez e onde rwerp en wijs hij is onder a ndere beziele r onde rst e u kunnen de leerlinge n ge bruiken om hun ner e n org a ni s ator zie colpin van gorp middeleeuwse w ereld vorm te ge ven in 199 7 van av e rmae t 1996 zijn le ide rsrol versc hillende groe pen bijvoorb eeld va nuit de verand e rt in een begeleidersrol in we reld rol di e ze in h e t thema opge nom e n hebben ori e ntatie moet hij daarbij ook v aa k de rol kunn e n de leerlingen hun bijdrage tot di e van we t e nschappe lijke mediator opn e men geenscene e rde w e reld uitwerken op dez e de le e rlinge n l ere n door de t a ke n hoe ze de manier we rke n d e leerlin gen naar iet s c on wer eld op ee n wete ns c ha pp e lijke ma ni er kun cree ts toe en dat motiveert enorm d e nk aan nen b e n ad er e n d e z e manie r van na ar d e de doos voor de ruimt e in de a potheo se were ld te kijken s taa t vaak v e r a f va n de van een thema krijge n all e groepen op dat dagelijkse ma nier van omgaan m e t de wer e ld 142 moer 2000 4 basisonderwij s het is een w e reld van vragen ste ll en ant het spiegelbeeld de meest rechts treekse e rv a woorden zoeken via waa rn eming hypothe ri ng is die leerlingen opdoen met spiegels op sen testen objectieve oordelen uitspreken een bepaald moment bijvoorbeeld in het zaken vergelijken en classificeren op basis van voortgezet onderwijs kan het zinvol zijn om bepaalde c ri te ri a enzovoort d e ze vaardighe d e leerlingen de omslag te laten maken van de den kunn e n de leerlingen all een maar ver eigen intuiti eve systematise ri ngen naar de we rv en met veel vallen en opstaan heel veel vooropgestelde wetenschappelijke classifica geva ri eerde e rva ri ngen zijn nodig om leerlin tie gewone of platte holle en bo ll e spiegels gen van tien tot twaalf jaar vertrouwd te gebaseerd op de vorm van de spiegels m a ken met d e ze wetens c happelijke manier indi e n dat het ge val is zal een medierende van denken hierbij kunnen de le erlin gen int e rventie van de l e erkracht nodi g zijn zo best wat onde rsteuning van d e leerkracht kan hij bijvoorbeeld de leerli ngen zich ac h geb ru iken die geeft hij door niet de juiste te reenvolgens laten spiegelen in de ho ll e en antwoorden te geven ma a r door de jui s te de bolle kant van een lepel en nadien in e e n denkstimule rend e vra gen te stellen door zich sc heer s pi e gel hol en e e n a utospieg el bol te ri chten op het pro ces en niet zoze er op het zou er missc hi e n ee n verband zijn tus se n de product op di e manier ve rv ult hij een vorm van de spiegel e n e e n bepaald soort wetens chappel ijke mod e lfunctie hij p ri kkelt s pie g elbeeld door he t stell en van denk s ti daa rbij ni e t alle en de nieuwsgie ri gheid van de mulerende vrag en of het aanbieden van pro leerlingen maar toont h en ook de weg na a r blemen die tot selectievere waarn e min g e n het t e ber eik e n doel dit laa t s te i s ge e n h e t le ggen va n verbande n le idt komen de s inecure imm e rs de m ees te wet e n sc ha ppe l ee rlingen uit e indelijk tot de w e tensch app e lijke kennis die ook in het basi s onde rwijs lijke classificatie heel do elge ri cht blijft de wordt aangebode n overs tij g t het re c htstre ek s lee rkracht het zoekproces van de leerling en waa rnee mb a re niv e au d e verklar ende kra cht ac tiveren en h e lpt hij waar nodi g om de ac ht er b epaalde fe nome n e n kan slec hts op ee n abstrac ter n i v eau van cla ssificati e gevon den word e n het is de taak van de le e rkrac ht vroeger begrepen de kinderen me niet zo goed te zorgen d a t de bevindingen van de l ee rlin legt hube rt crals uit en hun opdrachten gingen ge n dat ho ger niveau b e r eike n hiertoe moet geregeld de mist in nu zijn die opdrachten niet hij va ak a ls ee n filt er optred e n d e c on clu s i es gemakkelijker geworden en heb ik mijn woorden