Hoeveel dienst bewijst de SLO?

koos hennepho f dienstvehening hoeveel dienst bewijst de slo de stichting leerplan ontwikkeling te enschede bestaat al weer enkele jaren de slo wil een dienst voor het onderwijs zijn maar lukt dat wel koos hennephof behandelt in dit artikel hoe de slo het onderwijs nu ten dienste is met andere woorden waar komen de projecten vandaan via welke mechanismen worden projecten af of goedgekeurd hoe besteedt de sl 0 haar gelden in de conclusies signaleert hij een vijftal gevaren voor de slo en dus voor het onderwijs dat zij ten dienste wil zijn er bestaat in nederland een overdreven vrees voor aantasting van de zelfstandige positie van de school merkte onderwijsminister van kemenade op toen hij in mei 1977 de huisvesting van de slo in enschede officieel opende als om deze opmerking te logenstraffen liggen op t ogenblik 176 aan vragen voor steun bij het ontwikkelen van leerplannen schoolwerk plannen of onderdelen daarvan bij het bureau van de slo een basis school uit sassenheim bijvoorbeeld vraagt om assistentie voor een leer plan wereldorientatie basisonderwijs de vereniging omo te tilburg voor de ontwikkeling van een leergang scheikunde het sinologisch instituut van de ru te leiden voor een onderwijsleerplan chinees kan tonees de gemeente haarlemmermeer voor een leerplan voor 19 open bare lagere scholen het twickelcollege te hengelo voor een schoolwerk 4 slo de slo werd in 1975 opgericht zij stelt zich ten doel de helpende hand te bie den bij het opstellen van nieuwe leerplannen of schoolwerkplannen in het hele onderwijs behalve het wetenschappelijk onderwijs de stichting reageert op aanvragen vanuit het onderwijs of van de ministers van onderwijs en landbouw de slo beschikt over een bureau in enschede waar ruim 130 mensen werken het bureau omvat o a zeven vakgebonden afdelingen waarvan die voor moedertaalonderwijs er een is met tien medewerkers zie ook moer 1977 5 blz 30 36 plan moedertaalonderwijs de afdeling biologie van de vu voor een leer plan m i lieukunde vwo havo projectaanvragen lang niet alle aanvragen om hulp bereiken de bestuursraad die uitein delijk beslist wat wel en wat niet door het bureau ter hand wordt geno men overleg tussen aanvrager en medewerkers van het bureau leidt er soms al in een vroeg stadium toe dat een aanvraag wordt doorverwezen of ingetrokken een aanvraag die de bestuursraad haalt is meestal als volgt voorbereid een of meer medewerkers van het bureau hebben een preadvies opgesteld een lid van het college van bestuur is dagelijks bestuur van de bestuursraad heeft een advies voorbereid een ander lid van de bestuursraad heeft eveneens een advies voorbereid als het goed is heeft ook de betrokken aclo een advies gegeven lang niet alle aanvragen die sinds 1977 in de bestuursraad aan de orde komen worden gehonoreerd de stichting mol in amsterdam bijvoor beeld kreeg niet voldoende steun voor haar project specifieke dramati sche werkvormen in het lbo weliswaar geeft de bestuursraad prioriteit aan activiteiten binnen het onderwijs aan 12 tot 16 jarigen zeker als die de kreatieve expressieve sociale en sensomotorische ontwikkeling van leerlingen bevorderen de meerderheid van de bestuursraad vond echter dat het project zo open was geformuleerd dat er te weinig zicht was op een eindprodukt dat ook bruikbaar zou zijn voor andere scholen dan die waarin het ontwikkeld werd bekijkt men de behandeling van de projectaanvragen in de bestuursraad dan lijkt het erop dat de leden veel belang eraan hechten of een project resultaten oplevert die in zoveel mogelijk andere scholen en school typen bruikbaar zijn kleine specifieke projecten lijken daardoor weinig kans te krijgen prioriteiten ten aanzien van de schooltypen heeft de