Geïntegreerde literatuurbeschouwing. Van Ostaijen in de klas.

gethteg ree rde literatuurbeschouwing van ostaijen in de klas frank verbeeck wie van literatuur houdt is vaak opgetogen met tekstuitgaven waarbij de annota ties de lezer verbluffen met onvermoede ophelderingen de verleiding om leerlingen enigszins te confronteren met dergelijk filologisch speurwerk is groot niemand zal de verrijking in vraag stellen zeker nu men links en rechts kritiek hoort op de oppervlakkige cultuurkennis van jongeren er zijn dus argumenten voor het leerge sprek met een grote hoeveelheid bio bibliografische gegevens als leerstof deze methode creeert bovendien de idee van degelijkheid en het leerproces is eenvoudig te toetsen met de traditionele overhoring veilig lesgeven een van de belangrijkste doelen van het taalonderwijs is echter de leerlingen vlot en efficient leren communiceren in de standaardtaal dat is geen eenvoudige opdracht ook zijn we er ons van bewust dat creativiteit vaker gestimuleerd moet worden zeker in een tijd waarin de expressievakken in sommige studierichtingen afgeschaft zijn en in andere tot een minimum beperkt essen over paul van ostaijen lijken uiterma zo absurd als leerlingen passer en meetlat te geschikt om aan deze behoeften te vol geven met de opdracht een werkje te doen leerlingen kunnen naar voordracht maken geinspireerd door schilderijen van sessies luisteren zelf de gedichten kandinsky alsof ober das geistige in der voorlezen acteren over interpreta kunst niet bestond alsof de essays en het r ties discussieren en eventueel overige prozawerk van paul van ostaijen in dezelfde stijl gedichten uit niet bestonden deze auteur is geen dichter hun potlood wringen deze laatste activiteit van vrolijke versjes met een prachtig klan was tijdens het herdenkingsjaar zelfs het kenspel onderwerp van een interscolaire wedstrijd gecommuniceerd wordt er zeker en als het de filologische methode dan maar toch meezit in de standaardtaal leuk en zinnig de communicatieve methode in de lesont lesgeven waardoor leerlingen creatieve werpen die ik in dit artikel voorstel t is taalgebruikers worden gezocht naar een tussenoplossing kriti sche geesten kunnen nu al opmerken dat een meer uitgebreide lectuur van het oeu zoiets ook een beperking is en zij hebben vre van van ostaijen leert ons dat de louter daar bovendien nog gelijk in het grote communicatieve methode een verkeerd gevaar is dat veel van alles uiteindelijk wei beeld kan schetsen gedichtjes schrijven in nig van iets wordt tussenoplossingen heb dezelfde stijl zoals bij die wedstrijd is net ben vaak iets verdachts een geforceerde 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 synthese een karakterloze middenweg pakket meekrijgen om in hun culturele toch lonen zij de moeite bagage te stoppen de doelgroep van al meer dan ooit moet hier ernstig over de deze lessen is de derde graad aso en taal doelstellingen per les worden nagedacht richtingen in het tso als dat gebeurd is en als u bovendien de leerlingen op de hoogte brengt van wat zij zullen oefenen dan zitten we al een eind op de goede weg lessenreeks 1 de poezie van het taalvaardigheden zijn geen geisoleerde ver schijnselen er zijn argumenten om de vaar nachtleven digheden geintegreerd te oefenen de inte gratie gebeurt ook in de realiteit in de het belang van duidelijke doelstellingen in lesontwerpen werd er gestreefd naar een geintegreerd literatuuronderwijs vindt u in zo groot mogelijke variatie aan activiteiten de volgende opsomming uit de lessenreeks ten slotte zijn de werkbladen zo opgesteld de poezie van het nachtleven dat de leerlingen bovendien een informatie doelstellingen 1 spreken de leerlingen kunnen hun ervaringswereld objectief beschrijven de leerlingen kunnen hun ervaringswereld kritisch beoordelen 2 creatief schrijven de leerlingen kunnen het huidige uitgaansleven poetisch evoceren 3 luisteren de leerlingen kunnen beluisterde teksten evalueren 4 lezen de leerlingen kunnen teksten analyseren en vergelijken paul van ostaijen music hall uit music hall music hall uit bezette stad brief aan emmeke clement 1922 paul mennes tox fragment 5 taalbeschouwing de leerlingen kunnen vragen met betrekking tot grammaticaliteit en stilistiek beantwoorden 6 ontwikkelingspsychologie de leerlingen kunnen hun uitgaansrituelen objectief beschrijven en relativeren 7 literatuur het contrast tussen zakelijke en literaire benadering van een onderwerp het contrast tussen de dandyachtige en dadaistische benadering van het uit gaansleven als literaire arena music hall vs bezette stad de literaire verwoording van gebroken illusies nov dec 1996 nummer 2 26 e jaargang nn 28 het is