Het fantasiespel: even boeiend voor de leraar als voor de leerlingen

Publicatie datum: 1984-03-01
Collectie: 14
Volume: 14
Nummer: 2
Pagina’s: 26-30

Documenten

het fantasiespel even boeiend voor de leraar als voor de leerlingen inleiding functionaliteit hoeft niet te betekenen dat we ons alleen bezig houden met zakelijke onderwerpen die de leerlingen in het al te ernstige dagelijkse leven kunnen gebruiken ook en precies de vbso leerlingen waarvoor het dage lijkse leven niet altijd vriendelijk is hebben behoefte aan vluchten in de droom en vinden het werken met fictie vaak boeiend spel maar geen kinderspel een toestand uitbeeldend waarin ze zich liefst als verantwoordelijke volwassene kunnen situeren de inventieve leerkracht krijgt zijn moeite ruimschoots beloond door de creativi teit van de leerlingen beleeft hij sours onvermoede avontu ren een voorbeeld van een rollenspel in de rms oostakker met volgende opdracht plaats je in de toekomst je bent volwassen je kreeg een uitnodiging van de oudleerlingen club als vertegenwoordiger van de oudleerlingenclub ont yang ik de leerlingen een voor een er wordt kennis ge maakt en dan gaat het gesprek over wat dacht je toen je het kaartje kreeg en hoe dacht je over de lessen nederlands daarna worden er plannen gemaakt voor verdere samenkomsten feestje etentje reis dans wat de groep ten slotte zal doen wordt een combinatie van vijf voorstel len een week end naar de ardennen ze zullen met een bus reizen en er worden oplossingen voor de kinderen gezocht de problemen zijn de prijs het onderkomen en het avondeten de kinderen spelen op elkaar in met de middelen waarover ze beschikken we zien de modellen en rolpatronen verschijnen die ze uit eigen milieu kennen een dergelijke les geeft niet alleen de leerlingen de kans vaardigheden te oefenen die verder op school weinig aan bod komen maar biedt ook mogelijkheid tot interessante observaties we citeren myriam beys en suze van acker vakdidactici nederlands aan de rijksnormaalschool te gent die een video opname van de les bekeken deze les is zeer interessant qua observatie van lln door het rollenspel en het actieve taalgebruik daarbij komen we zeer veel te weten over het socio culturele milieu van de lln zij projecteren het immers in hun toekomstvi sie op zichzelf zij zien zichzelf getrouwd hoewel de lk in de voorberei ding zei getrouwd of niet het doet er niet toe met kinderen de meisjes nemen het initiatief daartoe en met een beroep ze hebben een of twee kinderen de jongen die in oostakker blijft heeft er zes 26 zij oefenen allemaal een beroep uit de jongens garagist kapper de meer pientere jongen ziet zichzelf directeur over vijf snack bars de meisjes winkelmeisje in brussel winkelierster kapster meisjes kruipen in de huid van hun moeders met kinderen heb je last het kleintje moet de beste zorgen krijgen daarom krijgt de familie van haar man het niet om voor te zorgen alleen de vader kan de kinderen nog aan maar hij moet altijd werken een jongen vindt dat de kinderen moeten thuisblijven de meisjes zien zichzelf als werkende moeders maar dat klopt niet met het beeld van vader is altijd weg zij willen blijkbaar later werken maar hebben daar geen duidelijke voorstelling van ook het reisdoel m n het verlangen naar de pret van de verkleed partij is milieubepaald werkende mensen kunnen voor zo n samenkomst geen vrijaf nemen gewoon gezellig bij elkaar komen is niet voldoen de daar moet meteen een uitstap bij en liefst naar de ardennen op de terugtocht wordt dan nog eens uitge stapt aan een dancing wel opmerkelijk is de vlucht in een goed leven brus sel gent beroep zelfstandig zijn zelfs wintersportva kantie voor eentje bij de organisatie van de gemeenschappelijke reis wordt heel wat realiteitszin aan de dag gelegd die reis mag dan anderzijds weer 20 000 fr kosten de directeur van de voedselketen zal 10 000 fr geven de anderen elk 2 000 fr ik speel wel vaker met mijn leerlingen een ander voor beeld de hele klas wordt met een bootje naar een eiland gevoerd en ieder mag een voorwerp meenemen hij moet die keuze eventueel tegen de anderen in verdedigen en samen komen ze dan tot een lijst van de meest wenselijke dingen vorig schooljaar lanceerde ik in een jongensklas uit de beroeps voorbereidende jaren het spel van de uitverkore nen wat ongelooflijk vruchtbaar bleek de klas heeft ongeveer een heel jaar met overgave aan het verhaal verder gesponnen en iedereen was telkens weer even benieuwd naar het verloop van de volgende aflevering een aantal belangrijke momenten beginsituatie lln worden voor de keuze gesteld een reeks lessen waarin oefeningen in spreken luisteren lezen en schrijven aan bod komen vertrekkend van thema dat zij zelf voor stellen of dat ik voorstel lln blijken geen thema te kunnen of willen voorstellen ze verkiezen eerst te horen waarvan ik zou vertrekken ik stel hen voor te starten en na 15 te onderbreken om te evalueren gaan we door of niet 27 eerste ronde lln zitten rond samengeschoven tafels ik ga even buiten kom weer binnen met een pakje blocno tes onder de arm geef elk van hen de hand en wens hen goede morgen ik neem plaats aan de tafel en zeg vrienden nu is het dan zover wij zijn dus de uitverkorenen er zijn een tweeduizendtal overblijvenden en zij hebben ons gekozen en verwachten dat we hen gaan leiden daar moeten we dan gauw mee beginners mijn eerste vraag is echter hoe staan wij tegenover elkaar vinden jullie het nodig dat ons groepje ook