Het project ‘Coördinatie 4-jarig L.B.O.’

het project coordinatie 4 jarig l b o d ick nierop in 1973 kwam het beslu i t l b o l a v o het startpunt voor de reorganisat i e van het gehele l b o in d it openi ngsa rti kel wordt uiteengezet hoe er sinds 1973 aan d i e reorgani sat i e is ge werkt middels het door de landel ijke pedagogi sche centra l p c opgezette project coordi natie 4 jarig l b o doel van het project is het st imuleren en ondersteunen van de harmoni satie in de onderbouw van de scholen voor l b o achtereenvolgens zullen hier aan de orde komen het ontstaan van het project de aard van de act iv i teiten de werkzaam heden die reeds ui tgevoerd zijn en het werk dat nog verricht gaat worden 1 ontstaa n aanleiding voor het op gang brengen van het project was het beslu i t l b o l a v o dat op 1 augustus 1973 van kracht werd het beslu it betekende een m ijlpaal i n de ontw i kkel ing van veralgemening en harmon isatie die in het l b o al een aantal jaren aan de gang was de in d it verband meest belangrijke punten uit het beslui t zijn de vorming van een wettelijk kader dat verdergaande harmon isatie en veralgemening kan stimule ren de verbred ing van afdel i ngen i n de bovenbouw b ij versch i llende schooltypen alle ople idi ngen i n het l b o werden v ierjari g voorzover ze dat nog niet waren hoewel het beslu it niet uit de lucht kwam vallen er i s i n lochem heel wat over gepraa t betekende het toch een grote verandering mede gezien de relatief ko rte tijd waarin een en ander ge real i seerd d iende te worden bracht het vele scholen i n een moeilijk parket en ontstond er een grote behoefte aan begelei ding deze behoefte was zeker urgent waar er een tweede algemeen leerjaar tussen geschoven werd b ijvoorbeeld in het lager huishoud en nijverheid onderwijs l h n o en het lager eco nom isch en administratief onderw ijs l e a o en waar i n de bovenbouw een verb re ding van afdelingen plaats vond bijvoorbeeld i n het lager technisch onderwijs l t o en het lager al gemeen vormend onderw ijs l a o de landel ijke pedagogische centra lpc reageerden i n eerste instantie op de behoefte aan begelei ding door het opzetten van projecten voor categorieen van l b o het project 4 jarig i e a o het project 4 jarig l h n o projecten voor de bovenbouw van het l t o en het project veralgemeni ng i n het l a o vrijwel al deze projecten hadden tot doel op korte termijn op lossingen te bieden voor de problemen waa rv oor de scholen door het van kracht worden van het besluit l b o l a v o kwamen te staan in deze zin voorzagen en voorzien deze pro jecten in de behoefte van vele scholen gelei delijk aan echter groe i de de overtuiging dat deze op een bepaalde categorie van l b o gerichte projecten onvoldoende tegemoet konden komen aan ee n van de i ntenties uitge drukt in het besluit l b o l a v o nl harmonisat i e in de onderbouw van het l b o om deze re den startten de centra in de zomer van 1973 het project cotsrd i natie 4 jarig l b o o m 183 een nauwe afstemming tussen de projecten te bewerkstelligen werkten lpc medewerkers vanuit de categorale projecten in het cot irdi natie project i n een wat later stadi um gold dit ook voor docenten die in categorale projecten werkzaam waren de gedachten van waa rui t het coardinat ie project startte kunnen worden duidelijk gemaakt aan de hand van twee ci taten uit de nota van toelichting op het besluit l b o l a v o nl 1 in het besluit heeft als begi nsel gegolden dat het l b o moet worden beschouwd als een onderwijskundig geheel met een groot aantal differentiaties de inhoud van het beslu i t is nog slechts een ee rste stap in die ri chting dit besluit moet dan ook worden gezien als een eerste aanzet tot de harmon i satie van het gehele l b o 2 het besluit opent voor wat betreft de eerstkomende jaren derhalve de mogelijkheid van een ontwikkeli ng naar een structuur bestaande uit een