Intercultureel onderwijs op de Lutherschool

marion haanen thij s intercultureel onderwijs basisonderwij s op de lutherschool marion haanen thijs is hoofd van een lagere school met ongeveer 30 procent niet neder landstalige en 30 procent surinaamse kinderen ze schrijft over de niet traditionele aanpak van het onderwijs op haar school waarin ook bovengenoemde kinderen tot hun recht komen inle idin g het aanzien van de buurt maar vooral ook voor het leven in de buurt mensen die hun leven lang de lutherschool is een lagere school in de kin in de kinkerbuurt hebben gewoond vertrekken kerbuurt in amsterdam dit is een volksbuurt de achterblijvers raken hierdoor gefrustreerd die gebouwd werd in de negentiende eeuw het leuke van de buurt de sfeer wordt minder de buurt heeft veel problemen waar wij ook als leuk en het vervelende van de buurt de verpaupe school mee te maken hebben enig inzicht in de ring wordt nog vervelender problematiek waarmee wij worden geconfron de leeggekomen huizen die niet direct bestemd teerd mag daarom in deze inleiding niet ontbre zijn voor de sloop zijn voor het overgrote deel ken betrokken door marokkaanse surinaamse en de huizen in de kinkerbuurt zijn klein oud en turkse gezinnen de oorspronkelijke bewoners slecht onderhouden de meeste huizen zijn te vinden dat hun buurt hierdoor nog meer achter klein voor de gezinnen die er wonen een deel uit is gegaan niet omdat ze de allochtonen dis van de oorspronkelijke bewoners is reeds ver crimineren maar vooral omdat ze mede hierdoor huisd het andere deel hoopt een groter en beter van hun buurt zijn vervreemd de sfeer waarin huis te krijgen op school hebben wij veel last ieder iedereen kent waarin je elkaar en elkaars hiervan regelmatig gaan leerlingen weg en ko kinderen opvangt en als het zo uitkomt eens lek men er weer nieuwe bij de groepssamenstelling ker ruzie met elkaar maakt in de wetenschap dat in de klassen verandert daardoor vrijwel voortdu het morgen weer over is die sfeer is door de rend komst van de buitenlandse mensen totaal veran de mensen verhuizen niet allemaal vrijwillig derd de intocht van allochtonen heeft de trek voor een deel worden zij gedwongen door de van de autochtonen zeker versterkt de oorspron sloop die sloop heeft niet alleen gevolgen voor kelijke bewoners verlangen van de buitenlands e 27 bewoners dat zij zich meer aanpassen ook op wijsop te vangen vinden wij dan ook te beperkt school wordt dit vaak door de nederlandse ou democratisch onderwijs houdt rekening met de ders gezegd de moeite die de nederlandse ou individualiteit van het kind het maakt geen on ders hebben met het veranderen van hun buurt derscheid naar sekse ras cultuur intelligentie uit zich in kritiek op de aandacht die wij hebben religie maatschappelijke status enzovoort het is voor feesten en gebruiken van onze niet neder onderwijs dat uitgaat van de belevings en erva landse kinderen daarnaast zijn de nederlandse ringswereld van het kind de ervaringen dus van ouders bang dat hun kinderen te weinig aandacht het kind thuis en in de buurt daarbij kunnen zullen krijgen omdat al die kinderen die niets methodes als hulpmiddel worden gehanteerd kunnen teveel tijd van de leerkrachten eisen maar nooit kunnen zij een doel op zich vormen de bewoners van onze buurt behoren tot de wij maken op de lutherschool weinig gebruik groep van de lagere inkomens dit is de groep van methodes deze zijn geschreven voor het ne waarbij de economische recessie haar meeste derlandse middle class kind waarbij van buiten slachtoffers maakt de narigheid die ontslagen landse ervaringen evenals binnenschoolse erva veroorzaken maar ook de spanningen van ar ringen wordt uitgegaan die niet van toepassing beidsongeschiktheid versterken de toch al aan zijn op onze kinderen waarbij ook een normen wezige nervositeit bij de kinderen en waardenpatroon wordt aangeboden waaraan onze school is een buurtschool en vooral ook onze kinderen niet kunnen voldoen en waaraan een plek waar de mensen met hun problemen te ze ons inziens ook niet hoeven te voldoen recht kunnen het is eigenlijk de enige plek waar wij respecteren de cultuur de taal en het milieu ze daadwerkelijk gehoor vinden de mensen ver van onze kinderen wij willen hen en hun ouders talen hun problemen vaak in schoolproblemen niet veranderen of verbeteren wij willen dat ze terwijl de bron van de frustraties veelal is terug te fijne en gelukkige mensen worden die een actie voeren op onvrede met hun leef en woonsituatie ve bijdrage leveren aan een betere en rechtvaardi immers het systeem dat verantwoordelijk is voor ger samenleving de problemen van de mensen in de buurt is ano niem en zij die deze problemen mede in stand d e pra ktij k houden wonen niet in de kankerbuurt de lutherschool is een zware stimulerings het navolgende geeft een beeld van de praktische school 15 tijden extra voor niet nederlandstali uitwerking van onze onderwijsvisie de ervarin gekinderen en 7 tijden voor stimuleringsactivitei gen van onze kinderen worden op tweeerlei wijze ten uitgewerkt de thematische lijn en de cursorische lijn met deze laatste wil ik beginnen