Interkom is nu een boek – 14 jaar lesideeën

miny bouland joke morshuis interkom is nu een boek 14 jaar lesideeen interko m interkom moedertaalonderwijs in de praktijk zo heet de verzameling lessen reeksen uit het tijdschrift interkom die bewerkt en geactualiseerd in boekvorm uitkomt de lesideeen liggen op het vlak van schrijven lezen mondelinge taal vaardigheid taalbeschouwing en moderne en historische letterkunde moeder taalonderwijs op z n breedst in de uitgave krijgen ook geslaagde bijdragen uit de rubrieken hoe erg het was en utopisch lesidee een plaats interkom moedertaalonderwijs in de praktijk verscheen in augustus bij uitgeve rij pendoor het boek levert bruikbaar materiaal voor docenten moedertaal en studenten aan pabo s nlo s en universitaire lerarenopleidingen miny bou land en joke morshuis beschrijven de geschiedenis van het tijdschrift interkom het ontstaa n doelstellinge n het eerste nummer van interkom versch ijnt in het voorwoord in het eerste nummer is il 1972 het tijdschri ft is ontstaan naar aan l ei lustratief voor de doelstellingen van de redac d i ng van een von conferentie in dat jaar h i er tie wie ze nu doorleest ziet dat ze een soort vatten enke l e docenten nederlands het p l an algemene geldigheid bezitten ze zijn nog op elkaar en anderen van bru i kbare les i deeen steeds actueel het gaat vooral om de uitwis te voorzien ze ki ezen ervoor om d it i n de seling van ideeen en ervaringen die inhoudelijk vorm van een t ij dschrift te doen en roepen de of qua aanpak net even anders zijn dan de congresgangers op om abonnee te worden gangbare methodes een s i mpel maar bruikbaa r i dee en het slaat uit het voorwoord van interkom 1 jaargang aan de von conferent i e leve rt a l zo n 70 1 1 9 72 abonnees op en bij het tweede nummer wordt in het voorwoord al het aanta l van 200 u geeft l es in moede rtaalonderwijs op een kleuter genoemd school ba si sschoo l of i n het voo rtgezet onderw ij s 13 11 nter k t ieusvssnel door de kniee jn directie gin g flmeest i eckr 8w 8yw9kb dk 8m op te z l n in dr land x v z e t r 5 10 i ur 1 ow r r r d d r aw ao en bi bo do 0 r y10 nam apf h et moet en het kan 14 m issch i en vraagt u z ic h we l een s af wi j hadden na af loop het gevoel dat de l essen te hoe kan i k kl eut e r s voorbereiden op het taa l on veel geprogrammeerd waren er was weinig plaats de r w ij s i n de ba sissc hoo l voor de i nbreng van de l eer li ngen er wa s ook vaak ho e kan i k m ij n taalle sse n op de basisschoo l aan te veel ac htergrond i nformati e nod i g achteraf den late n sl u iten bij wat e r a l op de kle ute rschoo l is ken we dat het beter was geweest met de moderne gebeurd teksten de po li t i e adve rt ent i e en de tekst van vader ka n i k lee r li ngen op d e bas issc hool a l leren een abraham te beg i nnen om van daaru it te gaan k ij te k st samen t e vatten ken naa r de teksten u it de m i dde l eeuwen ho e kr ij g i k m ijn l eerli nge n aan het l ezen hoe ka n i k m i jn lee r l i ngen he l pen b ij het maken v an e en werks tu k voo r andere vakken diversiteit ho e zou h e t ko me n dat de creat i ef sc h rij fles w aa r voor i k to ch zul ke le uke i de een heb s teed s de redactie neemt waar mogelijk de in m islukt gestuurde en in de praktijk gebruikte les ik zou wel eens w ill en weten hoe ze het moeder ideeen integraal op dat leidt tot een enorme t a alo nde rw ijs op ande re s chol en aanpakke n m is diversiteit in aanbod waar de ene docent een sc h ien ka n i k d ie l essen ook voo r m ij n k l a ssen g e brui ken zeer gedetailleerde beschrijving geeft van uit i k z ou ergen s een d i kke map le s recepten w il len gangspunten doelstellingen voorbereiding en he bben h et geb e u rt zo