‘Het komt wel in orde, juf!’

carine frielink prille onde rwijs ervaringen het komt wel in orde juf 1 als derde in de rij beschrijft carine frielink haar eerste onderwijservaringen zij werkt sinds 1987 op scholengemeenschap jerusalem havo vwo te venray zij bekijkt haar eerste ervaringen met name vanuit de ordeproblematiek hoe be langrijk is orde voor de dagelijkse gang van zaken verandert je visie op orde in de loop van de tijd studie ik schrok dan ook behoorlijk toen ik vlak voor de zomervakantie opgebeld werd met de vraag toen ik na mijn eindexamen koos voor de stu of ik voor een sollicitatiegesprek op een school die n ederlan d s wist ik nau w elijks w aar ik aan wilde komen het leek me een goede ervaring begon een echt duidelijk beeld van w at de voor later dus ging ik de schrik sloeg me om stu d ie inhield ha d i k niet laat staan dat i k het hart toen ik hoorde dat ik vanaf 1 septem w ist wat ik er later mee z ou kunnen ber zestien uur les kon gaan geven op sg je in de loop van de studie werd me al snel dui rusalem voor vwo en havo in venray ondanks d elijk dat on d erw ijs een van de meest voor d e het feit dat ik nog moest afstuderen vond ik hand ligg ende mogelij k he de n was tij d ens mijn dat ik deze kans niet kon laten schieten de stageperiode op een school voor mavo havo vraag of ik uberhaupt wel in het onderwijs wil v w o wil d e i k ontd e kken o f on d e rw ijs w el iets de werken kwam gezien de slechte arbeids voor mij was perspectieven niet meer ter sprake d eze k ennismaking met h et l e s g even was po vlak na mijn sollicitatiegesprek nam ik deel sitief de gevreesde ordeproblemen deden zich aan een paar vergaderingen op school ik niet voor achter af bezien was het ee n hele kreeg de boekenlijsten en er werden afspraken veilige situatie de echte docent zat achter in gemaakt over de te behandelen stof we zou de kl as toezicht t e h ou d en wat ee n ka l me ren den als basis taalgoed gebruiken een integra de uitwerking op de leerlingen had verder had le methode waarin de meeste aspecten van je dagen de tijd om de twee lesuren die je in het vak aan de orde komen daarnaast was er een week moest geven voor te bereiden een eigen materiaal met betrekking tot verhaal bewuste keuze voor het onderw ijs ha d i k na analyse deze sta g e echter no g ni et gemaa kt toen ik de bestelde boeken in de vakanti e moer 1989 6 p 247 251 24 7 ging bekijken moest ik toch wel even slikken nerveus was en hadden weinig aandacht voor er stond veel literatuurgeschiedenis in iets dat wat ik te vertellen had tijdens de studie wel behandeld werd maar de eerste indruk die je maakt is heel belangrijk w aar i k me no g maar weini g va n kon herinne voor de sfeer in de klas het verdere jaar het ren v erder z ag i k term en als fou tieve be knop feit dat ik jong vrouw en onzeker was maak te bijzin metony mia prole p sis analytische te mijn start niet echt gemakkelijk oordelen en ik kwam erachter dat ik maar weinig wist van wat ik over een maand zou klassen moeten gaan doceren o mda t ik d e vak a ntie mijn zestien lesuren waren verdeeld over vier nod i g had om af te stu d eren kon i k w eini g tijd klassen twee 5 vwo s en twee 4 havo s dit besteden aan het voorbereiden van de stof had als grote voordeel dat ik maar twee ni d it d roe g niet bij aan mijn z elfvertrouwen ge veaus hoefde voor te bereiden lu k kig w a r en er oo k on d erdele n waar i k m e er kleefde echter ook een aantal nadelen aan bete r i n thu i s voel de zoals ver h aalanalyse de leerlingen in deze klassen zijn namelijk al poezie en literatuur t ijdens de stage ha d i k tamelijk mondig dit kan natuurlijk heel erg me hier namelij k al behoorlijk in verd iept leuk zijn je hoeft niet meer zo de juffrouw over de opzet van de lessen dacht ik nog nau uit te hangen en de gesprekken zijn