ond erwij sv i s i e wij gaan bij de cursorische lijn zoveel mogelijk uit van de actuele ervaringen de ervaringskring wij het team van de lutherschool hebben een na het weekend en na bijzondere gebeurtenissen emancipatorische onderwijsvisie dat betekent speelt hierbij een grote rol de kinderen vertellen een democratische onderwijsvisie over hun belevenissen in een kring waarbij in de wij streven naar een optimale individuele ont bovenbouw een kind voorzit en twee andere kin plooiing van onze kinderen en wij willen ze op deren notuleren de kinderen vertellen over een voeden tot mondige en weerbare burgers in een onderwerp na elke vertelbeu rt stellen de overige democratische samenleving een democratische kringdeelnemers vragen de kinderen leren op de samenleving waaraan zij volwaardig deel zullen ze wijze hun ervaringen ordenen een ervaring op hebben dat betekent voor ons dat wij impliciet logische wijze verwoorden kritisch luisteren streven naar intercultureel onderwijs immers voortkomend uit interesse en vragen formule onze samenleving is multicultureel ren de notulanten leren samenvatten en de voor hieruit vloeit voort dat wij het niet juist vinden zitter leert orde in de kring aan te brengen een dat intercultureel onderwijs alleen zou dienen te situatie te scheppen waarin ieder kind zich kan worden ontwikkeld op scholen met veel buiten uiten maar daarnaast leert de voorzitter ook landse leerlingen de definitie als zou intercultu extra kritisch luisteren is een kind te lang aan reel onderwijs uitsluitend een manier zijn om het woord of vertelt het over meer dan een on buitenlandse leerlingen in het nederlandse onder derwerp enzovoort 28 na de kring schrijven de kinderen een tekst over te knippen en voor te bereiden dat voorbereiden hun ervaring en beleving bij het schrijven komt heeft twee aspecten het kind vertelt waar het ar een correctie opdracht dat kan een spellingsop tikel over gaat waarna een discussie in de kring dracht zijn als je klaar bent met je tekst kijk je plaatsvindt vervolgens komen de moeilijke nog eens goed naar alle woorden met open en of woorden aan de orde het kind heeft die op een gesloten lettergrepen maar ook een opdracht blaadje geschreven en zoveel mogelijk in een gericht op de zinsbouw kijk eens naar alle zin woordenboek opgezocht deze woorden worden nen die beginnen met en toen en probeer daar op het bord geschreven en besproken de op een ander woord voor te bedenken de op dracht voor het werk uur luidt dan om met deze dracht hangt af van de instructie accenten in de woorden zinnen te maken aan het eind van de cyclus week vormen deze woorden de basis voor een de volgende dag wordt een tekst van een kind be dictee dit laatste in het kader van de woorden sproken op het bord of op stencil elk kind schatuitbreiding en het zuiver schrijven komt hierbij aan de beurt we bespreken de tekst na de kring volgt het werk uur dan eerst op inhoud en vervolgens op spelling en aan het eind van de kring wordt het dagprogram zinsbouw wie ziet een woord datje anders zou ma op het bord geschreven waarin staat aangege willen schrijven of wie kan deze zin mooier ma ven welke activiteiten die dag aan de orde komen ken uit deze teksten komen voor een groot en welke opdrachten de klas minimaal moet deel de overige spellingsinstructies voort uit een doen in het werk uur werken kinderen indivi of meerdere tekstbesprekingen kan bijvoorbeeld dueel in hun eigen tempo en ze kiezen zelf de een instructie cyclus werkwoordvervoegingen ko volgorde van de werkjes in het werk uur worden men of een spellingsgeval altijd verwerkingsopdrachten gegeven door tweemaal per week schrijven de kinderen een oefen opdrachten het betreft vrijwel altijd re tekst waarna de dag daarop een tekstbespreking kenwerk taalwerk in de onderbouw ook schrij plaatsvindt de maandagochtendtekst is altijd een ven stillezen en een wereldorienterende verwer ervaringstekst terwijl de donderdagochtendtekst kingsopdracht voortkomend uit het aan de orde evaluatief is klachten problemen of ideeen be zijnde thema stemd voor de klassevergadering van vrijdag of de individuele structuur van het werk uur geeft creatief een zelf verzonnen verhaaltje binnen het veel mogelijkheden tot differentiatie een aantal aan de orde zijnde thema kinderen heeft een individueel programma waar niet alleen de taallessen komen voor een groot onder de niet nederlandstalige kinderen en tot deel voort uit de ervaringen van onze kinderen individuele of groepsinstructie immers elk kind we koppelen er ook leeslessen aan vast we bun heeft voldoende werk en is niet afhankelijk van delen regelmatig teksten in een soort boekje de leerkracht om door te kunnen werken daar waarbij kinderen in groepen dit soort boekjes le naast hebben de kinderen in de bovenbouw voor zen en begrijpend leesopdrachten krijgen of sa een aantal onderdelen een weektaak waarmee ze menvattingsopdrachten uit de ervaringskring altijd door kunnen gaan kunnen ook aardrijkskunde reken of geschie de extra leerkrachten werken voor het overgrote denisproblemen komen die uitgewerkt worden deel binnen de klas en bieden