duidelijk dat een les waarin deze lesverloop doelen bereikt moeten worden langer duurt dan een lesuur hierbij wordt niet alles activiteit 1 gezegd over van ostaijen het humanitaire expressionisme de nagelaten gedichten en de leerlingen moeten in een monoloog van de grotesken bijvoorbeeld worden niet hooguit twee minuten een objectieve behandeld wel krijgen de leerlingen op beschrijving geven van aspecten van het werkbladen zie verder meer dan voldoen uitgaansleven u controleert of zij weten wat de basisinformatie over van ostaijens er met objectiviteit bedoeld wordt debuut en het contrast met zijn markante dichtbundel bezette stad ook is er een de klas wordt in groepjes verdeeld elk beperkte gelegenheid om aan te tonen dat groepje kiest een onderwerp hij meer was dan dichter al is het hier maar beschrijving discotheek aan de hand van een brief waarin hij zijn beschrijving kledij van het publiek innerlijke crisis verwoordt beschrijving voorspelbare handelingen van het publiek uitgaan is belangrijk in de wereld van ado beschrijving muziek lescenten in deze les wordt niet geschool meesterd over mogelijke gevaren wel ver de leerlingen krijgen enkele minuten woorden de leerlingen hun ervaring met bedenktijd u controleert uiteraard of zij de deze speciale droomwereld dat kan gaan standaardtaal spreken een lid van elk van de fascinatie zoals in music hall tot de groepje brengt verslag uit het kan heus wurgende hand van bezette stad een geen kwaad wanneer er onderwerpen meer representatief fragment uit paul mennes dan een keer aan bod komen tox zorgt voor interessante vergelijkingen de 20ste eeuw worstelt duidelijk van in het u vraagt hun wat deze beschrijving zo begin met dezelfde problematiek van leegte zakelijk maakt men refereert aan een en zinloosheid de kritische evaluatie van objectief waarneembare werkelijkheid van het uitgaansmilieu is een zinnige activiteit in elke uitspraak kan men de waarheidswaar de ontwikkelingspsychologie van jonge vol de toetsen er is bijvoorbeeld geen sfeer wassenen schepping en evaluatie laten we even bekijken hoe de doelstellin gen gerealiseerd kunnen worden de zake activiteit 2 lijke en creatieve schrijfopdracht zijn instap activiteiten onder geen voorwaarde wordt voor de volgende opdracht moeten de leer de leerlingen gevraagd om de stijl van de lingen het uitgaansleven poetisch evoceren vroegste music hall te kopieren zie opmer u geeft geen voorbeelden wel technieken king hierboven zij hebben trouwens bij het u controleert bijvoorbeeld wat zij nog van begin van de les het voorbeeld niet voor poezie weten hoe zij met klanken kunnen zich in deze les vindt men zowel communi spelen rijm met ritme metrum en strofen catieve training als literaire vorming de tus bouw het gedicht hoeft niet traditioneel senoplossing te zijn ook illustreert u hoe zij door asso ciatiepatronen bijvoorbeeld het straaldia gram tot betekenisverdichting kunnen komen de leerlingen werken aan de gedichten dat mag in groep ook al is de idee van groeps nix 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 lyriekwat be lyrische in zich stoort aan de oude bokken die de klas zo tussen wiskunde en lichamelijke cabarets afdweilen op zoek naar een opvoeding dat voor jong blaadje de muzikale component van kunt u ten slotte leest u de literaire achtergrondin hedendaagse instrumentale dansmuziek werkblad deel 2 draaien datisdan ook extra materiaal dat u voor deze les eventueel nodig hebt een cassettemet danrc activiteit de kans iswel raptekst uit hunpen toveren naar alle waarschijnlijkheidbent nu nu aan een tweede lesuur toe vraagt de verdienstelijkeresultatenworden gen waarover de vorige les ging zij nog de overige leerlingen geveneengear over van ostaijewaarover zi zelf gumenteerd oordeel een gedicht misschien waren er bijhet eigenteksten met een kriti sche toon wat zi van ons activiteit uitgaansleven watis de opinie over de inrichting van discotheek kledij van de leerlingenkrijgeneen uit music publiek voorspelbare handelingen van hall uit music hall van os s eerste het publiek de muziek bundel p 9 13 inde uitgave vanbertbak ker het is niet de bedoeling dat de uitgaanspret bedorven wordt weldat men kritisch leert luisterlezen mochtu over voor ra r n denken de le moeten in staat zijn beschikken danleestuhet fragvoor om van iets te genieten ookal kunnen zij er terwijl de leerlingenlezen eventu de minpuntenvan opsommen eel udie taaover aan een v wie u weet hij zij er bedreven in is een matte voordrachtis in elk geval uitden activiteit boze dan wordt tekstbeter stil gelezen iemand die zijn uitgaansgelegenheid wel de vergelijkingmet eigen werk heel cynisch bekijkt is verteller