Documenten
karikaturen en stereotyper in strips jaap tanja tekeningen illustraties cartoons en strips zijn sours ideaal materiaal our moeilijke zaken en begrippen in een oogopslag duidelijk te maken de anne frank stichting heeft eind 1987 een dikke bundel vreemd gespuis samengesteld rond het thema beeldvorming en stereotypering over nieuwkomers en etnische groepen in nederland aan de hand van een paar tekeningen en cartoons en enkele voorbeelden uit stripver halen zal ik een kleine inzichtelijke toelichting geven op dit onderwerp nederland anno 1988 is een multi etnische samenleving en daarom kan het geen kwaad strips niet alleen ter vermaecke maar ook ler leringhe te lezen enige gevoeligheid voor beeld vorming over mensen met een andere huidkleur en etnische achtergrond is voor strip lezers en striptekenaars nooit weg we later eerste de bekende illustrator en stripte opdracht voor de kenaar the tjong khing aan het woord kijk ik leerlingen teken nu even snel het gezicht van een zwart jongetje een zwart kind teken ik met een wat boller profiel met kroeshaar en met een beetje platte 12 lees deze tekst aandachtig door zoek neus als ik dat nou eens wil overdrijven en er een volgens in een aantal stripboeken die je zelf karikatuur van wil maken dan mask ik de neus bij hebt of leent van vrienden of vriendinnen of voorbeeld veel platter de lippen dikker en als uit de bibliotheek haar het gebruik van stereo je van deze laatste een echt gemeen stereotype typen wilt maken dan mask je de neus nog eens drie schrijf de gevonden voorbeelden op een keer zo plat een stuk bot door het haar grote blaadje met de paging en de plaats waar het oorbellen nog veel dikkere lippen en veel halsket stereotype voorkomt zet erbij waarom hier tingen zozouikhetdoen het is echt nietzo moeilijk sprake is van een stereoptype maar het stuit me wel tegen de burst am dit snort bedenkdaarna een mogelijk alternatief op de tekeningen te maken en ik wil eigenlijk niet dat je plaats van zo n stereotype deze laatste tekening van mij last zien er zijn al vav nov 1989 19de jaargang nummer 2 de drie tekeningen van the tjong khing genoeg van die stereotypen in omloop dat hoef ik niet ook nog eens op papier te zetten met dit snort stereotypen stereotypen maak je mensen belachelijk 1 in een paar minuten kan the tjong khing met een een stereotype is een stark overdreven voorstel paar lijntjes op papier duidelijk maken hoe hij van ling van een bepaalde groep mensen of zelfs van een bepaald gezichtje een karikatuur en daarna een heel volk men gebruikt een stereotype om zijn een kwetsend stereotype zou maken op die manier eigen gedrag tegenover laden van die groep te lijkt het inderdaad niet zo ingewikkeld en dat is het rechtvaardigen stereotypen bestaan vooral uit eigenlijk ook niet stereotypen zijn veeleer voor verdichtsels en verzinsels zoals gezegd stripte tekenaar en lezer kijker een kwestie van een kenaars maken graag gebruik van stereotypen ook geconditioneerde reflex zwarten taken je onder van etnische stereotypen maar meer natuurlijk nog andere met dikke lippen en een grote grijns joden van karikaturen lang niet iedere karikatuur is met een forse kromme neus en chinezen met meteen een stereotype suske wiske en kuifje spleetogen en een gale huid et cetera zo heeft bijvoorbeeld zijn neergezet door vlaamse teke iedereen ze van jongs af aan in allerlei media onder naars als vlaamse stripfiguren maar ze zijn in de ogen gekregen zo zijn ze ook het makkelijkst te eerste plaats natuurlijk min of meer universele herkennen een beetje bladeren in wat stripboe karikaturen ze doen in geen enkel opzicht denken ken laat al snel zien dat veel striptekenaarsgebruik aan het prototype van de vlaming of de belg maken van dit snort makkelijke herkenbare cli aileen door de manier waarop ze getekend zijn en ches over groepen of volken ze zijn