Interactie in de klas

interactie in de klas teut of kut menen we de onderwijsgevende en ik te horen de groep reageert nauwelijks sommige kinderen kijken even op maar werken weer door wat zei je daar met geluidsvolume hele klas eh niks klinkt het wat angstig je weet heel goed wat ik bedoel de klas houdt op met werken en luistert gespannen mee ik zei eh dat is het dus nee dat zei je niet ja wel ik hoorde heel duidelijk wat anders de kinderen ook t is niet waar hulpeloos rondkijkend hou je brutale mond eruit zo en jullie aan je werk vooruit een stukje interactie met een klas dat elke leerkracht wel zal herken nen en waarvan je als je het zo leest wel zult zeggen zo moet het niet of wat vindt u van het volgende gesprekje leerkracht anja wil je het bord even uitvegen anja nee ik ben nog bezig leerkracht vult u maar in hoe u zou reageren op zijn minst is anja s antwoord een antwoord dat je in een doorsnee klassesituatie niet gauw zult verwachten anja hoort na zo n vraag het bord te gaan uitvegen en het een gunst te vinden geen open vraag dus maar een verkapt bevel dat in de meeste klassesituaties feilloos als zodanig geinterpreteerd wordt het is daar nog zo leeg zeg je om een kind aan te sporen een lege ruimte op zijn tekenpapier op te vullen maar misschien wilde het kind die leegte wel juf ik ben klaar het kind bedoelt vaak aan te geven dat het hulp wil iedere leerkracht kent deze typische schooltaaluitingen wel we voeren vaak een dergelijke ingewikkelde oneigenlijke indirecte communicatie met onze leerlingen blijkbaar is die binnen de school van nu functio neel vaak zijn we ons maar weinig bewust van de wijze waarop we in de klas praten moedertaalonderwijs is communicatie onderwijs roepen we alsmaar moedertaalonderwijs moet normaal functioneel en thematisch zijn 3 staat in de beleidsnota van de von hoe zit het met de verhouding tussen ideaal en werkelijkheid hoe gaan we al pratende om met onze leerlingen zijn we wel zo communicatief bezig en wat voor effect heeft al ons pra ten op het leren van de leerlingen daar kom je alleen achter door het eigen taalgedrag en dat van de leer lingen in de onderlinge communicatie in de klas nader te bekijken dit themanummer van moer wil het belang daarvan proberen aan te tonen en meer inzicht te geven in factoren die bij klasinteractie een rol spelen geen nieuw onderwerp voor moer de landelijke werkgroep moeder taalonderwijs en toch geen nederlands voor de trouwe moer lezers beter bekend als de lwg publiceerde al eerder een hele reeks artikelen over leren door praten en gebruik van vaktaal in de school 2 ook onderzoekers hielden zich veelvuldig bezig met klasinteractie de meesten zijn het erover eens dat het verbale gedrag van leerkracht en leerling in de klas invloed heeft op het leren welke invloed dat nu pre cies is blijft de grote vraag een antwoord daarop proberen de onder zoekers te vinden door het analyseren van de interactie in heel veel klas sen al jaren wordt geprobeerd daarvoor een sluitend analyse systeem te ontwikkelen veel systemen zijn bedacht maar elk systeem heeft weer zijn eigen voor en nadelen en geeft weer andere resultaten toch zijn we wel wat wijzer geworden de laatste jaren met name over de verschil len tussen school en milieutaal en de moeilijkheden die dat oplevert voor de interactie in de klas we denken hierbij aan de van huis uit dia lectsprekende kinderen en de kinderen uit de arbeidersbuurten de school spreekt hun taal niet aan deze problematiek heeft de advies commissie leerplanontwikkeling moedertaal al een nota gewijd 3 in het eerste artikel van dit nummer gaat ton van der geest nader in op de samenhang die er is tussen de taal die je hanteert en het leren het kunnen hanteren van de schooltaal kan leiden tot betere leerresultaten het niet kunnen hanteren van de schooltaal kan leiden tot onbegrip misverstanden en slechtere leerresultaten in het volgende artikel bekijkt kees sluis de invloed die de klasinterac tie in de eerste fase van de schoolcarriere heeft op het leren dus op de kleuterschool en in de eerste klas van de lagere school de kinderen worden dan geconfronteerd met de overgang van de voor hun bekende interactie met de moeder en de andere huisgenoten naar de nog onbe kende interactie met de leerkracht en de medeleerlingen hoe groter de overgang hoe moeilijker het kind in klas of groep kan functioneren in dit artikel komt ook al iets naar voren over het verschil in verbaal ge drag tussen jongens en meisjes uitgebreider gaat dorian de haan daarop in haar artikel in ze gaat na welke invloed sexeverschillen hebben op het deelnemen aan de klas interactie 4 met het a rt ikel van theo jansen komen we terecht op de inhoud van de klasinteractie het taalgebruik in de klas blijkt impliciete waarden en normen te bevatten die de leerlingen vaak onbewust meeleven rob woonman geeft aandacht aan de groepsdynamische factoren van de klasinteractie wat zeg je zonder wat te zeggen met het art i kel van helge bonset en ton kusters wordt de draad van de lwg artikelen weer opgepakt zij kijken naar de rol die vaktaal speelt in de interactie op school na al deze theorie om u inzicht te geven in het versch i jnsel klasinterac tie schreef kees sluis nog een artikel waarmee u zelf aan de gang kunt het probeert u handreikingen te geven om uw eigen taalgedrag te obser veren en eventueel te veranderen mocht u behoefte hebben aan verdere stud i e dan kunt u terecht in de bibliografie daarin v i ndt u geannoteerd literatuur over interactie wij wensen u veel leesgenoegen peter kokke kees sluis note n uit andries oldersma de meester is gek een boekje over onderwijzersgedrag eindred bob maimberg aldoende e kstra nskv amersfoort uitgegeven i s m muusses purmerend 1977 blz 25 zie themanummer moer 1976 3 schooltaal thuistaal nota van de aclo m postbus 2061 enschede staatsuitge verij s gravenhage 1978 5