Het lezen van fictionele teksten in BO en VO

gerrit luidinga joop de vries doorlopende vakinhouden voor mt o het lezen van fictionele teksten inboenvo ll fictione teksten leiden een hondenbestaan op school als ze era worden toegelaten worden ze vaak misbruikt voor allerlei oneigenlijke doe en er zijn gelukkig ook uitzon deringen maar gerrit luidinga en joop de vries hebben weinig aanleiding gevonden om hun globale schets van de gang van zaken in het basisonderwijs en het voortgezet onder wijs in een vriendelijke toonaard te zetten het kan ook anders en het moet ook anders het lezen van fictionele teksten biedt mo gelijkheden tot ontspanning tot esthetische beleving en tot dialoog met jezelf met de ander en het andere die mogelijkheden kunnen ontstaan door een bonte verscheiden heid van fictionele teksten die afgestemd op leeftijd niveau persoonlijkheid en milieu van de leerling ont spannend mooi en vormend moeten zijn l uidinga en de vries behandelen in de eerste paragraaf de organisatie en de didactiek van het voortgezet lezen op de basisschool duidelijk wordt hoezeer technisch lezen en tekst analyse domineren in de tweede paragraaf beschrijven ze hoe het op de andersenschool waarvan luidinga hoofd is toegaat het lezen van fictionele teksten is goed uitgebouwd en geintegreerd in de school de derde paragraaf is een uitdagende beschrijving van de leesdidactiek in het voortgezet onderwijs de schrijvers hopen hiermee leerkrachten te prikkelen om hun praktijk van leesonderwijs te beschrijven voor de lezers van moer de vierde paragraaf is een samenvatting van een schoolboek dat andere betere mogelijk heden biedt tenslotte wijzen de schrijvers op een aantal voorwaarden die zij nodig vin den voor een behoorlijke aansluiting van het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs lezen op de basisschool traditioneel richt op het ontdekken van de grote lijn het ver kennen van details het onthouden van hoofdza v ooral in de bovenbo uw v an het basisond erw ijs ken en van illustratieve voorbeelden er zijn zelfs komt het studerend lezen veel voor h et is ge speciale series voor studerend lezen overwegen d 160 z i jn de teksten zakelijk en feitelijk van inslag andere woorden de geringe leesbereidheid waar maar we i nig teksten uit deze series zijn fictioneel je zoveel over hoort zou het gevolg kunnen zijn de wijze waarop de teksten bestudeerd worden van een leesdidactiek die te cognitief gericht is heeft meer te maken met inspanning dan met het kan ook anders in de volgende paragraaf be ontspanning sfeer voor zover die in de tekst schrijven we een lagere school die het lezen van aanwezig is is niet van belang fictionele teksten serieus neemt ook komt het technisch lezen veel voor in de bo venbouw de teksten die daa rvoor gebruikt wor leze n op d e basisschool een positief voorbeel d den zijn meer verhalend en sferisch ook voor dit onderdeel bestaan aparte leesseries of losse leesvormen die zijn gericht op verklanking en teksten de didactiek van het technisch lezen tekstbegrip dragen niet bij tot vergroting van de heeft zich de laatste tijd sterk ontwikkeld er zijn leesbereidheid het omgekeerde is ook waar hoe vanouds klassikale leeslessen de leerlingen krij meer en hoe gretiger een kind leest hoe eerder gen leesbeu rten waarb ij ze hardop verklankend het ontvankelijk is voor leesvormen waarbij ex moeten lezen maar er bestaat ook een aanpak pressieve verklanking tekstanalyse en kennisver wa arbij heterogene of homogene groepjes van v ijf meerdering centraal staan of zes leerlingen actief lezen per groep krijgt de andersenschool voor openbaar kleuter en steeds een leerling een beu rt medeleerlingen cor lager onderwijs in woerden heeft zich