er bij wijze door de avonturen die ze beleven zijn ze herken van spreken zelfs enigszins toe verplicht the tjong baar als suske wiske of kuifje de vroegere sjim khing de moeilijkheid is dat je nooit ontkomt aan mie van zo n twintig jaar geleden uit de strip sjors een zekere mate van stereotypering je moat er en sjimmie is daarentegen het bijna klassieke voor als tekenaar wel aan doen want anders worden je beeld van een stereotype figuur voorzien van tekeningen niet herkend dikke lippen een pikzwarte huid oorringen kin sinds de etnische verscheidenheid in nederland derlijk pratend in een soon kromtaal en enigszins de laatste decennia is toegenomen is het maken naief bevestigt hij met zijn verschijning het beeld van stereotype tekeningen en strips over mensen datveel lezer tje s toen van zwarten hadden in de met een andere dan nederlandse etnische achter jaren zeventig is sjimmie door diverse tekenaars grond echter steeds meer glad ijs geworden echter gemodemiseerd en uitgegroeid tot een sommige stereotypen zijn onschuldig andere volwaardige stripfiguur die zich alleen door zijn huid evenwel zijn bepaald onvriendelijk of zelfs beledi kleur onderscheidt van zijn vriend sjors de strip gend voor de bevolkingsgroep in kwestie maar sjors en sjimmie is nog steeds getekend in een ka wat zijn nu eigenlijk stereotypen rikaturale stijl de stereotype sjimmie is echter 19de jaargang nummer 2 nov 1989ve 1950 1972 1975 vanaf 1977 zie vreemd gespuis pagina 153 verdwenen het kan dus wel degelijk antlers verenigde staten waar een grote groep mensen merkt har brok in dit verband op in zijn artikel het van terse afkomstwoont worden stereotypen over sjimmie syndroom leren direct herkend leren of mensen van lerse afkomst worden er vaak getekend als weinig slim stereotypen zijn geen privd verzinsels van strip me boerse types met een ingebakken onbehou tekenaars het moeten herkenbare beelden zijn wenheid negev van de tier nederlanders zullen over groepen mensen striptekenaars bedenken dit stereotype over leren echter niet kunnen thuis stereotypen niet zelf maar gebruiken beelden die brengen veel mensen over andere mensen hebben beet den die jij over anderen en anderen over jou heb ben stereotypen zijn hardnekkig en hebben vaak negatief en positief een lang leven maar ze zijn niet altijd star en onveranderlijk zij kunnen gelukkig ook slijten het stereotypen en zeker etnische stereotypen heb zijn ideeen beelden met vaak een eigen geschie ben vak maar niet noodzakelijkerwijs een nega denis een voorbeeld uit het buitenland kan dit tieve lading in de juwelen van bianca castafiore duidelijk maken wie in nederland herkent eigen kuifje figureren bijvoorbeeld zigeuners en na lijk stereotypen over leren of anti terse cartoons tuurlijk wordt deze groep weer op een clichdmatige in engeland maakt een aantal veelverkochte manier geassocieerd met diefstal ze hebben zo ochtendbladen er een gewoonte van om katholie blijkt aan het eind van het verhaal weliswaar de ke leren in cartoons af te beelden als apen waatvan juwelendiefstal niet op hun geweten maar het de domheid en lelijkheid afstralen ook in de bekende beledigende beeld zigeuners moet je wpw vott nov 1989 19de jaargang nummer 2 vooralengelsekrantenmakenhetnogaleensbont cartoons over leren uit de verenigde staten als er leren getekend op het papier verschijnen goed in de gaten houden wordt in dit verhaal weer landstalige striptekenaars de kost willen geven gevoed en in de zwarte zwaan suske en wiske die bq avonturen in afrika de iezertjes nog steeds spelen zigeuners weer eens de rol van snelle visioenen voorschotelen van mensenetende ne messetrekkers het eerste niet stereotype strip gers compleet met bot in neus of haven die verhaal met zigeuners moet nog worden uitgevon staan to watertanden rondom blanke gevange den lijkt wel maar dit terzijde beide genoemde nen