Het leren en lezen van Lena. Literatuuronderwijs in het teken van reflectie.

het leren en lezen van lena literatuuronderwijs in het teken van reflectie een van de belangrijkste doelstellingen van het nieuwe lite ratuuronderwijs en het vak ckv is het leren reflecteren dat is leren over jezelf en de kunstzinnige wereld om je heen met het lees of kunstdossier als instrument om ervaringen en reflectie daarop vast te leggen een bijdrage over reflec in de toelichting hierop verbeek 1996 lezen we dat literatuur fungeert teren in thematisch literatuuronderwijs de ordening daar als bron van waaruit allerlei levens van portretten van individuele lezers waaruit conclusies vragen kunnen worden besproken en overdacht met de leerlingen getrokken kunnen worden voor het onderwijs als zodanig overigens wordt het belang van het en een antwoord op de vraag wat literatuuronderwijs bij leren reflecteren zodoende geoperatio naliseerd in slechts een van de twintig draag aan het huidige kennisdebat en de opleiding van kerndoelen en ondanks alle retoriek leraren over samenhang scheidt de tweede fase taalonderwijs van literatuuronderwijs vanuit een oogpunt van kunst en cul piet hein van de ven basisvorming en tweede fase antwoord geven op vragen over tuuronderwijs wellicht terecht vanuit basisvorming en studiehuis beogen het denken en handelen van de een oogpunt van leren reflecteren nog ons onderwijs te vernieuwen de basis personages in de tekst al discutabel ik zal verduidelijken hoe vorming benadrukt voor alles een aan de beschreven situatie zeer leren reflecteren op basis van lite tal vaardigheden leren leren leren uit de relatie tussen tekst en werke ratuur taalvaardigheden vergt en taal voeren leren reflecteren en leren com lijkheid vaardigheden oefent municeren dit vaardigheidsgericht de waarde van de tekst voor henzelf de afgelopen jaren participeerde ik in onderwijs moet toepassingsgericht en anderen een onderzoek naar thematisch litera zijn samenhang vertonen de karakte tuuronderwijs ik heb daarover eerder ristieken van de tweede fase zijn in en in het eindexamenprogramma staat gerapporteerd zie malmgren van de wezen identiek vaardigheid toepas vermeld als eindterm literaire ontwik ven 1994 van de ven 1996 maar ik sing samenhang leren leren in de keling belicht dat onderwijs en onderzoek kerndoelen nederlands basisvorming de kandidaat is in staat leeservarin hier vanuit het perspectief van leren en het eindexamenprogramma neder gen op te doen door het lezen van reflecteren van leren over jezelf en de lands havo vwo zijn deze karakteris een gevarieerd aanbod aan teksten wereld om je heen ik presenteer hier tieken terug te vinden mijn bijdrage zodat hij in aansluiting op zijn per eerst beknopt dat onderwijs daarna betreft het leren reflecteren kern soonlijke voorkeuren zijn leessmaak schets ik het leer en leesproces van doelen en examenprogramma neder kan ontwikkelen een leerling ik eindig met enkele meer lands koppelen leren reflecteren vooral de kandidaat is in staat aan de hand globale conclusies waarna ik heel kort aan onderwijs in fictie in literatuur van literaire teksten een aantal lees inga op de betekenis van literatuur zo luidt kerndoel 10 gedeeltelijk ervaringen op te doen ten aanzien onderwijs binnen het huidige kennis leerlingen kunnen infictioneleen niet van aspecten van de maatschappij debat en de lerarenopleiding fictionele teksten die aansluiten bij hun op grond waarvan hij zijn visie op de ervaringswereld en ontwikkelingsniveau werkelijkheid en zijn plaats daarin thematisch literatuuronderwijs en voor hen geschikt taalgebruik bevatten kan ontwikkelen ik werkte samen met zweedse colle 46 tsjip letteren 7 4 ga s aan een onderzoek naar twee jaar ciperen op nieuwe ervaringen waarna sociaal en een literair repertoire tekst thematisch literatuuronderwijs