daar terde rigeren een verkeerde verklanking vooral bij de ge rekenschap van gegeven in een informatiebul ze leesgroepjes treden vaak leesmoede rs op letin hebben de ouders uitvoerig verslag gekregen dit groepslezen wordt vaak niveaulezen een van de visie op leesonderwijs zoals de school die groepje leerlingen leest op de wijze van technisch vertolkt heeft in het schoolwerkplan niet alleen lezen een tekst van een bepaald leestechn i sch ni staan er de vele uiteenlopende activiteiten in be veau de groepsindeling kan tot resultaat hebben schreven maar ook de achtergronden en de doel dat het jaarklassenverband doorbroken wordt stellingen van het onderdeel leesmotivatie het is maar steeds staat de technisch verantwoorde ver namelijk van groot belang dat de ouders beseffen klanking op de voorgrond de eigenlijke functie welke waarde het lezen heeft van fictionele teksten kan naar voren komen in dit artikel beperken we ons tot de beschrijving maar wordt vaak verdrongen doordat voordracht van enkele activiteiten op het terrein van de lees en leestechnische aspecten de boventoon voeren motivatie die activiteiten hebben tot doel het een aardige vorm van voo rtgezet lezen is forum lezen ontwikkelen en bevorderen zodat de leer ezen een klein groepje leerlingen verkent thuis lingen zich ontspannen genietend beleven en hun of op school de inhoudelijke elementen van een persoonlijkheid ontplooien alsook hun actief tekst na voorlezing en meelezing in de klas taalvermogen ontwikkelen en leren selectief en stellen leerlingen vragen aan de deskundigen de kritisch te lezen ofwel zoals het in het school communicatie die dat opleve rt heeft meestal een werkplan staat bij de leerling een zodanige lees zakelijk karakter ook hier komt de functie die gewoonte ontwikkelen dat het lezen voor het ver fictionele teksten zouden moeten hebben niet dere leven als onmisbaar wordt ervaren goed aan bod alle activiteiten berusten op het lezen van fictio bij individueel lezen staat het lezen van fictionele hele teksten teksten ce ntraal de leerlingen lezen thuis en of op school boeken u it de school en klassebiblio individueel lezen en het praten over leeservaring theek die hun wel of n i et op niveau zijn aangebo minimaal drie kwartier per week lezen de kinde den op een leeskaart tekenen ze aan welke boe ren in elk leerjaar behalve in het eerste indivi ken ze gelezen hebben soms geven ze de inhoud dueel we hebben daarvoor verschillend mate ko rt weer zelfs komt het voor dat leerlingen hun riaal de traditionele leesboekjes oorspronkelijk mening over elk gelezen boek noteren we heb bestemd voor klassikaal gebruik boeken uit de ben de indruk dat dit individueel lezen al snel in klassebibliotheek en de uitleenbibliotheek en de klem komt door andere prioriteiten van meer boeken die de leerlingen zelf meebrengen tot cognitieve aard de vraag is zelfs gewettigd of de voor ko rt lazen we in het zesde leerjaar het voor nadruk op technisch en studerend lezen niet na treffelijke jeugdlectuurmagazine bumper wol delig is voor een stimulerende leesbeleving met ters noordhoff maar daar zijn we door geldge 161 brek jammergenoeg mee op moeten houden al praten over een boek is ook praten over jezelf leen de oude exemplaren gebruiken we nu nog hoe fascinerender de tekst hoe minder de le wel ligt er in elke klas steeds een exemplaar van zer buiten schot blijft het boekenblad voor kinderen duvel nblc ter enthousiasme over een bepaald boek is pure inzage promotie van dat boek maar het blijft niet bij lezen alleen de leerlingen op natuurlijke wijze en onder behoedzame be praten ook over de boeken die ze gelezen heb geleiding kunnen er op den duur selectiecrite ben dat gebeurt al naar