Het Steunpunt NT2 zet de joker in! Eerste opvang in de reguliere klas basisonderwijs.

kuiken f thema s en taaltaken nieuwe recensi e basisleergang nt2 voor neveninstromers in ent ree 9 1 996 blz 1 4 kuiken f h e t blijft niet bij woord e n kant tekeningen bij woorden s chatond e rwijs bin katinka de croon nen een bas isleergang ne d e rland s a l s tw ee d e taal in spiege l te ve rschijnen a merlijn jacobs kuiken f de implementatie v an ze bra een b a sisle e rg a ng nt2 in toegepas t e ta a lwete n het steunpunt nt2 zet sc hap in artik el e n te v e rschijnen b long m h a tule for instru c tion in second de joker in languag e ac quisition in hylten s tam k m pien e mann red modelling a nd a ssess ing eerste opvang in de reguliere second l a ng uage a cquis ition cleve don multin gual m a tte rs 19 85 blz 77 100 klas basisonderwijs long m h g crook es three approac hes to task b as e d syllabus design in tesol quar terly vol 2 6 no r 1992 blz 2 7 55 nunan d d esigning tas ks fo r th e co mmuni ca tive c lassro om camb ri dge c a mbridge univ ers i ty werkgro e p ander s talige nieuwkomers joke r press 1989 ee rste opvang in de reg uliere k la s va n he t staatsen f mode rn e vreemde tal en in d e bas isvo r basiso nderwijs bronn enbo ek e n kopi ee rbl a ming kerndoe le n in de praktijk bu ssum cou den r e eks and erstalig e nieuwkom e rs i tinho 1994 l e uve n steunpunt nt2 199 7 isbn 90 van averma e t p k van den branden 7551i o 8 6 3 200 bef t a akge ri c ht ond erwijs theor e tisc h e uit ga ngs punte n in von w e rkgro e p rrt2 r ed taakgericht ta a l o nd erw ijs een o nm ogelijk e t a ak het ste unpunt nt2 te l euv e n b e k end om de deurn e uitgev erij planlijn 1 996 blz 9 20 analy ti sc he aanpak van ta alv a ardigh e ids onder va n den branden k f kuiken ta a kge ric ht wijs h eeft de jo ker ing e zet in de vorm van t aalond e rwijs een nieuw geluid in moer e en bronnenbo e k m et hoe k a n het ande rs 1 997 6 blz 2 8 1 2 90 taak ge ri chte activit eiten voor and erstalige verbe e k j bouwst e n en voor de b asisvorming een ni euwkom e rs in d e re guli ere kl as sen van he t l eerpla n ned e rlands gr o nin gen wolt e rs b a si s ond e rwijs taa l is ee n middel om een noordhoff 1993 b ep aald doel t e b e re ik en e n e en taal l ee r je al do e nde volge ns d e an a lytisc he aanpak taal l eren door taal te gebruik en is ook bij joker net al s bij de and e r e l e ermidd e l e n van h e t steu n punt nt2 he t adagium maar hoe zebra basisleergang nt2 voor neveninstro krij g t dit ges t a lte in o nd erwij s aan kind e re n mers in het voortgezet onderwijs zal door die nauw elijks of gee n ned erl a nds spreken meulenhoff educatief in januari 1999 op de wann ee r zij het basisonderwij s op lat e r e le ef markt worden gebracht tijd binnenstromen inhou d d e activit e it e n of tak en uit het bronne nboek houd en uiteraard re ke ning met de ontbreken de ne derlandse taalvaardigheid van de do e l groep ze proberen aan te sluiten bij de int e r esses en beho e ften v a n de taa ll eerder om op dez e manier de motivati e t e stimule re n e e n 76 moer 1998 2 taak tot e en goed einde t e brenge n d e na a r le eftijd een ni e uwkomer in e e n hoger a c tiviteite n zijn dan ook mees tal in een le e rjaar zal ander e int e ress es en behoeften sp elvorm gegot e n zie afb eelding i ze zijn he bb en d a n een ni e uwkom e r in e en l a ge r bedoeld om ge durende de e erste p eri od e die le e rja ar zij mo eten e c ht e r beide me t dezelf ee n nie uw komer doo rbren gt in de reg uli e r e de ac tivit e it e n ee n ba s i s va n mondelinge klas ee n b asis