tijdens het werk in het thema uur of werk uur uur hulp in de vorm van extra begeleiding van een dag bij ons op school ziet er ongeveer als weer met name de niet nederlandstalige kinde volgt uit ren maar ook nederlandstalige kinderen kunnen we starten altijd in de kring van die begeleiding profiteren in alle klassen zijn twee soorten vaste kringmo de activiteiten in het werk uur bevatten dus cur menten in de week de ervaringskring op maan sorische vaardigheden waarbij de kinderen zoveel dagochtend en de klassevergadering op vrijdag in mogelijk op hun eigen niveau werken en in hun de onderbouw wordt vaker in de week een erva eigen tempo ringskring gehouden terwijl in de bovenbouw na de pauze volgt het thema uur meer opinierende op meningsvorming gerichte hierin volgt een instructie die met name in de kringen worden gehouden een voorbeeld van dat bovenbouw een wereldorienterend karakter laatste is de nieuwskring waarbij twee kinderen heeft het is een les die voorbereidt op activitei aan de beurt zijn om een kranteartikel thuis uit ten die terugkomen in het hoekenwerk daarove r 29 later of die een gevolg is van het hoekenwerk komen dan in een vijfde klas maar het voert in het is altijd een cursorische vaardigheid het kader van dit artikel te ver om de opbouw een voorbeeld hiervan kan zijn het meten dat van alle vaardigheden uit te werken centraal staat bij het thema wonen in de onder belangrijk is nog te vermelden dat ook de curso bouw in de bovenbouw kan het ook weer bin rische vaardigheden in de wereldorienterende nen het thema wonen zijn dat de oorzaken van sfeer een zoveel mogelijk interculturele aanbie dicht en dunbevolkte gebieden worden behan ding krijgen altijd komt de vraag aan de orde deld hoe gaat dat in bijvoorbeeld suriname en hoe dit klinkt allemaal erg zakelijk en weinig inter denk je dat dat komt de taalinstructies hebben cultureel de praktijk is dat kinderen in de kring een directe relatie met de actuele ervarings en over het aan de orde zijnde onderwerp praten ze belevingswereld terwijl de thematische instruc vertellen wat ze er uit eigen ervaring van weten ties de actuele ervaringen en belevingen meer re en ontvangen soms impliciet en soms expliciet lativeren en uitbreiden een dimensie toevoegen instructie het thema uur is een overgang van het werk uur eerste opvang kinderen die nog maar net in ne naar het hoekenwerk naar de thematische lijn derland zijn werken tijdens dit thema uur naar keuze verder aan hun dagprogramma of komen in de thematische lijn de kring vaak kiezen ze voor het laatste omdat naast de actuele ervarings en belevingswereld ze het fijn vinden om bij de groep te horen het gaan wij uit van ervaringen die alle kinderen ge komt ook voor dat k inderen met de extra leer meenschappelijk hebben ongeacht de taal of de kracht op hun eigen niveau aan het onderwerp cultuur die ervaringen hebben wij verdeeld in dat aan de orde is werken thema s die worden uitgewerkt van klas een tot omdat ook de instructie zoveel mogelijk inspeelt en met klas zes het zijn de thema s wonen op ervaringen en kennis die kinderen van het on eten spelen arbeid reizen en feest derwerp hebben komt het onderwerp veel breder alvorens het werken hieraan toe te lichten wil ik aan de orde en wordt het nooit een gewone zeggen dat in elke klas ook andere thema s aan de aardrijkskundeles de kinderen vertellen vrij orde komen de keuze thema s in de onderbouw spontaan en zeker als ernaar gevraagd wordt bijvoorbeeld komen de seizoenen ook aan de or hoe de dingen in marokko of suriname zijn gere de actuele gemeenschappelijke ervaringen die geld voor iedereen ongeveer gelijk zijn bij het thema de verwerking kan wel een echte aardrijkskun winter in de onderbouw staat de hele tijdsbele de opdracht zijn maar altijd in de context van ving centraal in de bovenbouw kennen we het het thema thema fascisme en tijdens de verkiezingen bij het thema uur duurt geen uur het is maar een voorbeeld doen we een verkiezingsproject de naam na het thema uur volgt meestal een ver keuze thema s worden meestal per bouwgroep werkingsopdracht naar aanleiding van de instruc onder en bovenbouw gekozen en uitgewerkt tie daarna gaan de kinderen verder met het werk maar het kan ook zijn dat in een bepaalde klas dat nog niet af is van het werk uur in deze tijd veel behoefte bestaat aan een project over het kan een kind of een groepje kinderen nog eens sterrenstelsel of over de oudheid dan doen we even apart genomen worden voor extra uitleg dat natuurlijk hierboven is in grote lijnen geschetst hoe onze wij werken aan een concentrische opbouw van ochtenden er uit zien en hoe wij werken aan cur klas een tot en met klas zes voor bijvoorbeeld sorische vaardigheden het is nogal moeilijk om het thema wonen betekent dit heel globaal dat hier een zuiver beeld van te geven uitgangspunt aan de orde komt is dat de cursorische vaardigheden een directe sa klas een straat a tijd hier en elders menhang vertonen met het aan de orde zijnde klas twee de buurt het leven de winkels en de thema instructies hebben zoveel mogelijk tot markt doel kinderen meer greep te