bestuursraad de volgende prio 5 riteiten geformuleerd het kleuter en lager onderwijs de opleidingen daarvoor het onderwijs aan 12 tot 16 jarigen de opleidingen daarvoor het onderwijs aan leerlingen in achterstandssituatie aan wat voor soort projecten binnen deze schooltypen de voorkeur moet worden gegeven is nog niet vastgesteld een lid van de bestuurs raad stelde voor uit te gaan van de knelpunten voor leerlingen deze suggestie werd niet overgenomen door de rest van de raad het grootste deel van de bestuursraad bestaat uit vertegenwoordigers van het onderwijs door de minister benoemd op bindende voordracht van de 0000 steeds voor drie jaar de meeste van deze vertegenwoor digers zijn niet meer werkzaam in de onderwijstypen die prioriteit hebben elk van de vier onderwijskoepels uit het 0000 zorgt ervoor dat bij zijn vertegenwoordigers tenminste een deskundige is uit de onderwijsweten schappen dat zijn dr m j c mommers ned kath schoolraad prof dr f k kieviet ned prot chr schoolraad prof dr l van gelder cboo en drs l erades stichting alg bonden van scholen geen van deze vertegenwoordigers kan bij zijn beslissingen terugvallen op een door zijn koepel geformuleerd beleid terzake van leerplanontwikkeling in de praktijk blijken de onderwijskundigen een vrij grote rol te spelen bij de besluitvorming over de aanvragen dat blijkt bijvoorbeeld uit de behandeling van projectaanvraag 3208 uitgaande van het psychologisch laboratorium van de rijksuniversiteit van utrecht dit project beoogt een wetenschappelijk gefundeerde leergang begrijpend lezen voor het basisonderwijs te ontwikkelen het werd al enige jaren gefinancieerd door de svo de cmm had afwijzend geadviseerd zij vond dat het project teveel mikte op theorievorming te weinig op leerplanontwikke ling vanuit concrete onderwijssituaties het college van bestuur van de slo ziet de aanvraag evenmin zitten geadviseerd door dr h g van den doel die overigens op de vergadering waarin over deze aanvraag wordt beslist afwezig is in de bestuursraad pleiten dr mommers instituu t bestuursraad de beslissingen over wat de slo gaat doen worden genomen door de bestuurs raad die bestaat uit een onafhankelijke voorzitter a m p knoers hoogleraar voor de leraarsoplei ding te nijmegen 7 vertegenwoordigers van de adviescommissies voor leerplanontwikkeling 20 vertegenwoordigers uit het onderwijs voorgedragen door de ccod en aange wezen door de zgn koepels dat zijn er vier namelijk de nederlandse katholieke schoolraad de nederlandse prot chr schoolraad de stichting van algemene bonden van scholen en het contactcentrum bevordering openbaar onderwijs 2 vertegenwoordigers van de ministers van onderwijs en landbouw 4 onderwijsinspecteurs als waarnemers 6 adviescommissies de bestuursraad dient geadviseerd te worden door ca 20 adviescommissies voor de leerplanontwikkeling aclo s deze commissies zijn de opvolgers van de commissies voor modernisering van het leerplan zoals de cmm er een was voor moedertaalonderwijs zij adviseren de bestuursraad of de minister gevraagd en ongevraagd over leerplanontwikkelingszaken over werkprogramma en jaarverslag van de slo en over benoemingen van medewerkers van het bureau van de slo de aclo s zijn samengesteld uit onafhankelijke deskundigen en vertegenwoordi gers van vakorganisaties en docenten en beroepsverenigingen dit jaar functioneren de cml s niet meer en de aclo s nog niet de instelling ervan wordt opgehouden door het nederlands genootschap van leraren en de nederlandse federatie van onderwijsorganisaties nfo die het niet eens zijn met de door de minister voorgestelde faciliteitenregeling voor de vertegenwoordigers uit de verenigingen het gevolg hiervan is dat de bestuursraad beslissingen neemt over projectaanvragen