taalv aardigh e id in het n e d e r ta alv a ardighe id opbouw en v e rvolg en s moe t lands m e t n a me school se taalvaardigh e id op de oudere lee rling w e l m ee doen aan activitei te bouwen d e z e mo e t h em in s taa t s t ell e n in t en in d e re guliere groep die e en grot e r r e l a ti ef kort e tijd mee t e do e n in de kla s en op b ero e p do en op school se taalv a ardi gh e den sc hool om dit doel t e b e reike n i s h e t van dan ac tivit eite n die word e n uitgev o e rd in een b e lang dat de l ee rkrac ht regelma tig put uit lage r l eerj a ar het bronn e nbo e k e n lie fs t z elfs me erde r e ac tivite iten p e r dag uitv o e rt dit i s ook d e ze br ed e inz e tbaarh e id i s een st e rk punt no odz a ke lijk in ve rband me t h e t a anbi ed e n va n he t bronnenbo e k l ee rlinge n int egre re n v a n voldoe nde mondeling e taa l a an de ni euw s n el al s ze niet s t ee ds uit d e klas worden kom e r s e n h erhaling van het ta alaanbod h et ge haald maa r vere i st w el een le e rkr ac ht me t zal gee n probl ee m zijn aa n t e s luite n bij de diffe re ntiati ecap ac it ei ten e n inzi cht in le erlij re guli e re a c ti v it eite n di e op ee n sc hoolda g n en in h e t bronnenbo ek worde n slechts word e n ond ern o me n g ezie n de zes ve r schil summie r aa n wijzin gen gegev e n op dit vl ak l e nde rubrie k e n waa ri n de a c tivit e it e n uit en wat te do e n als he t a a nt al ni e uwkom e rs joke r z ijn ond erve rd ee ld kri n gac ti v it eite n re l ati ef g ro ot is of wannee r e r r egelma tig n e d e rlands we r e ldo rienta tie rek en e n t ek e sprak e is va n tu sse ntijd se instroom h et is d e n en e n knutse le n e n b ewegin g b e doelin g da t s l echts e nk el e we ke n inte n s i ef me t joker wo rdt ge w erkt r ege lmatige tu s leerkrachtvaardighede n se ntijdse i ns troom z o u b e t eke ne n da t ge du r e nd e h e t he le j aar ge bruik gema akt wordt d e organi sa ti e z al d e l ee rkrac ht voo r grote r e van joker e en groot dee l van de opdra chten proble me n st e lle n er wordt in jo ker ee n g root leent zi c h hi er g o ed voor m a ar activit eit e n als b e ro e p ged aa n op de vaa rdigh ed e n van d e naamsp elletj es ga an vermoe de lijk bij tussen l ee rkrac ht h e t pro g ramma b evat imm ers tijdse in s tro om sn el verv elen jo k er gee ft h elaas ac tivite it en di e op i e d e r wille k e u ri g m om ent geen expli c i et antwo ord op d ez e vrag en me t alle l ee rlinge n in d e reguliere groe p uitgev oe rd kunnen worden van de l ee r wij de nk en dat leerkr acht e n di e al g e we nd kra cht vr aagt dit ee n optim aal gedifferen zijn te we rk en v olgens d e a nalytisc h e aanpak tieerde b ege le iding v an d e a cti viteit en d e van taalond erwij s goe d ov erw eg kunn e n me t a ctivite it en mo ete n name lijk le uk e n zinv ol d e ac tivite it en in joker in de n e derlandse en zijn vo or ve le typ en l eerlin gen voor ni euw b elgi sc he l es pr a ktijk we rk e n vee l le erkra c h ko m e rs di e vo lle dig onaan s pr ee kb aar in h e t t e n echte r volge ns ee n and e re aanpak h e t zal ne de rlands zijn e n dir ec t in ee n r eguli ere voor di e leerkra c hte n wenn e n zijn om bij gro ep zijn geplaat s t voor ni e uwkom ers di e d ezelfd e a c tiviteit ve rs chille nd e do e l s t ell ingen e en ged ee lte van de sc hooldag int en s i ef twee te h anteren en van i e de r ty p e le erling dus d e ta alonderwij s in ee n ap a rt e opva n ggro e p e e n and er uitvo eri ngsniv e au te v erl a ngen ont va ngen e n daarnaas t een ge d ee lt e van d e zo n oms chake ling in