Groepies

groepie s maarten boon opzet wie zich voor deze stroom opgaf zou in en met groepen gaan werken in de groep schoolklas kunnen zich problemen voordoen die het functioneren van die groep beinvloeden zoals 1 de verwachtingen van de groepsleden zijn vaag of tegenstrijdig 2 de leden van de klassegroep houden in verschillende mate rekening met sociaal emotionele aspecten bij de taakuitvoering 3 zij participeren in verschillende mate 4 de groep komt tot taakverdelingen die minder functioneel zijn 5 de groep volgt een onbevredigende beslissingsprocedure 6 de groep weet bij vele problemen niet welke criteria zij moet hanteren om tot een oplossing te komen 7 de groepsleden zijn er onvoldoende op ingesteld te begrijpen wat andere groepsle den bedoelen 8 kwesties die van wezenlijk belang zijn verdwijnen onder tafel 9 de groepsleden expliciteren hun bedoelingen niet of onvoldoende 10 de groepsleden zijn er niet of onvoldoende op ingesteld de capaciteiten van de afzonderlijke groepsleden werkelijk te gebruiken doel het doel van de stroom groepies was a kennis maken met b inzicht krijgen in en c leren hanteren van de hierboven genoemde verschijnselen in het programma was dan ook op drie aspecten de nadruk gelegd 1 werken in een groep e rvaringen opdoe n 2 werken met een groep leren kennen van didactische werkvorme n 3 werken in en met een groep in de eigen onderwijssituatie follow up pro g ramm a a werken in een groep 1 kennismakingsoefening doel het leren kennen van de deelnemers 2 gesprek over de komende dagen doel inventarisatie van de verwachtingen 3 oefening rond de principes van besluitvorming doel leren onderscheiden van deze p rincipes 4 besluitvormingsoefening doel toepassing van de eerder onderscheiden p rincipes 45 b werken met een groep 1 gesprek over groepswerk doel plaatsen van groepswerk in een theoretisch kader literatuuraanwijzing 2 kennismaken met discussietechnieken doel uitwerken van methoden en technie ken in verbale communicatie c werken in en met een groep in de eigen onderwijssituatie 1 hergroeperen van de tot op dat moment opererende sub groepjes in groepjes waar van de leden tot hetzelfde type onderwijs behoren 2 ervaring uitwisselen 3 uitwerken van de resultaten naar de eigen praktijk doel van 1 2 en 3 het beant woorden van de vragen wat is voor mijn onderwijssituatie bruikbaar hoe zoek en vind ik een geschikte oplossing 4 evaluatie doel afronden van de practicumdagen bespreken van de follow up de deelnemers zouden na afloop van de congresdagen in belangrijke mate meer dan vroeger in staat zijn groepsprocessen te obse rveren interacties tussen groepsleden waar te nemen en weten wat een groep typisch wel en een individu niet kan en omgekeerd ook de principes van het leiderschap zouden duidelijker worden de programma opbouw was erop gericht de deelnemers zodanig op te leiden dat zij na het opdoen van eigen e rv aringen binnen de groep en het beleven van eigen functioneren daarin extra gemotiveerd zouden raken bij het leren kennen en beproeven van didaktische werkvormen tot slot zou men de dan verkregen subjectieve en objectieve informatie trachten te vertalen naar de eigen specifieke onderwijssituatie een kleine 50 mensen gaf zich op voor stroom 6 zo konden 5 sub groepen worden geformeerd met deelnemers die afkomstig waren van kleuteronderwijs basisonderwijs scholen voor mavo havo en vwo en pedagogische academies een klein percentage was werkzaam bij lhno heao en hts het congre s wie als onderwijzer onvrede voelt met een situatie waarin hij gedwongen is frontaal les te geven gaat zich als vanzelf verdiepen in de dynamiek die binnen de groepen waarmee hij te maken krijgt werkzaam is wat valt er te observeren goede observ a ties kun je alleen doen wanneer je weet ho e je moet observeren en waarop je zoal dient te letten dat betekent niet zonder meer dat de redding gelegen is in het lezen van de inmiddels al rijke literatuur op het gebied van groepsdynamica in alle subgroepen van stroom 6 is veel tijd besteed aan het persoonlijk e rvaren van groepsprocessen meer dan welke theorie ook is e rvaring aan den lijve de ware weg tot het inzicht wie in behoorlijk wat situaties heeft verkeerd kan vervolgens met vrucht op de theoretische toer gaan tegelijkertijd kan hij dan de verschil lende didaktische vragen trachten te beantwoorden met de mogelijkheden die groepswerk biedt tijdens het congres is echter gebleken dat de zo duidelijk bedoelde taakgerichtheid van d e 46 groepen al ra s vers choof van het onderwij s naar het emotioneel gebeuren binnen de groep zelf het afwerken van het programma is voor een hoog percentage van de deelnemers een bijzonder waardevol persoonlijk gebeuren geworden de theoretische verkenningen op het gebied van technieken bleven na de eerste ervaringsoefeningen dan ook sterk emotioneel geladen terwijl bijna werkelijk geen groep is toegekomen aan toepassingen op de eigen onderwijssituatie op zichzelf is dit natuurlijk helemaal niet erg stroom 6 had een zeer geslaagd congres maar doordat de groepsgerichtheid zo bleef prevaleren ontstond een schrijnend gevoel van tijdgebrek het was niet eens mogelijk de ter plaatse uitgereikte stenc il s door te lezen en of toe te passen aan plannen maken in verband met de eigen werksituatie kwamen wij niet toe een schets voor een zinvolle follow up is niet eens aan ontwerp toegekomen iedereen is zeer gemotiveerd bezig geweest