het een nieuwe cyclus start in het project en lezer kennen een voorstelling van gaat om een klas waarvan de kinderen komen twee vormen van ervaringen de werkelijkheid een ideologie waar in het begin zo n elf aan het einde voor eigen leef en leerervaringen en in veelal verborgen normen en waar zo n dertien jaar oud zijn de kinderen ervaringen die worden opgeroepen den aanwezig zijn tekst en lezer ken krijgen les van een groepsleraar die door literatuur reflectie over eigen en nen ook een literair repertoire waarin zo n 15 uur per week les in het project literaire ervaringen wordt gestimuleerd literaire normen en waarden literaire steekt en daarin de vakken zweeds door een aantal didactische activiteiten technieken en vormen vertegenwoor tekenen muziek aardrijkskunde en het opvullen van lege plekken in digd zijn lezen nu is het samentreffen geschiedenis integreert het verhaal door het schrijven van van het algemene en literaire reper het thematisch literatuuronderwijs eigen teksten door rollenspelen toire van de tekst met de repertoires gaat uit van de ervaringen van de leer tekeningen en allerlei varianten op van de lezer het onderwijs beoogt lingen en wil hen inzicht geven in deze activiteiten door dat samentreffen zowel het alge mens en maatschappij feiten histori het bespreken van elementen van de mene als het literaire repertoire van sche gebeurtenissen moeten worden verhaalstructuur zoals perspectief lezers te ontwikkelen via indirecte dan geleerd binnen een historisch maat wisselingen en tijdwisselingen wel directe reflectie daarop in de vorm schappelijke samenhang meer abstrac dit gebeurde in klassengesprekken van de genoemde activiteiten te begrippen worden gerelateerd aan maar ook door tekeningen of het in het onderzoek werd van acht leer concrete menselijke ervaringen het schrijven van eigen teksten waarin lingen nagegaan hoe ze zich als lezers onderwijs gaat uit van het lezen van een deel van het verhaal vanuit een ontwikkelden deze acht lezersportret jeugdboeken en gedichten als bron van ander perspectief werd belicht ten zijn gebaseerd op een analyse van kennis over mens en maatschappij het zoeken naar bijhorende kennis klassenactiviteiten maar vooral ook op daarnaast verzamelen de leerlingen door bestuderen van zakelijke infor een serie interviews met leerlingen aanvullende gegevens via interviews matie klassengesprek eigen onder over het lezen thuis en op school experimentjes discussies lezen van zoekjes ik presenteer beknopt het portret van zakelijke teksten en eikaars rappor deze taalactiviteiten van de leerlingen lena zij blijkt enerzijds een van de tages taalvaardigheden worden al vergen ook nogal wat activiteiten van beste leerlingen bezien vanuit de doel lerende ontwikkeld datzelfde geldt de leraar het in gesprekken en in reac stellingen van het project anderzijds voor historische en geografische ken tie op teksten tekening en rollenspel biedt juist lena ons een blik op een nis teken en muziekvaardigheden van de essentiele problemen bij het voortdurend generaliseren en of con het onderwijs is ingericht rond the presenteren van haar portret stuit ik op cretiseren van ervaringen betrekken ma s als democratie in het gezin de problemen het is heel moeilijk een van eigen ervaringen op literaire erva plaatselijke en regionale democratie dergelijk gedetailleerde case study ringen zie onder of omgekeerd ver gekoppeld aan milieuvraagstukken kort en bondig weer te geven het leidt gelijken en doen expliciteren van leer historische perspectieven op demo onvermijdelijk tot versimpeling maar linginterpretaties cratie nationaal socialisme en tweede ik hoop toch een kern weer te geven wereldoorlog culturele ontmoetin twee repertoires het algemene en gen vluchtelingen liefde het literaire het lezersportret van lena het project