ma ni er v an l esgeven e n d ag onde rwij s in de reg uliere gro e p vol gen ve rd eling van onderwij s tijd vraagt ons in e n voor le erlinge n di e vanaf de lee rpli chti ge zie ns om goed e b egele iding v a n d e l eerkrac ht l e eftijd onde rwij s in het nede rlands h ebben bij he t invoeren ervan gevolgd opvang in de reguliere groep het programma is bedo e ld voor alle lee rjaren m et uitzond ering van de kleut erpe riode de bijzond er aan dit bronnenboek i s de mog e le e rkrac ht mo e t dus niet a ll een differentiere n lijkh eid nieuwkome rs op te v a ng en in de naar taalniv e au en school ervari ng maar ook reguli e re gro e p daarmee voorziet joker i n 1998 2 m oe r 77 1 truc welk getal zit onderaan doel ger i cht taa l aa n bo d het kunnen uitrekenen van het getal dat na een worp onderop de dobbelsteen staa t materiaal 2 d obb e l ste ne n he t grote schoolspel kopiee r b l ad en r ekenen b lz 19 1 en 192 organi satie k l assi k aa l verloop de truc meerdere malen uitvoeren de 2 dobbelstenen gooien en aan de leerlingen vragen hoeveel ogen je hebt gegooid desnoods samen de telling uitvoeren met elke dobbelsteen en met de 2 lesame n hen duidelijk maken dat jij ook weet hoeveel ogen aan de onderkant van de dobbelstenen zitten dat bereken je simpelweg door de formule x 7 aantal gegooide ogen m a w als bovenop 3 ogen liggen liggen er onderaan 4 zonder dat hierbij de truc verklaard word t de vraag stellen of iemand de truc ken t als een leerling bereid gevonden wordt de truc uit te voeren hem haar daartoe uitnodigen de truc verklaren door aan te wijzen dat de som van onder en bovenkant altijd 7 is opmerking hierna kan het grote schoolspel volgen om de leerlingen nog verder getalbegrip bij te brengen en het tellen te oefenen het spel is een soort ganzenbord dat in groepjes van vier kan worden gespeeld de anderstalige nieuwkomers bij hun mentoren plaatsen die de instructies kunnen lezen en uitleggen ook de opdrachten die bij bepaalde hokjes horen kunnen deze leerlingen voorlezen het spel eerst klassikaal uitleggen een andere verwerkingsopdracht is de leerlingen een driedimensionale dobbelsteen te laten knutsele n taalaanbod woorden raadsel oplossing formule som plaatsaanduidingen bovenkant onderkant zijkant getalle n handeling gooien weten tellen nemen kijken rekenen raden structuren vragen hoeveel ogen heb ik gegooid wie kan dat doen wie wil proberen x kan je wil je gedragssturing uitnodiging afb eelding i voo rb eeld van een ac ti vi teit uit joker ee n b e ho eft e d e pr a ktijk wij s t name lijk uit aute urs nie t alleen de s oc ial e integ ratie van d e d a t ni euwkomer s vaak direct in een r eguli e re kinde r e n ten g oede maar ook hun motiva ti e gro e p word e n geplaa tst d e h el e dag of in zij ne m e n midde ls joker imm ers regelma tig ie de r geval ee n ge deelte van de dag met all e ac tief d e el aa n kla ssikal e activite it en die zijn probl e me n v oor de b e trokken l ee rlinge n e n a ange pas t aan hun b ep erkte b e heersin g va n l eerkra c hten van dien h e t n e de rl and s op d e ze mani er hoopt me n jo k e r s p e elt in op d e z e praktijksituati e in d e ni euwkome rs zo sn el mo g elijk ee n vo l t eg en s tell ing tot bes taand e leermiddelen voor doend e b as is bij t e bre n ge n om ook ac ti ef e n de doel g ro ep di e m ees t al slechts gesc hikt zijn effec tief te kunn en d eel ne me n aan d e reguli e voor geb ru ik in sp ec iale ee rs t e opv a nggro e re ac tivit eit e n p e n en v aak alleen op h e t vak g ebi ed taal bovendien i s d e inhoud e n organi sa ti e van b etrekking h e bb en bov endie n komt de d