Het geven van duidelijke instructies bij taken. Waar moet ik gaan zitten? Wat moet ik doen?

waar moet ik gaan zitten wat moet ik doen het geven van duidelijke instructies bij taken ann de schryver jes leysen jo van den hauwe als begeleiders van toekomstige leraren nederlands aan anderstaligen hebben wij vastgesteld dat het uitleggen van ingewikkelde werkvormen aan de cursisten een vaardigheid is waaraan expliciet aandacht moet worden besteed in lerarenopleidin gen en bijscholingen te vaak hebben we ook bij onszelf een prachtig bedachte taak met motiverend materiaal waaraan hard gewerkt is in de klas zien mislopen gewoon omdat de cursisten niet bleken te beg rijpen wat er van hen verwacht werd en of wat ze eerst moesten doen omdat leraren gewoon zijn te werken met een voudige instructies die weinig uitleg vragen besteden ze te weinig tijd aan het uit leggen van de opdracht of denken ze te weinig na over de formulering ervan die formulering blijkt trouwens niet alleen voor beginnende teerders van het nederlands moeilijk ook gevorderde taalleerders lopen meer dan eens verloren in wat van hen verwacht wordt wanneer er niet genoeg aandacht besteed wordt aan het geven van de instructies we menen trouwens te mogen zeggen dat het probleem zich net zo goed zal stellen in andere cursussen dan nederlands tweede taal zelfs in het reguliere onderwijs van alle niveaus instructies vermelden we even heel expliciet waarover in maten en gewichten onze bijdrage niet gaat daartoe nemen we aan dat u geen russisch kent maar vragen u wel even volgende oefeningen russisch e hopen dat deze titel een te bekijken onze vraag daarbij is wat voorbeeld van duidelijkheid is wordt er van u verwacht in elk van deze en dat u als lezer al meteen oefeningen weet waarover we het zullen hebben om echter toch mogelij ke misverstanden te vermijden jan feb 1998 nummer 3 27e jaargang oefening 1 tyro mc noapconit h n 71174118 ctya zura4 cry r ctoji moms cryu mrad czywolrr ctoil 1 pe6otatb 4147 a l rodophtb iiodtoplitb iiohnmatb 2 26nogo rpyina ennenbcxh curl jlnmo13 3 mall tota a za a ao 6a6ywxa 4 h1itepochbdi xopolt1hii mo ioaoft cplii d paabi s 8 h8 ic ot repes 0 oefening 2 iloctibato np1snutitcnbnoc a yxuym opmy 11 17 vaunt tam y1ln1o tm hmi yin l cxhm2 knoa 9t0 n8 11bto 9to i i a ubto 2 xopolunil iui0x0ti 9to i ijih memo 3 monoaoa bot mon 111111110 d apyaba s eocouxnii kaitaii npegp8ch8a 110roaa we vermoeden dat het u vrij goed lukt onze oefening moet het woord boven de zin in vraag te beantwoorden de opdracht van zijn juiste vorm ingevuld worden op de stip de eerste oefening is iets in de trant van pellijntjes nog steeds aangenomen dat u wat past niet in de serie en in de tweede geen russisch kent is het belangrijk vast te 27 jaargang nummer 3 jan feb 1998 stellen dat u de opdracht toch begrepen de ene taakgericht noemt noemt een ande heeft waarschijnlijk hee ft de lay out en ook re communicatief en weer een andere het feit dat u vertrouwd bent met dergelijke spreekt over werken met informatiekloven oefeningen u daarbij op de goede weg gezet dat is meteen ook wat we wilden complexe werkvormen is een ruim begrip aantonen dergelijke opdrachten aan cursis en als u als lezer uw eigen activiteiten in de ten u itleggen is niet echt moeilijk en is niet klas op een of andere manier herkent in de waarover we het willen hebben zelfs bij nu volgende voorbeelden hebt u hopelijk taalleerders die de te leren taal nauwelijks iets aan onze tips welke term u ook op uw beheersen krijgt men een klassieke invuloe werkvormen plakt we halen het voorbeeld fening of een omcirkel wat niet thuishoort aan van een student in de lerarenopleiding in de reeks wel uitgelegd die volgende opdracht bedacht voor een van zijn stagelessen het moest spreek we weten ook dat laaggeschoolden zelfs vaardigheid zijn over gezond eten ik heb met dit soort opdrachten