vertoont in deze opzet literatuur wordt beschouwd als een lena s voorkeur karakteristieken van onze basisvor constructie van de werkelijkheid aan het begin van het project is lena ming leren leren samenhang en toe een lezer kan nagaan met wat voor een van de actiefste leerlingen in de passen van vaardigheden in dit geval in literaire middelen die werkelijkheid klas initiatiefrijk leidinggevend het leerproces zelf het leren reflec wordt geconstrueerd een lezer kan meningvormend thuis is ze een boe teren staat centraal ik denk dat de re ook nagaan hoe de eigen werkelijkheid kenworm ze verslindt de klassiekers flectieve spiraal van korthagen 1982 wordt geconstrueerd en wat het lite van astrid lindgren en de avonturen verduidelijkend kan werken ervarin raire werk aan die constructie bij series van enid blyton ze leest een in gen worden gereflecteerd die reflectie draagt volgens mccormick waller zweden klassieke serie jongensboeken leidt tot onderscheiden van essentiele 1987 kennen zowel de tekst als de over een voetbalclub ze leest boeken aspecten en dat leidt weer tot het anti lezer twee repertoires een algemeen over dieren met name paarden tsji p letteren 7 4 47 ze herleest veel vertelt graag na in denken over mens en maatschappij bij gebrek aan identificatiemogelijk interviews ze is vooral op zoek naar dat blijkt bijvoorbeeld uit haar rol in heden algemeen repertoire blijft het spanning haar literaire repertoire en een weken omvattend rollenspel de gedicht voor haar ontoegankelijk naar boeken over meisjes en dieren leerlingen worden de isis kolonisten haar algemene repertoire organiseren hun samenleving en de boeken in klas zes schrijven daartoe verkiezingsprogram in klas zes wordt onder meer een de eerste boeken ma s lena is daarin bijzonder actief en indianenboek gelezen het teken van de een van de eerste boeken op school is neemt het voortouw voor een uitge bever het gaat over de vriendschap tus veronica een verhaal over ontsnapte sproken ecologisch perspectief sen twee jongens een blanke en een gevangenen die met succes een op ook andere boeken in klas vijf weet ze indiaan het boek veronderstelt kennis stand ontketenen tegen een tiran het op deze wijze te lezen ze toont zowel van de geschiedenis van noord ame boek past prima binnen lena s literaire emotionele betrokkenheid als thema rika die dan ook prompt aan de orde repertoire van spanning en avontuur tische distantie lena leert dus lezen op komt het voornaamste thema van het de dieper gelegen thematiek raakt haar verschillende manieren zoekend naar boek is de confrontatie tussen de kolo niet echt die thematiek ligt vervat in spanning beleving en identificatie nistencultuur van de amerikaanse pio het uiterst democratisch handelen van maar ook wijzend op verbanden met niers en de nomadecultuur van de de vrij heidshelden ten opzichte van de wereld om haar heen indianen het sluit niet erg aan bij elkaar die thematiek wordt door de tijdens het jaar op school verandert lena s favoriete literaire repertoire en schrijver in een nawoord als volgt aan ook haar leespatroon thuis het ken ook niet bij haar algemene repertoire geduid mag je in opstand komen als merkt zich vooral nog door de behoefte het biedt haar op het eerste gezicht niet een in wezen illegaal bewind een recht aan spanning maar haar voorkeur veel identificatiemogelijkheden maar vaardig bewind blijkt te zijn bestrijkt nu een ruimer repertoire zo ze weet het toch zeer te apprecieren een tweede boek laat lena van een heel leest ze nu naast blyton mark twain niet in het minst omdat ze toch tot andere kant zien his de bedreigde en selma lagerlof identificatie weet te komen met de planeet is een sf verhaal de hoofdper toch verloopt haar lezen niet helemaal indiaanse hoofdpersoon en diens kijk soon is olwen een meisje van 16 dat volgens een