Goed veranderen, dat kost tijd! Een deel van het schoolwerkplan samenstellen en toepassen, terwijl het gewone schoolwerk doorgaat

tjitte wierdsma goed veranderen dat kost tijd een deel van het schoolwerkplan samenstellen en toepassen schoolwerkpla n terwijl het gewone schoolwerk doorgaat sinds september 1980 is de sectie nederlands van de anna maria van schuurman scholengemeenschap middenschoolexperiment met its las mavo havo in franeker bezig met de ontwikkeling van haar deelschoo werkp an nederlands de docenten werken samen met de vakdidacticus en studenten nederlands van de nieuwe leraren opleiding ubbo emmius te leeuwarden over dat project kunt u nu het een en ander lezen allereerst treft u gegevens aan over de startperiode dan over het verloop tot nu toe en vervolgens komt u enkele reacties tegen tenslotte komt het belang van zo n samenwerking voor de school en voor de opleiding aan de orde het artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de studenten elies hoekstein jacqueline cock en greetje hummel en met de docenten jacques elkerbout doeke hettema cees romers henk meyer en tineke tichelaar 1980 het begi n de opleiding om zo mogelijk tot een wisselwer king te komen mijn eerste contact met de sectie dateert van sep de eerste gesprekken leverden op dat de sectie tember 1980 ik had daarvoor drie redenen iets wilde doen aan leerplanontwikkeling het als vakdidacticus moet ik contacten met scho bestaande vrij uitvoerige plan voldeed niet len voor voortgezet onderwijs onderhouden dus meer in de praktijk het was teveel een papieren waarom niet met de school tegenover mijn wo model geworden het sloot niet aan bij de opvat ning die aan de middenschoolexperimenten mee tingen van de huidige gebruikers het was teveel doet een bureauplan geweest voor de docenten bo ik wilde studenten nederlands in contact vendien bleken de leraren niet zo tevreden te zijn brengen met deze school om hen zo te laten zien met de gebruikte methode ze vroegen zich ook wat docenten praktisch realiseerden van de mid af wat ze aan differentiatie moesten doen er denschoolgedachten welke keuzen zij daartoe was een zekere huiver te bespeuren in het contact deden voor hun lesprogramma s tussen de school en de opleiding zouden er weer i k wilde de school in verbinding brengen met urenlange doelstellingendiscussies volgen daar 14 mee hadden ze geen goede ervaringen opgedaan we spraken af dat de hele sectie mee zou doe n o l oen ee r iro 1 nle oala2zer l e l c i leln j cel enlrl k l e gal ic k dat vierdejaars studenten van ubbo emmius mee zouden werken als gelijkwaardige part l h et luxen v oet o p en hot ners voor de lerare n snel yaeie n erva nn dat de sectieleden zelf beslissingen zouden ne 7 ne t le ien v l an ge r e tekst net eeg oe top ec t men omtrent formuleringen en intenties in het c het leien n n zakelijke tekst me t e en tva i a ooerac n deelschoolwerkplan zij waren en zijn verant s n e t l uxen v n r ak et o woordelijk voor de eindversie s onm e nt ea r op t v g e v en 6 iet l eien e vergelijken v e n diner dat er eens per jaar terug gekeken zou worden tat y e n 7 hvt letan v falek t uu r kios4 op het werk dat verzet was als een van de me n boe4 etrva e e e a nrs leren n diverse e gde k partners wil stoppen dan kan dat altij d g he t l uxen v s n st ri p s dat de leden van de sectie en de vakdidacticus io n s ie arm e ge ci c n tv n ll het l ezen v a n lit e r a i ark ns 19 de constante factoren vormen van het project 12 n et lezen v e n li t e r e ir e r 19zg terwijl de studenten eens per jaar wisselen om 17 net leien van lire air rk voor ld het luien v n ev k sst eekbladan studietechnische redenen m oh m c rorm i ie n dat het tempo van het werk en de voortgang 1o ong eo n met t on ee lt eks t e n l t het c h ri jve ven diverse briefco ervan in onderling overleg bepaald worden 1b n e t s chrijv e n v an ec n be toog dat studenten meedraaien in het kader va n 1 9 h et opstellen v en ee n ve r a l e q i0 h et a c hr ijv e van ee n ver a e l hun studie onderdeel leerplanontwikkeling 1 h at s ehrijv e var ee n ge dicht 1 mogelijk in het kader van een gedifferentieerd zz eevo aer h von do oo denke t n e orae n c ike aoor n schoolpracticum lozen kenner herkennen v n e za s n rijv o voor een bepaald oerei i a 25 c ijv a in c nillena v va me m met vo rac dil len