Het avontuur van het eindwerk

het avontuur van het eindwerk katrien durnez fransien vandermeersch in dit artikel geven we suggesties voor de bijdrage van het vak nederlands aan de geintegreerde proef gip van laatstejaarsleerlingen secundair onderwijs de gip is een verplicht werkstuk voor leerlingen van het zesde jaar tso of bso het gaat om een eindwerk gestuurd vanuit richtingsvakken andere vakken worden zoveel mogelijk geintegreerd in het project we illustreren de integratie van het vak nederlands hier voor de richting sociale en technische wetenschappen aard van het werkstuk e vakken maatschappelijke opvoeding werken mee aan het project dit sociale vorming toegepaste alles impliceert dat vakleerkrachten over de wetenschappen en praktijk vakken heen moeten samenwerken leveren de onderwerpen daarom is een fasering waarbij opdrachten i voor de proef de vakken chronologisch op elkaar aansluiten nood nederlands frans chemie zakelijk zie voorbeeld 1 economie informatica en plastische voorbeeld 1 voorbeeld fasering per vak datum vak opdracht 99 09 04 praktijk voeding controle logboekje 99 09 07 informatica voorblad per vak ontwerpen 99 10 08 nederlands bronnen noteren 99 10 15 nederlands lay out dossier 99 10 23 maatschappelijke bibliotheekbezoek sociale vorming maart april 2000 nummer 4 29e jaargang vakoverschrijdende samenwerking wordt de individuele inbreng en de samen werking van de groep nagenoeg permanent de vakoverschrijdende samenwerking is beoordeeld het eindresultaat is enkel het verrijkend en voor leerlingen en voor leraren orgelpunt van een schooljaar intensief vakinhouden worden immers beter op samenwerken elkaar afgestemd als leerlingen in het vak maatschappelijke sociale vorming msv de leerkracht msv vraagt op geregelde tijd het belang van het gebruik van bronnen stippen de logboekjes van de leerlingen op aanleren kunnen we hij of zij beoordeelt de vanuit het vak neder activiteiten die de leer lands onze diensten de vakoverschrijdende lingen noteerden waar aanbieden in het begin samenwerking is vernjkend en voor zitten de individuele van het schooljaar ge leerlingen en voor leraren opdrachten welk arti ven we instructies rond vakinhouden worden immers beter kel namen ze zelfstan correcte bronvermel op elkaar afgestemd dig door wie contac ding volgens bin nor teerden ze in verband men met deze kennis trekken de leerlingen met hun onderwerp en wat deden ze als binnen het vak msv naar de bibliotheek na groep wie bezochten ze al met wie verga dit bezoek volgt opnieuw een les derden ze hierop komt een persoonlijke nederlands om te reflecteren op het gebruik commentaar en een evaluatiecijfer van de boeken en tijdschriften die de leerlin gen voor hun eindwerk willen gebruiken de interne mentor een vakleerkracht evalu lessen informatica bieden de leerlingen eert naast het product wat komt er tot kansen om de lay out van hun werkstukken stand ook het proces hoe komt het werk te verfijnen of om bepaalde statistische tot stand tweemaal per jaar komen we berekeningen voor enquetes elektronisch te met alle mentoren en leerkrachten die bij de verwerken gip betrokken zijn samen om de a tt itudes te evalueren eerst geeft iedereen een apart collega s leerkrachten die willen samenwer cijfer aan een reeks criteria inzet bereidheid ken ervaren hier een verbondenheid tot samenwerking hoffelijkheid flexibili die ook ten aanzien van teit de klassenle de leerlingen duidelijk het eindresultaat is enkel het raar berekent hiervan wordt te grote werklast orgelpunt van een schooljaar een gemiddelde en dit voor de leerlingen intensief samenwerken cijfer vormt het uit wordt ook sneller zicht gangspunt voor de baar precies omdat leraren niet meer als commentaar van de klassenraad de individu naast elkaar werken gemeenschappelijke visie wordt op papier gezet en verwoord naar de leerling en de ouders toe als een leerling weigert om con permanente evaluatie structief mee te werken in de groep dan wordt dit al een eerste keer in november in dit eindwerk is niet enkel het eindresul aan de leerling en aan de ouders meege taat het product maar ook het proces zelf deeld op die manier geven we