geven op het thema klas drie de buurt de welzijnsvoorzieningen daarnaast biedt de individuele structuur van met buurtvoorzieningen kraakbeweging e d name het werk uur mogelijkheden voor de indivi klas vier tot en met zesde eigen buurt in verge duele ontplooiing het zal duidelijk zijn dat in lijk ing met andere buurten het eerste deel een eerste klas andere vaardigheden aan de orde klas vier hoe verschillend wonen mensen in ne 30 derland ren noemen allerlei woorden die naar hun eigen klas vijf hoe verschillend wonen mensen in eu ervaring met het thema te maken hebben uit dit ropa woordveld komen de rubrieken de deelthema s klas zes hoe verschillend wonen mensen in ande de eerste fase van het thema is dus duidelijk ver re werelddelen kennend na de startactiviteit inventariseren we uitgangspunt waarschijnlijk ten overvloede is al bij elkaar en met elkaar wat we aan ervaringen en tijd starten in de eigen belevings en ervaringswe belevingen bij zo n thema kennen de verkennen reld en die uitbreiden in interculturele richting de fase vraagt niet alleen naar kennis maar ook het thema wordt in alle klassen vanuit het hier naar emoties en dat hier wordt steeds uitgebreider naar het elders vooral de migratielanden uitgewerkt verzamelen elk thema draait ongeveer een maand lang het in deze fase gaan we op onderzoek uit in eerste eerste deel van het thema heeft een projectvorm instantie bij onszelf en bij elkaar staat bij het alle vakken geintegreerd en alle activiteiten zijn verkennen centraal wat weet ik er al van bij direct gericht op het project dit duurt meestal het verzamelen is dat wat kan ik er nog meer een week tijdens deze week blijven twee activi van te weten komen de fase van het verzame teiten gelijk dat is de ervaringskring op maandag len van informatie is de langste en duurt onge ochtend en de vergadering op vrijdag alle andere veer twee tot tweeeneenhalve week soms nog activiteiten komen die projectweek niet of in een langer andere vorm aan de orde in de onderbouw ligt het accent nadrukkelijk op elk thema kent vier fases het verkennen van het het onderling uitwisselen van ervaringen en ge thema het verzamelen het thema verder onder voelens in de bovenbouw vindt dat gedurende de zoeken het ordenen van het thema de verza eerste periode van het verzamelen plaats in de melde informatie wordt op een rijtje gezet en tweede periode wordt er ook informatie buiten het afsluiten van het thema eigen meningsvor de kinderen zelf gezocht maar natuurlijk wel ming hieronder zal ik elke fase enigszins trach door de kinderen in die tweede periode zoeken ten toe te lichten de kinderen informatie in boeken teksten bij mensen die ze interviewen doen observaties en verkennen zovoort alles wat in school gebeurt aan verza elk thema heeft een startactiviteit dat noemen melen maakt deel uit van het koekenwerk dit we de project opening we proberen hier altijd zal ik verderop in dit artikel nader toelichten iets spectaculairs iets leuks van te maken het doel van die startactiviteit is tweeledig enerzijds ordenen moet het kinderen motiveren en anderzijds moet na elke activiteit na een uitstapje of na het hoe het veel herkenningspunten bieden we streven kenwerk doen we verslag aan elkaar we laten ernaar dat alle aspecten van het thema in de pro zien wat we gedaan en of gemaakt hebben lich ject opening vertegenwoordigd zijn de kinderen ten dit toe en beantwoorden vragen van andere doen ervaringen op die gedurende de periode dat kinderen deze kring noemen we de verslagk ring het thema draait steeds op enigerlei wijze zullen kinderen ordenen hun eigen ervaringen en er terugkomen wordt samenhang aangebracht in de diverse erva vaak is de startactiviteit een uitstapje een be ringen en activiteiten van verschillende groepen zoek aan het huis van een paar kinderen een kinderen het is dus een steeds terugkerende acti speurtocht door verschillende en de eigen buur viteit nadat kinderen gewerkt hebben maar daar ten een toneelvoorstelling enzovoort naast is het ordenen een fase in de hele thema de kinderen maken hiervan een verslag een planning in die periode komen de voorgaande boekje tekeningen muurkranten en dergelijke activiteiten weer ver kort aan de orde waardoor die verder in de kring besproken worden en ge de kinderen een totaal ordening kunnen maken evalueerd we noemen zo n kring waarin het the een overzicht en daardoor inzicht krijgen ma op enigerlei wijze wordt uitgediept en bespro ken een themakring uit deze kring komen aller de afsluiting lei aspecten van het thema de deelthema s in de na de ordeningsfase sluiten we het thema af bovenbouw maken we een woordveld de kinde centraal staat de vraag wat vind ik ervan en wat 31 heeft dat voor consequenties voor mijn handelen om een situatie in te richten de opzoekhoek in b ij de ordeningsfase die hieraan vooraf gaat was formatietaal verwoorden van vragen en antwoor de vraag wat ben ik allemaal te weten gekomen den benoemen van afbeeldingen de knutsel wat weet ik er nu allemaal van hoek waarderingstaal mooi lelijk enz de boe de handelingsvraag is belangrijk zo n thema uit kenhoek boekentaal