ja doelen 1981 h et ve rloop 26 we men v o lgene n ee mod e l g e ric t een rijvan vijf studenten vier docenten en een didacticus con ni nn startten in januari 1981 ze spraken met elkaar bezochten de school woonden lessen bij en ze orienteerden zich op onderdelen van nederlands en op de verschillende keuzen die je kunt maken op dat terrein te praten en te abstract bovendien de eerste stap op weg naar het deelschoolwerk voor het opstellen van het deelschoolwerkplan is plan bestond uit het invullen van een lijst met de fase van de praktijkorientatie als start erg be taalonderdelen het deel voor lezen en schrijven langrijk die orientatie kan ertoe leiden dat deel is hierbij als illustratie opgenomen nemers aan het leerplanproces zich blijven her de docenten en studenten bepaalden het belang kennen in de discussies dat ze verder willen gaan van de verschillende onderdelen en plaatsten die met het opstellen van plannen en het kiezen van in een bepaald leerjaar de studenten verzamel realistische omschrijvingen de bespreking van den de uitkomsten en maakten er een overzicht doelstellingen en uitgangspunten kan daarna ge van zo ontstond er een lijst met uitspraken die voerd worden steeds is dan een terugkoppeling de deelnemers ter bespreking voorgelegd kregen naar gesprekspunten mogelijk praten over visies is lastig als je er niet concrete een ander punt van belang is dat deelnemers zelf vakonderdelen bij kunt halen de uitsprakenlijst meer willen weten over verschillende begrippen was gelukkig gekoppeld aan vakinhouden nu en werkwijzen die aan de orde komen was een konden eigen ervaringen manieren van werken onderdeel als taalbeschouwing voor de leraren naar voren komen dan blijken begrippen nog nog onduidelijk gedeeltelijk onbekend in ge niet scherp genoeg omschreven te zijn dan blijkt sprekken met mij en mijn studenten konden ze hoe lastig het is om je middenschoolideeen prak zich een beeld vormen van wat daar bij komt kij tisch vorm te geven je hebt je tijd nodig om tot ken het werken met thema s vraagt een bepaalde gezamenlijke uitspraken te komen al te gauw achtergrondkennis van de leerkracht samen kon dreig je weer te lang over visies en uitgangspunten den we daar voor zorgen daartoe organiseerde n 15 we een paar studie mid dagen bruik niet alles was helemaal af de cursussen in juni 1981 kon de sectie bewust kiezen voor moesten deels nog ontstaan de sectie besloot pas thematisch cursorisch geordend taalonderwijs te in augustus 1983 met het materiaal voor de brug beginnen vanaf klas 1 toen vond de sectie dat klas te gaan werken i ntussen wisselden studen communicatie gericht taalonderwijs centraal ten elkaar af en werkten de twee groepen door moest staan daarbij moet het oefenen en het vaak s avonds een keer per veertien dagen soms toepassen aan de orde komen in cursussen en eens per week soms waren oude studenten thema s taalonderwijs houdt ook in dat je met niet weg te krijgen leerlingen nadenkt over taalverschijnselen bezig in het begin van 1983 werd speciaal gelet op de zijn met cultuur in geschreven en gesproken evaluatie van thema s er ontstonden rapportage vorm wil de sectie niet vergeten de leraren wil kaarten en waarderingen in punten twee nieu len rekening houden met de eigen taal van leer we docenten deden mee bovendien werd er be lingen voor een deel fries leerlingen moeten gonnen met het werk voor het tweede cursusjaar het nederlands wel op een juiste manier kunnen hanteren in verschillende situaties daarom krijgt 1983 en verder die taal een centrale plaats deze keuzen hadden organisatorische gevolgen toen de school begin 1984 een studiedag hield er was ruimte voor acht thema s per leerjaar af over schoolwerkplanontwikkeling was de sectie gewisseld door cursussen elk thema kon maxi nederlands nagenoeg klaar voor het eerste en maal tien lesuren duren de cursussen bereidden voor het thematische deel van het tweede jaar de leerlingen deels voor op thema s deels bevat de leraren waren bovendien al beter geoefend in ten ze leerstof die te maken had met manco s in het maken van thema s het werk vlotte beter hun taalvaardigheid geconstateerd tijdens het op grond van de ervaringen met thema s in dit werken met thema s andere cursussen waren he cursusjaar vonden enkele aanpassingen plaats zo lemaal niet verbonden met thema s die leerstof