ideaal pad er zijn momen op de natuur haar algemene repertoire op de planeet isis opgevoed wordt door ten van regressie een symbolisch blijkt na isis een permanenter voorkeur een robot nadat haar ouders de bewa sprookje over milieuvervuiling wordt voor ecologische problemen te omvat kers van de planeet zijn omgekomen afgewezen als te kinderachtig haar af ten ze noemt het boek een ander olwen krijgt het moeilijk als de planeet keer van het genre literaire repertoire soort indianenboek dan die ze tot dan wordt gekoloniseerd ze heeft een verhindert een meer thematische inter toe gelezen heeft ze laat het cultuur ongelukkige liefdesrelatie met een van pretatie tijdens het thema over vluch verschil goed tot zich doordringen de kolonisten en ze merkt tot haar telingen komt een nogal moeilijk los ze geeft aan de indiaanse cultuur de schrik hoezeer haar mooie planeet be van vorm en abstract gedicht aan de indiaanse opvatting over macht natuur dreigd gaat worden door de bewoning orde in het interview hierover is lena en werk goed te begrijpen ze accep het is een moeilijk boek het kent veel heel erg geirriteerd ze parafraseert teert de natuur en milieubeschrij perspectiefwisselingen tijdsprongen enkele regels en geeft aan er geen barst vingen in het verhaal tegelijkertijd uitgebreide beschrijvingen en moeilijk van te snappen ze slaagt er tijdens het blijft ze gevoelig voor de spannings toegankelijke dialogen het past niet interview wel in een betekenis aan het elementen maar ze kan ook vergelij bepaald binnen lena s literaire reper gedicht te geven maar het lijkt erop kingen treffen met hedendaagse situ toire van spanning toch spreekt het dat ze de betekenis ontleent aan de aties zoals bijvoorbeeld de problemen boek haar zeer aan dat is te danken context van het vluchtelingenthema van de lappen in zweden aan haar identificatie met olwen alge de jeugdboeken die binnen het thema de rode zon een boek over de liefde meen repertoire ze blijkt in staat gelezen worden twee verhalen over tussen twee twaalfjarigen noemt ze dwars door perspectief en tijdwisse vluchtelingen uit bolivia spreken haar het allerbeste boek dat ze op school lingen heen een beeld van olwen op te meer aan want het moet gaan om gelezen heeft ze kan het verhaal inter bouwen ze raakt in haar interpretatie meisjes waarin je je kunt herkennen preteren vanuit eigen ervaringen ver de kernthematiek het conflict tussen het literaire repertoire van het gedicht schillen en overeenkomsten aangeven een ecologisch en een technocratisch hindert haar sluit niet aan op het hare identificatie ze kan de perspectief n 7 4 wisselingen reconstrueren metaforen hoe spannend de boeken zijn haar tot een lezer die teksten en tekststruc duiden de psychologische schildering vroegere kinderboeken hoeft ze niet turen kan duiden relaties kan leggen van de personen volgen die in die meer ze zijn zo saai ik lees nu boe met het leven buiten de tekst door metaforen verborgen zit haar eigen ken voor volwassenen als beginnen identificatie en reflectie ze werkt met associaties tijdens het lezen verwoor de tiener streeft lena naar minder on symbolisering het opvullen van lege den en duiden ze kan het open einde schuldige verhalen andere ervaringen plekken ze kan onderscheid maken van het verhaal accepteren als vanzelf ze toont wellicht nog steeds een literai tussen verschillende genres ze is zich sprekend element in een liefdes re voorkeur voor spanning maar haar zeker voor een deel bewust van deze verhaal in tegenstelling tot de serie algemeen repertoire kent een heel eigenschappen ze vertoont dus een boeken die ze las ze is in het kort in andere voorkeur ze is nu gefascineerd aanzienlijke uitbreiding van haar lite staat tot empatisch inleven een meer door horror geweld het paranormale raire en van haar algemene repertoire