Documenten
cor geljo n geknipt voor de rol een theater projec t theater project over racisme en discr iminatie cor geljon leraar aan een middelbare school vakdidacticus aan de vu en theaterrecensent wil de lezer in deze bijdrage deelgenoot maken van zijn en thousiasme voor een theater project met als thema racisme en discriminatie hij beschrijft hoe het project in elkaar steekt en welke overwegingen een rol spelen inleiding bes p ree kb aar te maken m aar het blijft moeilij k d e link naar het heden te leggen oudere docenten d enken nog w el eens met weemoed terug aan de tijd toen dat ene ja een van de nieuwste projecten op dit gebied is vaanse meisje een bezienswaardigheid o p een theater project van de toneelgroep peter school was een leerling voor wie iedereen pan uit den haag zich uitsloofde om het haar naar de zin te ma theater kan een zeer indringend medium zijn ken in dit koud e land a chteraf bezien w as dat omdat de persoonlijke betrokkenheid bij drama ook niet zo n ideale situatie maar ze was in vaak veel groter is dan bij een verhaal of een elk geval minder zorgelijk dan de huidige verslag bovendien is de voorstelling ingebed al komen niet van alle scholen alarmerende in een lessenreeks waarin naast informatie berichten dat het slecht gaat tussen de ver ook verwerkingsopdrachten voor de leerlingen schillende bevolkingsgroepen toch ma ken veel zijn opgenomen d ocenten zich ong erust over de w ijze waarop sommige leerlingen over buitenlanders praten het spe l en je hoeft er d e kranten maar op na te slaan om te beseff en dat die ongerusthei d niet on de geschiedenisleraar uit het tonee l stuk ge gegrond is kn ipt voor de rol vol auf der rolle van leo a ls je d it problee m a a n de ord e w ilt stellen in nie ossowski wil zijn leerlingen confronteren de k las is een mo g elijke k euze t eru g te g rijpen met de verschrikk ingen van het nazisme hij naar de tweede w ereldoorlog het kant en repeteert daarom met z ijn klas een stuk over klare lesmateriaal dat door verschillende in schol i eren die in het du i tsland van 1940 een stanties beschikbaar wordt gesteld is meestal joodse leerling verbergen goed brui kbaar om de situatie uit die jaren de klas is niet echt enthous i ast het is te lan g 44 geleden en het is niet hun probleem tw ijfelaar die d e meest en van hen zelf zijn de rollen zijn ook wat willekeurig verdeeld mettin een turkse jongen speelt bijvoorbeeld kijken vanuit vooroordelen een hitlerjunge en de joodse jongen moet gespeeld worden door iemand die eigenlijk op het eers te g ezicht moet een dergelijke veel meer affiniteit heeft met degenen die de voorstelling w el een positieve w erking heb ben joden in die tijd vervolgden het is ook deze maar het is bekend dat goede bedoelingen jongen die een rolwisseling voorstelt die turk oo k een averech ts effect kunnen heb b en h et moet de jood spelen die is toch geknipt voor is niet altijd zo dat d e toeschou w ers zich met de rol de beoogde personages i dent ifice ren en uit zelf speelt hij nu de hitlerjunge en geleidelijk spraken die b ed oel d w aren om verfoeilijke me aan ontpopt hij zich ook buiten de repetities nin g en aan d e k aa k te stellen zijn in bepaal d e als iemand die sympathiseert met neo si tuaties w el eens met instemming be g roet fascistische ideeen de anderen hebben aan h et succes va n de a meri ka anse tv serie all in vankelijk nogal wat moeite om hun plaats te the family van en k ele jaren gele d en is daar bepalen in een situatie waarin mettin het een goe d voor b eel d van uit onderzoek is ge slachtoffer dreigt te worden maar de repeti ble ken d at grote g roepen conservat ieve k ij ties gaan direct een stuk beter k ers de serie hoog w aard eerden om d at d e als mettin tegen zijn wil het land moet verla vooroordelen van a rchie b un k er oo k d e hunne ten ontstaat er een situatie die griezelig veel w aren ter w ijl anderen juist he t vooroordeel lijkt op de scenes die ze repeteren ze verstop bestrijdende karakter van de serie roemden pen de jongen voor de vreemdelingenpolitie en zo zou je ook bij dit stuk vraagtekens kunnen voor hun neo fascistische klasgenoot die alle plaatsen de uitspraken van de leerling die de moeite doet om mettin aan te geven de om h itlerjunge speelt zijn voor vriend en vijand standigheden dwingen hen en de leraar een zeer herkenbaar en het han g t er maar van a f duidelijke keus te maken aan het slot vallen met w elke instelling je d ie b eluistert op veel op de laatste repetitie de te oefenen scene en scholen zal d it hopelijk g een probleem zijn de realiteit op een beklemmende manier maar er zijn genoe g situaties d enkbaar w aarin samen het allemaal niet zo eenvoudi g li g t k un je met deze voorstelling uit d e voeten m oet er toch he rkenning al niet een positieve s f eer in d e k las zijn w a t doe je met allochtone leerlin gen hoe be g eleid het is vaak moeilijk om met leerlingen van vijf je de klas tien zestien jaar naar een toneelvoorstelling te peter pan is met deze voorstelling niet over gaan veel gaat ze nog boven de pet en het e e n nacht ijs gegaan het p roject werd voor jeugdtheater heeft meestal jongere kinderen bereid in nauwe samen w erkin g met het haags als doelgroep anti racisme en discriminatie team een uit dit stuk is echter scholieren uit de derde vier voeri g e d ocumentatiema p b evat on d er meer de klas van het voortgezet onderwijs op het een aantal