tweejari ge meer algemene on derbouw die op den duur een geharmoniseerd karakter zal moeten krijgen te vervolgen met een tweejarige bovenbouw die ruimte laat voor differentiaties welke karakteristiek zijn voor de onderscheiden vormen van l b o harmonisatie staat in het project centraal waarbij onder harmonisatie verstaan wordt het geleidelijk naar elkaar toegroeien van de verschillende typen van i b o zodat de doorstro ming binnen het l b o vooral na het tweede leerjaar daardoor wordt bevorderd in het pro ject is harmonisatie nauw verbonden met het begri p veralgemening daaronder wordt in dit geval verstaan het verbreden van het vormingsaanbod in de onder bouw van het l b o zowel door de min of meer trad i tionele a v o vakken meer toegankelijk te maken voor de l b o dit betekent een vernieuwing van deze vakken naar inhoud en methoden en door het aanbod van verschillende l b o typen met betrekking tot hun op de praktijk ge ri chte componenten beschikbaar te stellen voor het gehele l b o 2 de aard van de activiteite n om de harmonisatie te stimuleren werd gekozen voor het ontw i kkelen verspre i den en ter discussie stellen van een raamplan voor de eerste twee leerjaren van alle typen scholen bin nen het l b o na de eerste discussieronde zou een bijstelling volgen waarna het raamplan opnieuw verspreid wordt in hoeverre daarna verdergaande uitwerking en bijstelling ge wenst en mogelijk zouden zijn viel bij de sta rt van het project niet geheel te voorzi en onder een raamplan wordt in het project verstaan een onderl i ng samenhangend geheel van suggesties over doelstellingen leerstof didact ische werkvormen hulpmiddelen en evalua tiemethoden voor de vakken genoemd in de minimumlessentabel voor het eerste leerjaar in het besluit l b o l a v o deze suggesties zouden in principe van toepassing moeten z ijn voor alle vormen van l b o 3 de werkzaamheden in chronologische volgorde 1 het scheppen van een organisatorisch kader 2 het ontwikkelen van deelraamplannen 3 het verspreiden van deelraamplanne n 4 het ter discussie stellen van deelraamplanne n 184 5 het herschrijven van de deelraamplannen i c het ontwerpen van het raamplan en de verspreiding daa rv an 6 ondersteuning van schoolwerkplanontwikkel i ng de act iviteiten genoemd onder 1 t m 4 vallen i n de periode 1973 1975 de werkzaamhe den aangedu i d onder 5 en 6 v i nden plaats in 1976 en 1977 met de ondersteuning van schoolwerkplanontwikkeli ng anders dan door het ontwi kkelen en verspreiden van het raamplan zal naar verwachting in het schooljaar 1977 1978 begonnen worden 3 1 het scheppen van een organisatorisch kade r de projectle id i ng kerngroep genaamd werd samengesteld uit medewerkers van de dri e centra zodanig dat elk type van l b o er met een persoon in ve rt egenwoordigd w as op deze wijze werd naast een veelz ijd igheid van i nformatie tevens een directe communi cat ielijn tussen het cotsrdi natieproject en de diverse categorale projecten gewaarborgd de secretaris van de projectlei d ing was de en ige full t i mer de overi ge leden hadden een dag per week voor het werk in het project besch i kbaar de kerngroep is een ui tvoerend orgaan het be lei dsbepalende orgaan is de inte rne centrale werkgroep icw hierin hebbende d i recteu ren van de diverse afdel i ngen beroepsonderwijs van de dri e centra zi tt ing als voorzi tter van de icw fungee rt een van de algemeen d irecteuren van de dr i e centra het op relatief korte term ijn ontw i kkelen van een raamplan had de hoogste prior i te it en daarom werd besloten tot het vormen van vakgroepen die tot taak kregen een deelraamplan te ontwerpen voor een bepaald vak of vakgeb ied in de eerste maanden van 1974 werden de volgende vakgroepen geinstalleerd aardrljksknnde geschi eden i s maatschappijleer engels exp ressi evakken kenn is der natuur lichamel ijke oefeni ng nederlands stud ie lessen en wiskunde in januari 1975 