uit u wat he q de leerlingen i g deze van paul mennes uiteraard gahier tekst niet om een music hall maar om een zijn er oo overeenkomsten qua vorm modernediscotheek hoe wordthet uitgaan hierbeoordeeld de leerlingen lezen de tekst 18 23 in tekstanalyse vragenop het werkblad deel stilte wanneer zij daarmee klaar zijn 1 mogelijke antwoorden bespreektu methen volgende vragen a er zijn diverse b ri m d bijvoor inhoud wat is beeldbar wat is beeld het metrum is niet regelmatig ego wat 2 een mister cash watzijn b de zinsbouw is normaal en toe s de dachaus enfall outs spelling bijvoorbeeld senten taalbeschouwing welke woorden fatsoenlik benadrukken het cynisme van de c zij lijken een grote massa isverbon beschrijving denheid het zwijgen wordtde ene vergelijking wat zijn de verschillen met stem van dit een dr ofbroeders van ostaijens tekst o p taal vu m van mij bijvoorbeeld g g een n u d d het intermezzotoontaandat dichter meer geen s vu nov dec nummer 2 26e mn 30 wel lusteloosheid wat zijn de over uit de zelfbiografie drie boeken uitgege eenkomsten bijvoorbeeld beeldcul ven music hall het sienjaal bezette stad tuur film bij van ostaijen televisiescher misschien is ook dit slechts massahipnose men hier de oude heer met senten en wie kan bewijzen dat hij deze boeken heeft mister cash gelezen laat staan begrepen god bewa re begrepen ikzelf heb ze niet begrepen activiteit 6 activiteit 8 de tekst van paul mennes biedt ruimte voor een klasgesprek de totale crisis werd uitgedrukt in bezette wie heeft zijn uitgaansplek ook al zo stad ook daarin een evocatie van een beoordeeld wie is er nog steeds ge music hall het fragment is van dit werk het fascineerd vijfde en laatste deel boem paukeslag is hier nog sprake van geloof en overtui staat in deel 2 ging waarom die houding bij mennes wat is het verschil tussen 1915 en nu de vergelijking met de vorige teksten zou je na lectuur van dit fragment je zijn er overeenkomsten qua vorm met oordeel van bij het begin van de les wat de eigen gedichten van vorige les aanpassen of niet zijn er overeenkomsten qua inhoud met kun je aanvaarden dat mensen zo de tekst van mennes of van klasgeno cynisch reageren waarom denken zij ten zo tekstanalyse vragen op werkblad punt 4 mogelijke antwoorden activiteit 7 a paul van ostaijen breekt met alle tradi tie toch is er een verbluffend klanken lectuur brieffragment werkblad punt drie spel alliteraties rijm en een visueel weten de leerlingen wat d en beteke ritme ordening bladspiegel nen de vragen worden besproken moge b bijvoorbeeld wegzinken verzinken lijke antwoorden zijn gezonken wurgt a hij is het enthousiasme en de creatieve c neen de enige band is de gemeen impuls van zijn vroegere werk kwijt schappelijke ondergang b hij verkeert in een crisis en ervaart het einde van zijn begrip en mogelijkheden ten slotte leest u de literaire achtergrondin als aanvulling kunt u het volgende citeren formatie werkblad punt 5 lit 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 werkblad 1 music hall geschreven in de zomer van 1915 fragment beantwoord de vragen a hoe wordt er met klanken ri tme gespeeld b wat valt er op bij het taalgebruik c hoe worden de mensen voorgesteld die naar de ve rt oningen kijken d is alles daar rozengeur en maneschijn 2 paul van ostaijen 1916 van ostaijen schetst in zijn eerste bundel music hall stadsbeelden onder an dere van een uit gaansgelegenheid dat is nieuw in de vlaamse literatuur hier is een jongere aan het woord die zijn directe omgeving en erva ri ng poetisch tracht te verwoorden oerdegelijke adolescen tenpoezie die eerste bundel wordt daarom ook dandyistisch genoemd de soms bombasti sche gedichten van een jonge trendsetter een relativerende poseur het is duidelijk dat hij gefascineerd is door het nachtleven maar toch toont hij de nodige scepsis de vorm van de gedichten is niet traditioneel maar ook niet echt nieuw te noemen dergelij ke poetische expe ri menten vonden wij bijvoorbeeld ook terug bij gezelle 3 fragment van een brief uit 1922 aan emmeke clement d e innerlijke crisis word ik weer beter gewaar krisis die naar een oplossing wil maar er niet toe komt met het eerste elan is het nu uit la foute jeune jeunesse is nu voorbij en dikwijls voel ik dat als een groot verlies was wird werden wat zal ik worden kapi tale vraag waarop ik sedert een half jaar geen antwoord weet ben ik een puberteitsbegaafd heid en is dat wat ik kunst meende ten slotte niets meer dan de overvloed van de eerste orgasmedrift mijn toestand omschrijven kan ik niet meer maar hier sta ik nu met vol ledige skepsis tegenover mijn eigen mogelikheid lieve mij ontbreekt veel thans en niemand kan mij helpen hoe