Het krantentheater op school

ronald bos het krantentheater op school krant en drama in dit artikel beschrijft ronald bos een voorbeeld uit zijn lespraktijk het kranten theater het krantentheater is bedacht door augusto boal een theatermaker pedagoog die de laatste tijd nogal in de belangstelling staat ronald bos is leraar taalbeheersing aan de je burg akademie voor edukatieve arbeid in baarn de je burg is een hogere beroepsopleiding voor sociaal cultureel werk en inrichtingswerk krantentheater is vooral geschikt om met leerlingen van zo n zestien jaar de krant kritisch te lezen inleiding krantentheater in het moedertaalonderwijs en een over de technieken van het krantentheater de laatste jaren is er in het moedertaalonderwijs vervolgens geef ik een overzicht van een lessen toenemende aandacht voor het gebruik van dra reeks met het krantentheater en een voorbeeld matische werkvormen bijvoorbeeld in publika van het resultaat van zo n lessenreeks tenslotte ties als van dam 1977 en de vroomen 1980 volgen nog een aantal aantekeningen bij het ge het krantentheater zoals ik dat beschrijf is een bruik van het krantentheater op school combinatie van het gebruik van dramatische werkvormen en van de krant in de klas over het augu sto boel laatste gaat mooijman 1980 augusto boal heeft en het theater van de onderdrukten met zijn theatergroep het krantentheater ontwik keld in brazilie aan het eind van de zestiger jaren augusto boal is een braziliaan van ongeveer vijf het ging hem er bij het krantentheater om dat de tig jaar hij woont als politiek vluchteling in pa toeschouwers tegen de draad en tussen de regels rijs waar hij in 1978 met een aantal anderen het door de krant leren lezen ik wil op school de centre d etude et de diffusion des techniques leerlingen studenten kritisch de krant leren lezen actives dexpression ceditade heeft opge op een speelse manier richt het ceditade zorgt voor de verspreiding het artikel zit als volgt in elkaar de eerste twee van de technieken van boa door middel van paragrafen geven achtergrondinformatie over voorstellingen cursussen en publikaties al meer augusto boal en het krantentheater daarna vol dan dertig jaar houdt boal zich bezig met theater gen een paragraaf over de toepassing van het of zoals hij het sinds het eind van de zestiger ja 30 ren noemt het theater van de onderdrukten krantentheater vanaf de oprichting in 1956 werkte boal met lezen onderwijzen en lezen lere n zijn teatro de arena samen met de zogenaamde volkscultuurcentra aan de alfabetisering van de na de staatsgreep van 1968 in brazilie maakte de plattelandsbevolking en van de mensen in de censuur het spelen in het openbaar voor boa on sloppen van de grote steden in brazilie die volks mogelijk het krantentheater is toen ontstaan als cultuurcentra werkten volgens de methode van eerste techniek van het theater van de onderdruk paulo freire s pedagogie van de onderdrukten ten ondergronds in obscure lokaaltjes toch is een overeenkomst tussen augusto boal en paulo de censuur niet de enige oorzaak voor het ont freire is dat zij beiden vinden dat hun werk staan van het krantentheater het ging vooral ook theater en alfabetisering ook politisering is het om een effectief antwoord op hardere onder werk van het teatro de arena bestond uit straat drukking in het krantentheater komen de toe voorstellingen samen met de alfabetiseringsgroe schouwers zelf aan het woord ze leren de krant pen speelden ze korte agitatie stukken naar aan tegendraads te lezen het doel van het kranten leiding van concrete situaties theater is het ontmantelen van de zogenaamde het theater van de onderdrukten is ontstaan na objectiviteit van de journalistiek al beweren de de militaire staatsgreep van 1968 in brazilie verdedigers van de objectiviteit van de pers dat een naast het krantentheater bestaat het theater van bericht waarheidsgetrouw is dan nog spelen bij de onderdrukten uit onder meer het standbeeld het lezen van de krant een aantal sturende facto theater het forumtheater en het onzichtbaar ren een rol de plaatsing van het bericht op de theater het theater van de onderdrukten gaat voorpagina of op pagina 2 de keuze van het uit van de positie van de onderdrukte bevolking lettertype de koppen en de opmaak van het be het wil een theater van de bevrijding zijn de on richt de karikaturen en de grafieken tabellen en derdrukten moeten aan het woord komen alleen foto s van belang is verder de tendens van de zij zelf kunnen hun onderdrukking tonen zij hele krant staat het bericht in een conservatieve moeten hun eigen weg naar de vrijheid ontdek of een progressieve krant ken zij moeten zelf de handelingen oefenen die het