In Nederland lezen ze gans andere boeken. De HSN-conferentie: een breed overzicht van het vak.

versla g is zaak aan te sluiten bij behoeften van de cursisten als je de rijtjes ziet waarmee docen ten all emaal rekening moeten en willen hou den i s het verwonderlijk dat e r nog s pontaan lesgegeven kan worden of dat beslissingen geert van de ven van de docent in de les positief uitva ll en w oods lij s tj e blijkt ec hter g ee ns zins uitput i n nederland lezen z e tend te zijn na afloop van de conferenti e kon ik de beslispunten van woods moeit e gans andere boeken loo s a anvullen hi e rond e r beschrijf ik kort tot welk e de xsiv conferentie een productieve verwarring de conferentie aan leiding gaf ik doe dit aan de hand van een breed overzicht van het va k aantal thema s die in de confere ntie c entraal stonden taakgerichtheid taalbeschouwing en de confe rentie he t s c hoo lvak ned e rlands xs n inductief lere n is een longitudina a l opgeze tte c onferentie sno v o ve nt i nt2 nede rlands en vlaams samengevat ga at h et bij e en taakge ri cht taal v ere nigd die voor d e derd e keer te antwer ond erwij s om de volgende kenm e rke n p e n wordt g ehoud e n von n ed e rland en h e t gaat uit van een natuurlijk en relevant vlaand e ren onderst eunen de conferentie daar taa laanbo d zal niet vr ee md aan zijn dat onderw e rp e n a l s in d e t ak en voor c ursisten i s ee n communication longitudinaliteit en latitudin a lit e it de beide gap ingebouwd cursis ten hebben elkaar op von verenigingen aan h e t hart gebakken zit een natuurlijke manier nodig om de taak ten het leuk e van zo n breed opgezette go e d te volbrengen confe renti e i s datj e va nuit diverse persp e cti e de tak e n zijn motiverend v e n naar j e eigen vakgebied kunt kijk en dit er zijn ruime kansen voor inter a ctie en feed veroorzaakt hier e n daar n atuurlijk spraakver b ack w a rri n g maar g ee ft nog vak er aanl e iding het uiteindelijk vindt er expli cite ring plaat s van eige n v a kge bied v a nuit ze er onverw achte wat l e erlingen gedurende de ta ak hebb e n hoek t e b e kijken de conferentie in spire erde g el eerd me verde r na te d e nken over de huidige s tand van zake n in het vak van gorp st e unpunt nt2 le uv e n gee ft in in de tr ein op w e g naar de conferentie zijn workshop achter de couliss en van de la s ik e e n hoofdstuk uit e en boek met de taal aan dat hij vanuit deze filosofi e werkt aan vervaarlijke tit e l teacher cogniti o n in lang uage e e n programma taalbesc houwing voor kind e te a ching woods 1 996 b eschrijft hi eri n hoe ren in het vlaamse basisonderwijs t a albe geva ri e e rd de gronde n zijn waarop leraren schouwing ziet hij als reflectie op alle aspe c be sluit e n tot een b epa a lde aanp a k in de les er ten van taal op zowel het produc t als op het i s niet een fa ctor doorsl aggevend het g aat pr oces he t gaat h e m duidelijk ni et om altijd om e en con glome ra a t van fe iten en kennisoverdracht maar om inzi c ht hij w e rkt op v attin ge n waarmee rekening g e houden daa rbij vanuit de praktijk naar de theo rie dient te worde n hi e ronder vallen z ee r uit inductie voorwaarde aan het indu c ti eve e enlopende zaken zoals e e n in schatti ng ho e lesmate ria a l i s dan dat de stof voldoende veel c ursi s ten er op zullen kom e n d a ge n de aanleiding gee ft tot nadenken en dat de taken tijd geinv esteerd in de voorbe reiding van zijn gebaseerd op he t zelfontdekkend en l ess en het beeld dat de docent h e eft van probleemoplo ssend vermoge n va n de le erlin zichze lf en van d e groep ook b epaalde gen een zeer geslaagd voorb e eld van zo n overtuigingen spe len een rol bijvo orbeeld opdracht zijn twee versies van hetzelfde st rip frontaal le sgeven i s de dood in de pot of het verhaal de oudere v ersie kent veel archai 72 m o er 1 997 2 sche woorden die in een nieuwere versie zijn zinvol al in deze fase duidelijk te maken wat gemode rn iseerd de leerlingen zoeken