va ak da t i k ni et weet uitvoering lucht de ander het hart in een per w at i k m o e t doe n soonlijk verslag stageverslagen van studenten i k heb aan de l opende band goede invall en m is zijn vaak een dankbare bron van kopij goed sc h i en kan een a nde r er o o k wat mee doen verzorgd en volledig met doelstellingen uit m a ar waa r ka n i k z e kwijt gangspunten en een minutieuze tijdsindeling geheel opgezet volgens de richtlijnen van vak in terko m w i l c omm u n ic ati emi dde l zijn u ku n t er u w id eee n en s uggestie s in kw ij t maar ook uw prob l e didactiek me n in t erk om wordt dus doo r u ge maakt wat d e het onderstaande voorbeeld toont hoeveel vorm b etreft inte rkom is bedoe ld als geb r u iks voor denkwerk er aan een lessenserie vooraf gaat wer p er zu lle n daa rom geen u i tgebre i de a rti ke l en i n de wereld in een notedop versc hijne n moer is e r i mm e r s maar u i tg e werkte lessen korte ideeen t i ps v rag en en a n twoorden onze u itgang s punten waren in t erkom gaat in 1972 z es ke er versch ij n e n in num men sen gaan in taal s preek en sc hr ij ftaal mers van 24 b l adz ijde n gesten cild en l o sbl a d i g zo met e l kaa r o m dat u d e inh o ud n a a r beli e ve n ku n t r an g schik ke n taa l weers p ie gelt d e ve r houd i ngen in de maat sc happ i j in de jaren zeventig is de uitvoering van inter in z icht i n taalg e b r u i kssituati es is be langrij k kom heel eenvoudig gestencild en met een voor d e l e er li ngen om ze z o vee l mogel ijk met nietje in de linkerbovenhoek later wordt het c onc rete en natuurlijke gebru ik s s i tuat i es in blad geoffset en komen de nietjes in de rug a anraking te brengen normaal functioneel o n de r w ijs du s wat blijft is het a 4 formaat omwille van de t aalbe scho u w ing lei dt op den d u u r tot een kopleerbaarheid g roter e taa l beheersi n g on z e doelste lli nge n w aren toepasbare ideeen specifieke doelste lli ngen voor taal beschouw i ng de leerli ng kan waarnemen hoe ta al i n dive rs e er is eigenlijk maar een criterium waaraan een commun ic atieve si tuaties wo rdt gehanteerd lesidee moet voldoen om in interkom opgeno be sc houw i ng men te worden de les moet in de klas uitge d e l ee rl in g beseft en ka n a n de ren duidel ij k ma ken d at i edere commun ic at i eve si t u ati e voerd zijn dat betekent dat ook de meest haa r e igen s pecifieke taa l gebru i k kent verfrissende en verrassende ideeen realiteits bewu stwordi ng waarde hebben de leerkracht geeft ook aan de lee r l in gen kan zi ch kri tisch opste ll en ten of de les geslaagd was voor herhaling vat aanz ien van het geb r u i k van taal beoord el i ng baar hoe de klas reageerde en wat er even de le e r li ng kan goed fun cti one ren in de maat tueel mislukte zo schrijft iemand bij een les sc h a pp elij ke werke lij khe i d doo r m idde l van senserie over een vagantentekst taalg ebru i k taalbeheers i ng 15 b doe lste llingen voor ons project de leer li ng moet i nz i cht krij gen i n de m anie r waarop taal gebruikt wordt in verschillende situatie s de leer li ng mo et zic h b e wus t wo rden van het ta al en sexe p 1 3 f ei t dat maatsc happe lijk e rol patronen 66k in versc h il l e nde taal vormen voo rkomen onze ve rwac ht ing was dat e r een zeke re mate van bewu stwo r d i ng pl aats zou vinden de l eerli ngen moe s t en va n d e proj ect l essen een in d i vi du e e l ve rs lag n et is 20 iv eg bert rv co n go rd f d97 m a ke n w e h o pen d at d it i n d e loo p van het p r o r 00se kn1 ffirqek7 g e e of o i j ect ste e d s b e ter word t ton ijn er n 1te st elle i sch e c 9a9 gfnt c 1 te it ur ry m wn r r ur e kijkje in de keuke n de bovenstaande opsomming zal bij menig