krantentheater zet de gebeurtenissen van de hen naar de vrijheid leiden boal p 68 het werkelijkheid weer op hun plaats het laat de theater van de onderdrukten moet altijd een dia naakte en soms harde waarheid zien dat is niet loog zijn tussen spelers en toeschouwers een dia in strijd met sommige technieken van het kran loog van onderwijzen en leren de toeschouwer tentheater die nadrukkelijk een speels karakter moet zich van passief object ontwikkelen tot ac hebben bij voorbeeld het ritmisch lezen het tief subject van de handeling speelse en eenvoudige karakter van de technie in 1971 werd boal gevangengezet en gemarteld ken maakt juist dat iedereen het krantentheater onder druk van internationale protesten werd hij uit kan voeren daarmee is de tegenstelling tussen vrijgelaten hij heeft zich toen in argentinie ge toneelspeler en toeschouwer opgeheven de toe vestigd en tot 1976 daar en in peru gewerkt van schouwer wordt actief en creatief een eerste af 1976 woont boal in europa als politiek vluch voorwaarde is dan wel een inleiding in de basis teling eerst in portugal daarna in frankrijk in technieken van het krantentheater parijs werkt hij met ceditade ook voor en met mensen die zich met drama in relatie met onder kra nte nth eate r in he t moed ertaa londerwij s wijs en pedagogie willen bezighouden over on derwijs zegt hij in een interview de meesten van de toepassing van het krantentheater in het moe ons die het ongeluk hebben gehad niet met de dertaalonderwijs in nederland is gezien de om freinet pedagogie te zijn opgevoed zijn het re standigheden totaal anders dan de obscure lokaal sultaat van een autoritaire opvoeding we zijn tjes waar boal werkte in het brazilie van 1968 daardoor al bedorven en verlamd en lopen het ge waar de politie overal op de loer kon liggen het vaar onze kinderen ook volgens autoritaire patro doel van het krantentheater het ontmantelen nen op te voeden we kunnen nog proberen onze van de objectiviteit van de krant en de technie kinderen anders op te voeden goal p 168 bij ken van het krantentheater die boal opsomt zie voorbeeld met behulp van het krantentheater de volgende paragraaf zijn echter zonder meer te gebruiken dat is mogelijk omdat het pro 31 bleem van de objectiviteit van de berichtgeving van de programmamakers was dat objectiviteit zich ook voordoet als er geen censuur bestaat en niet bestaat de meningen over deze stelling lie de technieken van het krantentheater zijn eigen pen uiteen de meeste politici waren het ermee lijk ook taaldidactisch het gaat erom kritisch te eens de journalisten waren verdeeld ferry hoo leren lezen gendijk merkte op dat de scheiding tussen com het doel de objectiviteit van de krant te ontman mentaar en verslaggeving in nederland veel te telen moet dus volgens mij ook een doel van het veel in elkaar gevlochten gaat worden frits van moedertaalonderwijs zijn tegenwoordig preten der poel was daar ook tegen maar volgens hem deren de kranten in nederland echter niet meer komt dat door elkaar vlechten niet zo veel voor volledig objectief te zijn echte objectiviteit van nelie smit kroes geloofde niet in pure objectivi feiten nieuws brengen zoals het gebeurt is teit maar vond dat je met persoonlijke kleur niet haalbaar alleen de beurskoersen kunnen het hele scala moet laten zien henk van hoorn droog gebracht worden een verslaggever is ook zei daarop dat het onzin is dat een medium alle maar een mens hij kan niet alles zien en vooral facetten moet laten zien joop den uyl vond zijn eigen voorkeuren niet altijd onderdrukken tenslotte het teloor gaan van pogingen van ver een krant is een meneer met een eigen opinie en slag zonder partijkeuze zoals we die vroeger had toon van spreken objectiviteit van nieuwsfeiten den niet zo n ramp volgens den uyl kan je al is geen werkelijkheid maar kan wel een streven leen objectief zijn dat wil zeggen proberen de zijn men kan proberen zo objectief mogelijk te feiten eerlijk weer te geven als je er een opvat zijn een stap in die richting is dat men de feiten ting op na houdt en het commentaar van elkaar scheidt ook kan deze discussie brengt me dan bij een standpunt men bij een nieuwsfeit zoveel mogelijk alle par over objectiviteit in de krant het lijkt mij het tijen aan het woord laten wanneer ergens een beste de gedachte te laten vallen dat berichtge conflict ontstaat kan een redactie de partij en de ving in een krant objectief of zo objectief moge tegenpartij vragen om commentaar dat heet toe lijk kan zijn de berichtgeving in een krant is ge passing van het beginsel van hoor en wederhoor kleurd door de visie van de journalist of redactie uit een verslaggever is ook maar een mens op de betreffende