Identificatie? Niks mee te maken!

ders tot een themakeuze komt het laatste gen het werken met kaders lijkt een goede ma hoofdstuk geeft een opsomming van twintig ka nier om ervaringen en vragen van leerlingen bo ders die in de praktijk zijn getoetst en daar hun ven tafel te krijgen bovendien biedt het de mo bruikbaarheid hebben bewezen in een bijlage be gelijkheid om een redelijk evenwicht te vinden schrijven de auteurs hoe huns inziens anti fascisti tussen de inbreng van de leerlingen en die van de sche vorming in het onderwijs gestalte kan krij leerkracht gerard heijne n identificatie niks mee te maken in de kinderkrant van vrij nederland vertelde een vierde opvoedingsmilie u een kind een tijd geleden dat het de roman wolf van g k van t reve in een kinderboekenwinkel een algemene stelregel die toch al weer een beet had aangetroffen midden tussen de jeugdlitera je te vaak gehoord wordt wanneer het over tuur in daaraan verbond het kind meteen de jeugdliteratuur gaat is dat er in kinderverhalen vraag waarom er niet meer volwassenen boeken sprake moet zijn van aansluiting bij de ervarings te vinden zijn in deze speciaalzaken want ook wereld van het kind er moet ingehaakt worden hiervoor hebben kinderen immers belangstelling op de belangstelling die het kind al heeft en hun rond dezelfde tijd las ik ook ergens ik ben ver literatuur moet identificatie mogelijk maken dit geten waar hoe een kind haar of zijn hart is een van de verschillen tussen jeugdliteratuur en luchtte over het feit dat er nog zoveel boekhan volwassen literatuur afgezien van de vraag of er dels zijn die niet of nauwelijks kinderboeken op al sprake kan zijn van de ervaringen van het kind hun planken hebben staan zijn dit signalen voor alsof het weer over een eenheidsworst gaat is het feit dat kinderen er schoon genoeg van krij het ook een twistpunt of een boek wel of geen gen om maar steeds betutteld en in een aparte invloed heeft op een kind aan de ene kant hoek gedreven te worden is de democratisering wordt gesteld dat het boek nauwelijks of geen in de brede bereikbaarheid van het leesvoer dan al vloed heeft anderzijds ziet men in het jeugdboek leen doorgedrongen tot de supermarkten die rijp een opvoeder van blijvende aard de meningen en groen door elkaar aanbieden al is dat dan over deze vragen lopen uiteen en voorlopig hoe voorlopig voornamelijk pulp of is er meer aan ven we er geen concreet antwoord op te verwach de hand ten er zijn een tijd rond 1750 en een filosoof jean in haar in 1981 verschenen onderzoek het kin jacques rousseau geweest waar dat anders lag derboek als opvoeder gaat mevrouw basberg uit kinderen werden beschouwd als miniformaat vol gebreid in op dit aspect van de jeugdliteratuur wassenen dat hield onder meer in dat zij volledi het boek heeft als ondertitel twee eeuwen pe ger mochten deelnemen aan de wereld van de vol dagogische normen en waarden in het historische wassenen zij werden gekleed als volwassenen en kinderboek in nederland al in 1975 had me waren dagelijks getuige van alles wat volwassenen vrouw basberg de pedagogische goegemeente ver zoal bezighield in elk geval was er in die tijd rast met grootbrengen door kleinhouden als his voor kinderen geen eigen literatuur sindsdien torisch verschijnsel heeft de visie op het kind een stormachtige ge het kinderboek als opvoeder beperkt zich tot het schiedenis doorgemaakt waarbij steeds meer de historische kinderboek en daarmee is een belang nadruk kwam te liggen op het eigene soms lijkt rijke afbakening gemaakt immers juist van het het er waarachtig opdat de kloof tussen volwas historische jeugdboek kun je zeggen dat het in ie senen en kinderen alleen maar groter en dieper is der geval niet met de leefwereld van het kind sa geworden er is een kinderwereld ontstaan die menvalt het historische kinderboek appelleert volslagen geisoleerd lijkt van de volwassen we meer dan andere genres aan de fantasie het voor reld en er is jeugdliteratuur die weinig meer ge stellingsvermogen en de eigen creativiteit van kin meen heeft met volwassen literatuur deren mevrouw basberg gelooft zonder daar overigens harde bewijzen voor te kunnen leveren 43 dat het