Het wel en wee van de regio’s

johan eimer s von het wel en wee van de regio s in het eerste maartweekend van dit jaar organiseerde von groningen een meerdaagse regionale von conferentie ruim zestig deelnemers hielden zich enkele dagen bezig met thematisch taalonderwijs alles bij elkaar was het een zeer geslaagde activiteit hoe het met andere von activiteiten in de afgelopen jaren ging kan blijken uit het hier volgende overzicht al in de beleidsnota van 1971 stelde het toenmalige bestuur voor in de volgende jaren bewust te streven naar regionalisering een dergelijke uit spraak aangevuld met min of meer concrete voornemens komt terug in de nota s van 1973 en 1975 tijdens de najaarsledenvergader i ng van 1977 is het huidige bestuur met nadruk gevraagd door middel van een publicatie in moer aan de leden bekend te maken wat er tot nu toe van de regionalisering terecht is gekomen dit artikel wil een antwoord zijn op die vraag de gegevens ervoor zijn geleverd door betrokkenen bij regio activiteiten in groningen friesland nijmegen en zuidwest neder land van deze v i er kernen heeft tot nu toe groningen de langste adem ze begonnen daar in het najaar van 1974 en het hierboven genoemde congres bewijst dat er nog steeds leven in zit onmisbaar voor het slagen van zo n conferentie is een kleine groep harde werkers die zich verant woordelijk acht voor de planning en organisatie dat die kerngroep voor deze en andere regio activiteiten in groningen nog bestaat is ongetwij feld de kracht van deze regionale afdeling verderop zal blijken dat oo k 29 in de andere regio s veel afhing van de enthousiaste inzet van een kleine groep actieve leden activiteiten achterin moer hebben enkele jaren lang berichten gestaan van de regio s nijmegen en zuidwe st ned erland in nijmegen begon het na de lande lijke conferentie van 1973 waarschijnlijk door de conferentie ervarin gen geinspireerd dacht een kleine groep aan de organisatie van activitei ten voor von leden i n de eigen omgeving een jaar later volgden gro ningen en zuidwest nederland en sinds het voorjaar van 1976 bestaat ook von friesland overal is het begonnen met een aantal thema avonden bijvoorbeeld over dramatische werkvormen jeugdboeken vrij schrijven taalbeschou wing poezie op school de krant in de klas enzovoort in totaal zijn er vanaf 74 zeker vijftig van dit soort avonden geweest in de vier regio s het heeft weinig zin alle thema s te noemen het zijn de bekende topics uit het moedertaalonderwijs ook terug te vinden in titels van conferen tiestromen en moer artikelen behalve deze avonden zijn ook nog ervaringen opgedaan met een dags conferenties de zogenaamde moedertaaldagen met thematische werk groepen nijmegen en groningen met een taalmarktdag en met een von cafe zuidwest nederland als bezwaar tegen deelname aan de thema avonden is wel het consump tieve karakter daarvan genoemd de gebeurtenis was dan vaak te inci denteel om werke l ijk effect te hebben voor de eigen werksituatie als reactie daarop is er bij andere activiteiten naar gestreefd meer gebruik te maken van de creatieve inbreng van alle deelnemers bij de werkgroepen is dat gedeeltelijk wel gelukt zowel in groningen als in nijmegen be stond er bijvoorbeeld een groep die zich bezighield met projectonder wijs het uitwisselen van gedachten hierover en van gegevens over de eigen e rv aringen stimuleerden de deelnemers tot nieuwe pogingen in de onderwijspraktijk in beide regio s had toch ook deze activiteit weer te weinig levenskracht om in een tweede seizoen voortgezet te worden doelstellingen het bevorderen van onderling contact is voor de betrokkenen in de regio altijd een belangrijke doelstelling geweest de gedachte daarbij was dat het wellicht mogelijk was door uitwisseling van ideeen en erva ringen elkaar te helpen in de lespraktijk men is in het algemeen van me ning dat dit ook wel zo gewerkt heeft er zijn in elke streek in elk type onderwijs wel voorlopers en navolgers vaak is ook gebleken dat velen in het brede terrein van het moedertaalonderwijs hun eigen voorkeurge 30 biedje hebben naar aanle i ding van experimenten en ervaringen op dat gebied hebben ze wat door te geven aan anderen en ze profiteren in ruil daarvoor van wat die anderen hebben ontwikkeld bij de start van de von regio groningen is als tweede doelstelling ge noemd vanuit de regio invloed uitoefenen op het beleid van de von achteraf moet geconstateerd worden dat hier weinig van gerealiseerd kon worden misschien is het zelfs wel zo dat het meedoen met activi teiten in de eigen regio de aandacht voor het landelijke von beleid doet afnemen na de bevordering van het onderlinge contact is bijscholing in de meeste gevallen wel de belangrijkste doelstelling geweest bij alles wat georga niseerd werd heeft men steeds vooral aan praktijkgerichte activiteiten gedacht de voornemens bij de oprichting van von zwn zijn hiervan een duidelijk voorbeeld von zwn wil mensen inspireren kort zichtigheid snel optreden in klassesituaties bestrijden iedereen van elk onderwijsniveau laten profiteren van de von ideeen en stimuleren tot het leveren van bijdragen docenten van andere vakken helpen bij de noodzakelijke bezinning op het taalgebruik in hun lessituaties de deelnemers het gemiddelde aantal