gebeurtenis een krant is wel ook uit een advertentie van nrc handelsblad verantwoordelijk voor het zorgvuldig weergeven blijkt dat volgens deze krant volledige objectivi van het nieuws door alle partijen aan het woord teit niet mogelijk is u zult ons niet horen zeg te laten en verschillende bronnen te raadplegen gen dat wij het geheim van de ware objectiviteit en te vermelden dat geldt voor alle soorten zouden bezitten want objectiviteit voor honderd nieuws gebeurtenissen meningen cijfers en sta procent bestaat niet wat niet wegneemt dat een tistieken het redactioneel commentaar is dan krant er toch naar kan streven een opinierende kolom voor nieuws dat naar de het streven zo objectief mogelijk te zijn steunt opvatting van de redactie extra aandacht vraagt dus op twee poten de scheiding van feiten en om enigszins zicht te krijgen op de selectie die commentaar feiten zijn heilig commentaar is een redactie toepast op het binnenkomende vrij zoals c p scott van de guardian zei en het nieuws geeft de stichting krant in de klas de principe van hoor en wederhoor bij de scheiding volgende opsomming van criteria actualiteit na tussen feiten en commentaar blijft de vraag of de bijheid spanning eigenaardigheid conflictstof feiten zo objectief mogelijk worden weergege menselijk aspect vooruitgang omvang en gevolg ven hetzelfde geldt voor het principe van hoor van een gebeurtenis het zal duidelijk zijn dat en wederhoor hoe worden de partijen aan het ook de selectie en vooral het weglaten van woord gelaten het blijft dan ook noodzakelijk nieuws veel gegevens kan opleveren over de visie de berichtgeving in de krant te onderzoeken van een krant deze selectie vindt dan plaats op dat objectiviteit van berichtgeving in de pers in verschillende momenten bij de bron bij de waar nederland een actueel probleem is bleek ook uit neming in de woordkeus bij het schrijven bij een discussie over parlementaire journalistiek in herschrijven in opmaak en plaatsing in koppen het televisieforum de alles is anders show van vooral de laatste vijf mogelijkheden woord 3 januari 1981 in die discussie confronteerden keus formuleringen opmaak plaatsing koppen een aantal bekende politici hun mening met die zijn een handige kapstok voor het lezen van van een aantal journalisten een van de stellingen kranteartikelen 5 ook bij het krantentheater 32 het doel van het krantentheater in termen van voorgerecht lachte het publiek bij het hoofdge het moedertaalonderwijs is zoals gezegd het kri recht niet meer toen herinnerden de toeschou tisch leren lezen van kranteberichten daarnaast wers zich dat de ex president het eten van rund is het krantentheater in het moedertaalonderwijs vlees verboden had een combinatie van twee benaderingen het ge combinerend lezen het naast elkaar zetten van bruik van de krant in de klas en de toepassing van berichten uit een krant die elkaar tegenspreken dramatische werkvormen het gebruik van de neutraliseren of belachelijk maken voorbeeld in krant in de klas is volgens mij noodzakelijk om argentinie las een theatergroep het bericht voor dat de krant een van de belangrijkste informatie dat de provincie san juan tot rampgebied was bronnen is en veel mensen leerlingen studen verklaard in verband met de hoge kindersterfte tenj denken dat wat in de krant zwart op wit daarnaast lazen ze een repo rtage voor over een staat ook waar is daarnaast weet een groot aan toneelspeelster die voor de televisie reclame tal mensen niet of de krant die ze lezen progres maakte voor delicatessen sief dan wel behoudend is de toepassing van aanvullend lezen een bericht voorzien van dramatische werkvormen vind ik belangrijk als door de krant weggelaten en voor het begr i jpen leermiddel omdat dat betekent dat studenten noodzakelijke achtergrond informatie en aanvul moeten werken in een echte taalgebruikssituatie lende gegevens voorbeeld in bolivie gaf een de vroomen of complete communicatieve krant kritiek op chili tijdens allende in chili situatie griffioen ze moeten met elkaar pra rijen voor de winkels in bolivie volle etalages ten naar elkaar luisteren samen lezen en samen aanvulling omdat in bolivie levensmidde l en een teksten produceren luxe zijn in chili zijn ze voor iedereen verkrijg baar de technieken van het krantentheate r ritmisch lezen een bericht voorlezen met een speciaal ritme op zo n manier dat het ritme de aanwijzingen van boal voor het krantenthea werkt als een kritisch filter van het nieuws het ter bestaan slechts uit een summiere omschrijving krijgt daardoor een betekenis die de krant verbor van elf technieken hij vertelt er niet bij hoe je gen hield voorbeeld een rede van een po l iticus die technieken