kinderboek wel degelijk invloed heeft identificatiemogelijkheden werkt remmend en volgens haar zou de discussie hierover zich veel bevestigend voor wat betreft kennis van inzicht beter kunnen verplaatsen van een welles nietes in de maatschappij en het dagelijkse gebeuren naar een meer minder zij rekent het kinderboek de taalschat de levensverwachtingen en de fanta tot het vierde opvoedingsmilieu naast gezin sie het min of meer gestandaardiseerde patroon school en de zogenaamde peergroup de eis om wordt impliciet of expliciet aan de volgende ge aan te sluiten bij de ervaringen van het kind is neratie overgedragen de behoeften van kinderen een eis die voornamelijk afkomstig is uit de pro worden zo snel mogelijk gekanaliseerd in de rich gressieve hoek en die kan ontaarden in het over ting van het bestaande zelfs al worden bestaande accentueren van de cognitieve ontwikkeling van normen en waarden op hun kop gezet en daar kinderen het belang van een mogelijkheid tot mee gerelativeerd dan nog blijft het de vraag of identificeren is vanaf het ontstaan van de jeugd zoiets niet eerder bevestigend dan uitnodigend literatuur voortdurend onderstreept er zijn drie werkt juist jeugdliteratuur zou kinderen de vertelvormen waarmee hieraan gestalte werd ge ruimte moeten geven om in alle vrijheid in dit geven geval beperkt tot in samenspraak met het boek in de negentiende eeuw en een groot deel van zichzelf te ontwerpen en te zoeken een voor de twintigste eeuw werden kinderen via hun beeld de gvr van roald dahl jammer is het literatuur geconfronteerd met model hoofd dat de tweedst belangrijke figuur uit dit boek een personen zij konden gelden als voorbeelden reus is want zo n type kennen we al sinds eeu voor hun toekomstdromen wen schitterend blijft het echter dat de reus via het boek in dialoogvorm waarin volwasse kenmerken heeft die we nooit eerder bij reuzen nen de hoofdpersonen waren konden kinde hebben gezien en dat hij bovendien een taaltje ren de beroemdheden zogenaamd zelf ont hanteert dat ons algemene nederlands volslagen dekken op een wijze die ook vragen twijfels op hun hoofd zet de schrijver ontwerpt hier en bezwaren toeliet mee voor zichzelf een mogelijkheid om verschil een gewoon kind uit de omgeving van een be lende betekenislagen door elkaar te schuiven en roemd persoon was hoofdfiguur in een jeugd daarmee de taal te verrijken zulke on personen boek en maakte op deze manier een belangrijk zijn een verademing tussen de al dan niet stoute historisch proces of mens mee kindertjes die ontdeugend maar wel lief de he deze vertelvormen moesten identificatie verge dendaagse jeugdliteratuur bevolken makkelijken en dat gebeurde blijkbaar onder het maar terug naar mevrouw basberg haar mening motto waar jij niet bent is het geluk mevrouw is dat jeugdboeken grensverleggend moeten zijn dasberg stelt daartegenover vreemde verhalen bij elk kind bestaat er een zekere belustheid op die volgens volwassenen zich niet in een kinderle avontuur energie om nieuwe dingen te ontdek ven kunnen afspelen doen dat volgens kinderen ken gewone verhalen verhalen die ongeveer wel degelijk en daarom is er aan identificatie geen hetzelfde verlopen als het leven van de kinderen gebrek en verder de vreemde verhalen hebben zijn beslist geen voorwaarde om identificatie mo er echter naast deze mogelijkheid tot identificatie gelijk te maken kinderen willen wel degelijk fan nog een dimensie bij de grensverlegging die tege taseren over andere landen volkeren en tijden moet komt aan wat ellison en williams escapisme maar ook bijvoorbeeld over wetenschap dieren noemden en wat gewoon neerkomt op kinderlij en plantenwereld seksen andere sociale klassen ke nieuwsgierigheid weetgierigheid en bovenal godsdiensten en zeden natuurlijk komen deze avontuu rbelustheid onderwerpen ter sprake in allerlei leerboeken er wordt maar al te vaak een ondergeschikte rol maar ze worden dan op een uiterst cognitieve wij toebedeeld aan deze avontuurbelustheid en fanta ze aangekleed of erger nog de tranen springen je sie die kinderen hebben aansluiting bij de leef in de ogen zodra er bijvoorbeeld een derde we wereld van het kind werkt volgens mevrouw