gedistantieerde reflectie een verwijzen door boeken zonder een happy end ook haar lezen buiten school ontwik naar de buitentextuele werkelijkheid deze fascinatie voor king vindt plaats kelt zich maar blijkbaar langs een in een laatste interview aan het einde bij die groep meisjes die zich in de andere lijn in een andere richting van de twee jaar thematisch onderwijs klas opwerpen als meer volwassen als thuis leest ze boeken uit het king blijkt lena heel positief over dat onder de durvers als degenen die weten wat genre vol actie geweld seks dood en wijs ze waardeert het zelfstandig wer het is om verliefd te zijn ze vertonen buitennatuurlijke machten lena kent ken en de ruimte voor eigen standpun naar de leraar toe wat meer rebels ge een sterke literaire ontwikkeling bin ten heel positief we hebben moeten drag dan in klas vijf ze gaan voorzich nen school maar ook een sterke ont leren zelfstandig te werken ons uit te tig in de richting van een pop cultuur wikkeling buiten school ze wordt lid spreken te zeggen wat we willen we en ruilen hun tijdschrift over mijn van twee verschillende culturele hebben geleerd om zelf te schrijven en paard in voor een gewaagder tijdschrift gemeenschappen die ze behoorlijk van om te lezen ze is ervan overtuigd dat als okey elkaar gescheiden weet te houden ze beter heeft leren lezen en schrijven lena en vriendinnen lijken te begin beide literaire sferen komen tegemoet ze wijst op alle boeken en gedichten nen aan een puberperiode van los aan haar literaire behoefte die ze zelf in de klas hebben geschre maken van ouders gezin van zichzelf ven ze wijst op de kennis opgedaan in als kind ze heeft behoefte aan een conclusies over thematisch literatuur het zelfstandig werken met milieu ander literair repertoire minder kin onderwijs thema s in tegenstelling tot enkele derlijk gevaarlijker onzekerder het onderzoek resulteerde in acht medeleerlingen is lena niet bang voor er schuilt in deze king koorts ook een lezersportretten als dat van lena het vervolgonderwijs element van groepsdwang het gaat daarnaast werden meer algemene con voor een leraar die met zijn onderwijs erom dat je zulke boeken durft te clusies verwoord over het thematisch beoogt zijn leerlingen mondig te lezen dat je erover kunt meepraten onderwijs maken een leraar die daartoe twee jaar lezen en lees ontwikkeling vinden niet thematisch onderwijs verzorgt rond het plaats los van de sociale context waar i het blijkt dat jeugdboeken of het thema democratie is lena s antwoord binnen wordt gelezen lezen op school literaire of het algemene repertoire een forse beloning lena heeft heel wat verschilt van lezen thuis ondanks alle van kinderen moeten aanspreken geleerd van het lezen van en het wer positieve waardering voor de boek als dat niet gebeurt wordt het boek ken rond boeken keuze door de leraar is het oordeel van afgewezen de toegang via het lite haar mede meiden doorslaggevend raire dan wel algemene repertoire lena s lezen in de vrije tijd biedt de mogelijkheid het andere maar ook lena s lezen thuis kent een lena s leeslijn repertoire uit te breiden via identi ontwikkeling lena raakt met enkele aan het begin van klas vijf was lena ficatie staat lena open voor het zeer vriendinnen gefascineerd door een lezer met een grote behoefte aan gecompliceerd opgebouwde verhaal stephen king diens horror boeken spanning en actie haar literaire reper over olwen dat brengt haar tot een worden verslonden ze worden in de toire is in de loop van de twee jaar dui dieper verkennen van structuur klas aan elkaar uitgeleend de verfilm delijk gegroeid van een kinderlijke elementen van dat verhaal er zijn de versies bekeken en besproken in lezer met vooral een behoefte aan andere voorbeelden van een derge een interview legt lena uitvoerig uit spanning en avontuur is ze gegroeid lijke