Documenten
kees sluis arbeids ik ben niet op school om te schrijven ervaringsleien maar om te leren drukke werkzaamheden weerhielden sjon ruiter ervan om zelf een artikel te schrij ven over zijn activiteiten op een lts in amsterdam deze leken echter zo interessant dat de redactie hem zelf opzocht in ito klassen bereidt hij de leerlingen voor op een stageweek in een bedrijf bij dit arbeidservaringsleren komen verschillende taalactiviteiten aan bod voor de uitwer king hiervan heeft hij dit jaar hulp van een medewerkster kunstzinnige vorming van de werkschuit de uitspraak in de titel van dit artikel is van deze derde klas ito doet samen met de overige koen leerling in de derde klas ito van de don lts klassen van de school in het derde leerjaar mee boscoschool in amsterdarr 0ost de uiting ver met het project arbeidservaringsleren dit pro woordt de tegenzin die leerlingen in zo n ito klas ject heeft als doelstelling dat leerlingen inzicht hebben tegen het opschrijven van dingen hun le krijgen in de betekenis van arbeid en arbeidsver raar sjon ruiter zegt de jongens lijden fysiek houdingen via ervaringen die je als leerling zelf als ze iets moeten opschrijven toch is dat schrij opdoet de leerlingen werken een week mee in ven belangrijk bijvoorbeeld als ze bij een sollici een bedrijf of instelling in die werkweek doen tatie een formulier moeten invullen wij proberen leerlingen eenvoudig werk en praten zij met dus trucs te verzinnen om de jongens te laten pra medewerkers in andere functies en van andere af ten over verschillende onderwerpen wat ze dan delingen op deze manier kunnen zij ervaringen zeggen proberen we hen ook te laten opschrijven van verschillende mensen met elkaar vergelijken en ik verwerk dat tot gedrukte teksten daarbij op de school van sjon ruiter doen ze al voor het gebruik ik vaak de limograaf of een vloeistofdu zesde jaar mee aan dit project bij de start van de plicator de jongens zien dat helemaal zitten je lessen in augustus introduceert hij het project als moet natuurlijk wel onderwerpen kiezen die voor volgt we gaan dit jaar in de lessen nederlands hen heel dichtbij liggen bijvoorbeeld over het aardrijkskunde geschiedenis en rekenen die je nieuws of over zakgeld dab is niet zo moeilijk van mij hebt werken aan de voorbereiding van want je merkt al gauw dat geld voor die jongens een werkweek die je rond half maart zult heb erg belangrijk is ben de dingen die we daarvoor doen komen 9 niet uit boekjes maar je moet zelf veel dingen ben plaatsgevonden in een kringgesprek vertellen maken al die dingen verzamel je in een grote leerlingen om de beurt over hoeveel zakgeld ze multomap als je de spullen dan regelmatig op krijgen van wie wat ze ervoor moeten doen wat volgorde legt kun je aardig zien wat we zoal ge ze er allemaal voor kunnen moeten kopen en of daan hebben sjon geeft toe dat het niet altijd ze eventueel ook sparen de leerlingen vinden het lukt om aan het eind van de rit van iedere leerling heel interessant om hierover van elkaar te horen een mooi verslag te krijgen maar de meesten ma want in elk gezin ligt het weer anders wat de ken er toch een redelijke map van leerlingen zeggen schrijven ze ook op deze lijst het project arbeidservaringsleren sluit prima aan jes worden verzameld vermenigvuldigd en daarna op de manier van werken die sjon met zijn leer met gaatjes aan iedereen uitgedeeld voor de mul lingen voorstaat de leerlingen weten en horen tomap aan de laatste vraag over sparen had de met elkaar al een heleboel over werken omgaan steunfunctionaris voor kunstzinnige vorming in met geld bezuinigingen op uitkeringen verschil sjons klas ans rollenburg dit jaar een leuke ver lende beroepen en dergelijke door erover te pra werkingsvorm gekoppeld mensen sparen meestal ten en te schrijven kunnen ze over die onderwer om bepaalde wensen in vervulling te laten gaan pen een heleboel van elkaar leren bovendien van de leerlingen vroeg zij zo n verlanglijstje te kunnen ze met die kennis in de werkweek precies maken haar oorspronkelijke idee om een ver gaan onderzoeken of hun verwachtingen en oor langlijsten ruilbeurs op te zetten kon niet door delen juist zijn de leerlingen zijn dus heel gericht gaan omdat de leerlingen nauwelijks reele verlan bezig gens konden bedenken alleen iets als een porsche of het duurste merk sportschoenen de