verkiezing in een spreek ria ontstaan ten voordele van het literaire beurt of in een kring of klassegesprek boek boven het triviale boek zowel het individueel lezen als de gesprekken over het lezen staan op het klasselesrooster het leeslogboek die gesprekken zijn bijna nooit uitputtend de alle leerlingen van de lagere school krijgen een duur en de diepgang hangen af van de inbreng leeslogboek ook de eersteklassers dat blijft zes van het kind en van de bereidheid van de andere jaar onder de hoede van de leerkrachten als ze kinderen om mee te praten toch vinden we het van school afgaan mogen de leerlingen hun lees praten over elkaars leeservaring een uiterst be logboek meenemen langrijk aspect van de leesmotivatie juist dat pra de leerlingen schrijven in hun leeslogboek zelf ten kan verstrekkende gevolgen hebben een aantal gegevens over de boeken die ze hebben de leerling toetst het eigen oordeel over het gelezen wanneer gelezen schrijver titel uitge gelezene aan dat van anderen ver geleend of gekocht op school of ergens an de tekst kan aan betekenis winnen zodat leer ders oordeel goed gaat wel niet goed en het lingen ze intensiever beleven aantal keren dat ze het boek herlezen hebben bladzijde uit het leeslogboek van de leerlingen van de andersenschool de z e b 0 eken m f b i k gele2e n s schrijver titel uitgever gelee n d g e kocht ik v o nd h e t opnieuw boek gelezen a b a b a b c o o w o w y 9 o c m o c 4 l 0 0 o m m o m m o w ti o l o 9 g y v o m o c o u w u c 7 9 0 0 4 0 10 de drie m ooiste boeke n van deze bladzijde vi n d ik z a t hier i e d e r e ke e r a ls je e en boek opnieuw leest aan streepje t z 162 zo kan er een duidelijk beeld ontstaan van het audiovisuele expressie bijvoorbeeld radio lees leen en koopgedrag gedurende zes jaar de boekenprogramma s maken die via de intercom leerkracht kan door geregelde controle de lees worden uitgezonden door een technisch pro bereidheid van de leerlingen bevorderen een aar bleem is die activiteit nog niet uitgevoerd maar dige bijkomstigheid is dat zo ook de leesbereid het zal er van komen we denken aan een twee heid van de leerlingen in het schoolrapport tot wekelijks programma dat de verschillende klassen uiting kan komen volgens een rooster maken zo kunnen er ook sinds ko rt doen we onder wetenschappelijke zelfgemaakte hoorspelen al dan niet op het the begeleiding van de rijksuniversteit in leiden ma van een kinderboek worden uitgezonden een onderzoek naar het lees leen en koopgedrag van zes tot twaalfjarigen een aantal ouders or klassebibliotheken schooluitleenbibliotheken denen het onderzoekmateriaal dat voorkomt in en de openbare bibliothee k de leeslogboeken twee studenten verrichten sa elke klas van de lagere school heeft een klasse men met de leerkrachten het feitelijke onderzoek bibliotheek waaruit de leerlingen een boek kun onder leiding van de hoogleraren ria bauer nen kiezen dat ze in schooltijd individueel lezen jeugdliteratuur en frans kieviet onderwijskun in die klassebibliotheek staan niet alleen fictio de met de conclusies uit dit onderzoek zal het nele maar ook informatieve boeken onderwijs zijn voordeel kunnen doen de kleuterschool en de lagere school hebben alle bei een uitleenbibliotheek het geld voor uitbrei allerhande verwerkingsvormen ding van die bibliotheken komt van de gemeente met allerlei niet geisoleerde leesactiviteiten kan uit het schoolfonds en uit de winst van de boek het proces van de leesbevordering belangrijk wor winkel op school tien procent van de verkoop den versterkt immers het terrein wordt breder prijs een groepje ouders organiseert de uitleen er ontstaat verband met anderssoo rt ige activitei de kleuters kunnen er iedere woensdagochtend ten