leerervaring tsjip lette ren 7 4 4 9 2 waar het literaire repertoire van presentaties ze dragen zeer bij tot 5 het onderwijs vergt veel van de jongens en meisjes aan het begin de reflectie tegelijkertijd laten leraar het ontwikkelen van de ge van het project min of meer over verschillende leerlingen een toe noemde taalvaardigheden naast het eenkomt spanning avontuur nemende vaardigheid zien tegelijkertijd agenderen van de blijkt het algemene repertoire nogal 4 tegelijkertijd vormen die taalvaar thematische inhoud dat is moeilijk eens te verschillen jongens en digheden een probleem de leer en stelt hoge eisen aan zijn begelei meisjes reageren heel anders op lingen kicken op het mogen voor dingscapaciteit en zijn vermogen tot aspecten van identificatie op per lezen van eigen teksten op rollen modeling hardop denken explici soonlijke gevoelens ecologie tech spelen op interviewen hun aan teren empathie geduld nocratie en dergelijke voor de dacht voor dergelijke performances 6 de leraar wil in het project een leraar een planningsprobleem gaat ten koste van de reflectie op nieuwe vorm van onderwijs uitpro 3 het blijkt dat taalgebruik de reflec mens en maatschappij voor de le beren behalve de al genoemde pro tie ondersteunt en bevordert raar is het steeds weer een afwegen blemen onderkent hij een derde schrijven en lezen van eigen tek tussen aandacht voor inhoud dan probleem het blijkt soms heel sten lezen van zakelijke teksten wel de leerlingen tegemoet komen moeilijk leerlingen te stimuleren tot groepsgesprek klassengesprek in hun performance behoefte eigen interpretaties van teksten tot n 7 4 het zelf leggen van verbanden dankzij de aanwezigheid van de onder pretatieve en emancipatoire kennis de leraar is in zulke situaties zoeker diens interviews met de leer het loskoppelen van taal en litera geneigd eigen interpretaties naar lingen hebben zeker bijgedragen tot tuuronderwijs in de tweede fase van voren te schuiven waardoor de leer het resultaat van het onderwijs het voortgezet onderwijs komt voort lingen nog moeilijker tot eigen begeleiden van leerlingen tot zelf uit een transactionele visie op taal interpretaties komen standig werk tot leren leren tot reflec vanuit de veronderstelde prioriteit 7 voor sommige leerlingen wordt op teren is een arbeidsintensief gebeuren van zakelijke communicatie voor den duur het jeugdboek ongeloof maar wel heel belangrijk het schoolvak nederlands staat dan waardig als bron van kennis ze kla ook toepassen het gebruik van taal gen erover dat ze geen echte school kennisdebat in transactionele zin veel nadrukke vakken krijgen zoals hun vrienden in ons recente nederlandse kennis lijker verwoord in kerndoelen en uit andere klassen ze worden wat debat werd het begrip kennis nauwe examenprogramma dan het leren bang voor vervolgonderwijs ze stre lijks geproblematiseerd ik kan me niet reflecteren dan het gebruik van taal ven naar echte kennis aan de indruk onttrekken dat het voor conceptualisatie mijn onder 8 lena en met haar anderen vertoont vooral ging om het belang van het goed zoek laat zien dat het gebruiken van een duidelijke ontwikkeling maar leren omgaan met computers om te taal binnen de context van leren en geen ontwikkeling die lineair leren toegang te krijgen tot internet leren lezen juist die conceptualise verloopt het gaat met horten en want daar valt alle informatie te vinden rende functie benadrukt ik wil dat stoten versnelling en vertraging die je je als burger maar wensen kunt onderwijs ertoe bijdraagt dat leer progressie op het front van het lite wat ik miste in het debat was wat je nu lingen zichzelf en hun wereld leren raire repertoire bijvoorbeeld kan ten met al die informatie aan moet met begrijpen inzicht verwerven in de koste gaan van ontwikkeling op het andere woorden ik miste in het ken historische