Publicatie datum: 2001-01-01
Auteur: Joyce Vermeeren
Collectie: 32
Volume: 32
Nummer: 3
Pagina’s: 70-74
Documenten
joyce vermeere n wat i s lezen dick schram bijzonder hoogleraar leesgedrag aan de universiteit te utrecht en universitair hoofddocent algemene literatuurwetenschap is leesbevordering nodig aan de vrije universiteit te amsterdam plaatst enkele kanttekeningen bij de onderzoeks resultaten schram wat is lezen de lees wordt er heden ten dage minder gelezen dan pakweg onderzoeken richten zich alleen op het lezen in vuig jaar geleden is het waar dat het hele gezin s de vrije tijd daarnaast worden de enquetes avonds aan de televisie gekluisterd zit in de ban van meestal in het najaar gehouden waarbij het soaps en spelle jes terwijl het boek vergeten in een hoek leesgedrag van een week wordt onderzocht ligt waart het spook van de ontlezing rond helma maar mensen lezen het hele jaar door het is van lierop rita glzesquiere en dick schram aannemelijk dat in de zomervakantie meer specialisten op het gebied van jeugdliteratuur en gelezen wordt dan in andere perioden aan de leesgedrag geven hun visie op de stand van zaken rond samenhang tussen verplicht lezen bijvoorbeeld het lezen is leesbevordering echt nodig en zo ja hoe voor werk en studie en niet verplicht lezen moeten opvoeders en leerkrachten hiermee omgaan wordt geen aandacht besteed het plaatje is daarom niet compleet naast onderzoek naar de omvang van het lezen en wat men leest zou ook het lijkt zo paradoxaal het onderwijsniveau is aandacht besteed moeten worden aan andere in nederland de afgelopen decennia aan aspecten zoals de leesbeleving het belang van merkelijk gestegen alsmede de beschikbare vrije lezen en de motivatie tot lezen deze aspecten tijd ruim baan voor het boek zou je zeggen moeten in het algehele beeld worden uit het onderzoek van knuist en kraaykamp opgenomen ook is het niet helemaal terecht 1996 naar leesgewoonten blijkt het lezen om de huidige resultaten te vergelijken met de echter steeds minder populair te worden situatie van vroeger toen de televisie en andere maakte het lezen in de jaren 5 0 nog 22 uit media nog nauwelijks in alle huishoudens waren van de vrijetijdsbesteding in 1990 is dit gedaald doorgedrongen het lezen van informatieve naar 11 de factoren opleiding en leeftijd zijn artikelen op internet bijvoorbeeld is ook lezen het meest van invloed hoe ouder en hoe hoger maar wordt niet als zodanig meegeteld als je al de opleiding des te meer er gelezen wordt hoe deze aspecten meeneemt krijg je een positiever jonger en hoe lager de opleiding des te minder beeld over het lezen dan het rapport vooral middelbare scholieren zijn te ongedurig leesgewoonten weergeeft om het zit stil en lees gedrag in de praktijk te brengen gemiddeld anderhalf uur per week zorg voor lee sc ultuur wordt besteed aan het boek driekwart van het schram maar hoe je ook over de onderzoeken gelezene is voornamelijk ontspannende fictie oordeelt zorg voor een optimale leescultuur blijft leerlingen van het vmbo lezen het minst van noodzakelijk factoren als leeftijd opleiding en allemaal onderzoeken van de stichting geslacht spelen zeker een rol vrouwen lezen meer speurwerk en van het sociaal cultureel dan mannen en mannen lezen meer informatief planbureau geven een wat positiever beeld de dan fictief de zwakste lezers zijn jongens in het stichting speurwerk ooit opgericht door de vmbo extra aandacht voor deze groep is uitgeversbranche heeft vooral het imago van het gewenst boek onderzocht het lijkt erop alsof het helma van lierop bijzonder hoogleraar onderzoek uitgevers en boekhandelaren een jeugdliteratuur aan de universiteiten in leiden en hart onder de riem wil steken het merendeel tilburg wijst op de daling in leesfrequentie bij van de ondervraagden vindt het