van v er s chi lle nde leerlin ge n of gro e pe n ka atst schat niet aangepast maar ik geef meer uitleg laat hij terug st e lt hij t er dis c uss ie tinkt hij met leerlingen opdrachten parafraseren of laat ze een d e gevonde n waarneminge n op een dergelij woord aan elkaar uitleggen zo maak ik de schoolt k e manier dat d e le e rlin gen de wetensc happe aal toegankelijker doordat de leerlingen boven lijke c lass ific ati e zelf ontd ekken dien veel meer kunnen zeggen en doen zijn ze mondiger dan vroeger ze durven uitleg te vragen e en mooi vo o rbeeld hierv an is d e waar en communiceren meer handboeken gebruiken we neming van a ll erlei soorten s piegels in groep ook anders niet meer als neerslag of toepassing j es onderzoeken leerlingen v erschillende s pi e van mijn uitleg in de les maar als sta rtpunt gelende voorwerpen iede r groepj e b esc hikt vroeger was ik meester nu ben ik begeleider o v er een aantal gewon e ho lle en bo lle spie natuurlijk heb ik s i ndsdien meer werk de colle gels het do e l is om in deze spiegels een ga s in mijn vorige school verklaren me voor gek ordening aan te brengen deze a c tiviteit is maar ik heb meer voldoening het aantal zi ttenblij niet eenvoudig en tien tot twaa lfja ri ge leer vers is gedaald de leerlingen zijn meer gemotiveerd lingen komen o p basis van eige n e rva ri ngen en de meesten doen het ook goed in het secundair tot classifi ca ti es die niet zoz e er g eba se erd zijn vooral de heel zwakke leerlingen gedijen goed in op de vorm van de spieg e l maar op bas is v a n dit systeem terwijl ze er vroeger maar bijzaten voor het spiegelbeeld dat de s piegel oplevert piet snot verkleind vergroot gewoon in stukjes wazig mi svormd en onderstebov e n deze klasse maandblad voor onderwijs in vlaanderen s y stemati s ering is logi sc h omdat de vorm van nr 98 oktober 1999 2000 4 moe r 143 basis o nderwij s e rvarin g en van de le e rlingen uit te zuiveren onderwijs via teks ten maken de leerlingen en op een hoger niv e au te brengen k ennis me t were ld e n die niet r ec hts treeks waarneemb aar z ijn i nfor m atieve te ksten wor van vak naar taal den ge raadpleegd om meer te w ete n te kom e n over het lee nst e lse l enzovoort lezen gekop en hoe zit het nu met de ta a lvaardigh eid van p eld aan een concree t lee sdoel du s schrijven de le erlingen hub e rt crals verwoordt het in ontbre ekt nog in de g ege ven voorbeelden het kad er op de v o ri ge bl a dzijde maar d e link is makke lijk gele g d bijvoo rbeeld een andere le erkra cht h eeft duid e lijk min voo r di e l eerlingen die de r ol van mo n nik der p os iti eve e rv a ri n gen dan hub e rt crals h e bbe n opge nom en in he t thema ove r de ze w as duidelijk ni e t zo ing e nomen me t een midd el ee uwe n de monniken w a re n de re wo proj ec t van e en rnso student hie rin po rte rs van hun tijd z e hielden kroni e ken bij h a dd e n de le e rlingen heel wat informati e in e n kopi ee rden b oe ken en ook go e d e ontdek all e mo ge lijke bronn e n moeten opzo e ke n en kin gsre izige rs hielde n dagboeken bij verzame l en z e verklaarde na a fl oop wel is waar dat z e het e e n le uk project h a d gevon d e kla ssie ke ta al oe fenin ge n ontbre k e n ma a r den m a ar d a t ze to ch w el taal mi s t e de h e t lijkt me ni e t ec ht aan gewe zen o m di e een taalless en die ze mi st e ware n oefeninge n rond pla ats te geven in w e reldori e nta ti e ond erwijs s pr ee kwoord e n en zegs wijz en e n ware n d e h e t o ptimaal ge bruike n v a n taal bij he t ty pi sche invulo e fe ninge n die weini g met verw erve n van vakinhouden lijkt m e een t aalvaardigh e ids onderwij s t e mak e n he bb e n b e la n grijk e r a andac ht s punt d o or taa kgeri c ht in d e p e r ce ptie v a n een a ant a l l eerkra c hte n t e we rken door d e l ee rlinge n z e lfo ntd e kk