in een enorme kookpot dat snort beledi strips laten ook een andere leant van het zigeuner gende cliche s kunnen echt niet meer har brok stereotype zien het romantische en eveneens cli betoogt in zijn artikel het so mie syndroom chematige beeld van de zigeuner als de laatste dat dit soon stereotypen over afrika en afrika vrije mans als de gelukkige zwerver bij wie viool nen in karikaturale strips echter nog welig tieren spelen in het bloed zit maar dit schijnbaar posi in het realistische genre meant hij echter dat tieve beeld is eveneens een sterk overdreven voor een verandering ten goede waar to nemen i valt stelling en dus een stereotype als voorbeeld voert hij een aantal uitgaven van het kan leuk zijn als striptekenaars een beetje kuifje op waarbij de tekenaar hergd na kritiek op spelen met stereotypen in stripverhalen een aantal zijn uitbeelding van zwarten in herdrukken enige albums van asterix en obelix is daarvan een goed plastische chirurgie toepaste het album kuifje voorbeeld zoals asterix en de britten waarin in afrika nam hij zelfs uit de handel dus ook een veldslag onderbroken wordt om thee met een striptekenaars kunnen van gedachten en inzicht wolkje melk to drinken het is echter jammer dat veranderen over watwel en niet lean aan stereo zoveel striptekenaars nog steeds erg platgetreden typering in strips paden betreden we zouden niet graag de neder 4 19de jaargang nummer 2 nov 1989w kuifje de juwelen van bianca castafiore suske en wiske de zwarte zwaan 1 e indq zove ei briffici r q i w9ehaaaaaaat e wilt lie n dilc i hoori 11 je c6 5 eerder 1 1 6 i d icahj foe en nu vradc 11 e voor f rie i het ladt st zeg wdd h je di woe haaaa a aa 1 r je maq zoveel le hoar verzte inc 09 1 dcie e eener43 egrrci 1 1o iv 00r het ithir 5t z ee lwdat i k 1 a 1 a p7 sp 3 kuifje in amerika boven albumuitgave 1934 uit kuifje de krab met de gulden scharen boven onder albumuitgave 1980 albumuitgave 1941 onder albumuitgave na 1966 nov 1989 19de jaargang nummer 2 de verenigde staten zijn natuutlijk eenwaar mekka noten voorstripliefhebbers veel zondagsbladen b voor beeld pakken uit met aparte bijlagen uitsluitend ditartikel verscheen in een themanummer over gevuld met stops en comics veal meer dan strips van het tijdschrift politieke en socials vor nederland zijn de verenigde staten ook allang ming 19e jaargang nr 4 juni 1988 het is een een multicufturele samenleving en de discussies uitgave van de stichting burgerschapskunde over welke etnische stereotypen in stripverhalen nederlands centrum voor politieke vorming wel of niet toelaatbaar zijn laaien sums hoop op postbus 349 nl 2300 ah leiden tel 00 31 enkele tekenaars hebben in dit verband de strip 71 12 18 41 nvdr liefhebber in het verleden ook op het verkeerde been weten to zetten bijvoorbeeld feldstein en 1 774 tjong khing in leuk of nier orlando in hun strip weird fantasy een held en ruimtevaarder beleeft in het verhaal vele spannen literatuur de avonturen en zet pas in het laatste plaatje zijn helm of voor vele lezers kijkers toch onverwacht h brok het sjimmie syndroom blijkt het iemand met een zwarte huidskleur te zijn in vreemd gespuis anne frank een lets ander maar wel klassiek voorbeeld is de stichting baarn den haag 1987 strip li l abner van al capp hij verteft het verhaal van een gezin dat door het hele dorp wordt gewan leuk of nier en ik zie ik zie wat jij niet zier trouwd vanwege hun vierkante ogen deze nblc anne frank stichting den haag 1987 strip is een schoolvoorbeeld van de mechanismen en de werking van vooroordelen ethnic images in the comics nemo 1987 num mer 28 westlake village ca usa nd inside the ship the man removed his space helmet and shook his head and the instrument lights made rrie beads of per spiration on his dark skin twinkle like distant stars vi abner by al capp i i 3 w 0 19de jaargang hummer 2 nov 1989v ail 1