deelnemers aan thema avonden ligt in de buurt van tw i ntig het ligt over i gens voor de hand dat in alle regio s het be zoekersaantal nogal afhankelijk was van het thema dit geldt ook voor de vertegenwoordiging naar schooltype in nijmegen is voor bepaalde thema s wel gerichte propaganda gevoerd zo werd een avond over de in tegrat i e ko lo bezocht door tientallen kleuterleidsters opvallend is dat elke afdeling een vaste kern heeft van 5 tot 10 leden die vrijwel alle bijeenkomsten bezoeken gecombineerd met een sterke wisseling van de overigen geeft dat achteraf een merkwaardig beeld van de participatie een afdeling beschikt misschien wel over honderden adressen van deelnemers op bijeenkomsten zien we daarvan telkens weer andere gezichten maar daartussen zitten telkens die zes of acht ge trouwen het bij scholingskarakter van de activiteiten is er misschien de oorzaak van dat onder de wisselende deelnemers van thema avonden veel stu denten waren voor moedertaaldagen zoals die in nijmegen groningen en zuidwest nederland georganiseerd zijn kon gerekend worden op 40 tot 60 deel nemers in nijmegen werd de laatste keer na een doelgerichte propagan da het aantal van 40 overigens met moeite gehaald in de wat langer draaiende regio s is de interesse van deelnemers geleide lijk aan wat afgenomen mogelijk trad er bij de betrokkenen een zekere verzadiging op waardoor de behoefte aan contact en bijscholing is ver 31 minderd het gevolg was dat de werving van deelnemers steeds intensie ver ging worden hetgeen weer demotiverend werkte voor de organisato ren als je zo je best moet doen voor een redelijk bezoekersaantal is het moeilijk vol te houden dat de regionale activiteiten nog in een behoefte voorzien organisatie en financie n de administratie van een regionale afdeling begint met het verzorgen van een adressenbestand alle medewerking hiervoor werd steeds gege ven door anneke van canstein die de landelijke administratie verzorgt het is voor de herkenbaarheid naar buiten maar vooral ook binnen de regio van belang gebleken als er een centraal regionaal contactadres is de groep van organisatoren noemt zich bestuur tje werkgroep kern groep of nog weer anders en bestaat meestal uit ca 5 mensen die veel tijd en energie willen steken in het op poten zetten en houden van een eigen von regio financiele moeilijkheden hebben zich in de regio s nauwelijks voorge daan er werd van de deelnemers een jaarlijkse bijdrage gevraagd van 5 tot 10 gulden vooral voor de administratiekosten daarbij kwam dan nog een subsidie van de landelijke von soms verleend als startsubsidie soms als bijdrage voor bepaalde activiteiten op de von begroting zijn deze uitgaven terug te vinden als veldactiviteiten voor 1977 was da t f 5 000 relatie met de vo n de genoemde financiele relatie is de belangrijkste als het gaat over de verhouding tot de von in het algemeen hierboven is al gesuggereerd dat er in de regionale afdeling betrekkelijk weinig aandacht is voor het beleid van de landelijke vereniging kenmer kend is bijvoorbeeld dat met name in nijmegen de bijeenkomsten door veel niet von leden werden bezocht in het laatste jaar zelfs voor het overgrote deel dit gegeven heeft daar dan ook geresulteerd in propa ganda voor de von aanvankelijk nam men vooral bij von zwn de algemene von ideeen wel als uitgangspunt voor het regionale werk achteraf stelt men nu ook daar vast dat de regio activiteiten weinig mogelijkheden bieden voor het uitdragen van een von ideologie relatie met de vereniging bleek ook als het bestuur van tijd tot tijd een beroep deed op medewerking van regionale kaderleden kaderdagen commentaar op stukken en dergelijke 32 heeft de regionalisering nog toekomst de meesten die ervaring hebben met het werk in de regio s geloven niet zo erg in een regionaliseringsbeleid dat van het bestuur uit gestimuleerd wordt al gauw dreigt het gevaar dat min of meer krampachtige dingen georganiseerd of in stand gehouden worden waaraan bij de leden hele maal niet zo n behoefte is gebleken is hoe zeer het regionale werk afhankelijk is van de inzet van een hechte werkgroep die met een goede werkverdeling de zaken aan pakt de ervaringen in de vier besproken regio s hebben geleerd dat er dan veel mogelijk is je moet wel met weinig tevreden willen zijn en ver flauwing van de belangstelling als een voorspelbaar gegeven inschatten wie zich zo opstelt hoeft het stoppen met activiteiten na twee of drie jaar niet aan te duiden met termen als doodbloeden fiasco of mislukking als een moment van verzadiging is bereikt wil dat nog niet zeggen dat er nooit meer ruimte zal zijn voor nieuwe impulsen de regionalisering zal in de von altijd toekomst hebben zolang de mogelijkheid niet uitgesloten wordt dat leden in nijmegen delft amersfoort roermond middelburg haarlem amsterdam enzovoort voor een of meer seizoenen in hun eigen omgeving von activiteiten op touw zetten dergelijke initiatieven zullen door de vereniging altijd fi nancieel en organisatorisch gesteund moeten worden ze passen immers binnen hetgeen in de beleidsnota 78 79 staat over veldactiviteiten par 4 1 voor wat in die paragraaf verder aan plannen staat zal overleg gewenst zijn met de leden die in de afgelopen jaren ervaringen opdeden in het re gionale werk 33