e nd maa kt d a t s oort t a al oefe ning e n a a ngevuld met e n probl ee moplo ssend t e late n be zig zijn s pe ll ings o e feningen nog altijd de hoofdmoot door de leerlin gen als a c ti ev e t ee rd ers aan te van het va k taal uit gelukkig h e bbe n h e el spre k e n cre e er j e krac htige l ee romgevinge n wat l e erkr ac hten da nkz ij tie n jaar o vs nie u w aari n zowel ta al als va kdo e len gerea lisee rd w e e indt erm e n en l ee rplann en de om sl ag van w orde n in de bo ve n staand e voorb ee ld e n was taalk e nni so nd erwij s naa r ta a lva a rdi gh ei ds on h et do e l s t ee ds h e t ve rw erve n v a n vakd oe l en de rwij s gemaakt en zi e n di e l ee rkr ac ht en o o k m a ar taaldo e l e n we rd en te lken s op ee n auto duidelijk hoe op ee n natuurlijk e wijze aa n m a ti s ch e wijze meege nom en in die zin s luit taa lvaardigheid gewerkt kan worden h e t nog h e t mee s t aa n bij taalgericht vakon d erwij s hajer mees t ri nga mi edema z ooo talige doeleinde n do o r optimaal ge bruik te make n van moti ve re nd e e n uitdage nde t ak e n va n int er ac ti ev e die na tuurlijke aanp ak vind e n w e t e ru g in w erkvorm en e n van ee n me di e re nd e leer t a akge ri c ht taalonderwij s waar d e taalvaar kr ac ht onts taa t er ee n de rg e lijk veili g en op e n dighe id van de leerlin ge n al doende wordt communicati e kl i m a at in de klas dat t aal niet opg ebouwd en in t aa kge ri c ht wo ond e rwij s lange r e en s truike lblo k vormt t aal als strui waar t a al al s c ommuni ca ti emiddel ee n e r g k e lblok i s st e rk v erbond en me t he t kla ss ieke b e la ngrijk e rol inn ee mt al s we d e moe ite uitlego nderwij s d e l eerkracht of de hand n em e n om bij b ov en s taand e wo ta k e n na te bo e k e n v e rt elde n d e lee rlin ge n wat z e mo es gaan we lke talige do el s te llin gen a a n bod te n w et e n en omd a t h e t onde rwe rp zo c om kom e n dan merke n we dat er dat o p he t pl ex en abstrac t w as was de ta al di e daarbij do m e in van spreken e n luister e n h e el wat kwa m kijken d a t ook do o r de lee rling e n zijn l e erlingen con s true r e n sam e n ee n kata re c ht s treeks te confront ere n m e t d e leerstof pult ver kennen in gr oepj es de s chool waa rbij en ni e t v ia d e le e rkra c ht de l ee rst of naa r de ze l ee rkra chte n en a dminis tratief p e rson ee l leerlin gen te br e n gen ontstaat er ee n n a tuur mo e te n aanspreke n di sc u ss ieren ove r ho e z e lijke brug tu ssen taal e n vak natuurlijk mo e t di e ballonraket gela nce erd krijgen en zoe ke n de le e rkrac ht zi ch bewus t zijn van d e val samen naar een wijze waarop ze versc hille nd e kuile n e n hind ern i sse n di e taal kan opw erp e n spieg el s kunne n orde n e n maa r h e t geven van s teunlessen of h e t s t erk ook l e zen heeft duid elijk een plaats in w o strategis ch hand el en volge ns va s te strami e n e n 144 moer 2000 4 basisonderwij s geven op termijn de leerlingen onvoldoende van mentale betrokkenheid in het leerproces wapens in handen om die valkuilen te ver zie bogaert van gorp 2000 mijden of de hinde rn issen te nemen 4 onderzoek van van gelderen 1 994 wijst u i t what is at iss u e here is the s hifting of e mphas is dat het taalgeb ruik in zwa rt e scholen zeker from language as an in strument of teaching to niet eenvoudiger is dan het taalgebruik op language as a nieans of lea rn ing and a tooi for wi t t e sc h o l en thinking this sh ft of e mphas is entails a much 5 dit project werd door het steunpunt nt2 mo re active u se of talking lis t ening re ading and ontwikkeld voor de vlaam se wetens chaps writing th an has bee n u s ual in sc ie nce teaching week 1998 in opdracht va n sti c hting flanders hodso n 1 998 p 1 54 technology int e rnation a l allee n door de leerlingen betekeni s