wel problemen iedereen een bord gegeven dat moesten kunnen ondervinden leraren bij die doel ze dan verdelen in de maaltijdschijf dan groep moeten daar dan ook extra aandacht kozen ze een werkpartner en moesten ze aan besteden daarvoor bestaan zeker bij samen een gezond etentje bedenken dan komende tips die hier evenmin aan bod zul hadden ze een reclamefolder en daaruit len komen bepaalde tips die gelden voor konden ze dan de dingen kiezen die ze het geven van complexe instructies moeten nodig hadden voor dat etentje die moesten volgens ons echter ook of zelfs in nog ze dan op de juiste plaats opschrijven in het sterkere mate toegepast worden bij groe bordje met de maaltijdschiji citaat uit het pen waar eenvoudige instructies al moeilijk evaluatiegesprek tussen de student en de heden kunnen opleveren stagebegeleider hoewel hier niet eens sprake is van herschikking van werkgroep jes of van informatiekloven gaat het duide lijk om een vrij ingewikkeld geheel van wat complexe werkvormen studenten per twee in opeenvolgende stap pen moeten doen wat bedoelen we met instructies bij com we citeren ter illustratie nog een fragment plexe werkvormen het zijn werkvormen uit het gesprek die instructies ja ik heb zoals die bij taakgericht werken onvermijdelijk daar een verhaal rond verteld dat ze hun optreden we kunnen in dit ar ti kel niet nader lerares bij hen thuis gingen uitnodigen en ingaan op het taakge richt werken zelf maar dat ze een gezonde maaltijd voor haar de tinvolheid ervan willen we wel benadruk moesten samenstellen en dat verhaal ken er ontstaat bij taakge richt werken veel errond ja dat was misschien te lang uitge meer interactie en onderhandeling tussen de legd en toen ik dat verhaal gedaan had taalleerders dan bij de meeste klassieke dacht ik dat ik die instructies ook wel duide werkvormen mog el ijk is wat natuu rl ijk de lijk gegeven had maar er waren er die daar taalvaardigheid bevord ert de lezer die er zo gewoon een beetje zaten te kijken en meer over wil weten verwijzen we graag naar anderen die direct met die reclamefolder de bibliografie met o a de publ icatie van de een boodschappenlijst begonnen te maken von werkgroep nt2 en het recent versche en dat was dus eigenlijk pas de tweede nen themanummer van het tijdsch rift moer stap en ik dacht ik heb die instructies over d it onderwerp merken we nog even op te moeilijk gegeven maar dat waren toch al dat we binnen het bestek van dit ar ti kel ook halfgevorderden he en ik dacht die kun geen termino logische discussie aangaan wat nen toch al wat jan feb 1998 nummer 3 27e jaargang lt de hier geciteerde student is iemand die baken de activiteiten tijdens de les heel dui zich heel goed bewust was van het pro delijk af als er iets nieuws begint moet dat bleem en er ook bijzonder goed zelf over ook voor de cursisten duidelijk zijn rond de nagedacht hee ft we hebben ook veel vorige activiteit expliciet af en leid de nieuwe klachten gehad die vager waren maar activiteit expliciet in doe je boeken maar eigenlijk op hetzelfde neerkwamen dicht je hebt niets nodig we gaan met iets stagiairs in de lerarenopleiding vermelden nieuws beginnen verder is het belangrijk vaker dan enkele jaren geleden problemen om op te merken dat taken geen spelletjes in de aard van ze begrepen niet wat ze zijn vaak worden ze door de lesgever nog moesten doen ik wist niet hoe ik dat moest voorgesteld als een plezant tussendoortje uitleggen ik had dat uitgelegd maar ze dat voor afwisseling moet zorgen tijdens het deden het verkeerd reden dus om tot het ernstige werk cursisten nemen deze echte doel van onze bijdrage te komen u spelletjes waarvan wij juist geloven dat ze een aantal tips bezorgen over hoe het wel erg veel opsteken dan te weinig au serieux kan een aantal van deze tips liggen voor de meer ervaren leraar misschien voor de hand maar zelfs bij hen stellen