das reldland ter sprake komt lees het jeugdboek van berg bestendigend ontwikkelingen die er op nersys felipe ik heet roman ele en ik woon op maatschappelijk gebied plaatsvinden krijgen de cuba 1982 er maar eens op na behalve al dat voorkeur boven het overstijgen van het bekende medelijden wat deze verhalen oplevert is er of om het nog anders te zeggen een te grote meestal ook nog sprake van een zeer europacen plaats reserveren binnen de jeugdliteratuur voor trische benadering een benadering waarbij euro 44 pa en de europese ziens en denkwijzen als al vormen naar onze ideeen en gedachten zonder leenzaligmakend wordt beschouwd een zakelij daar vraagtekens bij te zetten de wijze waarop ker informatieve benadering zou zeker bij leer de fantasie en ervaringen van kinderen tijdens het boeken verre de voorkeur verdienen de andere doorlopen van de basisschool wordt doodgedrukt benadering kan het kind zelf wel ontwerpen en gestroomlijnd naar de maatschappelijke be wanneer het goed materiaal bijvoorbeeld jeugd hoeften ook al schuilen daarin de beste bedoe boeken onder ogen krijgt lingen mag men best onverantwoordelijk noe mevrouw basberg maakt in haar onderzoek ver men waarmee leeskring en voorlezen natuurlijk schil tussen leefwereld en belevingswereld onder niet naar het boekenverdomhoekje verwezen zijn leefwereld verstaat zij de dagelijkse omgeving van zeker betekent dit niet dat er voortaan weer vro het kind zij vindt het niet nodig dat de situatie lijk in een stil hoekje ge woutertje pieterset kan die er in kinderboeken geschetst wordt identiek worden de school is geen zolder want op een is aan de situatie van het kind in haar zijn dage zolder vind je zelden of nooit twintig of meer lijkse omgeving zij stelt het als volgt het aan kinderen een school kan deze werkvorm hante passen van het kinderboek aan het milieu en de ren maar zou er best wat omzichtiger mee kun taal van het arbeiderskind is een reactionaire nen omspringen kinderen hoeven niet doorge daad die uiteindelijk de klassenmaatschappij in zaagd te worden over onderwerpen die hun na stand zal houden ik wil daaraan toevoegen dat aan het hart liggen en vooral over henzelf gaan dat niet alleen geldt voor het arbeiderskind maar voor alle kinderen kinderen zijn vooral geinte mevrouw basberg onderwerpt in dit onderzoek resseerd in wat ze niet zijn wat verder reikt dan met de hulp van een aantal studenten 1800 kin hun dagelijkse doen ik denk in dit verband voor derboeken aan een uitvoerige inhoudelijke ana al aan haar stijlvolle uitspraak medelijden is de lyse van zichtbare en onzichtbare waarden en verschrikkelijkste vorm van minachting normen die er in de loop van twee eeuwen ge bruikt zijn de keuze van die periode is niet wille de verborgen uitkijkpost keurig de eerste auteur in nederland die uit drukkelijk alleen voor kinderen schreef was hie het jeugdboek heeft een wereldorienterende ronymus van alphen van zijn hand is echter functie in navolging van langeveld omschrijft niets bekend dat is onder te brengen in het genre mevrouw basberg dit als de verborgen uitkijk historisch jeugdboek de eerste publikatie die post net als bij volwassenen kan bij kinderen hiervoor wel in aanmerking kwam en het jaartal een boek een bepaald prive domein raken een waarin van alphen zijn werk presenteerde het terrein waarop men niet graag anderen toelaat dichtst benaderde was van de hand van een ano dit gebied noemt mevrouw basberg de belevings nieme schrijver de engelsche tieranny in vier wereld bezig zijn met een boek in de belevings samenspraken met fraaye kunstplaaten 1781 wereld heeft totaal niets van doen met tijd leef het is een boek vol oorlogsgeweld in de vroeger tijd of plaats zo zullen geen twee lezers een boek nogal geliefkoosde vorm van de dialoog hier tus hetzelfde lezen maar kan iedereen wel op een sen vader en zoon dit boek werd het startpunt creatieve wijze die bij de lezer past een boek her van het onderzoek het finishte op het tijdstip scheppen deze communicerende wijze van om waarop het onderzoek begon 1976 waarom me gaan met een boek die een wereld doet ontstaan vrouw basberg zich beperkt tot het historische van de zelfontworpen