vo lle en 6 voor het b elang van het creeren van leer re levante ervaringen t e l a ten opdo en zu ll en b e hoeften zi e bo g a ert en van gorp 2000 taal e n vakonderwijs elka a r vinden zowel 7 binnen het vak nederlands suggereren d e t aal als vakonderwijs moeten kra c htige lee r studies ten eerste dat d e ontwikkeling van omge vinge n sc heppen wa ari n l eerlinge n ac tief leers trategis ch e vaardi gh eden niet optima al s tukj es were ld ontdekken en zelf al luist e gereali s eerd wordt le e rlingen worden geen rend s pr ek e nd lezend e n s chrijv e nd b ete ke a utonome l ee rders m e t een eigen door ni s c on s tru e re n allee n door leerlin ge n z ove el da c hte ta a ka a npak ma a r krijge n m ec hani mo ge lijk v er schi llende e rv aringen t e lat en s c he tru cje s aangelee rd di e z e in and e re opdoen door h en te confront e r en me t info r s itu a tie s ni e t to e p asse n omd at d e re fl ec ti e ma ti everwe rk en d e act iv it e i te n wa a rin taal e n ontbree kt h aj e r m ees tringa e n mi e dem a vak v oll edi g in e lkaar ove rvlo ei e n krij ge n ze 2000 p 4 0 4 1 gele id elijk aan g reep op nieuwe we t e n schap pelijke con c ept e n e n le ren ze taal ook als e e n bogaert n k van g o rp al s informatie midd el t e gebruiken om gre ep te krij ge n op e lkaar ontmoet samenwerk e nd leren via ver d e wereld ni e t allee n verwe rv en ze op di e d e elde inform at ie te r b e vordering van d e mani er d e nodi g e vakdoelen maar worden ze taa lontwikk eling in p m nieuwenhuij s en ook al do e nd e taalvaardiger ze ke r op dat r e d het sch oo lvak ne derlands ve rs lag van de dom ein w a ar h eel wa t l eerlin gen zov ee l pro elfde confe rentie utrecht 7 e n 8 n o vemb e r 1 997 bleme n h ebb e n h e t domein van d e sc ho o ls e l ee uwaard e n hsn 1 99 8 taa lv aa rdigh eid bogaert n k van gorp ja ik wil t a ak geri c ht vakkenonde rwij s i s voor a l een noten en literatu u r kw es ti e v a n moti vere n in colpin m re d een taak voo r ie de reen persp ec tieve n voo r taakge in vlaand e r en i s h e t oude zaakvakke n o nd er richt o n rjenv ijs l e u ve n g ar ant 2000 wij s apart e v a kken natuurk enni s gesc hi e de colpin m b linse n k van gorp taak nis en a ardrijks kunde voor groep 7 en 8 geri cht taalvaardigheid s onde rwijs in kluwer v an a f schooljaar 1 99 8 1 999 officieel v erva n gids voo r het basisonde rwijs curr 3 0 3 0 1 2 9 g en door w er eldo ri entatie onderwijs waarin diegeen kluwer 1 997 d e vakopd e ling ve rv angen werd ten voord ele colpin m k van gorp docentint erv en van een m eer geintegreerde aanpa k de tie s in taak geri cht onde rwij s in moer 1997 6 ove rgang werd ingezet doorda t h e t d e par h ajer m t me es t ri nga m miede ma t em e nt onderwijs geen aparte eindte rme n taal gericht vakond e rwij s e en nieuwe im voor zaakvakk e n m aa r eindterme n voor h e t puls voor t a alb eleid in levende talen tijd dom e in were ldori e nt a ti e formul eerd e ee rs te schrift jaargang i nummer r 2000 ver s i e in 1995 d efiniti ev e v ers ie 19 97 in h aj e r m t mees t ri n g a sch ooltaal als s trui 1 99 8 volgden d e le e rplannen wer e ldo ri enta kelblo k didactische s uggesti es vo or alle d oce nten tie van de v e rsc hillende onderwij s koep e l s bussum coutinho 1995 voor meer informatie over h et motivere nde hodson d teaching and learning science karakter van pedagogis che taken zie colpin to wards a pe rso nalized approach buckingham lin sen van gorp 1997 open university pre s s 1998 voor een verdere bespreking van het belang jaspaert k red de tore n van babb e l neder 2000 moer 1 45 basisonderwij s lands voor de lag e re school deurne wolters gertrud leenmens plan ty n 1995 let sc h e rt j op verhaal komen thematisch on de rwijs waarbij ve rhalen in h e t midde lpunt staan jsw boek io