en belangstellingsgebieden op de andersen onder schooltijd terecht de leerlingen van de la school gebruiken we onder meer de volgende ver gere school kunnen elke dag een boek lenen in de werkingsvormen middagpauze dat doen ze vaak dramatische expressie boeken spelen in de omdat de plaatselijke openbare bibliotheek niet klas en in de school een belangrijke rol bij toneel genoeg personeel heeft was er tot op heden he activiteiten eens per week treden gedurende drie laas geen andere vorm van samenwerking moge kwartier leerlingen voor de hele school op als ze lijk dan de kinderen aan te sporen ook uit die bij zo n gelegenheid gebruik maken van een the bibliotheek te lenen daar is immers meer keus ma uit een bepaald boek dan is dat een indrin die aansporingen helpen wel heel wat kinderen gende vorm van boekpromotie ook de kleuter lenen ook uit de openbare bibliotheek school doet mee aan deze activiteit manuele expressie bijvoorbeeld een groepje de boekwinkel op schoo l maakt zelf een boek je dat gebeu rt minstens in mei 1976 hebben we onze boekwinkel opge eens per jaar ook op de kleuterschool richt de eerste in nederland het idee is ontstaan verbale expressie bijvoorbeeld verhalen en in engeland waar er nu ruim zesduizend zijn in gedichten schrijven de regelmaat daa rv an staat nederland hebben op het ogenblik zo n honderd op het lesrooster een extra aansporing is de scholen een boekwinkel schoolkrant die drie keer per jaar verschijnt en de plaatselijke boekwinkel levert de boeken op waarin van ieder kind minstens een bijdrage per aanvraag in consignatie we rekenen pas af na ver schooljaar moet staan daar hebben we een con koop de financiele risico s zijn dus niet voor de trolesysteem voor ontwikkeld dikwijls verschij school maar voor de boekhandel nen er van veel kinderen heel wat meer bijdragen in ruim zes jaar hebben we ongeveer 4400 boe het gevolg is dan ook dat de schoolkrant soms ken verkocht aan leerlingen van de school alleen ongehoorde propo rt ies aanneemt het record is of met hun ouders 158 pagina s de kleuterschool komt ook drie de boekwinkel vergroot de leesbereidheid van de keer per jaar met een eigen schoolkrant uit leerlingen echt ook al omdat hij een vanzelfspre beeldende expressie bijvoorbeeld een verhaal kend onderdeel is geworden van het totale onder illustreren of een stripverhaal maken wijsprogramma bovendien vergroot zo n winkel 163 de belangstelling voor het bezit van boeken wij boeken en over lees en boekenactiviteiten op vinden dat van belang school geregeld staan er top verkooplijsten in het accent mag overigens niet uitsluitend op het die we samenstellen aan de hand van de verkoop bezitten van boeken komen er moet evenveel cijfers uit de laatste periode en uit de totale be aandacht zijn voor het lenen staansperiode van de boekwinkel de boekhandel is in principe altijd open alleen de boekbesprekingen die de kinderen schrijven onder lestijd kan je er geen boek kopen het kan vinden we het belangrijkste onderdeel de opzet wel voorkomen dat leerlingen in lestijd de boek van deze rubriek is schrijf zo over een boek dat winkel bezoeken maar dat is dan altijd in het ka je kortgeleden hebt gelezen en goed vindt dat an der van het lees onderwijs ook s avonds als de deren het ook willen lezen leespromotie door school om welke reden dan ook open is kan men de kinderen zelf dus ook van belang zijn de in in de boekwinkel terecht terviews met schrijvers van kinderboeken die de de organisatie van de boekwinkel is in handen andersenschool bezoeken door kinderen van het van alle leerkrachten en een ouder zesde leerjaar ze bereiden het interview in de enkele voordelen en gevolgen klas voor dat doen vier leerlingen met behulp