gelijk welij k s na d i t kwam mede doordat i k voor ie waard i ger d ere k las een schema h a d g ekregen w aarop van de andere kant is het vaak ook heel precies stond welke stof er in een bepaalde lastig ze laten zich niet meer met een kluitje week behandel d moest w orden w el w as i k in t riet sturen en willen veel discussieren vast van plan om met de leerlingen ie t s aan over de gang van zaken in de klas zo heb ik drama te gaan doen ik had op de universiteit met een aantal l eerlingen in 5 vwo e i ndeloze een bijvak hierin gelopen en er leu k e ideeen gesprekken gevoerd over het wel of niet moe opgedaan ten maken van huiswerk deze leerlingen von hoe meer de eerste schooldag naderde hoe den dat ze hier zelf verantwoordelijk voor wa groter mijn angs ten en tw ijfels w erden in ren i k vond en ondervond dat ze deze verant eerste instan t ie vroeg ik me af o f ik het so w ie woordelijkheid nog niet aan konden so wel aan zou kunnen daarna k w amen meer zo hadden we bij ons op school bijvoorbeeld concrete vra gen naar boven hoe moet i k me een leesmap de bedoeling was dat hierin zelf presenteren m oet ik a l direct met lesge aan het eind van het jaar tien boekverslagen ven beginnen h oe moet ik met de leerlingen zouden zitten van gelezen boeken ik heb veel omgaan etcetera constant was ik aan het strijd moeten leveren om iedere maand een plannen om maar niets fout te laten gaan a d boekverslag in die map te krijgen om zo te viezen van anderen hielpen niet veel i k kon voorkomen dat ze in mei nog tien boeken daar geen lijn in ontdekken al met al ging i k moesten lezen en verslaan niet bepaald ontspannen de eerste lesdag veel leerlingen overschatten zichzelf en komen tegemoet dan aan het einde van het jaar in de proble men en dit wilde ik voo rkomen daarnaast is het erg vervelend lesgeven als je bijvoorbeeld het eerste jaa r een tekst wilt gaan bespreken en de helft van de klas heeft hem tegen de afspraak in niet de eerste dag gelezen dan moet je op dat moment je plan de school begint het schooljaar traditiege ning veranderen terwijl het programma in de trouw met een openingsmis omdat ik niet voorexamenklassen toch al zo vol is daarom wist wat er van docenten verwacht werd zat is huiswerk zoals lezen van teksten verhalen ik keurig om acht uur in de nog lege kerk na en boeken en het maken van oefeningen i n een kwartier kwamen de eerste leerlingen bin deze klassen een must in die zin valt er nen wat niet bijdroeg aan mijn zielerust naar mijn mening dan ook niet over te constant kwam de vraag bij me op hoe hou discussieren ik straks in hemelsnaam deze meute in er was ook een aantal eigenwijze leerlingen bedwang die niet geheel ove rtuigd waren van mijn kun de lessen verliepen die dag niet vlekkeloos de nen een thema in een verhaal de kern van leerlingen voelden waarschijnlijk aan dat ik een tekst een empirisch oordeel ik moest 248 ze stee d s met zeer veel b e w ijzen overtuig en kinderachtig en nutteloos ik w as totaal niet n atuurlij k is het prima a ls de leerling en g oed creatief in het verzinnen van goede straffen meed enken maar in m ijn g eval wa s het meer d aar komt ook n o g eens b ij w ie p i k je eruit zoiets van be w ijs jij maar eens dat je t k unt als iedereen kliert e en conse q uent e houd in g ik moet toegeven dat i k met name in het b e t en aanzien van orde of wa t daa r v oor door gin ook niet altijd even ze ker over kw am ik moest gaan had i k niet von d het a f en toe moeilijk o m me en op d e a an a d viezen van colleg a s ha d i k w einig m et k las en op de toch wel p itti g e sto f te con g oed bedoel d e ti p s a ls h ou ze st rak dan k un centreren veel onderdelen zoals luistervaar je na verloop van tijd de teugels laten vieren digheid opstellen samenva t ten tekstverklaren w as ik het volledi g eens alleen ko n i