zal het einde zijn alle leven is vreemd mijn moeder gij stan allen zijn mij als vreemdelingen ik versta niemand nog wanneer vind ik tot anderen weer een voor mij begrijpelijke verhouding a wat bedoelt de auteur met pube rt eitsbegaafdheid b in welke toestand verkee rt hij nu 4 music hall geschreven in de zomer van 1920 fragment beantwoord de vragen a hoe wordt er met klank en ri tme gespeeld b welke woorden roepen ondergang op c voelen de mensen zich nog verbonden nov dec 1996 nummer 2 26e jaargang 5 paul van ostaijen 1921 in dit jaar verschijnt de derde bundel bezette stad hie ri n verwoordt de dichter de zinloze chaos die hij ervoer zowel in zijn prive leven als in het bezette antwerpen en het naoorlogse berlijn er is geen geloof meer in de broederlijkheid en de schoonheid van de metropool wat blijft er nog over van alle jeugdige idealen niets met bezette stad is van ostaijen heel dicht bij het werk van de europese avant garde men herkent de ri tmische typografie van apollinaire en de totale afbraak door het dadaisme de hele burgerlijke cultuur is een misselijke farce het wapen waarmee de dadaist de traditio nele waarden te lijf gaat is vaak de ri diculise ri ng lessenreeks 2 dichter bij de dood een ander voorbeeld is het lesontwerp dichter bij de dood ook hier zijn er een hele reeks gevarieerde doelstellingen te realiseren doelstellingen 1 spreken de leerlingen kunnen hun houding ten opzichte van een geladen onderwerp in casu de dood verwoorden de leerlingen kunnen de samenvatting van een tekst meedelen 2 luisteren de leerlingen kunnen een beluisterd artikel en of essay samenvatten de leerlingen vergelijken de inhoud van een hedendaags gedicht liedtekst met werk van het begin van de eeuw 3 kijken de leerlingen kunnen de stijl van een cartoon beschrijven 4 lezen de leerlingen kunnen teksten analyseren en vergelijken paul van ostaijen in memoriam herman van den reeck vers 6 grote zirkus van de h geest het gevang in de hemel alice in chains we die young reiser vieze vetzak fragment 5 schrijven beperkt tot notities nemen 6 taalbeschouwing de leerlingen kunnen vragen met betrekking tot grammaticaliteit en stilistiek beantwoorden zie activiteiten 101 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 7 ontwikkelingspsychologie de leerlingen plaatsen de huidige jongerencultuur in een ruimere context 8 literatuur de leerlingen maken kennis met dadaistische poezie van van ostaijen de leerlingen maken kennis met de grotesken het extra materiaal dat u hier nodigt hebt is nen en vermoorde meisjes of de moordpar een cassetterecorder en een opname van tijen in oost zaire de teksten zijn geen hedendaagse alternatieve muziek bijvoor aanleiding tot discussies over druggebruik beeld alice in chains facelift 1990 gevangenisstraf oorlogsgeweld nationalis me pedofilie en doodstraf wel moeten de voor deze les hebt u weer minstens twee leerlingen hun gevoelens verwoorden vaak lesuren nodig zoals u in de opsomming die van machteloze woede en gelatenheid van de doelstellingen kunt lezen is opnieuw wat kan een gewone mens hieraan verhel gezocht naar een optimale integratie van de pen daarop pikt u in met de bedenkingen diverse vaardigheden literaire vorming is uit het lesontwerp activiteit 2 hier dan weer beperkt tot dadaistische poe zie en de grotesken omwille van de duur waar bij de reeks de poezie van het nacht van de lessen en de coherentie voor een leven de tekst van paul mennes de heden integrale behandeling van van ostaijens daagse benadering van de problematiek oeuvre moet u inderdaad voor de filologi uitgaan en zinloosheid behandelt wordt in sche methode met het leergesprek opteren dit lesontwerp geopteerd voor alternatieve wij werken aan de communicatieve vaar rock en undergroundcartoons in de 20ste digheden van onze leerlingen uiteraard eeuw merken we inderdaad deze evolutie kunt u meer dan een lesuur lesontwerp aan cynisch cultuurpessimisme vond men bijna deze auteur spenderen honderd jaar geleden enkel in avant garde kringen nu is het alomtegenwoordig grun het prozawerk van van ostaijen kwam ge teksten staan niet meteen bekend vroeger onterecht in de schaduw van zijn omwille van hun optimistisch geloof in de lyrisch oeuvre de auteur wordt maar al te samenleving vaak behandeld als dichter een gevolg van diverse bloemlezingen die enkel de gedich ten presenteerden en daardoor een beper lesverloop kende traditie creeerden deze les schenkt meer aandacht aan de grotesken activiteit 1 wat de zakelijke teksten uit de instapactivi teiten betreft doet u er best aan om bij de u leest twee artikels voor actualiteit te blijven tijdens het schooljaar een recent artikel over dodelijke