de leerlingen ervaren misschien wel voor het van een cassetterecorder die hun verslag op eerst dat het erg fijn is zelf je boeken te ko schrift uitwerken pen en voor altijd te houden de boekenkrant verschijnt minimaal drie keer per de leerlingen komen in contact met een ruime jaar en is ook bestemd voor de ouders van de collectie boeken ook de allernieuwste die ze kleuters waarschijnlijk anders niet zouden hebben ge zien schrijvers op schoo l de boekwinkel heeft het voordeel boven een ieder schooljaar nodigen we een of meer schrij normale boekhandel dat ze precies kan zijn af vers van kinderboeken op school uit het school gestemd op de wensen van de leerlingen en de fonds stelt daar een bepaald bedrag voor leerkrachten beschikbaar leerkrachten die doorgaans weinig of niets de schrijvers vertellen over hun werk lezen voor weten van jeugdlectuur hebben nu de kans en uit eigen werk of gaan in projectvorm met de kin de verplichting zich erin te verdiepen zodat ze deren aan de slag meestal vragen we dan ook de na enige tijd de leerlingen en de ouders zinvol ouders en gericht kunnen voorlichten bij het kiezen bij zulke gelegenheden worden vaak flink wat van boeken boeken gekocht in de boekwinkel maar het be de boekwinkel bevat titels uit het literaire maar langrijkste is dat ze worden gelezen en dat ge ook uit het triviale genre we doen dat zo omdat beurt ook nog lang daarna de schrijver is door we denken dat kinderen via het lezen van minder het bezoek een goede bekende van de school ge literaire jeugdlectuur de weg naar het literaire worden en zal dat blijven naar de nieuwe boe jeugdboek kunnen vinden ken van zo n schrijver kijken de leerlingen verlan in de actieve boekpromotie besteedt de school ge nd uit nauwelijks of geen aandacht aan de triviale lec de stichting schrijvers school samenleving heeft tuur terwijl we het betere jeugdboek op allerlei bemiddeld bij bezoeken van de volgende schrij manieren propageren door middel van voorlezen vers wim hofman wim burkunk vic sjouwer bespreking in de boekenkrant enzovoorts man dolf verroen guus kuijer anke de vries eric carle thea beckman thea dubelaar henk boekenkrant het open boekje van kerkwijk marianne van tuinen els pelgrom met een speciale boekenkrant die losstaat van de en de tekenaar the tjong king schoolkrant proberen we bij de kinderen en hun natuurlijk moet je de komst van een schrijver ouders een niet aflatende belangstelling voor het grondig voorbereiden zowel voor de kinderen als kinderboek te wekken die krant dient boven voor de ouders ook na afloop moet je de nodige dien ter ondersteuning en begeleiding van de activiteiten ontplooien om het bezoek te laten boekwinkel er staat voorlichting in over kinder beklijven literatuur in brede zin over oude nieuwe en te verschijnen boeken over schrijvers van kinder er blijven altijd kinderen met een hardnekkige te 164 epa tk inpen neet aan l dinp m ielie op de pos wannio kuiper de eend op da pon gaaai ik vond hot raar dat de png illue cre tl oceoa9nr otn eimaa kt in d e klas maf 3 jaar leopold 114 9 0 op do pot eeg rei manen ina ik wna het een look ve teael i i k vafe de p laa tj a mol over nannie kuiper zt a n s toe sf n tow de o a o t f uicv txe o e a ket ae plaatjes r nwie kumcr n eea 4cn sar eetunukae aru ad narl e k vn m kvje m cv ooin ls u m jpv manen torn aav ex nm w rlwd otm mavo mmgjeeaa lepwis i nep nipt r m x e oy ik den va l ra do iim m1ed in je te rlry en haer a g rmmeuy r1 a luu ie 1 op agave 91 9 gerekt en dat d ik niet 4 bemr iiy nnt pui mcexe m 1 1 a oicnmpaemerd e si vm nnf tiomee b tmae ukaunwakm caxe linda l o ok m ek mw rsa karom e m m ik vond het verhaa ltj e l euk lv a tt a wnt i kt w keimf sarram das b m ln taem