en maatschappelijke algemene repertoire progressie gaat nisdebat in belangrijke mate aandacht bepaaldheid van hun bestaan en op met andere woorden samen met voor de kernvraag wat is kennis of basis van dat inzicht in staat zijn regressie liever waartoe dient kennis zichzelf te ontwikkelen het gaat 9 ten slotte onderwijs vindt niet in navolging van anderen smaling mij om wat wubbels 1996 ziet als plaats in een sociaal vacuum lena 1987 grundy 1987 habermass 1981 een van de mogelijke uitkomsten vertoont thuis een andere literaire onderscheid ik drie typen kennis van het studiehuis de autonome ontwikkeling dan op school de belang leerling die heeft leren reflecteren vraag is of er transfer plaatsvindt over zichzelf medemens en maat 1 het instrumentele kennisbelang van het geleerde naar situaties bui schappij en zodoende inzicht heeft kennis dient voor technische be ten het onderwijs er zijn tekenen verworven in de eigen situatie dat heersing voor het overleven voor dat dat bij lena wel eens gebeurt is een vorm van interpretatieve ken het sturen en controleren van onze zoals ook bij een enkele andere leer nis een voorwaarde voor emanci leefomgeving ling maar doorslaggevende voor patie die vorm van kennis is te 2 het interpretatieve kennisbelang beelden zijn moeilijk te vinden bereiken maar dat het niet gemak kennis dient voor het begrijpen en kelijk is zal duidelijk zijn voor communicatie kennis die we al bij al blijkt het leren reflecteren via onderzoek naar het geschetste lite gebruiken om onze culturele en so thematisch literatuuronderwijs een ratuuronderwijs is eveneens een ciale omgeving te verstaan complex geheel tal van factoren pro vorm van reflectie ik heb er veel 3 het emancipatorische kennisbelang blematiseren de vernieuwende aanpak van geleerd ik wens dat leerplezier kennis is nodig om onze situatie te binnen het project innovatie blijkt ook anderen toe dat impliceert dat veranderen om in te grijpen in de voor leraar en leerlingen een leerproces ik het vernieuwen van onderwijs in historische en sociale bepaaldheid te zijn dat tijd vergt leren reflecteren de richting van leren reflecteren van van ons leven vraagt veel van de leerlingen het vergt harte steun of de condities waar naar mijn overtuiging krijgt in het erg veel van de leraar er is veel inter onder die vernieuwing moet worden huidige debat over onderwijs leren actie nodig veel aandacht voor de indi ingevoerd geschikt zijn is een leren studiehuis kennisdebat het viduele leerling die binnen het project andere vraag daar ben ik niet zo instrumentele kennisbelang veel te ten dele kon worden waargemaakt gerust op de loskoppeling van taal veel aandacht ten koste van inter tsjlp letteren 7 4 5 en literatuuronderwijs vormt voor dentenwereld waar zij na aan toe zijn suhrkamp mij slechts een van de negatieve vestdijk verbeeldt in dit fragment op korthagen f 1982 leren reflecteren als condities ik kan daar nu niet op meesterlijke wijze drie werkelijkheden basis van de lerarenopleiding ingaan dat zou een aparte bijdrage van een les de intentie van de docent svo flevodruk harlingen diss u u vergen zie van de ven 1997 de lesrealisatie gepercipieerd door die malmgren l g 1986 den konstiga kon zelfde docent en vanuit de perceptie sten om litteraturlasning och litteraturpe 1 ivoren wachters van de leerlingen ik lees dit fragment dagogik lund studentlitteratur ivoren wachters van simon vestdijk vaak voor bij de start van een nieuwe malmgren l g p h van de ven bevat een fragment waarin de jonge cursus lerarenopleiding nederlands 1994 democracy space refugees net afgestudeerde neerlandicus schotel ik bespreek het dan na met de bedoe environment love a case study on the de bie zijn allereerste les geeft een les ling dat de studenten die drie perspec matic literature teaching in a swedish