in de bijkomende eisen zijn bijvoorbeeld aan groepj es n aar de ve rschi llen en kome n met we lke ma te van grammatic ale corr e cth e id de een verklari ng voor deze verschill en pas als schrijfproducten zu llen moeten voldoen tij all e verkla ri ngen van le erlingen kri tisch zijn dens h e t schrijfproc es is de docent begeleider besproken volgt er een explicite ri ng van de hij ondersteunt c urs isten bij het genereren inzichten van de leerlingen en van het zoek neerschrijven of revi se ren van ideeen de proces dat aan he t resultaat vooraf ging een do ce nt kan zelf fe edbac k geven of fee dback do c ent neemt er genoegen mee dat deze lat e n geven door medecursisten van de schrij kennis nog lacunes he eft het i s nam e lijk e en ver de e v aluati e vindt plaa t s door middel van van de valkuilen van d eze manier van onder een indu c tief proces wat le e r j e nu uit deze wijs dat de leerkrachten te vroeg hun stempel s chrijftaak da a rbij kom e n zowel produc t als drukken op het zoekpro c es v an de leerlinge n pro ces ter sprake in laats t e instanti e worden of dat zij hun eigen oplos sing aan de le erlin de ze lee rpunten g eexpliciteerd volgens een g en opdri n gen ond e rzo ek v a n rijlaar s dam e n couzijn le vert in de nabespreking van de work s hop vraag deze int e ractieve vorm van s c hrijfonderwijs ik van gorp wa arom hij h eeft gekozen voor me t reg elmatige fe e dbac k e n uit e indelijke een dedu c ti eve vanuit theo ri e naar praktijk expliciterin g v a n k ennis over product en aanpak van e e n workshop die staat voor pro ces significant betere resultate n op dan indu c ti ef onderwij s d e besliss ing b eru s t bij a nd e re vormen van sc hrijfonderwij s hem op twee overw egingen dat de induc tieve methode veel tijd kan de ins chatting van de doelgroep di e e en ko s ten blijkt uit e en work s hop va n t s as theoretische d e du ctieve benade ri n g gew end over taalbe s chouwing de deeln em ers erva is ren wat h et betekent een grammaticar egel het feit dat de de du ctieve method e in dit voor ee n ge fin gee rde taal z elf uit ee n t aa l c or geval tijd s b esp arend w erkt pu s af t e leiden dit heeft zelfs voor een da t d e tijdsinve s t eri ng groot is was m erk t a alkundig ond erl egd publi e k heel wat vo eten baar op work s hops die ook in de praktijk e en in aarde het taal c orpus wordt me t weinig inductiev e aanpak hadden da a r s t aat tegen introdu c ti e het i s een indianentaal ove r da t d e z e works hops e e n ze e r leve ndig aangebod e n e n bevat zinn e n wa a r ee n verge karater h a dden lijkbare granunatic al e problematiek aan de orde komt d e regel kent ec hter uitzond eri n ook van den branden steunpunt nt2 gen inte ra c ti e tuss en dee lnemers aan de l e uven i s een voors tand er van indu c tief workshop bren gt uit e indelijk reg el en uitzon onderwij s ook hij he e ft zijn work s hop deri n ge n aan h et li c ht t s as houdt zich deducti ef opge zet zo a ls hij van tevoren aan daarbij m ee s terlijk op de achtergrond maar kondigt zodra hij de versla gge v e r v an moer in wij st w e l do eltre ffend op fragm enten uit het het publi ek ontwa a rt in zijn workshop le ren c orpus die ni et met een h ypoth ese ov e reen sc hrijven doe j e niet alleen houdt hij ee n stemm e n deze mani er van werke n maakt de warm pleidooi voor t aakg eri cht e schrijfdida c tonge n los communi c atief en eerlijk i s ti ek dit type schrijfopdracht i s communica eerlijk je krijgt re s p ect voor de compl e xiteit tief va n aa rd en vergt een ru ime voo rb erei van g efin ge erde indian e ntal e n inzicht t ding zo activeert de docent de vo o rkennis sas geeft aa n dat deze manier van taalbe van curs isten en zorgt hij e rv oor zov eel s c houwing vooral gesc hikt i s voor tv t i l e er mogelijk motivatieverhogende elem enten in lingen er ont spint zich e e n di sc uss ie in de de voorbereiding op te nemen de docent zaal de alg em e ne teneur is dat j e ook