tilburg zwijsen 1 995 experimenteren met litjens p j jonge riu s sch o olse taalvaardigh e de n in zaakvakken enschede slo 1 99 0 taalgerichte vaklesse n long m units of analysis in syllabu s design th e case for t ask in c roo kes g s gass eds ta sk and language le arning int eg rating theory and practice multilingual seri es 94 clevedon multi lingual matters 1 993 blz op ve rsc hille nde utrechtse bas issc hole n m e rken 9 54 docente n dat h et ta a lnive au van de lee rlingen een moe r in de lijn van de t ee rde r taakge richt ta alo nder and e re werk wijze vere is t in he t zaa kvak on de rw iis wijs 1997 6 dan di e in de b estaande m e th ode n gehantee rd ru e da r m h d e mbo motivational wo rdt g ertrud lemmens beschrijft in di t artik el de pro c e ss e n in le a rning a c omp ara tiv e anal ysi s ervari ngen m e t experi m ent ee l les m ateri a al dat voor of cognitive and so c io c ultural frameworks deze sch o le n o ntwikkeld we rd waa rin vakdoele n en in advanc es in motivation and a chi eve m ent taaldoe le n hand in han d gaan hie rb ij gaat zij ook volume 9 1995 blz 2 55 2 9 in op de versch ill end e kn elpunt en bij de o n twikke ling stic hting f t t projectwerk geef uw lee rlingen d e van d erge l ijk materia a l ruimte b ru ssel st ich ti ng f t i 1998 van av ermaet p een innige omhelzing tussen d e le s e n de w ereld da a rbuit e n d e rol mendu meester praat en praat en als de van de le e rkracht in taakgeri cht ond e rwijs in meester praat dan word je heel moe meestal von we rk groep nt2 taakge richt taalonder met rekenen legt hij het uit en legt hij het wijs een o nm ogelijke taak deurne plan ty n weer uit daar word je ook moe van bij deze 1996 lessen ging hij op het einde wat minder van g elderen a taalvaardigheidseisen in h et praten zaakva ko nd erwijs v oo r eentalige e n mee rtalige klasse n moeil ijkh e de n in de instru ctieta a l voo r het d i t artike l gaat in op d e bevindin ge n me t he t taalond e rwijs op d e ba s issc hoo l sco rapport ontwikkelproj e ct nt2 en de zaakvakken 362 ams terdam sc o 1994 a a nleiding voor het project vormde d e knel van gorp k optimaliserings hulp we reldorien punte n in h et zaakvakonde rwij s aan meertali ge tere nd onderwijs w op en de e indt e rm en w op e n kl assen h et ontbreekt mom entee l a a n v ol de l eerplann en leuv en steunpunt ne derlands do ende les mate riaal dat aans luit bij h et refe als tweed e taal intern do c ument 1 999 rentiekader de inter ess e d e v oorkenni s en van gorp k l er e n dat doe j e ge woon het t aa lniv eau van m eertalig e leerli nge n m a te l e re n l eren in we r e ldo rie ntatie ond erwijs in riaal waari n geintegreerd aandacht be s te ed de ba s is sc hool in vonk jaargang 2 9 num wordt aan de ontwikkeling va n taal en mer z i999 blz 49 56 vakinhoud e n d e mo gelijkh e d e n voor een van gorp k w op th e ma s we reldo rientatie parallelle ontwikkelin g va n vakinhoudelijke v oo r het vijfde en zesde l eejaar van h e t ba s iso nd er kenni s en ta al v aardighe id zijn in de ang e l s ak w ijs l euven steunpunt nederlands al s twe e sisc he z2 literatuur uit gewe rkt ond e r de noe de t aal 2000 m er co nte n t ba se d appro ac h e sn in dit v an ke e r f betrokkenhe id leidt tot hogere artikel gebruik ik d e inmidd el s gangba re en prestati es in sc o ech o j aargang 2 nummer overkoepel e nde term taalgeri cht vakonde rwijs 3 2000 binn e n de pr a ktijk van taalge ric ht vakonde r v an li er l inte racti o n in the la ng uage curric u wijs zijn v e rsc hill e n de m o d e ll e n in o ml oop lum awareness auton o my auth enticity va ri erend van e en model waarbij een twe e applie d linguis tics and lang uage study lon detaaldocent in zijn l e ss en uitgaa t van vak don longman 1 996 th e ma s van ander e vakke n tot e en mod e l 146 moer 2000 4