do cent een sceptische reactie losgemaakt heb z ben ja ja en dat allemaal in drie weken toch is het succes van interkom gebaseerd op herkenning inspiratie en uitdaging met de be schrijving van het hoe waarom en wat van de lessen gunt de leerkracht de ander een kijkje in de eigen keuken dat verklaart de populari teit van interkom bij studenten en beginnende leraren vooral de reactie van de klas was belangrijk zou interkom uitgenodigd hebben tot klakke ervaring van leerlingen bij het literatuuronder loos kopieren van ideeen nee juist niet in de wijs betrokken praktijk blijkt dat het ene idee je op een ander idee brengt dat in je eigen situatie beter bruik d oel e n baar is veranderen en aanpassen daartoe in de l ee rli ngen leren kij ken naar hoe e en l itera ir ver spireren de gepubliceerde ideeen haa l d in g e n v e rte lt e n met we l ke c oncre et aa n wijs ba r e m i dd ele n om z o m eer i n ee n verha al te leren l ezen da n a lleen op het ni veau va n d e fab el en met tijdsbeel d mee r p l ez i er het be s pree kbaa r mak en va n bek e nde of a lthan s het doorb l aderen van de jaargangen inte rkom he r kenba re d ing e n u i t de ei ge n e rva ri ng zal de moede rt aalleraar men i g moment van werkvormen herkenn i ng op l everen er z i jn l essen over subgroepen situatiespel g r ammatic a over ro l patronen in taalgebru i k discuss ietechnieken spreekbeu rt en en de lee ra c ti vite iten krant in de k l as het moede rt aalonderw i js lu iste re n n aa r ins t r uc t i e sc hri ftelij k beantwo ord e n komt in breder maatschappelijk perspecti ef van vragen over het verhaal praten opvoeren van het wordt funct i one l er creatief schrijven en een situatiespel re cl ame ana lyse verove ren z ich een p l aats van e l ke stroming is in interkom wel een lee rmiddelen weersl ag te vi nden leesp lezie r wordt be l ang fotokop i e van het ver haa l voor el ke l eerli ng instru c t iesten cils m et de opdrachten ri j ke r dan literatuuronde r wijs met jaa rt a ll en pop s ong s s tr i ps en tr iv i aalliteratuur d r ingen door i n de k l as de struc tuu ranalyse wordt o mgevormd tot aanwij z i ngen b ij het ze l f s chr i j ven van verhalen en natuurlijk wordt de ei gen 16 lang zoeken vond i k de sleute ls een ii had ze ach hoe erg het was ter het bord gehangen interkom geeft ook ruimte aan de keerzijde van de p r aktij k in de rubriek hoe erg het was veel l eerkrachten nemen de gelegenhe i d u topie te baat om zonder g e ne hun ha rt te l uchten soms gingen lessen de mist i n omdat de or voor de rubriek het utopisch lesidee koppelt ganisatie niet klopte in andere gevallen waren thijs vereert de vaak weinig realistische theo de leerlingen niet geinteressee rd in het onder rie aan de praktijk dat levert onuitvoerbare werp het lezen over dergelijke mis l ukk i ngen i s utopische lessen op herkenning bij de praktijk soms herkenbaar vaak leerzaam en steeds erg mensen en theoretici op hun plaats gezet de leuk geen leuker vermaak dan leedvermaak lesideeen zijn modern maar voor niemand haalbaar hoe erg t was u top ies l esio ee fcnoa t e ese varp kk i n k k i v e sc rcr us n ve r 1 n l ee l nee nu wa re n e r n og maar 10 mi nuten o ve r voo r d e bel zo n uto p i es l esi dee i s i edere keer hetze l fde a lt ijd g i ng zi n 5 werd doo r m aa rt en goed g eana lys e erd d i skussi e r en a l t ij d in groepen a l t ijd i nte rvi ewen i s hij oef ent a l t ij d met z i jn moeder ma a r de a nd er en d at l esg even n ieu we st ijl wat le e r j e zo nog bo kl a a gd en dat z e e r no g maa r we ini g va n begre pen vend ien z ijn ze on uitvoe r ba a r om voor mez el f to c h h et id ee te hebb en dat we de ach iedere keer hoo r i k hetze l fde en i