er is hard gewerkt maar de bezigheden stonden bij niet alle groepen in ogenblikkelijk verband met moedertaal onderwijs maar wat begin je als blijkt dat de groepsdeelnemers jezelf niet uitgezonderd sterke emotionele processen op gang blijken te brengen die op zichzelf om behandeling op zijn minst om aandacht vragen anders gezegd het e rvaren van groepsprocessen bleek voor velen een vrij heftig gebeuren uit het zo nuchtere programma dat hierboven afgedrukt staat kun je niet zomaar een verwachting in die richting ontwikkelen ook daaraan kun je zien hoe moeilijk het is om de ervaringen waarop het bij groepswerk in essentie aankomt zodanig te expliciteren dat een ander er iets van meeneemt kortom wie aan groepswerk wil gaan doen moet tenvolle groepslid worden en het podium van zijn onderwijsbevoegdheid verlaten het podium verlaten en daar zit hem nu exact de grote moeilijkheid als onderwijzer ben je gewend de enige te zijn die normatief optreedt oftewel jouw woord is wet jij maakt uit wat er gebeurt jij maakt uit wat er gevonden moet worden en wat niet voor een aantal van on s i s dat zonder twijfel bijna e en tweede natuur geworden j e o ntdekte dat al je dirigistische moeite eigenlijk toch maar heel vaak als direkt resultaat had een soort passiviteit bij je groep die bestond in het afwachten van wat juf of meneer het volgende moment zal zeggen of vragen of ondernemen en dan komt er een dag dat je van die toestand genoeg hebt en je roept het volgende hoofdstuk lezen jullie nu zelf maar eens door en de vragen ga je daarna in groepjes van vier oplossen wat ontketen je dan allereerst een zo grote onzekerheid bij de groep dat er allerlei uitvalsver schijnselen ontstaan plotseling lijkt of blijkt de gemotiveerdheid te dalen men gaat andere dingen doen de situatie wordt duidelijk ervaren als juf of meneer laat het er verder bij zitten wij mogen doen wat we willen er zal wel iets aan de hand zijn na een poosje heb je er genoeg van en brul je boven het dan tot ondraaglijke sterkte gestegen lawaai uit en nu allemaal monden dicht dan zal ik nog eens uitleggen wat de bedoeling is ja en dat was wel nodig want wat heb je gedaan je hebt zonder enige voorbereiding noch bij jezelf noch bij de aan jou toevertrouwde groep een nieuwe werkvorm geintroduceerd die je groep helemaal niet als werkvorm heeft onder kend dat is iets verschrikkelijks dus ga je denken als ik mij nu ga bekwamen in ee n 47 aantal technische bijzonderheden omtrent groepswerk dan red ik het wel je gaat boekjes lezen artikeltjes volgen en al gauw heb je aan je studeertafel theoretisch een aardig beeld dan komt de eerste les waarin je een discussie organiseert en dan blijkt op schrijnende wijze dat je produktie regie en c amera voering in eigen hand houdt en geen enkel initiatief dat uit de groep komt wezenlijk w il t dulden de discussieles is jouw les en jij zult wel uitmaken hoe die verloopt de reusachtige kater die jou na afloop van die schooldag op weg naar huis ove rvalt is het gevolg van het feit dat je weer teru g bent op de plaats waar je begon een normatief optredende onderwijzer die onvrede heeft met de situatie maar nu is het nog een beetje erger je hebt gemerkt dat je iets niet kunt en misschien is dat wel iets geheel nieuws in jouw leven van bevoegd o nderwijsman iet s nie t kunn en de evaluati e algemeen heeft men het optreden van de vijf groepsleiders als uiterst kundig ervaren het programma zoals het in het prospectus stond afgedrukt is evenwel niet geheel afgewerkt doordat de sociaal emotionele aspecten die optraden tijdens de oefeningen sterk gingen domineren is het vormen van nieuwe subgroepen waa rvan de leden tot hetzelfde t y pe onderwij s beho orden niet gerealiseerd een gedeelte van de deelnemer s bemerkte dat het van alles overheersend belang was vanuit de e rv ari ng werken in een groep hun eigen posities ten opzichte van elkaar te gaan verduidelijken een ander deel wilde nog explicieter de kant op van de relatie training anderen weer hebben in het kader van het programma gekozen voor het taakgerichte werken boven het sociaal emotionele men heeft het als een gemis ervaren dat gegeven de twee programma aspecten werken in en met een groep de vraag naar het doel waarheen het middel groepswerk moet leiden nauwelijks aan de orde kwam de e rvaringen die opgedaan werden tijdens het werken in de groep hebben bij een aantal van de deelnemers een schokeffect teweeggebracht zij hebben aan den lijve e rv aren wat het betekent om je slachtoffer te voelen van een groepsgebeuren dit hield hen zo bezig dat de vraag rees of zij deze ervaring zouden kunnen transponeren in hun eigen onderwijssituatie wie het bovenstaande doordenkt kan begrijpen dat naarmate de c ongre s dagen vo rderden de kla c hte n over tijdgebrek toenamen s o mmigen erv oeren daardoor het programma als zwaar dat de persoonlijke belevingen niet steeds de aandacht konden krijgen door tijdgebrek die zij hadden moeten hebben is als een bezwaar gevoeld geconcludeerd kan worden dat bij een groep die zich bezig wil houden met groepswerk de relatie van het middel ten opzichte van het doel duidelijk moet zijn voordat men beginnen kan aan technieken training wanneer in een volgend congres weer het onderwerp groepswerktechnieken aan de orde zou komen zal men dan ook bij de voorbereiding van het programma duidelijk moeten kiezen voor of groepsgericht of taakge ri cht werken 48