leerlingen in september oktober besteedt sjon veel aan bleken vaak zoveel zakgeld te krijgen dat zij hun dacht aan de krant daarin staan veel actuele be wensen vrijwel direct konden vervullen en soms richten over lonen arbeidsomstandigheden sta jatten ze die spullen gewoon kingen het sociale verzekeringsstelsel en derge meer succes was te behalen met het onderwerp lijke de leerlingen knippen deze berichten uit en bezuinigingen brengen die mee naar school over een of meer aanleiding waren de langdurige stakingen in ver van die berichten ontspint zich dan in de klas een band met de 3 5 procent bezuinigingskortingen gesprek vaak is het nodig dat de leraar enige in op overheidssalarissen en uitkeringen nadat in formatie geeft over hoe bepaalde zaken in elkaar de rekenles duidelijk was geworden hoeveel 3 5 steken of simpelweg waar je bepaalde gebeurte procent van je zakgeld betekent stelden de lesge nissen moet situeren heeft men het in de krant vers bevraag op welke manier bezuinigen ze bij bijvoorbeeld over havens dan laat sjon via een jou thuis kaart zien waar die in nederland liggen de mee na een aarzelend begin daar weet ik niets van gebrachte berichten plakken de leerlingen in hun kwam de klas toch tot een hele lijst op woens map dag gehakt kliekjesdag geen cv maar een kachel in november vindt een ouderavond plaats om de kopen in de uitverkoop s avonds de wasmachine ouders aan de ene kant een beetje op te warmen draaien je moeder je haar laten knippen etc voor het project de leerling krijgt een eerste ar automatisch kwam de k las tot de conclusie dat beidsorientatie en leert zo door middel van eigen ze ook in hun gezin probeerden om op zo effi ervaringen wat werken is en aan de andere kant cient mogelijke manier met geld om te gaan een zekere geruststelling te bieden de school helpt bij het zoeken van een arbeidsplaats en na de kerstvakantie wordt het tijd om meer aan zorgt ervoor dat de leerlingen verzekerd zijn beroepenorientatie te doen ans rollenburg collage en plaatmateriaal van het afgelopen leer heeft hiervoor een aardige vorm uitgedacht jaar maakt voor de ouders duidelijk wat ze zich elke leerling krijgt een kaartje waarop hij het be bij het project en de voorbereiding daarvan moe roep van zijn vader eventueel buurman of oom ten voorstellen soms worden er ook dia s ver noteert dit kaartje geeft hij door aan de buur toond man in de kring deze noteert hoeveel hij denkt in december wordt het thema zakgeld geintro dat die man in dat beroep zal verdienen nadat duceerd dit thema sluit uitstekend aan op ge het kaartje weer is doorgegeven noteert de sprekken die er eerder over loon in de klas heb volgende leerling wat hij vermoedt dat de werk 10 een b oekj e ove r ti t r 4 q ru xz r r mc wv v ma ry p ag t jr itef 13ei e vit k a beroepe n g aiq m fen yup i i l 1 6f 9 m tijden in dat beroep zijn verv olgens wordt het kaart je nog enkele keren doorgegeven en wordt een mogelijk antwoord op weer een nieuwe vraag yafi i2 c r k op het kaa rtje genoteerd als het kaa rt je weer bij i q 6 4 f de oorspronkelijke eigenaar terug is vult deze als v 711ss s b yen selrpn laatste in wat hij wil worden op een nieuw kaa rtje vult de oorspronkelijke eigenaar in wat de werkelijke antwoorden op de 9 6 r w y verschillende vragen over het beroep van de vader 6g og p zijn deze twee kaartjes worden dan naast elkaar opgeplakt en er ontspint zich een gesprek over de verschillen over het beroep dat de leerlingen zelf willen wor den schrijven zij vervolgens een gedicht de ito jongens moet je daarbij wel een beetje helpen bijvoorbeeld door het als leraar voor te doen on der elkaar schrijven leerlingen het antwoord op b dq g066 p o mda t i s dr wt e ld met w t er bedpk s b r i de volgende vragen op ae wve d rs z er f rne stct d op v dmr t l e op u tt a ooo nu sg a ry c id waar doe je dat beroep our b oo d slab ls zwnr we n w ert t ka wat doe je dan welke handeling ojgr t p tn wat voor ongeluk kan je in dat beroep overko men bedenk een slotwoord voor je gedicht een eis is dat de leerling de antwoorden in enke le woorden formulee rt de gedichten worden daarna weer verzameld vermenigvuldigd en uit gedeeld in de vorm van een boekje over beroe pen de jongens stempelen zelf de voorkant er van zie de illustratie echt enig idee van arbeidsverhoudingen kunnen al vanaf het begin wi j st sjon