we soms tip 2 gebruik eenvoudige taal vast dat hoewel ze het weten de instructie niet met de nodige zorg wordt behandeld en dat de activiteit dus ook niet optimaal voor instructies bij complexe opdrachten verloopt wat we verder nog willen zeggen wordt al te vaak ook een erg complexe taal indien u toekomstige leraren begeleidt gebruikt bijvoorbeeld dit zijn de kaartjes besteed dan expliciet aandacht aan deze waarmee je rond moet lopen en een partner problematiek het degelijk geven van moet zoeken en als je die dan gevonden instructies is een vaardigheid op zich hebt moet je de informatie op de kaartjes samenleggen en de ontbrekende stukjes aanvullen zodat je een vlot leesbaar geheel krijgt we pleiten niet voor teacher talk de tips die door te verregaande vereenvoudiging op krompraterij begint te lijken maar het geven van de instructie hoeft niet nodeloos com tap 1 begin met eenvoudige taken plex te worden de instructie op voorhand uitschrijven en zo verplicht worden om over de verwoording na te denken kan een uit wie een taalcursus volgt moet niet alleen komst bieden we herformuleren het voor een nieuwe taal verwerven maar moet ook beeld hierboven even met deze kaartjes gesocialiseerd worden in een bepaalde loop je rond je zoekt een partner dan leg methode van lesgeven en dat gebeurt uiter je de informatie van ju llie tweeen samen die aard best geleidelijk zo loopt het in een informatie is niet volledig maak samen een klas waar men taakgericht aan de slag gaat volledige tekst deze zinnen zijn kort en anders dan bij de meer traditionele aanpak bevatt en weinig onderschikking waar de leraar ex cathedra doceert of een onderwijsleergesprek opzet veel allochtone cursisten moeten wennen aan die aanpak tip 3 kernwoorden op het bord begin niet meteen met taken in verschillen visuele ondersteuning bieden de rondes en groepjes die dan ook nog eens een relatief complex eindproduct tot doel hebben start eenvoudig en hou de laat de mondelinge instructie samengaan risico s beperkt met het noteren van een aantal kernwoor mu 27e jaargang nummer 3 jan feb 1998 den op het bord zodat de cursisten een evident om in groep toe te geven dat ze iets samenvatting van de uitleg voor zich heb niet gesnapt hebben het effect is veel gro ben en ernaar kunnen terugg rijpen als ze ter wanneer er willekeurig een of twee cur niet precies meer weten wat ze moeten sisten worden u it gepikt die de opdracht doen als we even refereren aan het boven moeten herhalen op zich is dit zeker bij staande voorbeeld over gezond eten zou beginners een goede taaloefening in luiste het bordschema er als volgt kunnen uitzien ren en spreken maaltijdschijf aanbrengen maaltijd bedenken reclamefolder ingredienten kiezen tip 6 schri ftelijke instructies als lesgever ingredienten in schijf niet mondeling herhalen als de cursisten voor het uitvoeren van de opdracht mate ri aal nodig hebben toon dan bij sommige oefeningen hee ft de lesgever ook waar het ligt tijdens de uitleg als ze misschien de moeite genomen om de verschillende bronnen moeten combineren instructie op papier te zetten boven de zet dat dan op het bord met indien moge oefening het lijkt ons niet nodig om de lijk de paginaverwijzing een beeld zegt instructie in dat geval nog eens mondeling soms meer dan honderd woorden indien er over te doen laat de cursisten de instructie goede illustraties beschikbaar zijn gebruik lezen en vraag nadien aan iemand om kort ze dan te herhalen wat er van hen verwacht wordt tip 4 indien mogelijk een voorbeeld geven tip 7 instructies opsplitsen bij verschillende aansluitende lesfasen niets kan een instructie zo helder maken als een goedgekozen en ondubbelzinnig voor als een taak uit verschillende opeenvolgen beeld voor traditionele invuloefeningen is de stappen bestaat geef dan de instructie het makkelijk zat om zulke voorbeelden te bij elk van de