kunt aanpakken of wanneer je op het ritme van een samba tango wals of mars welke techniek kunt gebruiken in deze paragraaf illustrerend lezen een bericht lezen of zingen geef ik ook alleen een opsomming van de technie met behulp van bekende melodieen slagzinnen ken sommige licht ik toe door middel van een reclameleuzen foto s of dia s voorbeeld een van de voorbeelden die boal geeft uit de praktijk verklaring van de bisschoppen uit het noorden van het krantentheater in zuid amerika van brazilie in tegenstelling tot de verklaring de technieken van het krantentheater zijn een van de regering lijdt de braziliaanse bevolking on voudig in te passen in het moede rtaalonderwijs der honger epidemieen en werkloosheid op de de enige voorwaarden zijn een didactische uitwer achtergrond of als refrein meu brasil eu te king waarvan ik in de volgende paragraaf een amo meu te amo dat is een van de nationalis voorbeeld geef en het uitgaan van het doel van tische leuzen van de televisie het krantentheater zoals dat in de vorige para pantomimisch lezen het bericht voorlezen graaf aan de orde is geweest anders kunnen de tegelijk met een pantomimische voorstelling van technieken leiden tot een spel zonder betekenis de werkelijke context voorbeeld een speler technieken van het krantentheater 8 leest een rede van de minister van econom ische eenvoudig lezen een bericht of gedeelte s zaken over de ernst van de toestand voor en zit daarvan uit de context van de krant halen en daarbij aan een rijk gedekte tafel zonder commentaar voorlezen de plaats de kop improviserend lezen een bericht improviserend pen en de opmaak van het bericht die het ten in scene zetten om alle nuances en varianten te dentieus of verkeerd maken vallen weg voor bestuderen vorm van pantomimisch lezen beeld in urugay las een theatergroep in een sta historisch lezen aan het bericht informatie of dion een in alle kranten gepubliceerd menu voor scenes toevoegen waarin dezelfde gebeu rtenis een banket voor dat de ex president ter ere van plaatsvindt op andere momenten in andere lan de amerikaanse ambassadeur gegeven had alleen den of in andere sociale systemen de afzonderlijke gangen werden geciteerd bij het concretiserend lezen het concretiseren van het 33 abstract en clichematig geformuleerde en daar zeggen welke kranten gaan we gebruiken van door verhullend bericht door middel van een welke datum eventueel welk onderwerp scene tableau vivant of grafische voorstelling kiezen we wie neemt welke krant mee het is realistisch of symbolisch vanzelfsprekend van belang dat iedereen voor de context lezen een bericht plaatsen buiten de tweede les een krant meeneemt zodat iedere context van de krant waarin het verscheen maar groep over genoeg exemplaren van dezelfde krant in de maatschappelijke context die de betekenis beschikt wat betreft de vergelijkbaarheid van de duidelijk maakt voorbeeld een kritische repor berichtgeving is het nodig na te gaan of het om tage uit argentinie over een arts die een foute een ochtend of avondblad gaat diagnose stelt bij een kind uit een krottenwijk tweede le s het kind sterft en de arts wordt als moordenaar een onderwerp kiezen uit de meegebrachte voorgesteld de maatschappelijke context slech kranten en kleine groepen samenstellen op basis te levensomstandigheden in de krottenwijken van voorkeur voor een bepaalde krant veel kinderen sterven ten gevolge van gebrekkige instructies groepen medische voorzieningen overbelasting van de ver stap 1 zoek in de krant alle berichten die antwoordelijke artsen gaan over of betrekking hebben op het geko toegespitst lezen de betekenis van een bericht zen onderwerp onthullen door het in de stijl van een ander genre stap 2 lees de berichten globaal door en be te herschrijven of te commentarieren voorbeeld spreek ze met als uitgangspunt de vraag wat is zoals in de boulevardpers een overbelichting van niet objectief in de berichtgeving niet ter zake doende uiterlijke details bij een stap 3 lees de berichten nu nauwkeuriger op staatsbegrafenis van een vermoorde admiraal een zoek naar voorbeelden van de niet objecttui uitvoerige beschrijving van de garderobe van de teit hierbij kun je als kapstok de volgende rouwenden bij een begrafenis van een kind uit aandachtspunten gebruiken woordkeus for een krottenwijk een gedetailleerde beschrijving muleringen opmaak plaatsing koppen van de bij de uitdrager gehaalde rouwkleding van stap 4 maak van het resultaat van stap 2 en 3 de ouders een kort verslag op papier dat verslag krijgen de anderen tijdens de laatste lessen op het de praktijk van het krantentheater op schoo l moment dat jullie het eindresultaat presente ren nu volgt een