kansen tot belangrijk via een logboek van de leerling dialoog als iets verkeerd loopt wie niet ver en coaching door interne en externe mento andert in att itude kan consequent aan het ren respectievelijk een vakleerkracht op systeem ook een negatieve evaluatie krijgen school en een persoon uit het werkveld op dit vlak in 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 een sociaal thema als onderwerp bij het samenstellen van de groepen is het belangrijk dat de leerlingen het met elkaar in de richting sociale en technische kunnen vinden om als gip groepje goed te wetenschappen bestaat een groot deel van functioneren zijn er een aantal externe cri de proef uit het samenstellen van een schrif teria te evalueren de afstand wie woont telijk werkstuk dat gebaseerd is op gefun waar om makkelijk mekaar te bereiken de deerde gegevens rond een sociaal thema computervaardigheid wie heeft een pc en enkele voorbeelden binnenlandse adoptie wie kan er al aardig mee werken de affini alternatieve straffen bij jongeren hoogbe teit met het onderwerp ben je voldoende gaafdheid kindermishandeling en verwaar geboeid door het thema en ben je bereid lozing thuisloosheid pesten op school zelf om je ervoor in te zetten de onderlinge moord bij jongeren stotteren wiegendood relatiemogelijkheden ken je de ander vol ms in groepjes moeten de leerlingen de doende om te weten dat je er een heel jaar probleemstelling rond het onderwerp defi mee zal kunnen samenwerken nieren enkele aspecten verder uitdiepen en afsluiten met een persoonlijke conclusie zelfs al zijn al deze punten bij de start van het dossier wordt op het einde van het het gip werk voldaan dan nog kunnen er schooljaar mondeling aan een jury gepre tijdens het jaar botsingen voorkomen senteerd leerlingen kunnen het moeilijk krijgen met elkaar iemand werkt op een beduidend het onderwerp kiezen gebeurt in de eerste lager ritme dan de anderen van de groep week van het schooljaar sommige leerlin bijvoorbeeld maar ze kunnen ook botsen gen hebben in de loop der jaren al een spe met hun interne mentor ze komen hun ciale belangstelling ontwikkeld voor een afspraken niet na ze zijn onbeleefd bij een bepaald onderwerp en zien nu de kans hun bezoek aan een externe dienst ze delen de kennis daarover uit te waardevisie van de diepen aan te vullen en mentor niet in deze te structureren met het daarnaast willen we onze leerlingen conflictsituaties moe oog op het werkstuk ook voorbereiden op ten leerlingen en lera anderen zijn dan weer maatschappelijke situaties waarin ren binnen hun groepje getroffen door informa teamwork vaak belangrijker is dan ieren problemen ver tieve programma s op vakkennis woorden en samen tv of in magazines het naar oplossingen zoe is belangrijk dat er rond het onderwerp vol ken meestal ervaren de leden dit als een doende informatie toegankelijk is verrijking van hun persoonlijkheid maar soms blijven spanningen bestaan het is dan vaak een kunst om met de knelpunten werken in groepen toch de eindmeet te bereiken het gaat hier immers om jongvolwassenen die zelf ook al wij kiezen bewust voor het werken in groe een stevige kijk op hun omgeving hebben pen hiermee willen we duidelijk aan sociale en die nu eenmaal met hun karakter door vaardigheden bouwen een eindterm voor het leven moeten de rol van de klassenle de nabije toekomst trouwens daarnaast raar of van een andere leerkracht die bij de willen we onze leerlingen ook voorbereiden proef betrokken is kan van belang zijn om op maatschappelijke situaties waarin het spanningsveld van op een grotere teamwork vaak belangrijker is dan vakken afstand te bekijken nis maart april 2000 nummer 4 29e jaargang taakbelasting daarom vaak manusje van alles binnen de gip om je hier een stuk tegen jezelf te uit het bovenstaande mag blijken dat het beschermen is het beter dat je niet coachen van een gip groep een boeiende optreedt als corrector van alle afgewerkte maar zware opdracht is bepaalde taken teksten vooreerst is de taak niet vol te hou gebeuren in de klas binnen een vak maar den bovendien beoordeel je enkel het eind heel wat werk wordt na de lesuren op product op een moment dat de