onge 1995 1996 was de dood van kim saadel lukken oorlogsrampen en merkwaardi din het gespreksonderwerp in lessen ge overlijdens moraal en godsdienst recenter was het in memoriam kim bericht van het israelische bombardement op een libanees vluchtelingenkamp bij het deze tekst en zijn de basis voor een mon verschijnen van dit nummer van vonk pas delinge luistersynthese dit kan bijvoorbeeld sen stellig nieuwsberichten over de verdwe geevalueerd worden nov dec 1996 nummer 2 26 8 jaargang nn 34 standpunt in memoriam kim andaag wordt kim saad maar mol zat vol dus werd drugvrij bestaan bestond er uit kim wordt vandaag door zijn eldin begraven hij werd kim een week in de begijnen sluitend in het schoonmaken van schoolkameraden zijn moeder en zestien straat opgesloten in een isoleer de plantselijkc wc potten zijn zijn zus ten grave gedragen de een hartstilstand naar verluidt cel want minderjarigen mogen moeder en vrienden moesten er eerste cannabisdode in dit land tijdens een voetbalmatch in het niet samen net de rest van de kernel en aarde bewegen onr toch niet gedood door cannabis maar verbeteringsgesticht van mol gevangenen opgesloten worden nog kontakt niet hens te krijgen voor een stuk door het beleid een paar weken eerder was kim een van de besten van liet lukte nauwelijks tegen cannabis kim opgepakt op een feestje zijn klas was volgens de direktie en toen net op de dag dat in een van zijn laatste brieven kim rookte regelmatig een joint van zijn school en zijn pms cen minister johan vande lanotte schreef hij zelf ik ben er heilig hij haalde het spul in nederland trum een modelleerling net toegaf dat hij in zijn zwarte van ovettuigd dal cannabis op en bracht wel eens wat mee voor zoals heel wat intelligente 16 periode cannabis en nog wel zich minder schadelijk is voor zijn vrienden en thuis op zijn jarigen las hij veel boeken over meer had gebruikt stuikte kim mijn gezondheid dan alkohol slaapkamer stond zelfs een kast esoterisme filosofie new age in elkaar bij een partijtje voetbal ikzelf p ro beer niemand mijn waarin hij tevergeefs had de zin en onzin van het leven dood mening op te dringen want dat gepoogd enkele verlepte canna dat soort lekluur was in de twee dagen later meldde the druist in tegen mijn vrijheidsge bilplantjes zelf op te kweken begijnenstraat niet voorhanden lancet het meest gezaghebbende voel maar dan vind ik het bij die kast werd ontdekt door de hij kreeg er wat jommekes toege medische tijdschrift ter wereld zonder jammer dat de demokrati politie bij een overigens kom stopt in zijn hoofdkommentnar dat let ache maatschappij mij pleet onwettige huiszoeking in mol zorgde ons prachtig gebruik van cannabis geen maar dwangmatig haar overtuiging jeugdrechter a v c wist wat hem systeem van jeugdbescherming dan ook helemaal geen nadelige opdringt terwijl ik niemand enig te doen stond met dit uiterst kri voor een daadwerkelijk alterna invloed op de gezondheid van de kwaad berokken minee individu deze zwart tief voor kims op de klippen bevolking of het individu heeft hopelijk vindt jeugdrechter dealer met zijn buitenlandti klin gelopen drugleven een sociaal en dal bijgevolg de enige verde v c makkelijk de slaap van kende naam twet maand pl at assistent heeft hij er nooit digbare heleidslijn het neder nacht singin mol 1 gezien zijn begeleiding naar een landse gedoogbeleid is yves desmet activiteit 2 gen t shirts met dode pop helden die vaak zelf geobsedeerd waren door de dood jim klasgesprek morrison 70 sid vicious 80 kurt cobain wat kunnen mensen doen wanneer zij 90 wie van de leerlingen kan iets meer dergelijke artikels lezen of horen vertellen over deze figuren wie kent er nog welk gevoel overheerst dan bijvoor beeld machteloosheid gelatenheid hoe reageert een heel religieuze samen activiteit 3 leving op berichten over dood bijvoor beeld heldenverering iran er wordt geluisterd naar hedendaagse pop hoe reageert een teleurgestelde of een muziek een lied waarin de dood en de uit geseculariseerde cultuur hierop bij zichtloosheid van de huidige generatie voorbeeld het cynisme van deze eeuw bezongen worden voor de aardigheid staat hieronder een tekst van alice in chains een de dood heeft ons altijd gefascineerd maar groep uit seattle er zijn echter massa s vanaf de romantiek is hij een obsessie jon alternatieven vraag die gerust aan de geren van elke generatie in deze eeuw dra experts in uw klas 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 we die young scary s on the wall scary s on his way watch where you spit i d advise you wait until it s over then you got hit and you shoulda known better and we die young faster we run down down down you re rollin