waarover geen advies is van de betrokken aclo voor onderwijskunde nijmegen en prof dr kieviet pedagogisch insti tuut van de ru leiden ervoor het project te accepteren zij zien wetenschappelijk onderzoek zoals het project beoogt als voorwaarde lijk voor de ontwikkeling van leerplannen de besteding van leerplan gelden voor dit soort onderzoeksprojecten achten zij verantwoord zeker daar er voor een leerplan bruikbare data uitkomen bovendien achten ze het onjuist als aan dit reeds enkele jaren lopende project een ontijdig einde zou komen met acht stemmen voor zes tegen en een onthouding wordt het project geaccepteerd deze beslissing legt een claim van 235 000 gulden per jaar op de begroting van de slo voor een project waar niemand uit het onderwijs om heeft gevraagd en op welks voortgang niemand uit het onderwijs voorlopig meer enige greep heeft financien de toelichting op de begroting van 0 w voor 1979 vermeldt op blz 166 in het kader van de beperking der budgettaire mogelijkheden is het niet mogelijk om het subsidie van de stichting nu te verhogen een en ander betekent dat uitbreiding van het apparaat van de stichting als mede van het aantal projecten dat in behandeling is in 1979 niet moge lijk zal zijn een en ander betekent ook dat er tot omstreeks 1980 81 nauwelijks ruimte komt voor alternatieven die het de mensen in de praktijk moge lijk maken beter dan tot nu toe vorm en inhoud te geven aan de onderwijsleersituaties citaat uit de ministeriele slo nota van 1974 de concept begroting voor 1978 is door de bestuursraad van 22 naar 17 miljoen teruggebracht toen bleek dat 0 w de middelen van de slo niet wilde verruimen het voor projecten bestemde bedrag werd met 7 projecten de slo begroting voor 1977 bedraagt ruim zeventien miljoen gulden ongeveer 75 procent daarvan gaat op aan salarissen voor de ruim 130 medewerkers voor projectaanvragen is krap drie miljoen gulden beschikbaar die worden als volgt besteed aan 11 projecten in het basisonderwijs ongeveer 30 procent van het totaal be schikbare bedrag aan 5 projecten in het lbo ongeveer 22 procent aan 2 projecten in het mavo ongeveer 12 procen t aan 7 projecten in het havo vwo ongeveer 35 procent van het beschikbare bedrag dit kan ook als volgt worden gegroepeerd 62 procent van het beschikbare bedrag gaat naar projecten die uit de erfenis van de cml s komen 30 procent van het beschikbare bedrag gaat naar projecten die geinitieerd zijn vanuit het wetenschappelijk onderwijs vaak zijn dit erfenissen van de svo 8 procent van het beschikbare bedrag gaat naar projecten die vanuit het onder wijsveld zijn aangevraagd een derde groepering ditmaal in cijfers niet vakgebonden projecten 428 000 gulden vakgebonden projecten mneriertaalnnclerwiis 742 000 fries 109 000 spaans 284 000 russisch 200 000 aardrijkskunde geschiedenis 100 000 oudheidkunde 40 000 bio nat scheikunde 605 000 katechese onderwijs 295 000 mime drama lich opv 132 000 elektrotechniek 40 000 gezondheidskunde 67 000 zeven ton gekort tot krap drie miljoen gulden een zeventigtal scholen instituten en organisaties heeft dan ook deze zomer een briefje ontvan gen waarin werd medegedeeld dat hun aanvraag voorlopig niet kon worden behandeld geen steun derhalve voor de stichting montessori centrum voor een raamleerplan voor de cml moderne vreemde talen voor een afstemming van de leerplannen bij avo en lbo voor de schooladviesdienst in oude pekela voor een werkplan musische vor ming voor de rsg in wageningen voor ondersteuning van het project onderwijs voor de ivo vereniging in utrecht voor de ontwikkeling van een schoolwerkplan voor het individueel voortgezet onderwijs zij en nog vele anderen kunnen wachten tot er wat ruimte op de begroting ontstaat deze ruimte