k e r in de en verhaalanalyse waren tijdens mijn studie klas niet mee uit d e voete n niet of nauwelijks aan de orde geweest van opmer k in ge n als l aat jij t o e dat ze h u n m et name onderdelen waarbij je zelf veel moet jas aanhou d en in de klas w erd i k eni g s z ins vertellen en of uitleg g en zoals literatuurge onzeker en g l or i euze verh a len ove r h o e fijn de schie denis k ostten mij veel energ ie o o k voel k las waar ik mee worst el d e w el n iet w as de ik mij er onzeker over of de lessen w el in maa kten da t me d e moe d in de sc h oenen teressant genoeg zouden zijn want veel tijd z onk om er echt iets leu k s van te mak en had ik d aarteg enover stonden de fijne gespre kk en d ie niet van mijn voornemen om iets met drama i k had m et andere collega s i n de secti e m aar te doen kwam dan ook w einig terecht ook daar b uiten kon i k al t ijd wel m et iem a n d d e leerlingen voeld en mijn onzekerheid en stel over mijn prob lemen p raten d it zo wel wat b e den me af en toe goed op de proef door lasti treft vakinhou d elij k e proble m en bijvoorbeel d ge vragen te stellen hoe ik nu het be ste een b e pa al d e tek st in de ook het feit d at leerlingen aan het eind van k las kon behan d elen als over pro b lemen met het jaar genoeg bagage moesten hebben voor e en klas zelf w at d oe je met l aatkome rs m et schoolonderzoeken en het examen le gde een leerlingen die hun huis w erk niet afheb b en en extra druk op de inhoud van de lessen en op dergelijke de rust in de k las die ik nodig ha d om het pro h eel veel steun he b ik geha d aan d e ges p re k gramma af te krijgen m ede hierdoor w as ik k en met ee n co lle ga d ie g elij k met mij op j e van mening dat het in de k las zo stil mogelijk rusalem b egonnen was n a ie d er t ri m ester moest zijn gingen we on d er het genot van een flin k e b os ten slotte vond ik de leeftijd van deze leerlin sche b o l ervarin g en uit w isselen ook z ij ha d g en een hele moeilijke leeftij d m oest ik ze als vaa k moment en d at ze de klas ni et me e r h ele kinderen of als vol w assenen beschou w en maal in de hand had en voelde zich dan even onzeker als ik alleen al het feit da t ik een lot de dagelijkse praktijk g enoot ha d maa k te een h ele b oel goed tijdens mijn vakdidactische opleiding werd het in de loop van het jaar werd mij duidelijk dat begri p ord e zeer algemeen en theoretisch be je niet al tijd moet p roberen all e prob l e m e n ze lf naderd geduren d e mijn stage ondervond ik op te lossen maar dat het va ak veel effectie geen or d epro b lemen als zodanig m et het ver is om een leerling naar een conrector te g rootste gema k deelde ik de vreselijkste straf sturen nu besef ik dat ik daar zoveel moeite fen uit zoals vele bladzijd en laten overschrij mee had om d at i k het a ls eig en falen z ag z o ven en naar de conrector sturen deze werden v a n ze kan het ze l f niet dus laat ze ee n a n der zon d er t eg ens putteren uitgevoerd het rotwer k w el op knappe n in het eerste j a ar vond ik dit straffen veel b ij het d oorsturen naar een conrector is h e t moeilijker bij ord everstoringen vroe g i k me af natuurlij k wel noo d za k elijk d at er een goed of i k er zelf g een schul d aan had om d at ik niet functioneren d e schoollei d ing achter je s taat streng g enoe g o ptrad ik w as d an oo k voor d at er oo k d aa dw erk elij k iets met die betre f zichtig in mijn straffen het gevolg hiervan fende leerling gebeurt want anders heeft dit was d at de onrust alleen maar toenam en i k d oors turen g een zin gelu kk i g w as d it bij m ij uiteindelijk niet meer wist wat ik moest doen het geval als een leerling uit de klas gestuurd iemand naar de conrector sturen w il d e i k niet werd volgde er eerst een pittig gesprek en want ik von d dat i k de problemen zelf