werd het aantal thema s per jaar teruggebracht liet zich dan moeilijk functioneel toepassen in tot zes a zeven studenten konden in de lessen thema s zien hoe de thema s praktisch werkten hoe leer bij het samenstellen van opdrachten is ook gelet lingen reageerden waar aanpassingen nodig dan op de verschillende beginsituaties van leerlingen wel gewenst waren aan het kader voor het derde op het leren samenwerken omgaan met anderen leerjaar kan gedacht worden als we zo doorgaan op een respectabele manier is voor de leraren een kan het project afgerond worden in 1986 belangrijk goed dat aansluit bij de identiteit van de school enkele gegevens uit het project in de periode september 1981 tot juni 1982 is er hard gewerkt aan de concrete vormgeving van bij het werken met thema s komen enkele prak thema s en cursussen de projectgroep koos een tische zaken aan de orde die om geschikte oplos beschrijvingsmodel een opzet voor opdrachten singen vragen in ons project is de themakeus de voor leerlingen de groep besloot niet alleen formulering van de opdrachten de vormgeving gaandeweg tot een deelschoolwerkplan te komen daarvan speciaal aan de orde geweest voor de maar ook zelf het leermateriaal samen te stellen opzet van het deelschoolwerkplan is een geschikt per thema werden boekjes geschreven die keus beschrijvingsmodel gezocht had enorme gevolgen vooral voor de tijdsplan de thema s voor het eerste jaar zijn vastgesteld ning en voor de inzet van de deelnemers zij ko door de docenten en studenten zij hebben daar zen hiervoor om zo het plan te koppelen aan bij gelet op de belangstelling van leerlingen op het materiaal zonder die koppeling vonden ze hun beginsituatie op reeds beschikbaar materiaal de deelwerkplanontwikkeling nog te abstract of eenvoudig te verkrijgen middelen op de tijd er werden twee werkgroepen gevormd met do van het jaar voor een bepaald thema onderwer centen en studenten die elk materiaal maakten pen als onze eigen omgeving feesten fanta voor thema s het schrijven van de cursussen siedierenkrant wonen kwamen zo tot stand werd aan enkele docenten overgelaten die ge voor het tweede jaar is gekozen voor een enque deeltelijk door studenten gesteund werden in teonder de leerlingen zo kwamen onder andere juni 1982 waren er diverse thema s klaar voor ge thema s rondom sport en popmuziek aan de or de 16 i v ia ic ty ftt p feesten opdracfit i m aa k ee n t v r ecalemspo t l waarom je krijgt nu meer in d e gat en hoe een t v reclame wordt gerr i ct wat belangrijk i s bij een c bepaald artikel en voor wie de reclame i beste m d 1 en wat w aa rv oc r jc r clnme wi l t make n het mnf er i anta e e zir t ll zijn 2 p i pc a1 vnnr wi d e rec l acle besternu is 3 bespr eek w e l ke e i rrn sc p van h e t produkt n aa r v g e br ac ht moeten worden 11 1 de spot moet 1 minuut duren 2 elk lid van de groep moet eraan meedoen 3 de eigenschapen van het produkt moeten du i del i jk naar voren komen 17 voor de opdrachten binnen de thema s koos de projectgroep voor het hierbij afgebeelde model leerlingen moeten daarmee kunnen werken aan basis en keuzetaken het model sluit aan bij de gekozen differentiatie opzet de ploeg hanteert het zogenaamde project of waaiermodel waarbij leerlingen na een algemeen orienterend thema deel met basistaken meer opdrachten uitwerken naar keuze de opdrachten varieren naar onder werp werkvorm samenwerkingsvorm naar ni veau thema s moeten ook voor collega s voor ouders schoolleiders en leerlingen duidelijk en overzich telijk beschreven worden anderen betrokken bij het werk op school weten dan hoe de sectie te werk gaat daartoe is een beschrijvingsmodel af gesproken dat hierbij eveneens is afgedrukt een gedifferentieerde werkwijze naar het project model vraagt ook om een passende rapportage die is gevonden in een puntenwaardering voor uitgevoerde basis en keuzetaken elke taak is vooraf voorzien van eisen voor de voldoende uit voering en van een puntental dat maximaal ge haald kan worden ook is er een minimum aantal punten per taak bepaald de behaalde punten worden vermeld op de rapportagekaart een deel de cursussen naast de thema s moeten in de ko ervan is hierbij opgenomen als illustratie mende tijd verder uitgewerkt worden aandacht zal besteed worden aan het interview aan telefo neren samenvatten omgaan met woordenboeken ne io n a c