lezen van jongeren het blijkt dat jongeren steeds minder boeken in principe nog steeds belangrijk of lezen en dat de kwaliteit van wat ze lezen men ook daadwerkelijk gaat lezen is een eveneens daalt er zijn nog steeds groepen die van tweede duidelijk is dat zorg voor het lezen huis uit minder leescultuur hebben meegekregen geboden blijft bij wie je de leesmotivatie moet stimuleren 200i 3 moe r 70 aandacht besteed aan kinderboeken creches peuterklassen bibliotheken stimuleren ouders en kinderen tot lezen en voorlezen het boek ook het kinderboek heeft een vaste plaats gekregen in de maatschappij uiteraard moeten we wel alert blijven voor sommige groepen zoals jongeren met een lagere opleiding en allochtonen is de drempel nog te hoog de televisie vindt makkelijker zijn weg naar deze gezinnen toe dan boeken hier moeten scholen bibliotheken en jeugdverenigingen helpen om de stap te nemen in brussel is er een project geweest waarbij studenten voorlazen aan marokkaanse kinderen leesklimaat in het gezi n in de leeftijd tussen 12 en 16 jaar neemt de leesintensiteit sterk af het onderzoek van renate kocher 1995 richt zich op drie typen lezers continue lezers niet een ononderbroken leescarriere voor malige lezers en lezers die opnieuw jeug d zijn gaan lezen continue lezers blijken over het algemeen uit een gezin te komen met een gunstig leesklimaat de literaire volgens rita ghesquiere is er ook in vlaanderen socialisatie thuis blijkt sterk bepalend voor het bezorgdheid over het lezen ghesquiere is leesgedrag op latere leeftijd hoogleraar jeugdliteratuur aan de universiteit in van lierop een kind moet leren omgaan met leuven je moet accepteren dat je niet meer lezen de eerste ervaring met het boek kan niet samen onder de leeslamp zit de cd roms en vroeg genoeg beginnen het leesklimaat in het internet zijn net zo ingeburgerd als boeken toch gezin is sterk bepalend de ouders moeten het is er geen reden tot overbezorgdheid ik kan me kind niet alleen goede boeken voorlezen en herinneren dat ik vroeger als kind geen aanreiken maar ze zijn ook een voorbeeld voor stripboeken mocht lezen van mijn moeder dat het kind iedereen heeft het tegenwoordig heel zou slecht zijn en de plaats van echte boeken druk vaak werken de ouders allebei er is minder innemen later als volwassene heb ik de schade tijd om voor te lezen maar ook minder tijd om ingehaald en heel veel stripboeken gekocht zelf te lezen lezende ouders zijn het beste maar je ziet het boek is nu zelfs mijn vak voorbeeld voor het kind daarnaast blijkt geworden ik begrijp de bezorgdheid maar op de voorlezen bij uitstek geschikt om leesplezier en lange termijn wordt er nog veel gelezen dit blijkt leeservaring op te doen voorlezen wordt ook uit kleine onderzoeken mensen hechten algemeen erkend als een belangrijk instrument nog steeds grote waarde aan het lezen vroeger om lezen te bevorderen het is jammer dat ouders had lezen iets elitairs nu is het belang van lezen ermee ophouden zodra kinderen zelf leren lezen tot vrijwel alle lagen van de bevolking leren lezen is een inspannende bezigheid en doorgedrongen vergelijkbaar met goede kinderen ervaren daarbij vaak weinig leesplezier voeding in weekbladen en gezinsbladen wordt voorlezen kan ervoor zorgen dat kinderen toch 2001 3 m oe r 71 blijven lezen ook op veel basisscholen bestaat literatuurtheorie de emotionele beleving van geen voorleesroutine toch blijft voorlezen ook teksten meer aandacht kunnen krijgen wat daar het meest probate middel om kennis te doet dit verhaal bij jou en waarom van lierop maken met nieuwe boeken en om het plezier van vult aan eigenlijk zouden kinderen op de het lezen te ondervinden door vragen te stellen basisschool al meer achtergrondinformatie tijdens het voorlezen leer je het kind ook moeten krijgen ze lezen boeken