edere keer oefen in g had den doorg e w er kt maakt e ik een w il l e v r aag i k op m i jn beurt we l k o r gan is ati etalent ont k eu ri ge s p ron g naa r zin 13 w i kke l j e met ontleden nog mee r naas t het u i tpl u i li wa aro m doen we d ie and ere niet zen van z inne n e n het omwe r ken daarvan tot een te l omd at d8t een he le m oeilij ke is d aar moet je niet lefoonboek wat leer j e b ij een vreemde taal a l s je intrapp en z in 13 m en m een de d a t vernissen m a k d i e nie t s preekt we l k s o ci aa l kontakt b iedt het d i k k elij k e r was d a n sc h oonm aken tee naast het spieken li m en meen d e dat vernissen makk elij k er w as is welke m og elij kh eid tot s amen wer ken b iedt sp ellin g h o ofdz in n aast h et voorzeggen ho e l eerz aa m is het een he le l br u llend ee n p e rsoonsvorm e en zin les je mo nd d ic ht te m o ete n ho uden j a f ij n v oo r t ij l i m aar d a t is to c h w el een zin de ns h et k l a ssi eke kon sert daar g aan veel jon ge h ierop s me e t i k m ijn boek weg en g ilde me ns en he en we zu l len ze l ere n m a ar wat l i k ka n net zo goed l es g ev e n a a n e en gro ep id i o te n h oe zijn julli e de br u gklas eig enlij k doorge k o men geen cent subsidie li h o e ben jij e i g enlijk ler a a r g e w orden toen w ees i k de b es t e v a n de k las al d o maar aa n uiteindelijk heeft interkom veertien jaar v oo r z in 13 ook hij g af een ver kee rd a ntwo o rd en bestaan en op het hoogtepunt waren er 1 200 ik het g oede tot 1 300 abonnees geen gering succes voor l i m aar wat wa s er nou v oo r b ij zon d ers aa n d ie een in eigen beheer uitgebracht tijdschrift met zin l m aak n u z el f d e oe f eni ng a f t ot d e b el g a at de administratie op de zolder van mia vergeer l i m aar we zou d en toch a lleen d e on even z inne n en zonder een cent subsidie kon een onder doe n wijstijdschrift zich zo lang staande houden wel is er een chronisch tekort aan redactiele e i ndelij k g i ng de be l to en ie de reen weg was merkte den in 1973 luidt de zittende redactie de i k dat mij n sleu t elbos v an tafel w as v e r dwe ne n na alarmklok 17 1 spreke n d isc u ssie vragen stellen v e rsl ag ui tb r enge n k l asse g esp rek in interview 2 luisteren g eric ht i n d iscussi e gericht in interview gericht op straat 3 sch r ijv en vrij ver haa l interview uitwerken verslag 4 lez e n b oe ke n partijprogramma s kranten tijdschriften 5 dra ma wat verwacht ik wat h e b ik wat wil ik te zu l len zienl gezien zien i s d it d e een n a la a ts t e in terko m h et ga at go e d colle ctief m et in te rkom e n we z i tt en in h e t sl op goed het aantal a bonnees stijgt nog steeds we i n 1985 is het ged aa n d e redac tie b esluit col vo l doen a a n e en b eh o e fte in het slo p we k rijgen t e w eini g kop ij b in n en e n er k o mt tev eel redactiew erk l ectief op te stappen en er zijn geen opvo l op te weinig hoofden neer twee zaken die samen gers he t res ter end e geld stee k t d e voormali ge s p ele n k op ij k rij gen wij v o orn a m e lij k b inne n doo r er redactie in het pub li ceren van een boekwer k x maa l zelf a c hte r aan te gaan wil t u verzekerd z ij n met interkom lesideeen van een derde jaargang interkom dan moet u of u m a a r toch vrag e n en wensen heb b en m oeder opgeven als lid van de redactie bf namen van ge taalleerkrachten nog genoeg een blad kan ie sch i kte nieu w e re dact ieled e n aa n ons d oo rgeven de reen oprichten uitw is seling van e r var i ngen interkom gaat door als u dat wil t en ideeen is belangrijk en tien jaar later in 1983 onder invloed van wie kan er zonder de no nonsense sfeer klinkt het zo b en jij oo k je b aan al k w ijt k o m b ij interkom 18