de leerlingen erop krijgen en het moet de leerlingen willen begelei dat het de bedoeling is dat de leerlingen zelf een den bedrijf zoeken waar ze de werkweek kunnen om de leerlingen op het eerste contact met de doorbrengen het is niet de bedoeling dat het bedrijven voor te bereiden introduceert hij enke een bedrijf van familie is of waar men al voor een le rollenspelen in de klas waarbij getelefoneerd vakantiebaantje heeft gewerkt het moet een be en gesolliciteerd wordt drijf zijn dat niet te klein is zodat leerlingen voor het solliciteren maakten sjon en ans dit 11 jaar met behulp van enkele stagiaires gebruik ervaringsleren is dat leerlingen zich verdiepen in van een zogenaamd modelspel met z n vieren enkele thema s die nauw met arbeid samenhan speelden zij een sollicitatie situatie uit die niet gen in de ito klas brachten sjon en ans deze the helemaal met de werkelijkheid overeenkomt zo ma s in door middel van het spelen van levend riep de koff iejuff rouw plotseling tegen de sollici ganzebord tant mat een lekkere goser ben je en zei de sol in de klas werden vier groepen gevormd rondom licitant in het gesprek er zijn hier best een stel de thema s veiligheid hygiene diefstal en werk leuke vrouwtjes de leerlingen reageerden met sfeer elke groep bedacht vier opdrachten voor dat zeg je toch niet en dat gebeurt in het echt het ganzebordspel zodat er in totaal 16 opdrach nooit de leerlingen werd nu gevraagd om de si ten in het spel konden worden gevoegd de op tuatie nog eens over te spelen op de manier waar drachten hadden betrekking op verschillende as op zij dachten dat het moest na afloop van dit pecten van de thema s spel stelde men dan een lijst samen van zaken bijvoorbeeld bij veiligheid waar je op moet letten als je gaat solliciteren hoeveel brandslangen zijn er op school een ander onderdeel van de voorbereiding vorm welke maatregelen voor veiligheid zijn er op de een excursie naar een tamelijk groot bedrijf in school amsterdam de adm het beroemde scheeps bouwbedrijf hier werden de leerlingen uitge nadat de opdrachten waren gemaakt werd het breid voorgelicht over de arbeidsomstandigheden spel in het groepje gespeeld met een grote dob en verhoudingen in het bedrijf en konden de belsteen leerlingen met individuele werknemers praten voor het thema werksfeer werden door ans nog enige aanvullende oefeningen gedaan zo moes een belangrijk onderdeel van het project arbeids ten de leerlingen bijvoorbeeld door naar de mi miek te kijken raden welke stemming een leerling die een bepaald kaartje had gekregen uitdrukte een andere kijkoefening was die waarbij een leer ive rks kte ling een andere leerling nauwkeurig bekeek die andere leerling draaide zich vervolgens om en ver i q2 i 2r a1 n c re ed r ee 2 ool f anderde een element aan zijn persoon dat pro it v beerde die ene leerling dan te raden als de andere j d e n oe is s xl k ic of mc leerling weer terugdraaide dit spel werd vervol or in a d ee lu l 6 o j f c j 7s d ka o4 gens uitgebreid door meer dan een persoon te la d 9 ten observeren kort voor de werkweek werd met de leerlingen het werkboek samengesteld en doorgenomen in dit werkboek geeft de leerling weer wat zijn erva w z i1 4 rslen 5cr b i f f r cue d aa6 c ringen op de werkplek zijn en wat het resultaat is a a fn ne 7r o eaeer r3 i r vec k t i e van zijn onderzoek naar zaken als werksfeer hy 2e 35 k l l jrj giene veiligheid en diefstal thema s die eerder in de klas zijn besproken werktijden ziektever zui m het werkboek begint met enkele aanwijzingen door de begeleiders van het project omdat veel oe 5 c 3 aa r i c iiila a leerlingen het moeilijk vinden om direct in het net te schrijven krijgen ze bij dit werkboek ook nog een van uur tot uur boekje voor kladnoti ties zie de illustraties daarna volgt een blad met vragen per thema en daarachter een blanco blad voor de antwoorden het kost ongeveer een uur of zes om met de leer lingen tot goede vragenlijsten per thema te ko 12 e i van uur tot tiur klas n 3 1wd r ws io t f k ffi e m h men deze door de leerlingen gemaakte vragen lijsten worden verzameld en vermenigvuldigd om in het boekje op te nemen de begeleiders had den dit jaar aan het eind van het werkboekje nog enkele vragen opgenomen naar de situatie van buitenlandse arbeiders en vrouwen in het bedrijf in de klas werd uitvoerig besproken hoe je de