watch the blood flood in the muddy sewer take another hit and bury your brother and we die young faster we run scary s on the wall scary s on his way another alley trip bullet seek the place to bend you over then you got hit and you shoulda known better faster we run and we die young alice in chains facelift 1990 omdat niet iedereen meteen naar de pla mogelijke antwoorden tenzaak zal hollen om alice in chains te a dit gedicht staat in het handschrift van kopen staan hier geen verdere opdrachten de auteur met een verschil tussen u kiest dus best zelf een lied en bedenkt er lopend schrift en drukletters er is geen enkele vragen bij de leerlingen krijgen de traditioneel rijm hoewel er duidelijk met tekst met woordverklaring klanken gespeeld wordt alliteraties assonanties er kan een kort klasgesprek volgen naar b zelfs taalregels worden opzij geschoven aanleiding van deze tekst uit de heden bijvoorbeeld staan als transitief werk daagse jeugdcultuur woord c met bloesems die geknakt worden nog voor ze tot bloemen zijn opengebloeid activiteit 4 d een samenleving die de jeugd ver moordt heeft geen toekomst meer de leerlingen lezen in memoriam herman van den reeck uit 1920 per twee beant indien u wenst kunt u een verband zoeken woorden zij de vragen zie werkblad punt met de tekst over kim saadeldin 1 er volgt een klassikale verbetering ten slotte leest u de literaire achtergrondin formatie werkblad punt 2 nov dec 1996 nummer 2 26e jaargang nn activiteit 5 activiteit 7 vers 6 wordt klassikaal besproken er wordt het stripverhaaltje komt uit vieze vetzak van gewerkt zoals bij het vorige gedicht zie reiser inmiddels ook al gestorven de werkblad punt 3 mogelijke antwoorden geestelijke peetvader van kamagurka c s a hij is aan het einde van zijn latijn reisers werk wordt uitgegeven door z als b hij wil helemaal opnieuw beginnen illustratie geven we het slot van het verhaal vanaf het beginnende begin de cartoon van reiser is het verhaal van een oude viezerik die enkel een ouderwet se ongewassen onderbroek draagt hij activiteit 6 gaat babysitten en vertelt de kleintjes een leuk verhaal de evolutie van het leven op u vraagt de leerlingen wat zij uit vorige les aarde de kinderen vinden het maar niets sen nog over dadaisme weten de culturele tot hij zegt dat de mens de kroon op de wanhoop werd bij het begin van de eeuw schepping is hij verwijst daarbij naar zich enkel ervaren door de intellectuelen van de zelf de kleintjes proesten het uit avant garde de gewone man likte zijn oor logswonden en genoot van de technologi na individuele lectuur wordt het klassikaal sche snufjes in het interbellum film lucht besproken de leerlingen beschrijven de vaart elk decennium kwamen er tekenstijl hoe worden mensen afgebeeld cultuurpessimisten bij aan het einde van de hier kan de term grotesk al geintrodu 20ste eeuw is de wanhoop in alle lagen van ceerd worden wat is de boodschap van de bevolking terug te vinden getuige daar de auteur neemt hij de mensheid nog ern van de doodsobsessie in alternatieve jonge stig wat is hier humoristisch hoe noem je rencultuur en cartoons dergelijke humor verw ieli ndrgv 2owka 6 066 j are vbrnk fra t wraej 471it4 e jra vrt vrll n i t je wit u6 ir r 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 activiteit 8 40 49 hier kunt u de tekst integraal behandelen of slechts enkele fragmenten een dergelijk cynisme vindt men ook in van uiteraard speelt de timing van uw les hier ostaijens bundel beze tte stad waarvan de een belangrijke rol op het werkblad note laatste bladzijde uit het gedicht de a ftocht ren de leerlingen uw opdrachten aangezien kort besproken wordt welke woorden wij niet in uw plaats beslissen hoeveel u van drukken de zinloosheid van het bestaan uit de tekst laat lezen is het min of meer verklaar alle dijken breken onmogelijk de vragen vooraf op de werkbla den te schrijven toch enkele suggesties activiteit 9 welke kritiek uit van ostaijen op de mensheid door een ex gevangene als vervolgens leest u de achtergrondinformatie hoofdpersonage te creeren werkblad punt 4 het grote zirkus van de wat hekelt de auteur met het buro voor h geest wordt illustratief bekeken ook opbeuring van de vrijgelaten gevange deze affiche vindt u in beze tte stad het is nen onmogelijk hier een paginanummer op te vergelijk de tekst met de affiche uit geven bezette stad wat is er typisch aan het taalgebruik van de professoren activiteit 10 welke metamorfose ondergaat nr 200 daarna bespreekt u de groteske het gevang in de hemel verzameld proza p werkblad 1 in memoriam herman van den reeck geschreven in 1920 beantwoord de vragen a bespreek de uiterlijke kenmerken van dit gedicht b wat doet