stappen het hee ft geen zin geven taken zijn echter meestal complex om de hele oefening op voorhand uit te leg en dan vergt het wel wat van de voorberei gen beperk de instructie tot datgene wat ding om een geschikt voorbeeld te vinden voor die fase relevant is best wel duidelijk maar als dat lukt is zo een voorbeeld de aangeven dat er nog stappen volgen en op ideale manier om na te gaan of je instructie voorhand schetsen naar welk eindproduct duidelijk is overgekomen en zo komen we er uiteindelijk gewerkt zal worden meteen bij de volgende tip tip 8 eerst praktische organisatie tip 5 controleren of de instructie is groepsverdeling dan instructie aangekomen het mobiliseren van een klas voor een taak het is niet voldoende om na het geven van kan een zeer fysiek gebeuren zijn omdat de instructie te vragen of iedereen de wij met de methode waarin we geloven opdracht begrepen hee ft met de gangbare herhaaldelijk in groepen en paren laten wer frases heeft iedereen de opdracht begre ken is het belangrijk om de cursisten eerst pen is het duidelijk ja begin dan maar in groepen te zetten en pas nadien de uitleg voor sommige cursisten is het absoluut niet te geven soms werken ze met hun jan feb 1998 nummer 3 27e jaargang buurman of vrouw en dan komen er weinig verplaatsingen aan te pas maar op andere tip 10 materiaal uitdelen tijdens momenten zal de lesgever welbepaalde de juiste lesfase cursisten in welbepaalde groepen willen hebben homogene of heterogene groe pen zet de cursisten a lt ijd eerst samen ook hier geldt weer om niet alles op voor voor het geven van de instructie zo kunnen hand te geven bij een oefening met verschil ze onmiddellijk na de gegeven instructie lende fasen cursisten raken enkel meer met de opdracht van start gaan en moet er verward door een hoeveelheid materiaal op geen vervelend geschuifel met stoelen ban hun tafel waarmee ze nog niet onmiddellijk ken en of tafels meer gebeuren aan de slag hoeven te gaan we verwijzen opnieuw naar het voorbeeld over gezond we vinden dat cursisten niet de kans eten geef de reclamefolder voor het kiezen mogen krijgen om tijdens de les rustig van de ingredienten pas op het moment dat onderuit te zakken tijdens nogal wat activi het duo het etentje reeds heeft bedacht zo teiten moeten ze van hun plaats opstaan vermijd je dat ze de vorige stap overslaan om bij anderen informatie in te winnen ook als het lokaal vastgeschroefde tafels en stoelen heeft zouden we lesgevers willen tip 11 naar een concreet eindproduct aanraden om in het gebouw op zoek te toewerken gaan naar een plaats waar de cursisten wel kunnen rondlopen een gang een speel plaats cursisten zijn hiertoe graag bereid communicatie is meestal functioneel als maar veel is afhankelijk van de houding van we communiceren hebben we vaker wel de lesgever hiertegenover als hij zij zelf aar dan niet een bepaald doel voor ogen we zeling toont zal die aarzeling ook bij cursis willen het juiste vertrekuur van de trein om ten opgewekt worden te weten hoe laat we moeten opstaan we willen niets vergeten bij het boodschappen doen we willen onze videorecorder juist tip 9 mate ri aal uitdelen voor of na het programmeren om geen enkele aflevering geven van de instructie van onze favoriete soap te missen we wil len dat de krant onze lezersbrief publi ceert deze tip hangt nogal samen met het con troleren of de instructie is aangekomen aangezien taakge ri cht werken vertrekt van indien er tijdens de instructie ook kaar tj es of de doelge ri chtheid van communicatie teksten of ander mate ri aal uitgedeeld wordt wordt er best naar een concreet eindpro dan kan je er vergif op innemen dat een duct toegewerkt een ingevuld formulier deel van de instructie zoniet de hele een tekst een lijstje het is belangrijk om instructie verloren is gegaan en nadien nog de eisen met betrekking tot dat eindproduct eens helemaal