volgde de i nstallatie van de vakgroep algemene tech n i eken in de vakgroepen zaten twee docenten uit elke categor i e van l b o met uitzonder i ng van het l m o vaak waren dezen reeds werkzaam of werkzaam geweest in vakgroepen van categorale pro jecten het voorzitterschap berustte meestal b ij een medewerker van een van de d ri e cen tra i n enkele gevallen werd h i ervoor een vak deskund ige van buiten de centra aangetrok ken leden van de projectlei ding fungeerden als contactpersoon met ee n of meer vakgroe pen zodat er een di recte communicat iel ijn tussen projectlei d i ng en vakgroepen ontstond alle vakgroe pen hadden als opdracht een deelraamplan te ontwerpen voor hun betreffende vak gebied en hun werk voor de zomer van 1975 af te ronden voor de vakgroep algemene techn i eken wordt i v m de latere start van deze groep zomer 1976 aangehouden de docenten i n de vakgroepen kregen i n het schooljaar 74 75 twee taak uren voor hun werk i n het project 3 2 het ontwikkelen van deelraamplannen de vakgroepen hebben het verre van gemakkelijk gehad om tot een deelraamplan voor hun vak gebied te komen zonder uitputtend te willen zijn kunnen daarvoor enkele factoren genoemd worden de meeste mensen in een vakgroep kenden elkaar in het geheel niet daarenboven bleek in vele vakgroepen een diversiteit van meningen over onderwijsdoelstellingen en uit gangspunten voor het vak te bestaan er was tijd nodig om als groep te gaan functionere n 185 en elkaar op een aantal wezenl ijke zaken te v i nden in vrijwel geen der vakgroepen waren verschi llen van opvattingen gebonden aan schooltype het g ing meestal om fundamen tele discussies over de doelstell i ngen van het l b o en de bijdrage daaraan van het eigen vak hoewel de principes van leerplanontwikkel ing bij velen bekend waren bleek het niet eenvoudig deze te hanteren in de conc re te situatie waarin de vakgroepen zich geplaatst zagen met richtlijnen en aanw ijzingen trachtte de projectle i d i ng de vakgroepen zo goed mogelijk te steunen maar ook voor de projectleiding gold dat leerplannen ontwikkelen i n de praktijk met docenten iets anders is dan met deskundi gen praten over leer planontwi kkeli ng de richtl ijnen werden al werkende nog al eens gewijzigd omdat ze ni et of maar gedeeltel ijk hanteerbaar bleken de situatie werd nog bemoeil ijkt door het fei t dat er tussen vakgroepen verschi llen van mening over onderwijsdoelstell ingen en de daarmee samenhangende wijze van leerplanontwikkel i ng bleken te bestaan een uni form stramien was daarom alleen globaal te handhaven de leden van de vakgroe pen hadden graag meer t ijd gehad en de t ijdsdruk deed zich steeds zwaarder voelen ver schi llende vakgroe pen toonden zich dan ook enigszi ns ontevreden met hun e igen eind produkt zij vonden dat ze versch illende belangr ijke aspecten niet of onvoldoende in hun deelraamplan hadden ui tgewerkt 3 3 het verspreiden van deelraamplanne n eind mei 1974 leverden de vakgroepen hun conceptdeelraamplannen in waarna de project leid ing de eindredactie van het geheel verzorgde daarbij bleef de inhoud van de deelraam plannen buiten beschouwing zoals bl ijkt u it het woord vooraf in elk deelraamplan de deelraamplannen worden vanuit de projectleiding verspre i d hetgeen niet betekent dat de projectle idi ng het altijd i n alle opz ichten eens is met de i nhoud van deze deelraamplannen elk deeiraamplan werd gedrukt i n een oplage van 3300 exemplaren en in tweevoud ver spreid onder alle scholen voor l b o ook een aantal andere instanties dan scholen zoals inspectie cml s en nieuwe leraren ople i d ingen ontv ingen de deelraamplannen e i nd augustus w as de verspreiding vrijwel voltoo id 3 4 het ter discussie stellen van de raamplanne n om de deelraamplannen met de docenten in het l b o te bespreken werden er i n het najaar van 1975 negen eendaagse regionale responsconferenties georgani seerd met de