praten over het gelezene werken is niet vrijblijvend het is een heel elemen de plaatjes enz en de schrijfhoek overleg over taire manier van werken vanzelfsprekend is deze de te schrijven of te stempelen tekst enz fase in de bovenbouw nadrukkelijker dan in de de groepen krijgen altijd een groepsopdracht onderbouw in de onderbouw zijn kinderen hier een opdrachtkaart en werken allemaal aan het minder aan toe maar toch wordt deze fase niet zelfde thema alleen wel op verschillende manie overgeslagen i n de bovenbouwklassen kan deze ren naar gelang de hoek waarin ze werken fase uitmonden in het schrijven van pamfletten een voorbeeld kan een en ander verduidelijken brieven maar ook in het maken van onderlinge het is een voorbeeld uit de eerste klas van half afspraken september tot half oktober draait daar het thema d eze fase wordt afges l oten door een afsluitings straat voortkomend uit het vaste schoolthema activiteit een tentoonstelling of een feest e d wonen het thema straat is verdeeld in vier deelthema s wat zie ik op straat huizen win het hoekenwerk kels verkeer afval e d wat doe ik op straat spe het werken aan de thema s en daarbij het hoe len lopen rennen fietsen ballen wat gebeurt er kenwerk is nadrukkelijk intercultureel we vin met me op straat ruzie gevaar wie wonen er in den het van groot belang dat kinderen hun eigen de huizen etages buren enz met dit laatste ervaringen teren verwoorden en begrijpen die er deelthema beginnen we de eigen ervaring elk varingen en de bijbehorende gevoelens leren uit deelthema draait een aantal dagen wisselen en vooral ook aan die uitwisseling conse als startactiviteit wordt een buurtwandeling ge quenties leren verbinden naar zichzelf en naar maakt langs de huizen van alle kinderen in de anderen een uitwisseling op zich geeft immers klas in de verslagkring op school en in de latere geen garantie dat er ook begrip en respect ont thema uren wordt besproken dat een huis een be staat ons doel is antropocentrisch alle kinderen nedenwoning heeft en drie etages er wordt een dienen die uitwisseling als een verrijking te erva grafiek gemaakt en we kijken op welke etage de ren kennis van elkaars culturen is hierbij een meeste kinderen wonen enzovoort we praten voorwaarde maar geen doel over de dingen die we op straat hebben gezien kinderen leren de taal van elkaar in situaties in welke straat veel winkels zijn en in welke waarin zij gemeenschappelijke ervaringen hebben straat veel bomen of plantebakken waar je fijn en elkaar iets te vertellen hebben die situaties kunt spelen enzovoort er wordt een aantal da creeren wij in het hoekenwerk gen gewerkt naar aanleiding van de startactiviteit de kinderen werken regelmatig met elkaar in aan het verkennen van het thema in elke thema groepen minimaal twee maal per week vaak ge kring wordt ook gevraagd naar de straten in ma beurt dit meer dan twee maal per week hoewel rokko suriname en turkije de kinderen vertel het dan niet altijd een zuivere vorm van hoeken len er graag over eerste opvang kinderen worden werk betreft elke groep werkt in een hoek dat geholpen met de themavorming door andere kin is niet zozeer een vaste hoek in een lokaal we deren en door aanschouwelijk materiaal uit di verstaan onder een hoek een activiteit die vanuit verse landen een specifieke invalshoek wordt uitgewerkt dit in het werk uur worden nieuwe woordjes aange klinkt wat ingewikkeld maar zal duidelijk wor boden die bij het deelthema passen aanvankelijk den met een aantal voorbeelden van hoeken elke lezen het zijn altijd woordjes die ervaringen be hoek heeft haar eigen taal doesituaties haar eigen noemen bijvoorbeeld ik loop ik ren huis zak gebruikstaal bak paal bus mus bal bel muur enz tevens in de onderbouw kennen we onder meer de pop leren de kinderen de woordjes schrijven de re penhoek sociaal emotioneel taalgebruik de kenwerkbladen zijn gemaakt met tekeningen bouwhoek rekentaal allerhande begrippen wor en afbeeldingen uit het thema bijvoorbeeld kan den gehanteerd de wereldspelhoek inrichtings de opdracht zijn verdeel de rommel over drie taal manipuleren van poppetjes en materialen vuilniszakken 32 na het verkennen is het eerste deelthema ik en wat ze gebruiken woon in een huis tijdens het draaien van dit in de schrijfhoek liggen allemaal kaarten af deelthema zal in het thema uur een aantal be beeldingen met woordjes bijvoorbeeld een af zoekjes worden gebracht aan huizen van kinderen beelding van een huis met daaronder het woordje uit de klas we proberen het altijd zo te regelen huis de kinderen krijgen de opdracht een teke dat we bij een marokkaanse een turkse een su ning van een huis te maken en de woordjes op de rinaamse en een nederlandse familie op bezoek goede plaats er bij te schrijven er mag natuurlijk gaan dit is al duidelijk de verzamel fase de van alles in of bij het huis gebeuren en alweer meeste ouders vinden het erg leuk om een groep ze maken een tekening en overleggen samen wel kinderen te ontvangen en op deze wijze bij de ke dingen getekend worden en wie waar welke school betrokken te worden het is vaak een ver woordjes schrijft de