leerling school of thuis verricht mentoren gaan hier zichzelf nog weinig kan bijsturen veel beter een engagement aan om vergaderingen is het om constante voeding te geven voor met het groepje te beleggen om bepaalde deelprocessen van het geheel diensten mee te bezoeken om te luisteren naar individuele vragen en naar groepspro daarom bieden we de leerlingen van bij het blemen deze inzet werkt meestal erg begin opdrachten nederlands aan die ze arbeidsbevredigend als de groep en de kunnen gebruiken bij het uitvoeren van gip omgeving de school de collega s positieve delen in andere vakken hierbij proberen we signalen terugsturen zoveel mogelijk communicatieve vaardighe den te betrekken naast lees en luister bepaalde scholen reserveren een uur per vaardigheid komen vooral schrijf en week twee uur om de veertien dagen om spreekvaardigheid aan bod ondertussen de leerlingen met de betrokken leraren aan bouwen we ook een bestand van opdrach de gip te laten werken deze ondersteuning ten huiswerk op dat we niet artificieel hoe kan stimulerend werken maar ze houdt ook ven te zoeken maar dat door de leerlingen een beperking in voor collega s op andere als zinvol ervaren wordt vlakken omdat de uren uiteindelijk van het lesurenpakket genomen worden en hier bij het lezen van onderstaande opsomming door bepaalde splitsingen voor een vak bij van activiteiten kan de bedenking komen voorbeeld onmogelijk dat sommige leer worden een tussenop stofonderdelen ook al lossing bestaat erin dat toch blijft het occasioneel vanaf een vierde jaar leerlingen op een be begeleiden van een plots opduikend aangereikt kunnen paald moment een aan probleem even belangrijk om worden dat is zeker tal overlegmomenten zo maar vergeten we leerlingen te motiveren om hun binnen de uren krijgen informatie doelbewust en kritisch te niet dat het leerplan nu eens ten koste van leren verwerken van het katholiek vak x en dan weer ten onderwijs een concen koste van vak y dit zijn trische opbouw kent tijdelijke verliezen voor niet betrokken colle bepaalde vaardigheden worden telkens ga s die mits er goede afspraken zijn opnieuw herhaald maar steeds in een best aanvaard worden moeilijkere context en in een sneller tempo de opdrachten zijn zo gekozen dat ze direct verband houden met het schrijven en het presenteren van het eindwerk de praktijk inbreng van het vak leerde dat leerlingen ook in een 6e jaar nog nood hebben aan bepaalde klassieke nederlands schrijfadviezen zoals alineagebruik werk woordspelling die ze nu pas eerst als een dossier samenstellen gaat nu eenmaal functioneel ervaren via de taal de leerkracht nederlands is 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 communicatieve vaardigheden teren van hun dossier de meeste oefenin voor de gip gen kun je vooraf in een jaarschema plan nen toch blijft het occasioneel begeleiden van een plots opduikend probleem even hieronder volgt een reeks van gradueel belangrijk om leerlingen te motiveren om opgebouwde oefeningen in schrijf en hun informatie doelbewust en kritisch te spreekvaardigheid die leerlingen nodig heb leren verwerken ben bij het opbouwen uitwerken en presen september oktober brief om informatie opdrachten met zelfcorrectie of invulbladen die ze aan de leerkracht laten zien nadat de leerlingen hun onderwerp en hun groep gekozen hebben kunnen ze begin daarnaast blijven we speciale aandacht nen met informatie te verzamelen hierbij is hebben voor de moeilijkste punten van de het belangrijk dat ze diverse instanties stijl nieuwe spelling aaneenschrijven koppel vol om informatie kunnen vragen een ver en deelteken tussenletters en engelse zorgde en persoonlijke toets in de brief kan werkwoorden in het nederlands leerlingen bepalen of de geadresseerde dienst ant krijgen gespreid over het hele jaar speci woordt of niet vanaf het begin besteden we fieke opdrachten op deze knelpunten ook bijzondere aandacht aan consequent hier kunnen ze de theorie in een zelfstudie gebruik van normen en conventies wij pakketje doornemen terzelfder tijd geven gebruiken hiervoor de bin normering we de leerlingen informatie over interessan te naslagwerken het groene boekje de