nt2 kan e r bijvoorb e eld op wijze n dat de sc hrijf leerlingen hi ermee zou kunnen confronteren producten uiteindelijk gepubliceerd zu ll en als je de af t e leiden regel maar eenvoudig gaan worden dit b e tekent d a t bij de ins truc ge no eg houdt tie van de schrijfopdra cht behalve d e inhoud waarlijk inductief en taakge richt ook in automatisch ook het doel en de beoogde l e zer opzet i s de workshop taakge ri cht ond e rwijs aan de orde zu llen moet en komen ook is het van leys e n e a uni wilrijk de deeln e mers 1997 2 moer 73 krijgen een taalaanbod japans dat voor hen op gelegenheid tot het uittesten van eigen hypo dit moment relevant is de taalfunctie zich theses over de doeltaal maar worden de voors t elle n en d oen aa n de han d van h et kan sen to t co mmuni ca tie voldoende benu t voorbeeld van de begeleider leysen jes des wanneer wordt er gepraat en door wie het mee met de conversatie van de ven gee rt zijn dit soo rt vragen die in de interessante des als iemand zich met groot enthousias workshop van maaike hajer afdeling nt2 me aan j e voo rste l t o ntkom je ni et aan een hoge sc ho ol van utrecht aan de orde k o men reactie misschien zal krashen steigeren van zij presenteert de resultaten van een studie zo n sne ll e produc tie in de bile nt period van naar interactie in vakonderwijs aan een meer een beginner maar het werkte en niet all een talige 3 mavo klas deze resultaten zijn bij ondergetekend e die na twee weken deze recentelijk in een proefsch rift gepublic eerd zin feilloos weet te reproduceren ku brabant 1996 zij onderzoekt hie ri n op na d e ze levendige introductie gaan de deel welke momenten cursisten een inbreng heb ne mer s in groepen uite e n elke gro ep krijgt b en in de l e s van wie het initiatief daartoe te maken met een andere taakgeri cht e werk komt en hoe groot de intensiteit van de vorm uit elk van deze groepen wordt na bijdrage is zijn er bijvoorbeeld veel w einig afronding van de taak vervolgens e en vert e beurtwisselingen enkele conclusies uit de genwoordige r afgevaardigd naar e en nieuw e workshop groep deze afgevaardigde krijgt de opdracht leraren in de zaakvakk e n zijn veel me er aan de leden van de nieuwe werkgroep t e infor het woord dan hun leerlingen in de le s sen meren ove r de we rkvorm waaraan hij heeft natuurkunde bijvoorb eeld is de docent ge meegewerkt er is een communicati on gap en middeld 8 7 procent van de lestijd aan het meer dan voldoende aanleiding tot discussie woord gemiddeld participeren slechts s van tekenend is dat ook hier h et tijdduiveltje om de 2 6 anderstalige leerlingen regelmatig in de hoek komt kijken int eractie mijn conclusie is dat zowe l taakgeri chte als tijdens het maken van opdrachten en tijdens inductiev e werkvormen zeer waardevol zijn klassikale v e rwe rkingsopdrachten hebben cur he t komt over het algem e en r elevantie inter sis ten de me e ste kans op ee n ge s prek meestal acti e en inzicht te n goede feit is ook d a t met de docent eigen vondsten beter beklijven dan weten e en goe d e stru c tuur i n d e lessen geeft c ursi s schap afkomstig uit een boek of van de ten de meeste kans een bijdrag e in de interac docent daar staat tegenover dat de manier tie te le v e re n ze kunnen dan gemakk e lijker van werken arbeids intensief is en veel tijd anticiperen op kansen vergt h et is aan docenten de voor en over kernbegrippen van een vak wordt heel nadelen a f te wegen afh ankelijk van h e t weinig heen en weer gepraat de int ensiteit profi el van de lesgroep de leerstijl van indivi van de interactie is zeer ge ri ng globaal duele curs isten e n de tijdsinveste ri ng kan wel ond e rscheiden zich hierbij twee ty pen doc e n of niet voor taakge ri chtheid of inductief le s ten t e n eers te de sch o oltaalv ermijder die in geve n worden gekozen simpele bewoordingen tegen d e kla s praat een re lativeri ng tot slot een traditionele le s z elf weini g vragen stelt weinig gelegenheid bijvoorbe eld een d