afbeeldingen op de kaarten rassing voor de kinderen dat er ook zoveel over zijn weer zoveel mogelijk intercultureel eenkomsten zijn met hun eigen woonsituatie ze in de wereldspelhoek krijgen de kinderen de kunnen mede daardoor de verschillen minder opdracht een huis in te richten op de wereldspel gek vinden tafel eerst verdelen ze de ondergrond met een en dan nu het werken in de hoeken krijtje in vertrekken ze spreken dus samen af in de themakring is aan de orde ik woon in een waar de huiskamer de keuken de slaapkamer en huis we praten over ons eigen huis en de huizen dergelijke is en daarna zetten ze de spulletjes en van andere kinderen die we hebben gezien zijn de poppetjes in die ruimte alle huizen zo hoog als onze huizen vooral de in de boekenhoek bekijken de kinderen een niet nederlandse kinderen zullen vertellen hoe paar boekjes uit de thema collectie en krijgen de hun huizen in het moederland zijn de thema opdracht om een plaatje dat op de opdracht kring duurt ongeveer een half uurtje aan het kaart staat in de boekjes op te zoeken en daar eind zullen in het verlengde van het themage een verhaaltje bij te bedenken ze maken van dat sprek de hoeken en de opdrachten worden be verhaaltje een boekje alweer een boekje sproken in de knutselhoek maken de kinderen op een in de bouwhoek zullen de kinderen een huis groot vel papier een straat met huizen of ze rich uit de straat maken afgesproken wordt hoeveel ten samen een huiskamer in plakken en knip etages het huis zal hebben de kinderen in de pen bouwhoek maken samen een huis zij moeten sa na ongeveer drie kwartier in de hoeken te heb men overleggen hoe ze moeten beginnen welke ben gewerkt volgt de verslagkring voor het op blokjes ze nodig hebben enzovoort ruimen de kinderen kunnen heet van de naald de kinderen in de opzoekhoek krijgen een verslag doen van hun activiteit ze laten zien wat veertigtal kaarten met foto s van allerhande ze gemaakt hebben en vertellen de andere kinde straat en woonsituaties uit allerlei landen de op ren wat de opdracht was en waarom ze die op de dracht luidt zoek alle kaarten van huizen op en ze manier hebben uitgevoerd een kind van de verdeel die in twee stapeltjes van hoge en lage groep doet verslag en de anderen mogen hierna huizen de kinderen pakken in de hoek om de aanvullen de andere kinderen luisteren stellen beurt een kaart van het stapeltje en vertellen ver vragen en maken kritische opmerkingen als ze baal of non verbaal of de kaart goed is en op het niet eens zijn met de manier waarop de op welk stapeltje deze hoort vaak gaan ze uitgebrei dracht is uitgevoerd der op een foto in omdat ze de situatie herken in de verslagkring komt dus op zes verschillende nen en vertellen ze de andere kinderen wat ze er manieren het deelthema aan de orde niet alleen van weten er kunnen ook discussies ontstaan als in produkt maar vooral ook in iaa gebruik ze het niet met elkaar eens zijn dit geldt voor aan het eind van de verslagkring wordt er een alle hoeken eerste ordening gemaakt in de poppenhoek staat een mand met ver de inrichting van de hoeken kan wisselen naar ge kleedkleren een spiegel een thee servies allerlei lang het deelthema de poppenhoek kan bijvoor spullen die kinderen thuis hebben zij krijgen de beeld een winkeltje of een marktkraam zijn het opdracht een toneelstukje te maken over bezoek materiaal de voorwerpen en de afbeeldingen zijn ontvangen de spulletjes zijn van interculturele zoveel mogelijk intercultureel de opdrachten herkomst ze kiezen zelf uit wat ze mooi vinden zijn zodanig dat al het materiaal gebruikt wordt 33 elk kind heeft hierdoor indentificatiemogelijkhe taalgebruikssituaties daarvoor moet het hoeken den herkenningspunten de betrokkenheid is werk aan een aantal voorwaarden voldoen groot doordat er een appel wordt gedaan op rele elk kind heeft een gelijkwaardige inbreng on vante kennis en ervaringen ieder kind raakt dan geacht taal en cultuur de kinderen moeten dus ook betrokken in een communicatieve situatie ieren dat ook een andere dan verbale inbreng ge verbaal en non verbaal lijkwaardig is voor het niet nederlandstalige kind is het hoe de groepen zijn heterogeen gemengd samen kenwerk van groot belang voor de ontwikkeling gesteld zowel naar cultuur naar leerprestaties op school de kinderen krijgen de ervaring ande cognitief en sociaal emotioneel aard en ge re kinderen iets te kunnen vertellen wat van be drag lang is ze weten dingen die nederlandse kinde de kinderen dienen het werken met elkaar als ren niet weten het kind wordt daardoor met plezierig en verrijkend te ervaren de opdrachten meer respect behandeld een voorbeeld hiervan is moeten door iedereen als zinvol en prettig wor de keer dat een hindoestaanse jongen die nooit den ervaren ze moeten aanleiding geven tot er veel zei een heel betoog hield over het verbou varingen die de kinderen in andere situaties niet wen van rijst tijdens het project voeding in opdoen en daardoor als verrassing worden erva antwoord op een jongen die beweerde dat rijst ren ook in nederland groeide hij at toch vaak rijst de opdrachten zullen daardoor zo zijn dat elk de nederlandse