opnieuw moet gebeuren als reeds in de instructiefase duidelijk te maken men eerst mate ri aal uitdeelt moeten de verwacht je een lijstje steekwoorden een cursisten even de tijd krijgen om het materi formulier een beknopte samenva tt ing hoe aal in te kijken het is dan wel lastiger om de lang mag moet die dan zijn een voorgele aandacht opnieuw te trekken omdat som zen tekst of een kort mondeling verslag mige cursisten toch al ijve ri g beginnen te niets is zo vervelend om wel je werk lezen of te werken het lijkt ons het meest gedaan te hebben maar het niet op de haalbaar om eerst de instructie te geven en goede manier te kunnen presenteren pas nadien materiaal uitte delen 27e jaargang nummer 3 jan feb 1998 bijvoorbeeld een bepaalde fase laten over tip 12 eindproduct afgeven slaan we weten uit ervaring dat het in die een apart blad voorzien stress situatie moeilijk is om het hoofd koel te houden en dat is nodig om alle implica ties van je aanpassingen te kunnen over indien er na de taak nog iets gebeurt met zien wie na een mislukte instructie probeert het eindproduct bijvoorbeeld een correctie de oefening te vereenvoudigen maakt het fase door de lesgever is het aangewezen meestal nog ingewikkelder beter is om wel om in een apart antwoordblad te voorzien bij de taak te blijven maar de instructiefase op die manier kan de lesgever de correctie te hernemen eventueel alleen voor wie niet fase plannen wanneer het hem haar uit op het juiste spoor zit als je toch tot de komt zonder dat de cursisten hun werk conclusie komt dat er iets mis is met je schriften moeten missen of zonder onnodig taak kan je hem beter helemaal afblazen en kopieerwerk wanneer de taak u it het echte aan wat anders beginnen leven gegrepen is is een dergelijk ant woordblad meestal vanzelf voorhanden zo kan het invullen van formulieren makkelijk tip 15 bij hergroepering geoefend worden met bestaande exempla carrouselopdrachten werken met ren kleurkaarten of nummerkaarten groepsaantallen op voorhand bedenken wat gedaan als het niet uitkomt tip 13 groepswerk in een ronde rollen toewijzen taken die in meerdere rondes verlopen vra gen meestal om een hergroepering een erg zeker in gevorderde niveaus komt het voor eenvoudige manier om die hergroepering dat cursisten in een groepje werken aan een visueel te ondersteunen en dus vlot te enkele opdracht bijvoorbeeld het oplossen laten verlopen is gebruikmaken van kleur van een aantal vragen bij een tekst in het of nummerkaartjes het maakt ook de tijdschrift les4 stond wat dat betre ft een instructie erg eenvoudig al wie een blauw gouden tip om de betrokkenheid van de kaartje gekregen hee ft zit tijdens de tweede groepsleden zo groot mogelijk te maken je ronde in een groepje of in de tweede ronde zorgt er best voor dat een groepje bestaat zitten mensen met eenzelfde kleur samen uit vier leden die elk een specifieke opdracht het klinkt banaler dan het is maar bij der krijgen het gesprek leiden vragensteller gelijke taken meestal gebaseerd op het notuleren notulant de tijd in de gaten hou principe van de verdeelde informatie is het den tijdsbewaker en verslag uitbrengen noodzakelijk om tijdens de voorber ei ding na woordvoerder je moet er dan wel op toe te denken over de groepsgrootte je werkt zien dat niemand altijd dezelfde rol op zich best in omgekeerde volgorde als je in de neemt laatste ronde 5 groepjes wilt waarvan elk lid een ander stukje informatie hee ft dat nodig is om de taak uit te voeren dan moetje zor tip 14 gegeven instructies nooit tijdens de gen dat in de eerste ronde elk groepje uit 5 oefening naar inhoud wijzigen personen bestaat je moet er ook a lt ijd rekening mee houden dat niet iedereen komt opdagen wat doe je dan ben je zelf wanneer je merkt dat ondanks alles je beschikbaar om bijvoorbeeld aan het juiste instructie toch niet duidelijk is is het slecht aantal te komen