m oest vaak moest hij zij daarna minstens een uur het o p lossen en iets laten overschrijven von d i k plein vegen of vuilnisbakken sjouwen 249 verder kon ik met de conrector zowel over leen frontaal les in het tweede jaar liet ik de problemen als over leuke dingen praten daar leerlingen soms in groepen aa n o p drachten bij ging het over individuele leerl i ngen klassen werken of d e d en we taals p elle tjes en algemene schoolzaken h et or d e hou d en in d e b ru gklas ging in het be gin vanzelf de leerlingen waren zeer gevoeli g voor strengheid en dreigen met straf af en het tweede jaa r toe had ik zelfs de neiging om ze op te porren tot wat meer actie de eerste dag n a een tijdje toen ze elkaar en de sc h ool wat mede door de opgedane ervaringen begon ik beter kenden voelde ik dat ik wat meer op het tweede jaar zonder plankenkoorts en moest gaan treden m et name toen ik op een zonder openingsmis de lessen verliepen pri gegeven moment hoorde ze zegt wel dat ze ma hierbij speelde mee dat ik niet meer de straf geeft maar ze doet het toch niet en dit nieuwe was op school en dat ik al een aantal werkelijk straffen werkte dan ook meteen leerlingen kende d at de groepsgrootte een belan g rijke invloed heeft op de rust in een klas is mij dit jaar dui klassen delijk geworden in 4 havo lesgeven aan een naast het bekende 4 havo niveau gaf ik nu endertig leerlingen in een lo k aal d at bestem d is ook les aan d e brug klas en 6 v wo h et lesge voor dertig p ersonen was erg vervelend ik ven in de brug klas was een geheel nieu w e en was meer bezig met het tot de orde roepen leuke ervaring op de eerste plaats was het ni van leerlingen dan met lesgeven veau niet zo hoog waardoor ik wat zekerder met 6 vwo ging het dit jaar niet echt naar voor de klas stond op d e tweede plaats was w ens ik von d dat je op d at niveau geen het zeker in het begin niet moeilijk om orde politie agent zou moeten hoeven spelen en te hou den d e kersverse brug k lassers be deed dit dan ook zo min mogelijk dit leidde er schouwden mij als een ec h te juf nu waren zij echter wel t oe dat ze de opdrachten d ie ik de nieuwen ga f z oals het thuis lezen van een tekst die waar i k enigszins tegenop zag w as het feit dan in de klas samengev a t zou moeten w or dat ik dit jaar twee examenklassen vwo had den niet uitvoerden een belan g rijke rol hierbij speelde het feit dat ze het vak nederl a n d s de dagelijkse praktijk over het algemeen niet belangrijk von d en en er na een jaar lesgeven had ik een iets duidelijker dus in verhou d ing tot an d ere vakken weinig beeld over wat ik orde vond het stoorde me tijd aan besteedden b ij deze an d ere vakk en niet meer als het niet helemaal stil was in de leerden de leerlingen tot aan het eindexamen klas daarnaast vond ik het iets gemakkelijker nieuwe dingen en ging het voornamelijk om om iemand te straffen als hij zij in mijn ogen kennis dit ter wijl het b ij het vak n ederlands te ver ging ik was nog steeds niet goed in het hoofdzakelijk om vaardig he d en g ing z oals bij verzinnen van leuke straffen maar hier zat ik voorbeeld samenvatten en tekstverklaren d e nu niet meer zo mee in de lagere leerjaren leerlingen hadden geen zin om hier energie in kon ik volstaan met schriftelijk strafwerk zoals te steken want ze hadden het toch al zo vaak het laten maken van een opstel een tekst of gedaan het o p lossen van een w iskundesom een spellingsoefening of het even laten afkoe bijvoorbeeld gaf ze meer bevrediging len op de gang in de hogere klassen gaf ik op d e houding van deze 6 v wo leerlingen viel m e een andere manier straf omdat schriftelijk dus z w aar tegen van samen naar het examen werk geen effect had het enige dat daar in toe werken merkte ik niets gelu k kig hoord e ik druk maakte was het uit de klas sturen en het van collega s d