kinderen leren datje niet stom kind meewerkt vanuit een intrinsieke motivatie bent als je geen of gebrekkig nederlands spreekt het werkt omdat het wil niet omdat het moet het niet nederlandse kind gaat niet alleen cogni belangrijk is ook dat alle kinderen in de hoe tief een rol spelen maar vooral ook sociaal en ken leer ervaringen opdoen de cognitief sterke parallel daaraan loopt het leren van de neder kinderen moeten niet als pseudo leerkrachten landse taal hoe eerder een kind deel uitmaakt gaan fungeren van de klassegemeenschap hoe eerder het op een in de hoeken benoemen de kinderen ervarin gelijkwaardige manier kan en wil communiceren gen die ze kennen herkennen of leren kennen de taal is van enorme betekenis bij het hele ge van elkaar beuren niet alleen bij het benoemen van ervarin gen en gevoelens ook in de sfeer van informatie pro ble me n geven en verwerven maar taal is vooral belangrijk om je te manifesteren en te participeren uit dit verhaal komt de lutherschool wellicht dit laatste is een groot probleem voor niet neder naar voren als een ideale school nou dat zijn we landstalige kinderen maar ook voor de neder niet vaak gaat het goed regelmatig twijfelen we landse leerkrachten voor de laatsten betekent soms raken we gefrustreerd en heel af en toe zien het vaak dat de oplossing wordt gezocht in een we het even niet meer zitten kind zo snel mogelijk de nederlandse taal te le deze manier van werken eist van een team dat ren en dit liefst in een apart kamertje met een het zich bewust is wordt van het doel van onder speciale leerkracht woordjes leren en zaken be wijs het vereist een duidelijke visie en een be noemen die je niet kent omdat ze cultuurgebon wuste keuze daardoor ben je extra kwetsbaar den zijn en die dus geen betekenis voor het kind wij moeten altijd bewijzen en uitleggen waarom hebben het is nonsens te denken dat de taal het deze manier van werken goed is of eigenlijk grote probleem is als het niet nederlandse kind beter terwijl scholen die makkelijk en traditio de nederlandse taal heeft geleerd heeft het niet neel werken en hun methodes uit de kast rukken de nederlandse cultuur overgenomen en verder weinig zorgen hebben zich nooit be om te komen tot democratisch onderwijs dient hoeven te rechtvaardigen wij moeten onze ou elk kind deel te kunnen hebben aan het onder ders die toch al met enig wantrouwen tegen de wijs en niet alleen bij het leren van de technische gevestigde orde aankijken iedere keer weer van vaardigheden als lezen en rekenen tenslotte is hun onrust af helpen wij moeten ook bij ons be ook lezen meer dan koppelen van klanken aan stuur en de rijksinspectie en het ministerie ont lettertekens heffing van het lesrooster aanvragen het lukt hoekenwerk dit mag uit het voorafgaande blij allemaal wel maar het kost allemaal zo verschrik ken is veel meer dan groepswerk of gestuurde kelijk veel energie 34 een ander probleem is de opvang van nieuwe deren weerbaar mondig en kritisch in autoritai leerkrachten niet iedereen lang niet iedereen re onderwijsinstituten wordt dit ervaren als bru kan op een school als de onze werken het is op taal eigenwijs en onwillig ongemotiveerd we de eerste plaats een mentaliteit die voortkomt hebben hier geen oplossing voor die bevredigend uit een maatschappelijke keuze daarnaast ook is we sluiten compromissen moet je veel van de ouders en de kinderen hou de niet nederlandstalige kinderen stromen net den om uberhaupt met ze te kunnen werken als de andere kinderen door naar verschillende ordeproblemen bijvoorbeeld kunnen bij dit soort typen van voortgezet onderwijs het advies voor flexibele onderwijsvormen veel gemakkelijker de de schoolkeuze is afhankelijk van de tijd dat de kop opsteken van de andere collega s wordt een kinderen onderwijs hebben genoten van belang enorme inzet en begeleiding gevraagd en gegeven is ook of het kind in het eigen land al naar school maar het verzwaart je werk enorm is geweest ik heb zelf een jongen in de klas die ook bij de integratie met de kleuterschool loopt als eerste opvang kind in de derde klas kwam en niet alles even soepel hoewel de wortels van met zeker in de toekomst naar een havo zal gaan een name het hoekenwerk maar ook van de daginde niet nederlandstalig kind dat afkomstig is van ling voortkomen uit het kleuteronderwijs is het het platteland kent meer problemen dan een probleem voor de kleuterschool dat wij veel ont kind dat uit een stad afkomstig is daarnaast spe dekkingen voor structureren onze werkwijze len ook zaken als aanleg en dergelijke mee wordt soms toch wel als een keurslijf ervaren we belangrijk blijkt ook de beheersing van de moe trachten dit op te lossen door het wekelijks wer dertaal te zijn wij hebben een turks jongetje op ken in de speel leerklas hier werken oudste kleu school die in nederland geboren is hij heeft het ters en eerste klassers samen in de hoeken samen turks nooit goed leren spreken en het neder overleggen leerkrachten van de kleuterschool en lands evenmin een andere factor die een rol de lagere school in de integratie werkgroep wat speelt is de belasting van het kind zorg