deelraam plannen werd een uitnodi gi ng voor deze conferenties naar de scholen gestuurd het aantal aanmeldingen bedroe g ongeveer 4000 het aantal beschikbare plaatsen 900 de verdeli ng van de plaatsen geschi edde op grond van de volgende criter i a per vak een gelijk aantal persone n een spreid ing over de schooltypen evenredig met het aantal scholen i n elk schooltype in pr i nci pe van elke school tenminste een docent het ochtendgedeelte van de conferenties was gew ijd aan de harmonisatie en veralgemen i ng in de onderbouw van het l b o na een korte i nle idi ng door de projectle idi ng werd daarop in d iscussiegroepen nader ingegaan s m iddags kwamen de deelraamplannen ter sprake het verslag van deze conferenties is inmiddels naar alle deelnemers en alle scholen voor l b o toegezonden 186 als discussielei der en notulant fungeerden tijdens de conferenties behalve leden van de projectleiding ook de leden van de zgn integratiegroep deze groep ging in augustus 1975 van start met als taak het verzamelen en verwerken van de react i es op de deelraamplannen en het met behulp van deze gegevens ontwikkelen van een raamplan voor de onderbouw van het l b o deze opdracht zou voor de zomer van 1976 voltooid moeten zijn de i nte gratiegroep bestaat uit leden van de voormalige vakgroe pen in princi pe uit elke vakgroep twee personen de docenten in deze groep krijgen voor d it werk zes taaku ren naast het geven van re acties op de deelraamplannenbjdens de responsconferent ies bestaat de mogel ijkheid schri ftelijk commentaar rechtstreeks te sturen naar het secretariaat van het project op dit moment z ijn daar enkele honderden commentaren ontvangen op de confe re nties zijn erg veel reacties naar voren gekomen enkele van de meest belang rijke conclusies die men op grond daa rv an zou kunnen t re kken zijn de men i ngen zijn zeer verdeeld o a t a v de inhoud van de deelraamplannen de mate van harmoni sat i e en veralgemen i ng en de werkwijze van het project op vele punten kun je niet van het l b o als eenhe i d spreken de verschillen zijn echter d i kwijls ni et ca tegor i e gebonden maar hangen veel meer samen met algemene opvatt i ngen over on derw ijsdoelstell i ngen voor het l b o de ontwikkeling en verspre i d i ng van leerplannen is op zich onvold oe nde om een ver dergaande veralgemening en harmonisat ie in het l b o te bewerkstelligen 3 5 het herschrdven van de deelraamplannen i c het ontwerpen van het raamplan en de verspreiding daarva n de werkzaamheden in het eerste halfjaar van 1976 staan volledig in het kader van het aan vullen herschrijven en waar mogelijk zinvol op elkaar afstemmen van de deelraamplannen dit is het werk van de integratiegroep die als de zaak volgens plan verloopt in juni 1976 een concept raamplan ontwikkeld heeft de integratie groep wordt daarop ontbonden in het voorjaar van 1977 zal de verspreiding van het raamplan onder alle scholen van l b o plaats vinden 3 6 ondersteuning van schoolwerkplanontwikkelin g met name t ijdens de responsconfe re nt ies is gebleken dat centrale leerplanontw ikkel ing zo als het ontwerpen van een raamplan voor de onderbouw van het l b o op z i ch de scholen en de docenten onvoldoende steun b iedt bij de ontwikkel i ng en uitvoering van een school werkplan schol i ng van leerkrachten u itwi ssel i ng van lesmateriaal en het opzetten van sa menwerk ingsverbanden in en tussen scholen komen naar voren als zeer belangrijke werk gebieden in de nabije toekomst in hoeverre en op welke wijze de act ivitei ten i n het project op deze gebieden gericht zullen worden is nog onderwerp van bespreking binnen de lan delijke pedagogische centra noot n ad ere i nfor mat ie over het project is ver krijgbaa r bij h e t secret ariaa t van h et proj ec t cois m in a tie 4 jarig i b o t a v d s niero p algemee n pedagog isch st udi ecentrum pos tbus 7 888 ams terdam te lefoon 020 441815 187