my nmes wd mk u t vum cr kieensea x riy gf klw vroegar op de csaudia 1 ik kr vn vtaat vm mr awo pa tlivkt jn cwi s ii ha mmki u eu v yw hor rcnf nwie amk ev b un ik d da plsa t ec leuk dat aa tevat ar 1 dn 9 ce m f cv idmud a0ae rauem l wm id ie loek tloerte mn dav b sunh wo wdm ooa nueie ib oofd i lem p im nje narti t kastrben a t valye n mutt re m v sje kiee o v kmr ik vo n d de plae tj es e n het 1 bert aen mve n sn r ma leefl fu ricbr in h wun p dan vaih el leuk i y rel men ast voor eev o e ga lu auun 4 u n rcpum nf hanoo h eee rerm cu ku t klink t naaak kt ap ui t h e s ur r addort de harh alin gen s o b e ln ng r lj k voo r jonge klnd n knap ara n a c niy ona a a vo n ae e i e s a dst do 9eaienta n t z l n functioneel e d o aeetd oa a rdl ge s li s alkeay ee n vlot ena n segwerkt verhaal vor tl che tekeningen zijn ee n goaa goede o lllnq op da raket d e gad lehten a1 n rl t ml e eh gea ebrev an na t ritme ss a varl ee rg an dikwijls bo e k en ie uod vor an d vaad oor l e vn n di9o poo z ie se tit aan ne i rsj sa on gek une tal d l y e1nqil jm binnanrl j m 0n al awy lw p 1lf oret i a vl ees la n e lkaar af r itme en sjm cpea le en ve e pnryxeakn n v indin gri j k h owul li aat eaeaew m u j rvl echrl ven voor j o nge kinde qs m rym ndi ml n de aut eur groi a da ed pi pa rkin gen op leg ss nann ie e rype prc ew tiert itv lpou er s g aem t gd in e e non n vwf f ij o es ge r prw kn l ka taa l to ach rl jve di etge n a kinde acntlq s o twee bladzijden uit het open boekje nr 20 oktober 1982 genzin in lezen bij hen kan alleen maar indivi den en stelt soms vragen over inhoud opbouw en duele begeleiding uitkomst bieden leespromotie vorm van de tekst in de bovenbouw komt dat heeft bij hen alleen maar via gerichte boekpromo laatste steeds meer voor tie kans van slagen samen met de leerling zoekt het komt ook maar minder voor dat eerst elke de leerkracht een boek uit waarvan zij of hij leerling de tekst voor zichzelf leest daarna be denkt dat het de leerling zal boeien als dat ge antwoorden de leerlingen schriftelijk vragen die beurt dan kan dat en dat alleen een doorbraak de leerkracht op het bord heeft gezet tenslotte betekenen de doorslag geeft de wijze waarop de bespreekt de leerkracht de antwoorden klassi leerkracht het proces begeleidt vanaf het uitzoe kaal ken tot en met het praten over het boek na af een klein didactisch wonder is een leesopzet loop en de vertrouwensrelatie die er tussen bei waarbij de leerkracht vooraf moeilijke woorden den is verklaart elke leerling voor zich stil de tekst leest gestencilde vragen groepsgewijs beant lezen in het voortgezet onderwijs woordt en waarbij tenslotte via het bord de ant traditioneel woorden vergeleken en gewogen worden vaak hebben de vragen dan een onpersoonlijk karak i n het voortgezet onderwijs is de meest gangbare te r leesles eenvoudig van opzet de leerlingen lezen waar de vernieuwing van de basisschool is overge teksten klassikaal hardop meestal wisselt de leer waaid vinden we wat meer variatie technisch le k racht d at af met een korte bespreking van de zen voordrachtlezer groepslezer studerend le leesprestatie zen en forumlezer wisselen elkaar dan af maar de leerkracht bespreekt terloops moeilijke woor dat beperkt zich dan toch meestal tot de brugp i 165 riode in de bovenbouw treedt weer het schema het lezen van teksten is een emancipatorisch op van tekstlezen woordverklaring en vragen proces waarbij de individuele leesbeleving en over de psychologische compositorische en stil is individuele leesbeschouwing centraal staan tische aspecten van teksten uitwisseling van individuele leesbelevingen en dit soo rt leesonderwijs komt vermoedelijk niet individuele leesbeschouwingen is