bij deze oefening krijg je ook de kans om spellingwijzer onze taal andere woorden ict zinvol binnen het vak te laten gebruiken boeken waarmee ze de oefening feilloos leerlingen kunnen immers ook om informa kunnen maken het mag duidelijk zijn dat tie mailen strikte normering is hierbij minder we hier de attitude van de opzoekspelling belangrijk maar de criteria verzorgd per naast de regelspelling bijzonder promoten soonlijk en beleefd blijven uiteraard van toepassing bronnen noteren spellingsoefeningen de leerlingen gaan bij het begin van het pro ject tijdens de lessen op bibliotheekbezoek de leerlingen moeten zich van bij het begin het is van belang dat ze zo vlug mogelijk bewust zijn van het maatschappelijk belang relevante bronnen leren vinden binnen de van een correcte spelling vaak zijn ze nu lessen nederlands krijgen ze instructies om meer dan ooit gemotiveerd om juist te schrij deze bronnen in citaten voetnoten of in ven we beginnen met een korte test op de bibliografie van in het begin zo nauwkeurig werkwoorden wie hier slecht scoort kan en zo consequent mogelijk weer te geven persoonlijke feedback en informatie over de hoe duid je een bron uit een boek een tijd werkwoordtheorie krijgen leerlingen moe schrift een video een interview aan we ten daarna zelf beslissen om zelfstandig gebruiken opnieuw de bin normering maar oefeningen te maken aan de hand van pc ook het werkje citeren en refereren van chris maart april 2000 nummer 4 29e jaargang mn willockx garant 1998 is een interessant efficient vergaderen naslagwerk we koppelen hier een specifieke opdracht voor het vak nederlands aan vast omdat het eindwerk in groep gemaakt zie bijlage 1 naast het noteren van bronnen wordt moeten leerlingen constant overleg willen we de leerlingen ook bewustmaken plegen met elkaar we starten daarom vrij van de ir relevantie ervan zie bijlage 2 vroeg met een lessenreeks rond efficient vergaderen in een klassikale toepassing kunnen leerlingen ervaren hoe belangrijk lay out dossier hun luister spreek en lichaamshoudingen zijn om vergaderingen functioneel te laten de leerlingen krijgen een typevoorbeeld verlopen leerlingen proberen ook de diver voor de opbouw van het dossier zie bijlage se functies van de teamleden bewust te 3 het is beter om enkele gegevens te uni hanteren elke leerling noteert de conclusies formiseren zodat leerlingen hun aandacht van de vergadering in het logboekje zo kan naar de eigenlijke inhoud van het onder de volgende vergadering zonder tijdverlies werp kunnen laten gaan starten november december minidossier rond een gevoel hun voorkomen gebruiken ze zelf muziek instrumenten de leerlingen werken in hun gip groepjes een minidossier uit rond een zelf te kiezen het is de bedoeling dat de leerlingen alle gevoel deze opdracht is wel meegeven in stappen die ze nodig hebben om hun gip september het werk moet minstens vijf dossier samen te stellen nu al eens door teksten bevatten rond het onderwerp van maken alles begint al met informatie lezen zakelijke of van literaire aard poezie proza selecteren en ordenen verder moeten ze in toneel daarnaast moet er ook een muzika hun interview stijlvol contact met anderen le vertolking van het onderwerp zijn als de kunnen leggen ze moeten ook ondervin leerlingen met anderstalige teksten werken den dat het belangrijk is om de juiste men moeten ze de vertaling voor de medeleerlin sen op de juiste plaats te zetten zo kunnen gen voorzien ten slotte moet de groep nog ze elkaar in de groep dragen en ondervin een interview afnemen met een of meerdere den dat hun eindresultaat beter is dan de personen rond het onderwerp bijvoorbeeld som van hun individuele resultaten verdriet iemand verloor een kind het uit geschreven interview met vragen en ant woorden komt in de paper passiva vermijden naast het indienen van het dossier moet de de leerlingen krijgen een oefening waarin groep het werk aan de andere leerlingen zwaar klinkende constructies met passiva presenteren na de herfstvakantie hierbij zitten deze zinnen moeten ze zuiveren moeten ze zoveel mogelijk originaliteit laten van overtolligheid daarnaast moeten ze zien hoe gebruiken ze