at de 6 v w o leerlingen dit jaar laten melden bij de conrector tot deze maat wel uitzonderlijk passief en lui w aren regelen ging ik over als mij het lesgeven on in te g enstellin g tot de 6 v wo leerlin g en von d en mogelijk werd gemaakt men andere leerlingen de meeste bru gk lassers n e d erlands een van d e van het werk hield of men meerdere malen zijn leukste vak k en vroegen de leerlingen in de huiswerk niet af had verder durfde ik het ook bovenbouw hoe lang een o p stel minimaal aan om af en toe ook eens een andere werk mdest zijn in de b rug k las vroegen ze hoe lang vorm toe te passen in klassen waar ik me ze het opstel macht zijn ker voelde gaf ik in het eerste jaar bijna al 250 de balans zou vragen of ik voor een baan in het onder wijs zou voelen met wat meer zekerheid ja als ik de balans opmaak van de afgelopen zeggen dit onder andere omdat het mij heel t w ee jaar o p jerusalem d an stel i k vast d a t veel voldoening geeft om met jonge mensen te ik zekerder geworden ben ik ben overtuigd werken en ik het erg getroffen heb met mijn van mijn eigen kunnen en niet meer zo b ang collega s en de school om te falen waar ik nog steeds moeite mee heb is het doordat in het tweede jaar het improviseren straffen van leerlingen met name het uit han me gemakkelijker afging kostten de lesvoorbe den geven van straffen het doorsturen van reidin g en plannin g mind er tij d d an i n het leerlingen naar de conrector gaat me moeilijk eerste jaar af maar toch is het na hen vele malen ge verder heb ik nu betere ideeen over hoe ik wil waarschuwd te hebben soms noodzakelijk d at het er in d e k las aan toe g aat in h et dit om duidelijk te maken wanneer een leerling eerste jaar ging ik vooral op andermans ideeen de grens van het toelaatbare heeft overschre af om d a t i k zelf g een ervaring ha d met bep aal den en om op dat moment de rust in de klas de situaties ik ver b oo d de lee r lingen b ijvoo r te herstel len beeld om in de klas te snoepen omdat dit bij het is van groot belang dat je een eigen idee een collega oo k niet mocht eigenlij k had i k vormt over wat orde in de klas is voor mij is hier geen last van en er d us oo k geen bezw aar orde op een pre tt ige manier met een klas kun tegen h et a fgelopen jaar heb i k meer mijn ei nen werken soms is h i ervoor doodse stilte gen idee gevolgd en het niet meer verboden nodig en soms mag hierbij gepraat worden h et is me nu dui d elij k geworden dat i k het het gaat erom dat de leerlingen en ik niet eerste jaar zware klassen heb gehad het les gestoord worden in hun en mijn werk dit is geven aan een brugk las is plezieriger en ge natuurlijk een vage omschrijving van het be ma kkelijker dan aan klassen uit de boven grip orde maar dat komt omdat orde meer een bou w o pvallend is het g rote verschil in hou gevoel is dan een vast omlijnd iets dit gevoel ding van de leerlingen zeker ten aan zien van kan bepaald worden door stemming situatie het vak nederlands werkdruk etcetera ik heb me in het eerste j a ar alleen maar b ez ig als beginnend docent wordt het gevoel over gehouden met het lesgeven en aanver w ante of er al dan niet orde in de klas is sterk bein zaken in het tweede jaar ben ik meer gaan vloed door wat anderen er van vinden uit alle na d enken over m ijn positie o p school en over adviezen moet je de voor jou bruikbare selec de vraag of ik uberhaupt w el in het ond er w ijs teren en zo je eigen stijl vinden w il b lijven w er k en a ls b e g innend d ocent kost terugblikkend op de afgelopen twee jaar vind lesgeven namelijk enorm veel ener gie de f i ik dat ik m ijn draai al redelijk heb gevonden nanciele vergoeding en de rechts posit ie zijn de ervaring za l me echter nog veel moeten echter erg slecht zeker in vergelij k in g met de ieren meeste colleg a s toch zou i k als men mij nu 251