Het moedertaalonderwijs is ziek

guus de bakke r wat is eigenlijk moedertaal onderwijs het moedertas onderwijs is ziek in dit nummer worden vijf leraren moedertaal aan het woord gelaten over hun moedertaal onderwijs hun ontwikkeling en hun opvattingen geven zij antwoord op de vraag wat is eigenlijk moedertaalonderwijs geen antwoord in die zin dat je nu eens kunt lezen zo moet het maar wel hoe het zou kunnen de von startte in 1969 met een bulletin om lid te worden waarin naar ik me nog herinner de wens te lezen viel dat het moedertaalon derwijs eindelijk eens gezond wordt bij onderwijsverandering is dat eigenlijk het belangrijkste punt het stuk onderwijs dat je wilt verande ren is ziek dat is je diagnose terwijl een therapie nog niet voorhanden is dat laatste is een kwestie van proberen en experimenteren in dit nummer vertellen vijf leraren van kleuter tot en met hoger onderwijs hoe zij hebben geprobeerd en geexperimenteerd op basis van de diag nose waaraan voor hen niet te ontkomen viel het moedertaalonderwijs is ziek enquete de inhoud van dit nummer is in feite de uitslag van een enquete er is naarstig gezocht naar vijf leraren moedertaal die nieuwe wegen zijn inge slagen zij kregen de volgende vragen voorgelegd welke ontwikkelingen heb jij als moedertaalleraar doorgemaakt even tueel in samenwerking met de sectie welke zijn je belangrijkste standpunten met betrekking tot het moe 4 dertaalonderwijs dat je geeft wat vind je bezien tegen wat aan traditioneel moedertaalonderwijs bestaat beslist verwerpelijk wat vind je van ten brinkes kiessysteem is daar voor jou mee te werken hoe beoordeel je co van calcars opvatting dat je bij verandering van je onderwijs in een voortdurend spanningsveld zit tussen wat hij noemt de kritische lijn en de aanpassingslijn is deze benadering voor jou realiteit het was niet de bedoeling dat de auteurs koste wat kost zouden probe ren op bovenstaande vragen een antwoord te geven dit verklaart waar om niet altijd alle vragen zijn beantwoord chaos een probleem voor alle moedertaaldocenten die afstand hebben geno men van de traditie en hun onderwijs trachten te veranderen is dat ze onderling geconfronteerd worden met zeer veel verschillende opvattin gen over onderwijs in de moedertaal zowel op het gebied van doelen als op het gebied van werkwijzen het gevaar dat nu dreigt is dat ondanks het feit dat er gemeenschappelijk aan vernieuwing wordt gewerkt toch ook gevoeld wordt dat de referentiekaders vaak zo sterk uiteen liggen dat men aan elkaar geen boodschap heeft dit nu zou erg jammer zijn mijns inziens hebben steven ten brinke en co van calcar voor deze problematiek goede ideeen aangereikt ten brinke heeft er is al eer der in moer over geschreven een soort kiessysteem ontworpen voor moedertaalleraren een kiessysteem om op basis van goed doordachte criteria de doelen voor het moedertaalonderwijs te bepalen het voor deel van dit kiessysteem in het kader van voornoemde problematiek is dat alle leraren moedertaal een rijke scala van legitieme keuzemo gelijkheden gaan zien waaruit ze kunnen kiezen wat iemand kiest moet verantwoord worden op basis van bepaalde criteria leraren moe dertaal kunnen met dit kiessysteem uit de welles nietes sfeer blijven wanneer ze over doelen moedertaal communiceren met andere woor den ze kunnen ondanks tegenstellingen met elkaar blijven praten en elkaar inspireren het kiessysteem zou leraren ervoor behoeden dat ze elkaar met dogma s te lijf gaan en ervoor zorgen dat ze op basis van redelijkheid discussie ren ook co van calcar leider van een groot innovatieproject te amsterdam heeft als innovator ervaren dat dogma s volkomen uit den boze zijn het gaat er volgens hem bij pogingen tot verandering op scho len niet alleen om vast te stellen wat er zou moeten maar vooral ook wat kan in deze specifieke situatie veranderd worden verandering is in die opvatting rekening houden met ideaal en werkelijkheid of zoals co 5 van calcar het formuleert je kiest zowel voor de kritische als voor de aanpassingslijn de hiernavolgende artikelen laten zien hoe vijf moedertaalleraren ondogmatisch hun standpunt bepalen ten aanzien van hun onderwijs op basis van redelijkheid en in een voortdurende spanning tussen ideaal en werkelijkheid de redactie van moer wil op deze wijze nog erg veel leraren over hun ervaringen laten schrijven noten 1 zie moer 1975 5 p 255 260 en moer 1976 2 p 108 112 de titel van het boek luidt j s ten brinke the complete mother tongue curricu lum a tentative survey of all the relevant ways of teaching the mother tongue in secondary education groningen 1976 2 zie moer 1975 3 p 119 127 verslag van stroom 1 schoot buurten maat schappij van het in april 1975 gehouden von congres 6