vra gen aan iemand voorlegt in het bedrijf zie il lustratie in de week van 19 tot 23 maart gingen de jon gens naar het meestal door henzelf benaderde be drijf de begeleiders van het project hadden enke le adressen achter de hand voor leerlingen die er niet in slaagden een bedrijf te vinden tijdens de week gaan de begeleiders op het bedrijf kijken waar de leerling werkt deze bezoekjes blijken nog een aardig nevenvoordeel te hebben de be drijven kregen hiermee ook meer ideeen over wat er op een lts gebeurt de leerling werd tijdens zo n bezoekje nog eens herinnerd aan het invul len van het werkboek in de daaropvolgende week komen de leerlingen met hun verhalen op school terug de meesten 13 hebben positieve ervaringen opgedaan en wat inzet kwaliteit van de multomap en van het inge eigenlijk het belangrijkste is ze hebben een veel vulde werkboek vormen de basis van het cijfer op meer reele kijk gekregen op wat werken is ve het paalrappo rt len staan verbaasd over de inzet die je in een b e drijf moet tonen om tot een goed arbeider gere terugkijkend constateren sjon en ans dat het kend te kunnen worden en misschien wat hoger bezig zijn met arbeid serv aringsleren wel flink wat op te komen uren in beslag neemt zo n 30 a 40 uur voor de om tot een goede reflectie op de werkweek te voorbereiding en ongeveer 10 uur voor de verwer komen vragen de begeleiders aan de leerlingen king van de ervaringen van de werkweek maar om per dag de belangrijkste activiteiten in colla dat de leerlingen een zeer zinnig stuk opleiding ge vorm op te schrijven zie de illustratie ook krijgen de leerlingen staan door het project houden de begeleiders interviews met de leerlin sterker in hun schoenen als ze de arbeidsmarkt gen in kleine groepjes tenslotte dient het inge willen opgaan die voorbereidingsuren kun je het vulde werkboek op tafel te komen beste verdelen over verschillende vakken en colle sjon en ans benadrukken dat het geen gemakke ga s die bij het project betrokken zijn zij raden lijke maar wel een noodzakelijke bezigheid is om iedere collega die met ael wil beginnen aan om de leerlingen na de werkweek nog over hun erva dat voorzichtig met een paar collega s op kleine ringen te laten praten en schrijven toch is het schaal te doen eventueel kun je de leerlingen de vaak zinvol om op deze wijze enige structuur in eerste keer ook zelf aan een arbeidsplaats helpen hun ervaringen aan te brengen bijvoorbeeld hoe voor leerkrachten die dat willen bestaat er ook het zit of behoort te zitten met de arbeidsverhou een nascholingscursus dingen in een bedrijf noten in dit a rt ikel wordt steeds gesproken over bedrijven over het p ro ject arbeidservaringsleren zijn verschil vooral op technisch gebied dit hangt natuurlijk sa lende publikaties ve rschenen de meest uitvoerige en men met de doelgroep van het project op de don informatieve daa rvan zijn boscoschool er zijn echter ook heel goede ervarin gen opgedaan in het project ael met meisjes van jos de mulder wiel veugelers en peter van den dooi innovatieprocessen en ervarings eren een afsluitende ihno s de arbeidsplaatsen voor de werkweek zijn publikatie van het vierjarig ontwikkelingsproject ar dan uiteraard ve rschillend bijvoorbeeld meer kanto beid se rv aringsleren prijs f 12 5 0 ren en winkels wiel veugelers en jos de mulder handleiding voor de leerlingen hebben zelf wel wat twijfel over deze ael docenten een instrument voor het opzetten en vorm van leren na de paasvakantie vragen enkele uitvoe ren van het project ael prijs f 31 5 0 leerlingen wel eens gaan we nu echt taal doen wiel veugelers materiaal voor ael leerlingen en vaak hebben ze in de bedrijven gehoord dat je echt ael docenten methodisch en inhoudelijk program iets geleerd moet hebben om verder te kunnen ko mamateriaal voor de uitvoering van het project ael men sjon komt meestal aan deze vragen tegemoet prijs f 20 door enkele taaltechnische lessen in deze periode te deze publikaties kunnen worden besteld bij het se geven cretariaat van de vereniging ael p a sven augustin er wordt een nascholingscursus arbeidse rvaringsle breehorn 99 8223 cs lely stad van deze vereniging ren aangeboden door de nlo d wi tte leli in amster kan men ook lid worden kosten f 50 bij een inko dam informatie te verkrijgen op adres nieuwe spie men van meer dan f 25 000 bruto per jaar gelstraat 17 14