zonder dat ze reflecteren op het boek de school zou de beseffen dat er een bepaalde schrijver achter zit literaire socialisatie moeten voortzetten ze missen een kader waarin ze het boek kunnen plaatsen dit werkt door op de van emotioneel naar reflectief leze n middelbare school daar klagen leerlingen vaak na de breuk bij het voorlezen komt op de dat ze niet weten waarom ze iets moeten lezen leeftijd van 12 tot 14 jaar de volgende breuk de ze worden te weinig geinformeerd over het leesintensiteit neemt dan sterk af kinderen die doel bijkomend probleem is dat de literaire uit een gunstig literaire thuissituatie komen zijn bagage van de aankomende leraar steeds smaller stabieler in hun leesgedrag de rest haakt af acht wordt om zinvol mijn colleges te kunnen procent van deze afhakers keert op oudere volgen geef ik aan mijn studenten een primaire leeftijd weer terug tot intensiever lezen leeslijst op bijvoorbeeld in het genre renate k cher 1995 hoe komt dit schram griezelverhalen lezen de studenten een boek op de middelbare school krijg je de overgang van paul van een loon en een van mensje van van emotioneel lezen naar reflectief lezen dit keulen om de overeenkomsten en verschillen te gaat meestal ten koste van het leesplezier dit zien de theorie wordt zo gekoppeld aan de leesplezier is noodzakelijk om de graagte van eigen leeservaring schram aan de vu in het lezen vast te houden de stap van kinder amsterdam waar ik universitair hoofddocent boeken naar volwassenliteratuur zou vloeiender ben in de literatuurwetenschap wordt het lezen in elkaar moeten overlopen je kunt bij van wereldliteratuur zoals dante en voorbeeld het begrip perspectief behandelen shakespeare sterk gestimuleerd vanuit een jeugdboek ook zou naast enthou sia s me ghesquiere hanteert in haar colleges jeugdliteratuur een zeer persoonlijke aanpak haar uit gangspunt is het enthousiast maken van de studenten de studenten maken dossiers over boeken die ze gelezen hebben in dit kader moeten ze ook hun eigen lees verleden reconstrueren een lijst maken van de boeken die ze als kind lazen als ze het niet meer weten gaan ze het vragen aan hun moeder of aan de juf van toen i k laat ze nadenken over vragen als wie heeft je gestimuleerd om te lezen of was er juist geen stimulans zit er een lijn in de boeken die je las had je een hekel aan bepaalde boeken en wat was er dan zo storend aan vind je nu achteraf de boeken nog steeds goed of niet dick schram en helma van lierop het behoud van mijn uitgangspunt is dat ze zelf het beste het leesplezier staat voorop kind kennen dat ze toen waren op deze manie r 200i 3 moer 7 2 ervaar je aan den lijve begrippen als leesgedrag andere een verhaaltje in over dieren met een en literaire kwaliteit vaak blijken jongens plaatje van een enorme eekhoorn pas jaren nauwelijks gelezen te hebben een vraag is dan later zag ik bij toeval een echte eekhoorn en stel dat jij een kind tegenkomt dat een hekel kwam ik met een schok tot de ontdekking dat heeft aan lezen net zoals jij dat vroeger had wat het beestje zo klein was al die tijd had ik zou je doen om dit kind toch enthousiast te gedacht dat een eekhoorn net zo groot was als maken ook laat ik mijn studenten kleine een poes projecten doen in hun eigen omgeving op dorpsscholen jeugdbibliotheken bij de scouts leesbevordering zo hoort de wetenschap met lezen om te gaan hoe kan de wetenschap bijdragen aan lezen is gewoon onderdeel van je leven leesbevordering ghesquiere is hierin heel boeken horen erbij in de klas in huis voor duidelijk door vanuit verschillende invals ieder kind voor iedere volwassene is er een hoeken jeugd literatuur te bestuderen empi boek je moet blijven zoeken naar het boek dat risch tekstueel sociologisch pedagogisch bij het kind past in het woord leesbevordering enzovoort