de beste mo verder dan technisch en abstraherend bezig zijn gelijkheid om leesfrustraties te doorbreken met teksten die vaak op zichzelf niet onverdien het leesproces te verrijken en daardoor de lees stelijk zijn het technisch bezig zijn geldt dan bereidheid te versterken vooral het verklankend lezen het abstraherend leesonderwijs moet als belangrijkste activiteiten bezig zijn geldt de cognitieve beschouwing van ni lezen en praten hebben veau inhoud opbouw en vormaspecten zelfs bij de schrijvers beschouwen lezen als een integratie moderne leesvormen blijft dat technische infor proces de werkelijkheid van de tekst en de per matieve en beschouwelijke voorop staan hoe soonlijke werkelijkheid van de lezer schuiven tij aantrekkelijk die vormen ook kunnen zijn zo n dens het lezen niet een saai boek gedeeltelijk zakelijke sfeer en zo n zakelijke omgang met tek wel aardig of geheel een goed boek in el sten lijkt ons niet bevorderlijk voor de leesbereid kaar hoe meer de lezer gepakt wordt door de heid van de leerlingen leeszwakke leerlingen en tekst hoe meer de behoefte om zich hierover te leerlingen die zich niet snel geven ervaren dat uiten toeneemt praten dus als in eerste instantie leesonderwijs al s een crime zij vinden de zakelij gevoelsmatig reageren op de werkelijkheid van de ke teksten de soms onnatuurlijke sfeer en de na tekst de leerkracht geeft daarvoor de ruimte druk op leestechniek informatiegaring struc door zo min mogelijk voor te structureren de tuuranalyse en de nadruk op leestechniek een tekst zelf moet zo mogelijk tot een gesprek kun ramp nen aansporen het gaat dus vooral om teksten daarnaast is het natuurlijk duidelijk dat de leer die gevoelens losmaken lingen vooral veel thuis lezen als gevolg van mee die gevoelens van iedereen en overal beschrij gegeven huiswerk dat lezen is overwegend in ve n spanning vragend studerend lezen die concreet zij n fictionele teksten komen nog het best aan de or die identificatieprocessen tot stand brengen de bij het lezen voor de boekenlijst helaas is die die werkelijkheid en weinig abstracte begrip lijst meestal onderdeel van een schoolonderzoek pen bevatten waardoor het lezen toch in het teken van de zorg daarnaast hebben de schrijvers geselecteerd naar komt te staan leraren die begrip hebben voor de inhoudelijke en leestechnische criteria de inhou wereld van hun leerlingen en niet belast zijn met delijke criteria hebben te maken met de algemeen al te literaire aspiraties geven hun leerlingen nog menselijke thema s die aan de orde komen dood de meeste ruimte voor het samenstellen van hun gaan leven met een handicap je thuis voelen lijst gezien de functie van fictionele teksten vin verliefdheid pech hebben enzovoort de lees den we zo n houding nog het meest te prijzen in technische met de moeilijkheid van woorden zin de leesdidactiek van het voo rtgezet onderwijs nen en modaliteit ze maken praktisch geen on fictionele teksten moet je vooral thuis lezen derscheid tussen lectuur en literatuur er is geen er is geen principieel verschil tussen het lbo en criterium op grond waarvan strips kranteknip het avo wel is er een gradueel verschil in omvang sels feuilletons en dergelijke zouden moeten af en uitwerking vallen steeds dragen vijf teksten bouwstenen aan voor lezen in het voo rtgezet onderwij s een thema onderwerp de schrijvers gebruiken ee n po s it ief b ee l d die term omdat ze niets voelen voor thema dwang de thema s worden dan ook niet in volle het kan ook anders aan de hand van een lees digheid behandeld en die behandeling is niet project voor het lbo maar dat ook goed bruik informatie en probleemgericht in het docenten baar is voor het mavo willen we dat duidelijk boek staan bij