moderne communi ook proberen alle mededelingen actief te catietechnieken kunnen ze hun thema formuleren zie voorbeeld 2 symboliseren letten ze op hun kledij en 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 voorbeeld 2 vermijden van passiva en stroeve omgangstaal opdracht formuleer onderstaande zin anders gebruik hierbij een vlotte omgangstaal en zorg ervoor datje de passiva de worden constructies omzet in een vlotte directe stijl er wordt tevens een aanvang genomen met een nieuwe discipline ze starten ook met een nieuwe discipline een geisoleerde oefening als deze levert verslag weinig problemen de integratie van deze techniek in hun eigen dossier loopt wel in de loop van het eerste trimester organi moeilijker als leerkracht moet je nog vaak seed de collega maatschappelijke sociale wijzen op passiva die soms ook uit andere vorming enkele lezingen van deskundigen teksten komen die leerlingen anders moe rond de gekozen thema s leerlingen moe ten formuleren ten van deze uiteenze tt ing een verslag maken hierbij leren we de leerlingen wer ken met de criteria correctheid duidelijk heid aantrekkelijkheid en gepastheid zie voorbeeld 3 hetzelfde kan ook gebeuren met een bezoek aan een hulpverlenings dienst voorbeeld 3 het verslag volgens vaste criteria 1 duidelijkheid bv heb je in de alinea s de kern duidelijk verwoord bevat de tekst voldoende structuuraanduiders 2 correctheid bv is de informatie juist en volledig gepresenteerd heb je de spellingcontrole gebruikt 3 aantrekkelijkheid bv is er voldoende afwisseling in de zinsbouw formuleer je je gedachten positief 4 gepastheid bv gebruik je consequent het gekozen taalregister hou je rekening met de achtergrond van de lezer maart april 2000 nummer 4 29e jaargang in januari februari chronologieoefening schikken en eventueel anders formuleren tot ze een vloeiende tekst krijgen dit is een de leerlingen krijgen een tekst een uitnodi directe voorbereiding op het ordenen van ging voor een activiteit van het oudercomite gegevens voor hun dossier de leerlingen waarin de gegevens door elkaar staan zie oefenen hierbij ook op het efficient gebruik voorbeeld 4 ze moeten de gegevens her van alinea s voorbeeld 4 chronologieoefening opdracht verwerk onderstaande losse gegevens tot een vlot leesbare brief voor de ouders tijdens de bespreking van de volgende activiteit van het oudercomite van deze school noteerde iemand volgende losse gegevens optreden van stemmenimitator dirk denoyelle naam van het programma het bleekblauwe vermoeden een programma van twee keer 45 minuten heel wat bekende vlamingen worden geimiteerd daarbij wordt de binnenlandse politiek op de korrel genomen er worden ook een paar satirische liederen gezongen denoyelle neemt hierbij een aantal vlaamse zangers op de korrel de bindteksten in het programma zijn heel komisch het programma spreekt jong en oud aan denoyelle werd geboren in roeselare hij werkt mee aan diverse tv programma s en brengt ook eigen cd s uit plaats de sporthal van het margareta maria instituut handzamestraat 18 8610 kortemark initiatiefnemer is het plaatselijk oudercomite in de pauze is de bar open tickets kosten 150 bef in voorverkoop en 200 bef aan de deur kaarten kunnen besteld worden in de receptie van de school tel 051 56 77 33 vanaf 23 januari kaarten kunnen ook besteld worden bij a vandamme kloosterstraat 7 te kortemark tel 051 79 72 04 de voorstelling begint om 20 uur de voorstelling vindt plaats op zaterdag 11 februari voor de gelegenheid wordt de zaal voorzien van comfortabele zitjes in 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 ti o t v t f n p probleemstelling controle inhoudstafel de leerlingen formuleren nu zo adequaat dit is een oefening om de inhoud structureel mogelijk het onderwerp van hun dossier weer te geven hierbij komt speciale aan wat was de aanleiding wat is de doelstel dacht voor de lay out vette en schuine ling welke werkwijze gebruiken ze om die druk numerieke indeling van de hoofdstuk doelstelling te bereiken voor welke lezers ken paginering we gebruiken opnieuw de groep is het eindwerk zinvol bin normering hier komt vrij veel herschrijfwerk aan te pas