overzicht van een lessenreeks met stap 5 lees de technieken van het kranten het krantentheater die ik heb opgezet voor les theater nog eens door en overleg welk e groepen in het tweede studiejaar van de telburg van de technieken het meest geschikt is of kort samengevat is de werkwijze als volgt de les zijn voor de berichten die jullie gelezen heb groep verdeelt zich in kleine groepen van vijf a ben zes studenten die per groep een krant voor hun stap 6 speel of lees de berichten met behulp rekening nemen van tevoren kiezen de studen van de gekozen techniek en probeer het een ten een onderwerp uit de kranten van een bepaal paar keer uit en zorg eventueel voor het be de dag zodat ze achteraf de berichtgeving uit de nodigde materiaal verschillende kranten kunnen vergelijken ik geef afspraken met de groepen de docent is de be verder een schematisch overzicht geleider van de groepen die zelfstandig werken eerste les de lessen zijn in blokuren van honderd ieder lesuur bezoekt de docent alle groepen mini minuten maal een keer in principe hebben de groepen inleiding en bespreking van het lesmateriaal drie lessen om zelfstandig te werken de tweede dat bestaat uit een artikel over augusto boal uit derde en vierde les indien nodig kan dat een les de volkskrant en een artikel over het kranten langer duren als alle groepen klaar zijn komt theater uit speltribune zie literatuurlijst de be iedereen bij elkaar om afspraken te maken over spreking gaat over boal het doel en de technie de presentatie van het resultaat ken van het krantentheater aan de hand van vra iedereen gaat aan het werk gen en opmerkingen bij de teksten die de studen derde en vierde les ten als huiswerk hebben gemaakt de groepen werken aan de hand van de in afspraken maken over de werkwijze dat wil structies met de docent als begeleider het ka n 34 blijken dat een groep meer informatie nodig dat wil zeggen ik heb aanvullende informatie ge heeft om berichten te kunnen beoordelen de do geven hoe is het met de metro in de nieuw cent kan die informatie dan geven of vertellen marktbuurt gegaan een krant meegebracht hoe de studenten eraan kunnen komen we konden de waarheid nergens krijgen sti aan het eind van de vierde eventueel vijfde mulerende vragen gesteld we weten niet hoe we les komt iedereen bij elkaar voor het maken van verder moeten gaan enzovoo rt afspraken afgesproken moet worden in welke de groepen hebben ongeveer als volgt gewerkt volgorde en in welke les de groepen hun result a at eerst hebben ze de a rt ikelen uit de krant geknipt presenteren de docent moet ervoor zorgen dat daarna hebben ze de artikelen gelezen en gepraat iedereen op tijd beschikt over kopieen van en de over de visie van de krant op de gebeurtenissen verslagen over de berichten uit de kranten die aan tenslotte hebben ze de meest typerende zinsne de beurt zijn op tijd om voor de betreffende les den eruit gehaald en gezocht naar tegenstrijdige te kunnen doorlezen gegevens en meningen hierna beschrijf ik kort vijfde en zesde le s samengevat de resultaten alle groepen presenteren het resultaat per les het commentaar van studenten op de bericht van honderd minuten kunnen drie of hooguit vier geving in nrc handelsblad was het beleid van presentaties worden getoond de presentaties zelf de politie wordt afgekeurd de demonstranten duren gemiddeld ongeveer vijf minuten de be worden niet gehoord er worden alleen nadelen spreking die daarop volgt duurt een kwartier tot m b t het gebruik van de metro genoemd pre vijfentwintig minuten de bespreking na de pre sentatie een i nterviewer van nrc handelsblad sentatie gaat over de presentatie zel f het ge ondervraagt een lid van de mobiele eenheid over maakte verslag en de gebruikte berichten de arrestaties op vrijdag op de achtergrond staan als afsluiting een gesprek waarin een vergelij demonstranten met pleisters op hun mond en een king wordt gemaakt tussen de berichtgeving in de spandoek in hun hand te protesteren improvise verschillende kranten in dit gesprek moet het rend lezen gaan over de niet objectiviteit van de journalis de waarhe id besteedde voornamelijk aandacht tiek niet over de kwaliteit van het spel van de aan het massale optreden van de politie tegenover studenten een zooitje k i nderen op straat presentatie de tenslotte volgt dan de evaluatie van het kran studenten hebben het a rt ikel uit de waarheid tentheater aan de hand van vragen als is het doel verwerkt tot een lied met de melodie van een van het krantentheater bereikt wat hebben jullie blues protest song dat ze zingen met gitaarbe ervan geleerd zijn er door het krantentheater geleiding illustrerend lezen nieuwe vragen opgeroepen wat vinden jullie