hoe meer aandacht het boek krijgt schuilt ook een negatieve klank alsof het maar hoe hoger de kwaliteit waardoor het lezen niet wil lukken met het lezen alsof lezen niet gestimuleerd wordt toen ik twintig jaar geleden prettig zou zijn het moet nu eenmaal omdat begon met het geven van colleges jeugd men zegt dat lezen goed is de schuld wordt literatuur waren er collega s die aan mij vroegen vaak bij de jongere gelegd die wil niet meer of het niet zonde van mijn tijd was inmiddels is lezen maar het probleem ligt eigenlijk bij de jeugdliteratuur een volwaardige wetenschap dit volwassene zij sporen hun kinderen aan om te heeft een positieve weerslag op de kwaliteit van lezen maar lezen zelf niet meer omdat ze het te het boek we krijgen zelfs een nieuwe groep druk hebben met andere zaken hoe kun je dan lezers erbij vooral volwassenen gaan steeds meer enthousiasme overbrengen kinderboeken lezen ik ken een professor emeritus in de filosofie hij is een enorme fan waaro m zo u j e l ezen geworden van jeugdliteratuur door zijn waarom zou je lezen wat is naast enthousiasme stimuleert hij zijn omgeving om informatievergaring het belang van lezen ook te gaan lezen van lierop en schram zijn zowel schram van lierop en ghesqiere zien eveneens van mening dat aandacht voor het lezen vooral als een persoonlijke verrijking van boek in hoge mate de kwaliteit bevordert in lierop door te lezen krijg je een nieuw 1997 is de gouden zoen ingesteld een prijs perspectief op bepaalde zaken waardoor je in voor boeken gericht op de leeftijdsgroep van 12 staat bent om iets van verschillende kanten te tot 16 jaar schram ik ben sinds enkele jaren bekijken schram literatuur is een kunst voorzitter van de jury wat ik allemaal aan uiting en geen directe weerspiegeling van de boeken onder ogen krijg is enorm het aanbod is werkelijkheid literatuur beinvloedt wel en overweldigend leesbevordering impliceert een geeft zin aan de werkelijkheid zo zijn de keuze voor kwaliteit daarnaast zou ook meer persoonlijke ervaringen uit de tweede aandacht besteed moeten worden aan wereldoorlog grotendeels in de literatuur leesgedrag de onderzoeken die uitgevoerd verwerkt lang voordat er een publiek debat worden hebben nog te weinig volume en zijn kwam nu zie je dat de tweede generatie niet fijnmazig genoeg er is binnen letteren te allochtonen hun ervaringen verwerken in weinig budget voor toegepast onderzoek dat is literatuur de thema s groeien mee naargelang jammer ghesquiere is naast hoogleraar ook de maatschappij verandert ghesquiere heeft moeder van vijf kinderen voor haar kinderen nog een treffend voorbeeld van hoe verzon zij verhaaltjes inmiddels heeft ze twee plaatjesboeken haar perceptie op de wereld volle schriften in haar la liggen zal zij bepaalden toen ik van school thuiskwam binnenkort als kinderboekenschrijver het lezen stond mijn vader met een prentenboek te bevorderen ghesquiere moet erom lachen zwaaien zwarte piet zou dat voor mij ergens hoop ik dat ik die schriftjes kan achtergelaten hebben in het boek stond onder uitwerken tot kinderboeken maar d e 200p 3 moer 73 kwaliteitscriteria waar ik zo mijn mond vol van kocher lzenate lesekarrieren kontinuit t heb in mijn colleges zullen mij dan zwaar op de und bruche in heinz bonfadelli angela kop vallen fritz und renate k cher lesesozialisation band 2 leseerfahrungen und lesekarrieren literatuur gutersloh bertelsmann stiftung 1995 knu lst w en g kraay k amp leesgewoonten ee n 1993 1 215 310 mit einer synopse von halve eeuw onderzoek naar het lezen en zijn ulrich saxer belagers rijswijk sociaal cultureel plan schram d kracht van lezen universiteit bureau 1996 sociale en culturele studies utrecht faculteit der letteren 1999 23 het culturele draagvlak 2 m m v andries van den broek en jos de haan 2001 3 moer 7 4