een leider heeft gesprek over leiderschap resultaat aanvankelijk willen ze mij als leider vanwege mijn ervaring ik kan ze echter zover brengen dat ze gedeeld leiderschap aanvaarden geleidelijk gaan ze beseffen dat het nutti ger prettiger en redelijker is dat de verantwoordelijk heid verdeeld wordt vervolgens onstaat een gesprek over onze taken binnen het groepje yves zal inkomsten voor zijn rekening nemen geert voeding onderdak werner landbouw en veeteelt nico openbare orde ik amusement enz elk geeft een omschrijving van wat hij zoal denkt te kunnen doen tot dusver is vooral gesproken en geluisterd de lln noteren ongevraagd een en ander ik zie dat ze de rollen opschrijven met de namen erbij niemand heeft me gevraagd wat er nu wel gebeurd is met onze wereld hoe we daar kwamen wat voor gebied we nu bewonen ze voelen zich blijkbaar helemaal verplaatst in die nieuwe toestand tweede ronde ik breng een groot tekenblad waarop ik heel ruw een eilandvormige plek heb geschetst doorheen dat gebied teken ik voor hen een brede rivier met een aantal zijrivieren en bronnen ik duid ook aan waar we ons bevinden en waar de tweeduizend over blijvenden nu zijn gesprek over de vraag wat doen we met onze mensen resultaat van de besprekingen 40 kleine cooperatieven van 50 mensen verspreid over het gebied dit gesprek was uiterst levendig en leerrijk het ging over al of niet bezoldigde arbeid samenwerking aanwending van de diverse vaardigheden ook kwam het probleem van tegen kanting en onwil ter sprake we werden ons bewust van het feit dat we al spelend gingen te maken krijgen met alle problemen waarvoor de wereld vandaag te kampen heeft 28 derde ronde evaluatie iedereen wil doorgaan yves de weerspannigste en ongemotiveerdste 11 van de groep heeft tot dusver po g itief bijgedragen en komt nu met een voorstel hij stelt z n portefeuille in komsten in vraag en wil nu deel gaan uitmaken van een verkennersgroep die het gebied afzoekt hij wil een inventaris maken van de mogelijkheden en moeilijkheden op de kaart moet een legende komen danny die berichtgeving heeft vraagt zich of hoe hij de mensen op de hoogte zal brengen van onze beslui ten ik stel voor dat de lln daar in de komende dagen een oplossing voor zoeken een aantal lln zullen overleggen wat ze tijdens de exploratietocht hebben ontdekt op de volgende zitting zullen ze verslag uitbrengen ik suggereer ook dat er verrassingen kunnen bedacht worden iemand kan in de volgende zitting plots een enve lop op tafel leggen waarin een door hem bedacht probleem steekt waarvoor wij een oplossing moeten zoeken die portefeuille berichtgeving biedt mogelijkheden om schriftelijk te werken misschien kunnen we een rudimentai re krant maken mijn portefeuille vermaak zal ik gebruiken om met de lln creatief werk te verrichten misschien cabaret enkele momenten uit wat volgde 1 werner bracht als eerste een envelop waarin een pro bleem stak er is brand uitgebroken in het noordelijke bos en vermits een nederzetting bedreigd wordt moeten we er iets op vinden onmiddellijk werd vergaderd en een subcommissie uitvindingen aan het werk gezet die moest tegen het einde van de les verslag uitbrengen over de mogelijkheden om de brand te blussen met de aanwezige middelen met de rest van de groep werd ge werkt aan het plan van het eiland het bleek dat de commissie heel inventief was en met lianen boomstammen en dierenhuiden een heel netwerk van aan touwen zwevende kantelbare emmers had be dacht een reeks duidelijke schema s maakte ons alles diets 2 een tweede envelop haakte in op het thema uitvindingen dat erg in de smaak viel de mensen wilden wel eens wat anders dan elke dag water of we soms niks anders hadden nico nam dadelijk een initiatief zouden we met bladeren iets kunnen aanvangen hij en zijn commissie ontwierpen een pers om sap uit bladeren te halen toen hij met z n voorstel in de vergadering der uitverkorenen kwam moest hij heel wat praktische vragen beantwoorden ook ethische was het wel verant 29 woord mensen iets te drinken te geven zonder dat we eigenlijk wisten of dat bladsap wel goed was voor de gezondheid 3 toen de uitvindingen hun aantrekkingskracht wat verloren en het ogenblik gekomen was om een nieuw element in te voeren deponeerde ik zelf een envelop het was net het moment van de e t rage een aantal verkenners hadden een ruimtetuig zien landen waren naar de plek gelopen en vonden daar nadat ze het tuig weer hadden zien verdwijnen een soort bandopnemertje dat hadden ze ons gebracht er zat een cassette in waarop een boodschap stond die boodschap werd door werner en nico ingesproken heel vernuftig met andere stemmen en allerlei geluid jes de e t s vroegen ons wat er met de wereld gebeurd was en hoe wij nu leefden de hele groep ging eerst aan het schrijven want we spraken of dat elke minister zichzelf en z n bezighe den en plannen moest voorstellen na een paar vooroefe ningen waarbij spontaan verbeteringen werden gesugge reerd door klasgenoten ontstond de bandopname 4 nu we toch een recorder hadden suggereerde ik iets te doen voor het vermaak van de hardwerkende mensen in de nederzettingen vanzelfsprekend moesten we alles met heel primitieve middelen doen danny bracht een scheurkalender mee en stelde voor grapjes voor te lezen en die op te nemen dat bleek niet levendig genoeg te zijn en daarom gingen we de grapjes met verschillende lln dramatiseren wat een veel beter resultaat gaf herman van cauwenberghe cijnsweg 2 9510 balegem 30