de auteur met de regels van de grammatica c waarmee wordt de jeugd vergeleken d wat heeft dit voor gevolg met betrekking tot de toekomst 2 paul van ostaijen en de dood van ostaijen werd vaak met de dood geconfronteerd eerst en vooral in zijn familie bovendien was hij getuige van het bombardement van antwerpen en de ontredde ring in het naoorlogse berlijn vooral de laatste ervaring was doorslaggevend vanaf 1919 creeert hij werk waarin hij zijn wanhoop uit ook zijn religieuze overtuiging begint te wankelen niet alleen personen sterven de hele cultuur nov dec 1996 nummer 2 26 e jaargang nn 38 de handschriftenbundel de feesten van angst en pijn posthuum uitgegeven in 1928 begint trouwens met het gedicht de moordenaars het is hem onmogelijk geworden om nog langer te geloven in de 19de eeuwse idealen en esthetische prin cipes dadaisme benadrukt de absurditeit en toevalligheid van het leven en streeft naar absolute vrijheid van expressie nadat alle vroegere culturele normen vernietigd zijn er is dus hoop na de destructie het moet kapot om opnieuw te beginnen 3 vers 6 geschreven in 1920 beantwoord de vragen a wat is de huidige toestand van de ik figuur b wat heeft hij voor doel 4 meer dan dichter in berlijn schrijft van ostaijen niet alleen dadaistische gedichten minstens zo belangrijk zijn de prozawerken veel brieven naar de vrienden in antwerpen en vooral de grotesken grotesk betekent bespottelijk buitensporig mensen worden getoond van hun laagste kant een groteske is een kort verhaal waarin de auteur burgerlijke vaak 19de eeuwse waarden bespot zoals kerk vorst staat democratie en vaderlandsliefde absurd en grillig de groteske het gevang in de hemel werd geschreven in de periode toen van ostaij en werkte aan bezette stad de dadaistische bundel waarin hij de zinloze chaos ver woordt in het prozastukje hekelt de auteur het beroemde trio dat ook op de affiche uit bezette stad verschijnt van het grote zirkus van de h geest 5 het gevang in de hemel geschreven in 1920 beantwoord de vragen nn 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 39 lessenreeks 3 tieve methode is duidelijk ofwel vraagt de min of meer integrale bespreking van de jall overspoelt de auteur heel veel tijd ofwel blijven enkele straat belangrijke aspecten in het vriesvakje van uw kennis zitten de voordelen van commu in de voorgaande lesontwerpen ging onze nicatief taalonderwijs zijn echter doorslag aandacht uit naar van ostaijens dandy gevend vooral als wij beseffen dat ook de achtige debuut het dadaisme van beze tte traditionele bio bibliografische methode stad en de feesten van angst en pijn en voor literatuurgeschiedenis niet anders kan de grotesken onbesproken bleven zijn dan selecteren en lacunes kweken activisme humanitair expressionisme en de zuivere lyriek van de nagelaten gedichten de lessenreeks met aandacht voor het expressionisme activisme en zuivere lyriek dat is het onderwerp van de laatste lessen krijgt als titel jazz overspoelt de straat reeks het grote nadeel van de communica opnieuw is er een hele waslijst doelstellingen doelstellingen 1 spreken de leerlingen kunnen een kunstwerk objectief beschrijven en stijlverschillen aan duiden 2 luisteren de leerlingen kunnen de sfeer en het publiek van een muziekwerk bepalen 3 schrijven beperkt tot notities nemen 4 lezen de leerlingen kunnen teksten vergelijken en analyseren de teksten zijn er ook om genietend te lezen albrecht rodenbach het lied der vlaamse zonen paul van ostaijen gulden sporen negentienhonderd zestien gebruiksaanwijzing der lyriek fragment het dadakabaret polonaise berceuse voor volwassenen 5 taalbeschouwing de leerlingen kunnen vragen met betrekking tot grammaticaliteit en stilistiek beantwoorden zie activiteiten 6 kijken de leerlingen kunnen details en stijlverschillen in monumenten herkennen 7 literatuur de leerlingen maken kennis met het humanitair expressionisme de leerlingen maken kennis met van ostaijen als essayist en met de nagelaten gedichten 8 ontwikkelingspsychologie de leerlingen ontdekken de ruime culturele context waarin zij hun gevoel van verveling en zinloosheid kunnen situeren nov dec 1996 nummer 2 26e jaargang mn 40 het extra materiaal waarvoor u moet zor bach en van ostaijen in stilte en werken per gen twee aan de vragenlijst werkblad punt 2 illustraties monument gesneuvelden daarna volgt een klassikale correctie en of oorlogshelden zowel 19de eeuw mogelijke antwoorden se als sobere 20ste eeuwse a overeenkomsten verheerlijking 1302 cassetterecorder huidige strijdbaarheid religieuze verwij opnamen met 19de eeuwse nationalisti zingen christi kruis woord dat vlees sche muziek en volksmuziek bijvoor werd