van het a gemeen dagb ad haalde de gebeurtenis deze manier van werken sen bij de opening van de metro uit z n verband presentatie de berichten uit het algemeen dag e e n vo o rbee ld van h e t kr a nte nth eater op schoo l blad zijn uiteengerafeld en studenten lezen de fragmenten om beurten voor eenvoudig lezen om te illustreren hoe het krantentheater er op de berichten uit de telegraaf hadden de stu school uit kan zien beschrijf ik in het kort de denten in een grafiek met vier categorieen onder werkwijze en de resultaten van een lessenreeks gebracht te weten positieve en negatieve opmer met het krantentheater van begin oktober tot kingen over respectievelijk het gezag en de de eind november 1980 het gaat hier om een twee monstranten presentatie een student leest de dejaars lesgroep van twintig studenten die hadden toespraak van burgemeester polak uit de tele gekozen voor de berichtgeving over de opening graaf voor en een ander geeft er commentaa r op van het laatste traject van de amsterdamse metro ondertussen stellen andere studenten de demon op vrijdag 10 oktober de kranten die ze gebruik stratie voor als een veldslag terwijl op de achter ten waren nrc handelsblad de waarheid alge grond het volkslied klinkt aanvullend illustre meen dagblad de telegraaf en de volkskrant rend pantomimisch lezen de gevolgde werkwijze was in grote lijnen gelijk in de volkskrant stonden twee berichten over aan het overzicht uit de vorige paragraaf nadat de opening van de metro een op de voorpagina alle groepen vanaf de tweede les aan het werk wa en op pagina 7 het eerste a rt ikel ging vooral over ren gegaan heb ik ze zoveel mogelijk begeleid de toespraak van burgemeester polak het tweed e 35 ging over het gedrag van de demonstranten het kan een andere uitwerking meer geschikt zijn minst controversiele bericht in de ogen van het het is niet de bedoeling dat deze uitwerking als publiek op de voorpagina presentatie de be een blauwdruk voor de lespraktijk wordt ge richten uit de volkskrant zijn verwerkt in een te bruikt het gaat mij erom andere docenten te sti kening en de inhoud stellen studenten voor als muleren met het krantentheater op school te een sprookje van een reus tegenover dwergen im werken niet alleen om wat ik hiervoor al heb ge proviserend concretiserend lezen zegd in krantentheater in het moedertaalonder in de vergelijking tussen de verschillende kranten wijs maar ook omdat ik er met studenten met kwam wat het taalgebruik aangaat bijvoorbeeld plezier en interesse aan gewerkt heb het verschil tussen de benamingen van de demon als laatste heb ik nog een aantal kanttekeningen stranten aan het licht dat gisteren bij de ope bij het werken met het krantentheater ning van een stukje metrolijn 163 personen zijn het krantentheater is voornamelijk geschikt aangehouden nrc handelsblad de comple voor wat oudere leerlingen studenten in de bo te anti metro demonstratie bestaande uit 149 venbouw havo vwo het mbo hbo en het volwas jongens en meisjes gearresteerd de waarheid senenonderwijs dat vind ik vooral omdat het be gisteren werden zo n 140 straatschenders gear grip objectiviteit van berichtgeving nogal com resteerd algemeen dagblad metro rel plex is schoppers liepen in politieval de telegraaf van de leerlingen en de docent wordt ver 149 jongeren gearresteerd die meeliepen in een wacht dat ze in kleine groepen zelfstandig wer demonstratieve tocht tegen de metro de volks ken en dat begeleiden of dat ze dat gaan leren krant in het laatste geval vergt groepswerk en de bege ook bleek het verschillend perspectief van de be leiding daarvan meer aandacht dan in mijn ver schrijvingen zoals in de volgende twee fragmen haal ten in een poging wat leven in de brouwerij te voor docenten die nog nooit met dramatische brengen begint ze aan een vlaggestok te sjorren werkvormen hebben gewerkt lijkt het kranten zonder resultaat wel lukt het de vlag naar bene theater misschien een sprong in het duister toch den te krijgen de driekleur wordt voorzien van is volgens mij de beste manier om zoiets als het het anarchistenteken een omcirkelde a de krantentheater te leren een keer doen praat er volkskrant een treurig dieptepunt van ordever eventueel van tevoren eens met een docent e storing werd volgens vele voorbijgangers bereikt spel of drama over en lees er wat literatuur op met het besmeuren van de nederlandse vlag die na i o op het stationsplein hing nadat op de driekleur leerlingen die nog nooit met dramatische het anarchistenteken was geschilderd werd deze werkvormen hebben gewerkt vinden het waar halfstok gehesen de telegraaf schijnlijk eng om uit te voeren bij het kranten tenslotte nog een paar opmerkingen uit