leerlingen schrijven te vaag ze gebruiken te veel passiva ze moeten naar meer woord controle 2 dossierstuk variatie zoeken de leerlingen dienen nu een ander afgewerkt geheel van hun dossier in we kijken of ze controle 1 dossierstuk rekening hielden met de adviezen uit con trole 1 bij deze opdracht gaat er ook speciale de leerlingen dienen eind januari een afge aandacht naar bronvermelding en bibliografie werkt geheel ongeveer twee bladzijden in met deze taak komt het schrijfproces defini tief op gang bij deze oefening geven we voorwoord stijltips en herschrijfoefeningen mee de meest courante struikelblokken zijn te wei leerlingen moeten leren hoe ze iemand for nig alinea s te lange zinnen het door elkaar meel moeten bedanken het is belangrijk gebruiken van persoonlijke voornaamwoor dat ze inzicht krijgen in de hierarchie van de den te weinig woordvariatie en soms een personen die ze moeten vermelden het verkeerde volgorde van de gegevens stukje tekst wint aan kracht door de origina liteit en de precisie van de verwoording maart april uitnodiging jury deze opdracht gebeurt in samenwerking met de leerkracht plastische opvoeding die de leerlingen schrijven zelf de uitnodiging de buitenkant van de uitnodiging verzorgt voor de jury en de mentoren van de beoor de leerkracht informatica die de tekst en de deling van de eindproef zie voorbeeld 5 lay out helpt schikken en de leerkracht hierbij letten ze op formulering en schikking praktijk die de uitnodigingen verstuurt maart april 2000 nummer 4 298 jaargang voorbeeld 5 uitnodiging jury mensgerichte opdracht geachte mevrouw geachte heer wij leerlingen van het 6e sociale en technische wetenschappen aan het margareta maria instituut te kortemark geven op donderdag 22 mei een informatieronde van onze geintegreerde proef hierbij stellen wij ons eindwerk per groep aan de hand van een minitentoonstelling voor wij zouden het erg apprecieren mocht u als directie jurylid of mentor hierbij aan wezig zijn omdat uw tijd kostbaar is hebben wij een precieze timing uitgewerkt mentoren kunnen op het schema hiernaast zien op welk moment ze bij hun groepje worden verwacht wij hopen u op donderdag 22 mei te mogen ontvangen de leerlingen van 6b op de linkerkant van de uitnodiging staan de referenties van de school en de schik king van de groepen in overleg met de leerkracht plastische opvoeding schikt de informatica leerkracht de gegevens op het juiste formaat slot dossier ten voor de gip krijgen beperken we de andere opdrachten voor nederlands een de leerlingen moeten nu de verkregen infor toneelrecensie maken een boekbespreking matie samenvatten en persoonlijke bemer in elkaar steken een betoog schrijven tot kingen of kritische bedenkingen kunnen for een minimum het voordeel van deze deel muleren deze tekst wordt pas echt oefeningen is wel dat de leerlingen constant waardevol als ze kunnen formuleren wat ze groeikansen krijgen om in hun eindproef al geleerd hebben en wat er nog te doen valt die communicatieve vaardigheden met een rond hun onderwerp zekere stabiliteit uit te voeren wat trouwens overeenstemt met de geest van het leerplan aangezien de leerlingen al zoveel opdrach van het katholiek onderwijs katrien durnez fransien vandermeersch p a uijverstraat 18 8900 dikkebus barbez durnez village uunet be fransien vandermeersch skynet be 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 bijlagen bijlage 1 bibliotheek werk een eindwerk krijgt pas wetenschappelijke waarde als het verrijkt is door kennis uit ver schillende bronnen alle gegevens van anderen uit naslagwerken of andere informatie moeten in een literatuurlijst achteraan je werk komen te staan bronnen ordenen doe je volgens een vast systeem we kozen hier de bin normering in de literatuurlijst staan bronnen alfabetisch geordend op familienaam naargelang de aard van de bron krijg je telkens een andere formulering 1 bij een boek auteur initiaal eerste letter van de voornaam titel cursief of onder streept uitgeverij plaats van uitgave jaartal bij meerdere auteurs kun je alle personen vermelden bij meerdere voornamen gebruikje de verschillende initialen de coster m woordenboek van populaire