e ducti eve gr a mmaticales ge eft tot vragen s tell en geen a a nzet ge e ft tot lijkt soms alleen maar kort vaak mo e t de taalproducti e en zove el moge lijk om het kennis eindeloos herhaald worden voordat schoolboek heen praat dit soo rt doc enten zij beklijft als je deze herhalingen meerekent gedrag maakt cursisten onzeker zij cite ren is de tijd s bespari ng tot onder nul geredu los en vast uit het boek of uit aante ke nin g en c e erd maar ontdekken geen samenhang zo repro duceren zij bijvoorbeeld tijdens een toets interactie in vaklessen aan anderstalige n flarden van kennis die hun duidelijk niet eigen zijn naast de sc h oo ltaalve rm ij der i s e r d e een actieve inbreng van le e rlingen cursisten sch oo ltaalgids deze gaat niet om de compl exi maakt het taalaanbod in de l e ssen begrijpelij teit heen praat met de klas stelt vragen geeft ker en twe edetaall eerd e rs krijgen zo meer ge l e genheid tot vragen ste ll en vraagt eige n 74 moer 1997 2 productie en vraagt naar een weergave van deze gebieden de juiste keuze maken voor teksten uit het schoolboek in de eigen mij was het een hele troost te zien dat de bewoordingen van de cursist dit laatste type workshops op de conferentie geen ge s taalde docent vertoont wenselijk gedrag omdat zijn perfectie nastreefden het is de combinatie gedrag doorleefde kennis oplevert en geen van kennis van zaken relativerend vermogen reproductie is van wezensvreemde feiten en ongegeneerd enthousiasme die de confe ter verbetering van de interactie in de zaak rentie zo geslaagd maakte zo ontwikkelde vaklessen is nascholing en deskundigheidsbe zich in een van de workshops een discussie vordering noodzakelijk over expliciete dan wel imp li ciete strategie er moet lesmateriaal komen dat meer op training zie daar al weer een vraag voor interactie is gericht en dat een integratie van bovens taand rijtje de vlaams e meerderheid vakonderwijs en vaktaalontwikkeling moge in de zaal wilde het liever impliciet houden lijk maakt de verslaggever van moer gaf aan dat in zijn omgeving over het algemeen wordt gepleit het onderzoek van hajer strekte zich uit over voor expliciete strategietraining vraag uit de zaakvakle s sen op een school interessant zou zaal waar komt ge dan vandaan ah ja zijn hoe de resultaten op andere s cholen en ned erland ach ja daar lezen ze gans andere binnen andere vormen van onderwijs zijn boeken is er een betere manier van relative ni e uwsgie ri g b en ik ook naar een vergelij ren in een loodzware di scussie kend onderzoek tussen int eractie in zaakvak le ssen en in taall es s en literatuu r con c lu si e h ajer m le re n in een twee de taal groningen wolters noordho ff 1 996 interacti e lijkt het ke rn woord te zijn van de von werkgroep nt2 vlaanderen red taak conferenti e het gaat daarbij om interacti e gericht taal o nde rwijs een onmogelijke taak ant binnen de cursistengroep of tu ssen docent en werpen plan ty n 1996 cursisten maar ook interactie binnen de wood s d teacher cognition in language te a ching docentengroep en tussen docente n en leiding camb ri dge university press 1 996 i s van belang uit het eerder genoemde boek van woods blijkt namelijk haarfijn dat be slis singen op lesniv e au ook afh ankelijk zijn van de geboden mogelijkheden op een sc hool h e t rijtj e beslispunten van woods dat ik aan het b e gin van dit artikel gaf kan ik ondertu s sen moeiteloos aanvu ll en kies ik voor een inductieve dan wel deduc tieve manier van lesgeven hoe maak ik de taken voor cursi s te n motive r e nd en creeer ik een communication gap zijn de le s sen zodanig g estructureerd dat er ruimte is voor inbreng van cur sisten op hun eigen initiatief i s deze interactie inten s ief vermijd ik schooltaal of ben ik juis t een schoo lt aalgids hoeveel tijd heb ik nog dit rijtje gevoegd bij al bestaande overwegin gen zie de vragen uit de inle iding kan gemakkelijk zorgen voor een niet ge ri nge werkdruk hoe kun je in godsnaam op al 1997 2 moer 7 5