de eind theater hoeft echter niemand iets te doen wat bespreking hij zij niet wil of durft de leerlingen kiezen zelf het waren levendige lessen uit hoe of wat ze spelen bovendien spelen alle het was moeilijk op gang te komen maar toen leerlingen en de spanning voor de presentatie kan we eenmaal in de gaten hadden hoe het werkte ook uitdagend werken ging het goed het is natuurlijk ook mogelijk te beginnen welke krant moet ik nu nog lezen ze zijn alle met de toepassing van een of alleen enkele van de maal niet zo objectief technieken waarbij de docent e ook de tekst ik lees kranten tegenwoordig veel kritischer heeft uitgekozen zo kan je het krantentheater stapsgewijs opbouwen kanttekeninge n het beste is het volgens mij te werken met een vergelijking tussen verschillende kranten leerlin de uitwerking die ik hierboven heb gegeven van gen zijn dan benieuwd naar wat in andere kran het krantentheater is ontwikkeld voor mijn eigen ten over hetzelfde onderwerp is geschreven als lespraktijk afhankelijk van de voorkeur van de alle leerlingen met dezelfde kranteberichten wer docent e de omstandigheden op een bepaalde ken levert dat ondanks interpretatieverschillen opleiding de opzet van het lesprogramma en de toch herhaling op en kan onderlinge competitie vaardigheden of vragen van leerlingen studenten het doel van het krantentheater gaan overheer 36 sen daarnaast geeft het werken met verschillen in plaats van de krant zijn ook andere teksten de kranten een breder perspectief en levert het voor het kranten theater geschikt politieke re meer informatie op devoeringen reclameleuzen schoolboeken sta het krantentheater staat in mijn verhaal op tistieken documenten protocollen van een ver zichzelf het lijkt me goed mogelijk het kranten gadering literaire werken wetenschappelijke tek theater te combineren met of uit te breiden tot sten k ortom alles wat geschreven en gedrukt een project of thema over berichtgeving in de is 1 2 krant en of andere media het krantentheater augusto b oal heeft het ook nog over het roept ook nieuwe vragen op over de bronnen van beeldromantheater boal p 6 1 waarbij de het nieuws de betrouwbaarheid van foto s en on beeldroman weer vervangen kan worden door derschriften strips of televisieseries het beeldromantheater de presentaties van het krantentheater neem werd onder meer door alfabetiseringsgroepen in ik meestal op videoband op dat heeft de functie de sloppenwijken in lima peru toegepast dat studenten hun eigen presentatie ook nog kun vooral ook omdat de beeldroman in latijns nen zien de opname kan tegelijk dienen als inlei amerika tot de meest geliefde vrijetijdslectuur ding voor de laatste bespreking of voor de evalua behoort volgens boal is het beeldromantheater tie de opname kan een afsluiting zijn van de les ook een geschikte methode om de indoctrinatie senreeks of een introductie voor andere lesgroe van de massamedia te ontmystificeren pen noten bij de eerste paragra fen heb ik gebruik gemaakt van 5 in sticht i ng krant in de klas hoofdstuk 5 identi het boek van boel dat op de l i teratuurlijst staat dat teit van kranten se l ect i e is een verzameling van oorspronkelijk portugese teks 6 in plaats van kritisch lezen gebruikt griffioen liever ten van boel dezelfde teksten staan in het frans in de term evaluerend lezen omdat kriti sch vo l gens thea tre de lopp rime uitgegeven door libraire hem een te negatieve betekenis heeft het gaat gri f francoi s maspero paris een engelse vertaling hier fioen dan vooral om het oo rdelend lezen in een van is theater of he oppressed versche n en bij neutrale beteken is griff i oen p 297 ik ben het urizen books new york in de laatste twee boeken met gr i ffioen eens dat he t begrip kritisch helaas staan ook meer theoretische teksten van boel waarin een deel van z n betekenis verloren lijkt te hebben hij zijn opvattingen stelt naast die van o a aristote maar ik gebruik liever de term kritis ch lezen in de les en brecht oorspronkel i jke betekenis met oo rdeel lezen een gedeeltel ijke samenvatting en ve r taling van boel 7 zoals bleek u i t een onderzoek in 1974 door van cu i staat in zonneveld l enburg voor zijn proefschr i ft onde r telegraaf z i e boel hoofdstuk 1 en ii over het standbeeldthea lezers is 42 percent n i et in staat te zeggen of hun ter toegepast in de praktijk van het lager onderwijs krant prog r essief dan we l behoudend i s bij de tijd heeft jose ruigrok een scriptie geschreven klach was dit voor 21 percent het geval in ber i cht uit tentheater over hetzelfde klachtentheater schreef de volkskrant opgenomen in stichti ng krant in de loek zonneveld een artikel i n de groene amster klas p 14 dammer van 28 januari 