dat is misschien niet zo ste wat je kan doen je oefening aanpassen een goed idee want dan ben je tegelijk deel jan feb 1998 nummer 3 27e jaargang nemer aan en begeleider van de taak als om op voorhand een tijdslimiet op te leggen het om een taak in een ronde gaat kan je waarbinnen de oefening voltooid moet wor de groepsindeling vooraf maken waarbij je den het lijkt ons ook zinvol om die limiet erover kan waken dat de cursisten die onre niet te ruim te nemen maar een heel klein gelmatig naar de les komen evenredig ver beetje druk op de ketel te houden dit sti deeld zijn over de verschillende groepjes muleert cursisten meestal om voort te maken en niet over iets anders te keuvelen tip 16 tijdslimieten opleggen tijdsdruk in de meeste talige situaties moet er redelijk alert gereageerd worden het lijkt ons zinvol noten 1 dit is de tekst van een lezing die we gehouden hebben op de elfde conferentie het schoolvak nederlands die op 7 en 8 november 1997 in utrecht heeft plaats gevonden 2 met dank aan mevrouw bs mertens lerares russisch en nt2 3 waar we het ten slotte ook niet over hebben zijn instructies die misschien wel inge wikkeld zijn maar inhoudelijk onvolledig waardoor de cursisten ze niet correct kun nen uitvoeren zelfs als ze goed gegeven zouden zijn zo was het bijvoorbeeld voor vlamingen vrij onmogelijk op basis van de weginstructies van hsn 11 op de juiste plaats in utrecht te geraken omdat er gewoon geen instructies voor hen waren wel hebben we het over inhoudelijk juiste volledige en uitvoerbare complexe instructies waarvan de uitvoering om andere redenen misloopt 4 les tijdschrift voor docenten van volwassen anderstaligen nummer 86 mei 1997 p 10 bibliografie crookes g s gass ed tasks and language learning integrating theory and practi ce clevedon multilingual matters 93 1993 crookes g s gass ed tasks in a pedagogical context integrating theory and practice clevedon multilingual matters 94 1993 278 jaargang nummer 3 jan feb 1998 moer 1997 6 themanummer taakgericht taalonderwijs in de lijn van de teerder voor een beschrijving van dit themanummer zie de rubriek ingeblikt in dit nummer van vonk nvdr the british council language teaching and learning programmes a video based teacher training package at certificate level programme 8 giving instructions 1993 von werkgroep nt2 red taakgericht taalonderwijs een onmogelijke taak antwerpen deurne plantyn 1996 taalcahiers 2 de bibliografie bij elk van de artikels in dit boek geeft meer titels t u s s ed o o r aboekadabra pedagogische dag jeugdboekenweek 1998 de jeugdboekenweek 1998 loopt van 11 tot 25 maart onder de slogan aboekadabra of hoe de magie van het lezen letterlijk en figuurlijk een betoverend kleedje krijgt aangemeten de sectie nederlands van het centrum voor didactiek ufsia organiseert voor de 12de maal een pedagogische dag in het kader van de jeugdboekenweek het vlaams bibliografisch informatiecentrum vlabin en het nationaal centrum voor jeugdliteratuur ncj bouwen mee aan de opzet en de uitwerking de pedagogische dag vindt plaats op woensdag 18 maart 1998 van 13 30 tot 17 15 uur wannes van de velde leidt de deelnemers in een vertelling de ongelofelijke werkelijkheid van de verbeelding binnen die verbeelding en het literaire spel met de werkelijkheid in en buiten ons worden daarna per graad bespeeld door auteurs en didactici willy van doorselaer en jan staes schermen met onder andere kasper en de marmerkweker eerste graad cor geljon praat over en werkt met helden in de literatuur tweede graad eriek verpaele en koen stassijns spelen schaak met feit en fictie en nog meer van alles in het klein derde graad inschrijvingen en inlichtingen centrum voor didactiek sectie nederlands reinilde van moer prinsstraat 13 2000 antwerpen tel 03 220 46 82 fax 03 220 46 79 e mail reinilde vanmoer ufsia ac be jan feb 1998 nummer 3 27e jaargang lit