agressieve taal vuisten storm op beeld wereldmuziek zee stromen naar de zee eindrijm b verschillen vrije verzen vrije strofen bouw en eigen spellingsysteem bij van lesverloop ostaijen activiteit 1 u leest de opmerking werkblad punt 3 u toont uw leerlingen enkele prenten een eerste reeks met nationalistische monu activiteit 4 menten bijvoorbeeld arc de triomphe rui terstandbeelden van koningen monumen de leerlingen lezen een essayistische tekst ten aan onze helden 1914 1918 en een van van ostaijen paralipomena een frag tweede reeks met sobere kunstwerken bij ment uit gebruiksaanwijzing der lyriek voorbeeld vietnam veterans memorial dezelfde werkwijze mogelijke antwoorden monumenten van concentratiekampen vragen op werkblad punt 4 aan onze helden 1940 1945 u vraagt a die is te ernstig en past in het systeem ze of zij de monumenten kunnen beschrij i ancienne belgique alles wordt blijft ven de stijlverschillen kunnen aanduiden en gedirigeerd door kerk en staat eventueel dateren b hier neemt hij duidelijk afstand van zijn eigen engagement c het pessimisme de mensheid eerbete activiteit 2 ren kan niet wat rest is ongedwongen lyriek u laat de leerlingen korte fragmenten horen een stukje uit een 19de eeuws heroisch nationalistisch werk bijvoorbeeld ouverture activiteit 5 egmont ouverture 1812 stars and stripes forever en een stukje volkmuziek bij u leest de laatste opmerking vermoedelijk voorbeeld blues wereldmuziek uuraagt is hier extra uitleg noodzakelijk u kunt een hun of zij kunnen beschrijven welke sfeer de kort klasgesprek beginnen over het gevoel fragmenten oproepen wat de muziek evo van zinloosheid en de emotie van verveling ceert en of zij de stijlverschillen kunnen aan beide uitgesproken aanwezig in de 20ste duiden ook wordt gevraagd of zij het eeuw eventueel zoeken de leerlingen naar publiek van deze soorten muziek kunnen titels van werken voornamelijk popmuziek bepalen en welk fragment het best bij welk die dit uitdrukken monument past vervolgens leest u de eer ste opmerking op het werkblad activiteit 3 de leerlingen lezen de teksten van roden nrx 26e jaargang nummer 2 nov dec 1996 41 paralipomena mevrouwi m inheren waarde 9 geacht publiek ubliekl maar stilte 0 neen het is helemaal niet om haar zelve dat ik ik zeg9 maa g de stiltee verlang elan enkelbi het is enke bij1 wijze van wijding 1 9 immers er gebeuren 9 ogenblik dat ik opp dit o9 p plechtig g zou willen noemen noeme van weeg de noodzakelijke noodzakelijke koppeling pp g die wil dat in onze literatuursteeds plechtig words een ogenblik p g genoemd 9 er gebeuren 9 op ditp ogenblik 9 zeg9ik eerste wonder is dit van een groep onderen het ee twee wonderen 9 p mensen die aandachtig9luisteren wil naarv n kortheidshalve de verklaringen a een dichter het tweede wonder is deze zich verklarendee del dichter t zelve het spreekt r enerzijds enerzijds van zelf dat de nederigheid 9 mi i dwingt9 toe te geven even t dat et eerste wonder het grootste het g anderzijds is doch anderzijds wil ik hopen r dat u zult inzien dat spijts p l de p praktiese alledaagsheid 9 van het geval 9 ti oreties gezien 9 een zich zelfverklarend dichter een niet alledaags 99 geval is natuurlik ik zeg9 het uitdrukkelik geldt 9 dit alleen theoreties in werkelikheideli kt 91 een dichter veel opp een babbelzieke groentevrouw 9 en toch en toch in vlaanderen doordat het oordeel over dichtkunst door vlaamse beweging g 9 en wielersport p wordt beinvloed houdt men de dichteraarne 9 voor een exempel r van burgerdeugd een burgerdeugd trouwens die zich vrijelik 1 lyries y zal ontwikkelen vanaf vier uur s namiddags 9 voor zover de vlaamse dichter een schoolmeester of een magistraatsbediende 9 is en dat zijn zij i allen alle vlaamse dichters maar erger 9 is het dat het een noodlot blijkt blijkt te zijn zijn van de lage g landen langs 9 de zee dat de bewoners er met de ernsteen 9 blijf blijfweten en dat predikanten p er tevens als direkteuren van het cirkus fungeren 9 jammer dat is jammer want een cirkus is een mooi ding 9 zolang9 niet een p predikant daarvan direkteur is in de lage 9 landen zou men voor minstens de tijdsruimte tijdsruimt van jaar jaar het woord ernst moeten verbieden op p het 9 gebruik daarvan zou een zeer hoge 09 straf moeten staan hiermee kan ik het hoofdstuk dat ik lokaal optimisme p zou kunnen noemen verlaten en overgaantoss tot een blijder i g gebied dat namelik van het lyries y p pessimisme weg9 met de costers et de andere e en met a de dominee s wegg met de verbeteringg van de mensheid maar leve de verbetering 9 vanan k hetetroe aarderas sp want lang leve g pegasus g onder de naam van fox trot ii nov dec 1996 nummer 2 26 e jaargang y ti