lessen ter voorbereiding op d e voor lijf geschreven de voorstelling biedt in hoog stelling en in f ormatief materiaal van de a nne tempo een reeks boeiende scenes waarin veel frank stichting in de eerste les wordt een vi te lachen valt maar waarbij de toeschouwer deoband over fascisme en goed en fout ook regelmatig de brokken in de keel voelt gedraaid gevolgd door een nabespreking in bovendien is de tekst doorspekt met een flit een volgende les werken d e leerlingen met en send eigentijds jargon dat op zichzelf al aan k ele scenes uit het stuk de ma p geeft d aarbij leiding is voor gepaste vrolijkheid een reeks didactische aan w ijzingen op d e veel belangrijker is dat geknipt voor de rol de projectdag zelf speelt peter pan de voorstel leerlingen zoveel identificatiemogelijkheden en ling waarna de acteurs in kleine groepen met herkenningspunten biedt dat ze langzamer de leerlingen aan de gang gaan met spelop hand beseffen dat ze naar een weerspiegeling drachten en groeps g esprek ken van de werkelijkheid zitten te kijken met per de ervaring leert dat leerlingen eni g e tijd nodig sonages die ze eigenlijk al kennen de gelijk hebben om een project te verwerk en b innen hebberige schreeuwer de actievoerder de op een week na de voorstellingsdag vindt een af portunist de verschoppeling en vooral ook de sluitende les plaats waarin de verschillende 45 facetten de revue passeren in die les worden het is niet de be d oeling d a t na het vertre k van ook de parallellen met het h ier en nu getrok d e theaterg roep za ken on d er d e ta fel verdwij ken voor zover dat nog niet gebeurd zou zijn nen de map biedt ook voo r deze les achtergrond in het nages p re k met d e docenten ko mt d e i nformat i e f ollow u p aan de orde in de n h aag help t het h aags a nti racisme en discriminatie team een goed doordacht project dus zorgvuldig t ha rdt b ij de na z org maar e l d ers z ullen a n voor en nawerk van de leerkracht is echter dere ins tan t ies advi ez en w illen ge ven w ie he t een absolute noodzaak de lesmap geeft de project zelfstandig wil uitvoeren moet zich docent veel aanwijzingen en wijst ook op heel g oed voor b ereiden e n er z ic h van bew us t voorkomende moeilijkheden zijn d at het uitein delij k ga a t om attitu d e ver andering de afgelo pen maan d en hee ft men met geknipt voor de rol ervarin g opge d aan o p verschillende ge knipt voor de rol is voor leer lin g en oo k een schooltypen waar het klimaat bij de aanvang ui ts t e kend e kennisma k in g me t theater in com van het project nog niet optimaal was verbe b in a tie met d e voo rbereiden de lessen de s p el terde dit in alle gevallen in de loop van de les oefe n ing en die h et t hema in voel baa r ma k en sen toch k w am het enkele malen voor dat en l e erlin ge n conf ron t er e n m et eigen h a n de l e n een deel van het publie k tijd ens d e voorstelling en d e na ge sp r ekke n vor m t d eze voorstelling duidelij k e sympathie toon d e voor de h itlerjon een zeer b ruikbaar p roject o ver racisme en gen in de nagesprek k en echter b le ken de discriminatie reacties veel milder uit te vallen d e leerlingen betitelden zelf die toch wat beangstigende gekniptvoor de rol is een theater project van reacties als stoerdoenerij je zou je ook de peter pan produkties postbus 64601 2506 vraa g kunnen stellen of zij zo uit d e anonimi ca den haag tel 070 521888 leeftijd teit zich toch niet w at aan pasten uit oo gp unt vanaf 14 jaar speelduur 90 minuten speel van ge wenst gedrag of on d er dru k van sociale vlak 8 x 8 m controle op scholen met een gemeng d e bevolking w ordt het stuk het meest als actueel ervaren de leerlingen uit de etnische g roe p en vereen zelvi g en zich uiteraard d irect met de t urkse jongen a ls zo n g roe p er g k lein is of a ls er slechts een o f t w ee buitenlanders in d e k las zitten bestaat het gevaar d at alle aand acht zich op hen gaat richten waard oor ze zich be dreigd kunnen voelen ook in deze gevallen blijken de groepsbijeen komsten na a floo p van de voorstelling een broodnod ig e aanvulling die de anne frank stichting heeft een lijst op bijzonder goed w erkt gesteld van t heat ergroepen in n e d erland d ie het lij k t ook h eel g e w enst die all o c htone l e er een voorstelling hebben over vooroordelen lingen van tevoren en a p art voor te bereiden discriminatie racisme neo fascisme en anti op wat hun te wachten k an staan w a n t an semitisme d e lijs t is bedoe ld voor sc h ol e n ders kan het nogal hard aan komen i n een ui b uurthuizen e n a n dere geinte re sseer d en d ie terste geval k an het zelfs voorkomen d at zo n een activi t eit w illen opz etten ron d om een van leerling vraagt de voorbereidende lessen of de deze thema s nabes p re k in g nie t te h o even b ij w onen de lijst vermeldt n a men adressen telefoon nummers e n doelg r o epe n daa rn aast ge eft hij d e ac t eurs hebben inmiddel s al veel erv a ring een k ort e inhou d va n alle v oors tel ling en de in het begeleiden van d ie nag esprekk en h et lijs t z al j a arlij k s worden herz ien gaat er vooral om dat de leerlingen voelen te b estellen bij d e a fd elin g voorlichting do dat iedereen door dit stuk op gelijke w ijze cumentatie van de a nne f ra nk sticht ing p rin w ordt a an g es p ro ke n sengracht 263 1016 gv a msterdam tel 020 er k omt na zo n voorst elling heel wat los en 26 4 533 kosten f 2 excl porto 46