illusie geeft in feite aan jeugdboek geeft zij uitvoerig aan een belangrijke het kind rust een uitwijkplaats het is een func overweging is dat historische kinderboeken niet tie van jeugdliteratuur die diametraal staat tegen onderhevig zijn aan de grillen van de tijd de mo over de praktijk van veel scholen van kinderen de heeft er weinig vat op verhalen over histori wordt hier vaak een lees creativiteit gevraagd sche onderwerpen worden te allen tijde gelezen die dikwijls uitloopt op naspelen of nabespreken en geschreven daar komt bij dat het historisch van fragmenten uit een boek deze werkwijze is jeugdboek een wat rijpere lezer vereist zeg vanaf een regelrechte inbreuk op het privegebied van de vierde klas een merkwaardig argument ove kinderen iets wat geen enkele volwassene toe rigens wanneer men het betoog hierboven heeft zou laten bij kinderen lijkt zoiets echter wel toe gelezen mevrouw basberg doelt hier dan toch gestaan immers wij als leerkrachten zullen ze weer op ontwikkelingspsychologische cognitie 45 ve voorwaarden die er aanwezig dienen te zijn om dat dit boek verkommert tussen de stapel nog te tot enig begrip van de leesstof te komen een verwerken bladzijden jammer eigenlijk want laatste argument is dat historische vertellingen ook voor degenen die thematisch met jeugdlite vaak echte levensproblemen raken en een goed ratuur werken biedt dit onderzoek een schat beeld geven van de pedagogische normen en eiland aan informatie statistische gegevens pri waarden die in een bepaalde periode opgeld maire en secundaire literatuur de studie is geen doen de rode draad die door het onderzoek lees of leerboek maar kan wel uitstekende hand loopt is vooral de verandering in de pedagogische en spandiensten verrichten voor allerlei gebrui visie op het kinderboek die zich sinds 1781 heeft kers van jeugdliteratuur voltrokken het hoe en het wat van dit onderzoek komt even n oot eens ruimschoots aan bod het gehele tweede twee of drie regels dank voor de kritische kanttekenin deel ruim 300 pagina s geeft een nauwgezette gen en de suggesties van th etterra noord scharwou beschrijving van een onderzoekstechniek waarin de stap voor stap wordt verantwoord het doorploeteren van een onderzoeksverslag is lea basberg het kinderboek als opvoeder twee meestal niet bijster boeiend en vreselijk tijdro eeuwen pedagogische normen en waarden in het vend zeker wanneer iemand zo gedetailleerd te historische kinderboek in nederland assen van werk gaat als mevrouw basberg het risico is du s gorcum 198 1 kor krachhg thode van kooreman en waarmee hij zelf goede resultaten behaalde in de vijfde klas we blijven nog even bij de basisschool en de eer ste jaren van het secundair onderwijs op die ni neaus wordt spijtig genoeg nog te veel klassieke grammatica onderwezen omdat men huiverig staat tegenover het alternatief taalbeschouwing dat die houding ongegrond is tracht mark ste vens aan te tonen door de grammaticale koeien woord en zinsleer bij de taalbeschouwelijke ho rens te vatten leerlingen van 12 14 jaar vertellen met plezier leesvoer maar brengen er vaak niets van terecht als ze een verhaal moeten schrijven waarschijnlijk hebben veel leerkrachten dat al kunnen constateren paul tack is een van hen maar hij probeerde er ook wat aan te verhelpen door de abdes methode te hanteren het rijtje wordt afgesloten met een kijk van vonk frans daems en jef pepermans op het nog maar t ijd sc hrift van von b el gi e pas tot ontwikkeling gekomen luisteronderwijs zij suggereren een paar praktische luisteroefenin tussen twee themanummers in 1983 2 drama gen met hun doelen en beperkingen tische werkvormen en 1983 4 schooltaal thuis taal weer een vonk voor elk wat wils wat alvast th e man umm er schoolt a a l thu ista a l aan de behoeften van veel vlaamse lezers tege moetkomt is een artikel rond spelonderwijs op vonk 1983 4 is een themanummer rond de de spellingdag van maart jl waren 250 deelne schooltaal thuistaalproblematiek in een inlei mers in dit nummer stelt luc zajac een werk dend theoretisch artikel van frans daems wordt wijze voor die gebaseerd is op de letterstadme vooral de vlaamse situatie belicht die wordt ver 46