1981 een wegenwacht voor 8 z ie voor een iets u itgebre idere om schrijving boal het onderwijs het spelerskollektief optater speelt p 30 34 in de in noot 1 genoemde franse en engel forumtheater voor de hoogste klassen van de havo se vertal i ng van boel komt de laatste door mij ge over be roepskeuze en wat leerlingen na het verlaten noemde techniek het toegespitst lezen niet voor van de school gaan doen kanaalstraat 5311 1054 ook op een paa r andere punten w ij ken de franse en xa amsterdam tel 020 161081 256608 engelse vertaling af van de duitse voor dit artikel de gedachte van het theater van de onderdrukten als leek dat me echter niet van belang d i aloog tussen onderw ijzen en leren is ook te verge 9 in somm ige lesg roepen heb ik ook nog het artikel lijken met paulo freire s pedagogie van de onder een verslaggever is ook maar een mens besp r oken drukten de leerlingen niet langer brave toehoor i n verband met de sche i ding tussen feiten en men i n ders zijn de kritische onderzoekers i n dialoog met gen en het principe van hoor en wederhoor de leraar de leraar legt het materiaa l voor opdat ze 10 de eerste keer dat ik op school rollen spel w i lde ge er zelf over zullen nadenken en overweegt opnieuw bruike ri was ik er onzeker over hoe ik dat aan m oest zijn eigen vroege re overwegingen terwijl de leerl i ngen pakken ik ben toen gaan praten met een van de de hunne onder woo rden brengen fre i re p 65 toenmal ige redacteuren van het tijdsch r ift spe tribu voor degenen die niet precies weten wat freinet ne die ove r rollenspel had geschreven dat gesprek pedagogie is zie b i jvoorbeeld in de boekbesprek i ng h ielp mij over de drempel van eimers en het arti kel van weeber in moer in speltribune staan zo n u en dan ook voor het 37 onderwijs bruikbare artike l en daarnaast is het boek e i m ers j o h a n de actuali t eit van f reinet b oe k besp re van van dam een aardige inleiding king in moer 1980 1 11 geschikt materiaal daarbij is dat van de stichting e en verslaggever is ook maar een m ens i n de krant krant in de klas z ie hierove r ook het artikel van uitga ve van de s tichtin g k ra n t in de k las a msterda m mooijman over foto s in de krant gaat het boekje 1979 van brouwer e a wij gaan e rvan uit dat een foto f reire p aulo pedagog ie van de o nderdru kten b aarn besl is t geen objectief plaatje is p 1 197 2 12 bij het gebruik van andere teksten moet je dan wel g riffioen j an en h ar m damsma zeggen schap grondsla tevoren duidelijk vaststellen wat het doel van het gen en een u itwerking va n een dida kt ie k van het n eder lezen e rv an is lands in het voor t gezet onderwijs g ronin g en 19 7 8 heddema ren s ke vingeroefeningen voor de rev o lu tie in de volkskrant 1 3 mei 198 0 l itera tuur m ooij m an w ille m n og meer kranten in de klas in moer 1980 5 boal a ugu sto th ea ter der unierdriickte n h erausgege stichting k rant in de k las d ocen tenboek maa tschapp ij ben und aus dam b rasilianisch en ubersetzt von m arina leer amsterdam 197 8 sp inu en h e n ry t horau f rank f urt am main 1979 vroo men j aq ues de d ramatische werk vormen in het brouwer eelco e a lens om lens krant om krant talenonderwijs in l even de talen nr 351 april 1980 amsterdam 1980 uitgeverij lont weeber frans freinetschool schoolboeken de deur dam hans van drama als werkvorm e en inleiding o p uit in moer 1977 3 het gebruik van dramatische werkvormen bij het moe zonneveld l oek het tester van augusto boal in spel d ertaalonder w ijs g roningen 1 9 7 7 tribune jrg 4 nr 1 2 o k tober novem ber 1 97 9 kor krachri g freinet en de opleiding is een uitgave van de pe dagogische academie de eekhorst te assen het bulletin bevat naast een artikel over de organisa tie van het freinet onderwijs in het moedertaal cluster van de opleiding en stageverslagen en sug gesties ook verslagen van de freinet praktijk op basisscholen in malden amsterdam en de pro vincie er staat een inleidend stukje in over de pedagogie van freinet en een pleidooi geschre ven vanuit onderwijspsychologie in groningen leesvoer voor integratie van de beroepsopleiding pa voor leerkrachten die het moeten doen en de universitaire opleiding tot onderwijspsycholoog of onderwijskundige de mensen die het weten voor verbindingslijnen tussen ideeen vanuit ervaringen in de freinet praktijk en de wetenschap dat maakt deze aflevering van het bulletin interessant voor zowel studenten van pa en universiteit als voor leerkrachten in het basisonderwijs bestellen door overmaking van f 6 80 incl por to op giro 2658136 t n v voorzitter werkgroep freinet en de opleiding de eekhorst te assen onder vermelding van eekhorst bulletin 17 bulletin 17 38