elke tekst en in een vaste volgorde maken vijf vragen waarmee de leerkracht een gevoels de schrijvers formuleren de volgende uitgangs matige reactie van de leerlingen kan oproepen en punten kan nagaan welke beelden de tekst bij de leerlin 166 gen heeft achtergelaten verder zijn de vragen belangrijke voorwaarden om dat mogelijk te ma gericht op het bevorderen van gesprekken over ken in beide soorten onderwijs zijn het thema onderwerp over een vormaspect van een rijk geschakeerde voorraad boeken op de tekst of over de uiteindelijke waardering school die alle leerlingen in gelijke mate kun ervoor nen bereiken bibliotheek zo actueel moge het zal duidelijk zijn dat deze leesdidactiek die lijk samengesteld en eventueel voor verkoop in berust op het niet hardop lezen van teksten met aanmerking komend boekwinkel zeggingskracht en het praten erover geen ander lees en boekpromotie die uitnodigen en in doel heeft dan van de leerlingen lezers te maken spireren en onlosmakelijk en met vastgestelde de samenstellers willen de leerlingen regelmaat in het onderwijs geintegreerd zijn plezier in lezen geve n boekenkrant schrijvers op school prikkelen tot nieuwsgierigheid naar allerhande lees en praatmomenten in een ontspannen tekste n natuurlijke sfeer die voorkomen op het weke leren praten over hun leeservaringe n lijks rooster leren een eigen mening over een tekst te vor de stuwende historisch elitaire invloed van men en te geven de leerkracht moet tot een minimum worden begrip bijbrengen voor de mening van anderen teruggebracht geen kwaliteitsnormen waar helpen bij het ontdekken en ontwikkelen van door op een dirigistische wijze bepaalde genres hun leesvoorkeur worden gediscrimineerd laten kennismaken met allerlei genres zonder uitwisseling van leeservaringen moet een open bepaalde genres te discrimineren proces zijn en blijven verfijning van selectie het gaat hun niet om kennis van stilistische bij criteria moet het resultaat zijn van een inner zonderheden opvallende zinsbouw bijzonder lijk proces en niet van een opgelegde opinie woordgebruik functie van nevenfiguren en der leeservaring moet even hoog gewaardeerd gelijke die aspecten komen wel op eenvoudige worden als levenservaring het gebruik van wijze en terloops aan de orde maar de kennis er een leeslogboek waarin leerlingen hun eigen van staat in dienst van de ontwikkeling van een leeservaringen beschrijven is zeer belangrijk persoonlijke leeshouding en een leesvoorkeur die dat logboek gaat van jaar tot jaar mee van ba berust op leesrijkdom sisschool naar vervolgschool het verdient om zijn persoonlijke karakter respect en behoed aan sluitin g zame aandacht van de leerkrach t we hebben gezien dat de gangbare praktijk op de basisschool en die in het voortgezet onderwijs in ieder geval op een punt overeenstemmen er is weinig aandacht voor het lezen van fictionele tek sten er is ook een verschil op de bassischool ga je steeds minder fictionele teksten lezen naarmate je ouder wordt in het voortgezet onderwijs moet je er steeds meer lezen naarmate het eindexamen nadert die situatie is niet in het belang van een behoorlijke aansluiting we hebben beschreven hoe het anders kan daar van uitgaande willen we de contouren schetsen voor een behoorlijke aansluiting waarbij het lezen van fictionele teksten ernstig wordt genomen twee belangrijke elementen voor een didactiek noo t van het lezen van fictionele teksten in basison 1 leespraatboek themati sch gerangschikte fragmen derwijs en voortgezet onderwijs zijn ten uit jeugdl e ktuur jeugdliteratuur en andere bron het individueel lezen van fictionele teksten en nen met do centenhandleiding meulenhoff educa het praten over eigen leeservaringen tief 1982 167