ece n de a c tivit e it e n zo dat ook d e ande r e lee rlin trale opv a ng di e joker voorstaat volgens d e ge n er i e t s uit kunne n l e re n op he t gebi e d 78 moer 1998 2 van taal dan wel op andere kennis en nederlands e leerkrachten die veelal volgens vakgebieden de taken kunnen immers vol een meer stur e nde aanpak we rken gens de principes van h e t analytisch taal de leerkracht dient zijn le ss en go ed voor te onderwijs verwerkt worden op verschi ll ende bereiden er wordt veel geb ru ik gemaakt van niveaus concrete voorwerpen en hande li ngen om zo veel mogelijk betekenisvo ll e betrokkenheids taken in joke r verhogende situaties te cre eren de auteurs gebruiken daarom ook veel mate ri aal zo a ls de taken in joker zijn geri cht op het opbou een plattegrond een gebruiksaa nwijzing en wen van mondelinge t a alvaardigheid in het een stri p de motiverend e ac tiviteiten zullen nederlands er wordt w e l geregeld e e n sch rif zowel and e rstalige nieuwkomers al s reguliere te lijke neerslag gebod en maar deze is nie t leerlingen van versc hillende l eeftijde n aan es s entieel voor het uitvoeren van ee n taak spreken bijvoorbeeld het mak en en legg e n joker gaat erv an uit dat leerlingen die al dan van tangrammen en het kunne n verklare n va n ni e t zijn gealfab etiseerd in een ander e taal de werking van e en jojo om de ze vervolgens e e rst e en zekere mate van taalvaardigheid in t e maken h e t nederlands mo eten opbouwen voordat ze leren te c hnisch l ezen en schrijve n in concl usi e contexten die niet be te keni s en zinvol voor hen zijn m a nier e n en middelen om ni euw de aard e n h e t bred e scala van d e a c tiviteite n komers in hoger e gro epen na di e e ers te in joker maken het mogelijk om d e hele dag pe ri ode te leren l ez en e n schrijven worde n door bezig te zijn met het l eggen van de echter niet gege ven d e handleiding bes chrijft ess e nti e le basis van ta alvaardigheid die nodig we l twee fasen na de eerste pe ri ode van is om late r ook met suc c e s de r e guliere in s tap maar deze b eschrijving bep erkt zic h ac tiviteite n te kunnen uitvoer en sle chts tot e e n a a ntal aanwijzingen voor d e on s inzi ens kan de ze jok er tot su cces leiden l ee rkracht mits v eelvuldig en op de juis t e moment en d e auteurs vatte n h et m a te riaal echter ook ingez e t door ee n geo e fende s peler op als de vertaling van de analyti s che aanpak naar taalonderwijs aan anderstalige nieuw joke r i s sc hri ftelijk te bestellen bij het steun komers waardoor de ac tiviteiten een voor punt nt2 blijde inkomst s traat 7 300o leu be eldfunctie kunn e n ve rv ullen en als inspira ven belgie onder vermelding van voll e dige tiebron kunnen di e nen voor het uitwerken e n titel aantal ex emplaren leveri n gs e n factu aanpassen van bijvoorbe e ld de reguliere ac ti ratie adre s naam van d e in stell ing en of vit eiten jo ker is zee r ze ke r ge s chikt om dez e v erantwo o rd e lijke en handtek e ning voorbeeldfunctie te vervullen bij d e aanpak van reguliere lesstof maar ons inziens blijft scholing begeleiding en ondersteuning van de leerkrachten zeer w en s elijk het materiaal joke r bestaat uit ee n aantrekkelijk vormg ege ven handleiding voor de le erkracht en een s et kopieerbladen jamm er genoeg niet in kleur de handleiding is summier en impliciet van opzet er wordt veel aan de eigen invulling e n inzichten van de leerkracht overgelaten de auteurs van joker gaan ervan uit dat leerlingen door een ru im begrijpelijk en natuurlijk taalaanbod al doende taal leren deze vi s ie op taalonderwijs zal we ll i cht wennen zijn voor 1998 2 moer 79