voor het de mogelijke oplossingen kunnen zijn voor de ge huishouden en broe rtjes en zusjes en daarnaast constateerde verschillen de oplossingen dienen het schoolverzuim in het algemeen kan ik dus naar twee kanten toe veranderingen te bewerk weinig zinnigs zeggen over de kansen in het stelligen de grote verschillen liggen niet alleen in voortgezet onderwijs omdat zoveel factoren de werkwijze maar vooral ook in de thema plan daarin een rol spelen ning met het accent op plannen en de thema keuze ik heb met dit artikel een globaal beeld van onze het werk kaarten maken en materiaal verzame school willen geven het zal wellicht enige ant len is veel en zwaar het stelt de teamleden on woorden geven maar waarschijnlijk nog meer der een grote druk soms moeten we ook wel een vragen oproepen de belangrijkste vraag wellicht pas op de plaats maken in de wetenschap dat we is wanneer zijn jullie begonnen en waarom zijn er nog lang niet zijn de opbouw van alle thema s jullie zo gaan werken is nog niet rond we kunnen nog niet alle leerstof de wortels van onze werkwijze liggen tien jaar kwijt binnen de thema s daarnaast is het grote van ons verwijderd in het innovatieproject am probleem wat moet je behandelen aan leerstof sterdam onze school heeft hierin meegewerkt en welke traditionele leerstof laat je zitten wei de samenwerking met onze schoolbegeleidings nig scholen van het voortgezet onderwijs sluiten dienst het abc is sinds die tijd altijd vrij intensief op onze manier van werken aan we vragen ons geweest de onderwijsvernieuwing hoefde op on wel eens af hoewel we overtuigd zijn van de ze school dus niet meer uitgevonden te worden juistheid van onze keuze of het voor kinderen de dagindeling de mentaliteit waren al aanwezig niet nadelig is om van onze school af te komen wij hebben een en ander gedurende de laatste na onze school volgt de harde realiteit van het twee jaar vooral verbeterd meer gestructureerd nog zeer traditioneel werkende voortgezet onder en in interculturele zin uitgewerkt wijs we willen dat onze kinderen optimale kan er was al veel bijvoorbeeld de samenwerking in sen krijgen ook na de lutherschool daarom het scholenproject dit is de samenwerking van moeten we naar compromissen zoeken om het de scholen in de buurt met het buurthuis en de goede van het een te verenigen met het noodza bibliotheek maar ook de open relatie met ou kelijke kwaad van het ander we maken onze kin ders en kinderen het betrekken van ouders bij 35 thema activiteiten enzovoort er was al veel maar er moet nog veel meer gebeu ren in zoverre is de l utherschool geen ideale school maar wel een school die werkt aan haar ideaal nederlandse kinderen op conce ivtratie schole n op de kleuterschool heb ik niets van problemen gemerkt in de cremerbuurt zijn er scholen met zo n waanzinnig aantal buitenlandse kinderen je merkt dan bij nederlandse kinderen soms aan de ene kant een zich heel superieur voelen maar aan de andere kant onzekerheid in de eerste klas was er een kind met een nederlandse vader en moeder we gingen n keer op een middag met marokkaanse spullen die ik had meegebracht spelen muziekinstrumentjes kleren keukenspullen gezelschapsspelletjes die turkse en marokkaanse kinderen herkenden dat alle maal dus die waren vreselijk enthousiast maar dat nederlandse kind liep maar rond en zei ik weet het niet hoor ik ken dat spel niet ik liet ook eens een ouder marokkaans meisje voor lezen in de kring uit een arabisch boekje iedereen was vol aandacht dat vonden ze helemaal te gek dat iemand zulke moeilijke aaltekentjes kon lezen maar dat nederlandse jongetje zat maar van ik versta het niet hij was een hele tijd uit z n doen zo n kind komt dan in de situatie dat hi en niet de buitenlandse kinderen het minder goed weten ja en dat maakt heel onzeker dat zijn ze niet gewend er wordt natuurlijk ook heel veel appel op nederlandse kinderen ge daan omdat ze het beter weten dus ze gaan op het laatst ook denken dat ze het beter weten je krijgt dan een soort superioriteitsgevoel vol goede bedoelingen daarom is oetc onderwijs onderwijs in eigen taal en cultuur voor buitenlandse kinderen ook zo belangrijk om ze niet steeds het gevoel te laten hebben dat ze dingen niet kunnen ik heb het wel gehoord dat de nederlandse kinderen toch op een gegeven moment behoorlijk beginnen te balen altijd maar die andere kinderen helpen en accepteren en begrijpen dat ze zich gediscrimineerd gaan voelen ik merk het zelf heel duidelijk aan de ouders op koffie ochtenden of bij andere buurtactiviteiten er zijn ouders die vinden dat wij de nederlandse kinderen discrimineren we zijn dus wel voorzichtig geworden brengen heel nadrukkelijk ook typisch nederlandse dingen in bij projecten want we hadden heel erg de neiging om specifiek iets voor de buitenlandse kinderen te doen en dat is belangrijk niet alleen naar de nederlandse ouders toe maar ook naar de buitenlandse kinderen toe want ze wonen toch in nederland het is goed dat de buitenlandse kinderen de kans krijgen om aan nederlandse kinderen duidelijk te maken hoe zij er tegenaan kijken lucy visch medewerkster vrek amsterda m 36