kan ontstaan als de talrijke activiteiten uit de erfenissen van de cml s worden afgerond de cmm bijvoorbeeld heeft voor ruim driekwart miljoen projecten ingebracht in de slo fries gericht schrijven taalbeschouwingsonderwijs literatuuronder 8 wijs schooltaal milieutaal nog afgezien van een claim op 44 procent van de mankracht van de afdeling moedertaalonderwijs voor deze pro jecten een groot deel van de beschikbare gelden en mankracht van het bureau is gestoken in de vernieuwingsprojecten met betrekking tot het leerplan basisschool leerplan middenschool en leerplan mhno mspo de slo conclu sie s alle gegevens die hierboven vermeld zijn heb ik kunnen putten uit de stukken van de bestuursraad en het bureau van de slo uit enkele be zoeken aan vergaderingen van de raad en uit telefoongesprekken met enkele leden van de raad de slo haar leden en het bestuur maken op loffelijke wijze ernst met de openbaarheid wie dat niet wil hoeft niets te missen van de leerplanontwikkeling in ons land ik heb de indruk dat op dit moment de mogelijkheden van de slo ern stig beperkt worden door de geringe financiele armslag en door de e rfe nissen van de cml s lang niet iedereen in de bestuursraad is daar even gelukkig mee op grond van de gegevens die ik in dit artikel vermeld heb ben ik ge neigd een aantal seinen op onveilig te zetten 1 de verdeling van de begrotingsgelden over de verschillende instanties in de verzorgingsstructuur uit zijn keuzes zal moeten blijken hoe hoog de minister van onderwijs leerplanontwikkeling in zijn vaandel schrijft 2 wat gaat de bestuursraad d o en met de ruimte die vrij komt als lopen de projecten worden voltooid de verdeling van de beschikbare gelden over vakken en onderwijssoorten is op dit moment zeer onevenwichtig de raad zal een verdere discussie over prioriteiten niet uit de weg kun nen gaan deze prioriteiten moeten worden geent op de behoeften van het onderwijsveld en in nauw overleg daarmee worden vastgesteld belangen en problemen van leerlingen moeten daarbij een veel explicie de leden van de bestuursraad zijn blijkbaar een druk bezet volkje in ongeveer 20 procent van de vergaderingen van de raad waren onvoldoende leden aanwezig om besluiten te kunnen nemen absolute toppers op de absentielijst waren de waarnemers van de inspectie mevrouw mulder en de heer segaar zij hebben de eerste 33 vergaderingen van de bestuursraad nauwelijks bijgewoond ze zijn inmiddels opgevolgd door anderen andere opmerkelijke afwezigheidsscores van 33 opeenvolgende vergaderingen de heer mastfik vertegenwoordiger van het contactcentrum bevordering open baar onderwijs 25 keer de heer gunneman vertegenwoordiger van de npcs 16 keer de heer erdtsieck vertegenwoordiger van het cboo 15 keer de heer struik vertegenwoordiger van de ned kath schoolraad 13 keer 9 ter rol spelen 3 zet de tendens tot grote veelomvattende projecten door mijns inziens moet er veel ruimte komen voor kleine projecten waarin ook opvattingen van minderheidsgroepen over leerplanontwikkeling en onderwijs een kans krijgen 4 veel meer dan tot nu toe het geval is moeten de projecten mee vorm krijgen in scholen de organisatie van het bureau moet er mijns inziens op gericht zijn zeker 30 procent van het personeelsbudget te kunnen be steden aan taakuren voor de medewerking van onderwijsgevenden aan leerplanprojecten 5 de onderwijsorganisaties die in de bestuursraad het onderwijsveld heten te vertegenwoordigen zullen dat aanmerkelijk serieuzer moeten doen meer informatie naar hun achterban en een veel groter rol voor die achterban bij het doen van keuzes inzake leerplanbehoeften en prioriteiten blijven deze seinen op onveilig staan dan is er grote kans dat in ensche de de aansluiting op het onderwijs gemist wordt 10