literatuur aan klasse gymnasium zes tieven reconstrueren het kunnen on school a report on the imen research die eerste les wordt beschreven vanuit derscheiden van leraarintentie lesreali project reading literature in compre drie verschillende perspectieven het satie en leerlingperceptie is voor mij hensive school 11 13 eerste perspectief is dat wat schotel de een essentieel opleidingsdoel waarbij occasional papers in mother tongue bie wil met deze les overleven zich ik ook wijs op het performancepro education 6 nijmegen imen zelf bewijzen erdoorheen komen bleem van mijn zweedse collega leer mccormick k g waller 1987 text hij heeft de les grondig voorbereid lingen hebben hun eigen lesintentie reader ideology poetics 16 1 193 208 een betoog over justus van effen van overigens zou ik dit fragment niet aan smaling a 1987 methodologische buiten geleerd anticiperend op alle alle typen opleiding willen voorlezen objectiviteit en kwalitatief onderzoek mogelijke en onmogelijke vragen ik ben ook verbonden geweest aan een swets zeitlinger lisse diss rul hij heeft zich een enkele kwinkslag pedagogische academie dit fragment smidt j 1988 seks leserepa skolen hva voorgenomen wat ironie lijkt me daar niet zo geschikt ik weet de sokte hva defant en empirisk studie av het tweede perspectief is de lesreali uit ervaring dat het teksttype vestdijk litteraturarbeid i den videregende skolen satie wat schotel de bie doet in deze roman nu niet bepaald tot het geliefde trondheim universitet diss les wordt beschreven vanuit het pers literaire repertoire van pabo studenten ven p h van de 1996 pectiefvan de leraar die een klein en behoort anderzijds omdat een net moedertaalonderwijs interpretaties in fijn college literatuurwetenschap afgestudeerde neerlandicus die litera retoriek en praktijk heden en verleden houdt voor klasse zes betogend dat tuuronderwijs geeft promotieplannen binnen en buitenland van effen heus niet onderschat mag heeft en literaire pretenties nu niet groningen wolters noordhoff worden dat van effen exponent is van direct identificatiemogelijkheden biedt ven p h van de 1997 het schoolvak een te veel onderschatte eeuw etc voor pabostudenten het past niet in nederlands ter discussie in opleiding een betoog waar schotel de bie zelf hun algemene repertoire ik herhaal en onderzoek velon tijdschrift voor overigens helemaal niet achter staat dat aansluiten bij het literaire dan wel lerarenopleiders 18 4 58 76 hij vindt van effen een vervelend algemene repertoire een belangrijke ven p h van de l g malmgren auteur uit een hoogst vervelende voorwaarde vormt voor het accepteren 1996 kalle and lena a portrait of eeuw maar hij constateert tijdens zijn en dus lezen van een boek en die two readers siegener periodicum zur les tevreden dat het niet moeilijk blijkt acceptatie vormt weer een voorwaarde internationalen empirischen literatur gym zes te boeien zelfs met van voor leren van dat lezen voor reflectie wissenschaft 15 1 83 96 effen hij is er doorheen constateert over de eigen persoon en de eigen verbeek j 1996 nederlands voorlich hij tevreden historisch sociale context e tingsbrochure havo vwo enschede slo het derde perspectief schetst de per pag 7 20 27 29 51 60 ceptie van zijn leerlingen die zijn wubbels th de lerarenopleiding als helemaal niet geboeid door van effen literatuur studiehuis in wat moeten we in de op maar door de persoon van hun nieuwe grundy s 1987 curriculum product or leiding nu precies met het studiehuis leraar en met name door het niet praxis deakin studies in education velon tijdschrift voor lerarenopleiders 17 inhoudelijke aspect van zijn optreden series 1 london the falmer press 1996 4 40 45 zijn debatinggebaren zijn manier van habermas j 1981 theorie des kommuni spreken representeren voor hen de stu katieven handelns frankfurt am main n 7 4