uitdrukkingen cliches kreten en slogans su standaard den haag antwerpen 1998 janssen d h van den bogaard i l en van den hurk j g zakelijke communicatie een leergang communicatieve vaardigheden voor het hbo wolters noordhoff bv groningen 1989 2 bij een tijdschrift auteur initiaal titel artikel titel tijdschrift cursief of onderstreept jaargang jaartal maand nummer paginaverwijzing simons f totaalbeeld van een mondelinge presentatie voorbereiding met video opname en beoordelingslijst ad rem jaargang 7 1993 juli augustus nr 4 p 53 55 3 bij een interview vandelanotte j aanpak van de gemengde samenleving antwerpen 20 sep tember 1997 interview met de heer vandelanotte door s vanacker maart april 2000 nummer 4 29e jaargang mn s c i k r 4 bij een video van haecke b jacob van maerlant omdat ic vlaeminc ben electrabelltoerisme damme kub 1996 video over j van maerlant in regie van w offeciers 5 bij een lezing patfoort p geweldloze opvoeding de werf brugge 20 september 1998 toespraak door mevrouw p patfoort bij de opening van het nieuwe werkjaar cmbv brugge 6 bij een krant permentier l de standaardtaal de standaard 3 oktober 1997 als het artikel anoniem is mag je de naam van de krant ook invullen in plaats van de auteur 7 bij een brochure instituut engelbewaarder onthaalbrochure aartrijke 1998 8 bij een elektronische bron wie iets van het net plukt moet naast de klassieke gegevens ook internet vermel den hierop volgt dan de datum van de laatste updating of de datum tussen haakjes waarop jij het internet raadpleegde we eindigen trouwens met het volledige inter netadres tussen haakjes kapadia a ed mahatma gandhi internet 17 april 1998 amerisoft net india gandhi htm unicef about the convention internet 26 februari 1998 unicef org crc conven htm bronnen vvkso bin normen licap brussel 1997 vvkso rapporteren licap brussel 1995 willockx c citeren en refereren garant leuven apeldoorn 1998 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 bijlage 2 informatiestress we doen er wat aan naam klas datum 1 hoeveel bronnen heb je geraadpleegd 2 noteer op het werkblad je bronnen zoals in een echte literatuurlijst 3 welke problemen ondervond je bij vraag 2 4 duid op het werkblad bij elke bron de kenmerken aan 5 op basis van je antwoorden op het werkblad kom je nu tot een besluit in ver band met de bruikbaarheid van de bronnen zijn je bronnen voldoende recent zijn je bronnen voldoende betrouwbaar zijn je bronnen voldoende begrijpbaar 6 welke bronnen zou je niet nemen om je onderwerp te verkennen je argu menten hiervoor aan welke bronnen heb je getwijfeld je argumenten hiervoor 7 kan je met de informatie die je nu over hebt je onderwerp vanuit voldoende kanten belichten 8 hoeveel kopieen heb je gemaakt hoeveel heeft dat gekost was deze uitgave verantwoord maart april 2000 nummer 4 29e jaargang lq ff l t y n i p i 5 i i werkblad informatiestress naam bron bron bron bron bron bron bron bron bron klas datum boek tijdschrift krant folder mondelinge informatie radio tv ict informatie internet cd rom vlaanderen nederland niet vertaalde anderstalige bron engels frans duits is de bron recent jaar van uitgave is de bron betrouwbaar auteur uitgeverij is de bron begrijpbaar taal stijl structuur 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 bijlage 3 opbouw van het dossier 1 kaft midden titel en ondertitel links boven logo en adres van de school naam studierichting rechts onder eindwerk aangeboden in het kader van de geintegreerde proef 6e sociale en technische wetenschappen door promotor interne mentor externe mentor schooljaar 1999 2000 2 wit blad 3 titelblad herhaling van de gegevens hierboven 4 voorwoord het dankwoord aan allen die het werkstuk tot stand hielpen komen 5 inhoudsopgave probleemstelling 1 1 het analfabetisme 2 1 1 begripsomschrijving 2 1 2 de oorzaken van analfabetisme 3 1 3 de maatschappelijke gevolgen van analfabetisme 4 2 het alfabetiseringswerk 5 2 1 2 1 1 2 1 2 5 besluit 34 bibliografie bijlage 1 interview met een ex analfabeet bijlage 2 interview met een begeleider 6 inhoud van het werk zelf rubrieken zie boven 7 wit blad 8 omslag maart april 2000 nummer 4 29e jaargang