‘Kees heeft honger’ – Een digitale leesles

e r k n u t v 0 e r n g een oude vrouw uit afghanistan en een jonge marokkaanse wij hebben met zeer veel plezier aan toekomst toekomst deze gedichten gewerkt en af en toe zonder oorlog ik wil lezen we ze weer eens over met onze met mijn kinderen dat mijn man cursisten om ons geheugen op te frissen naar afghanistan op vakantie alleen van mij is en om te kijken of we er nog altijd zo goed prettig over denken en wat wij docenten over tien jaar willen een oude marokkaanse vrouw toekomst toekomst ik wil ik wil alleen geld hebben een mooi huis om naar mekka te gaan aan de blauwe zee blij rustig t e r k n u t v v o 0 e r n g n g kees heeft honger een digitale leesles om leerlingen de overgang van technisch lezen naar het begrijpend lezen zo soepel mogelijk te laten nemen ontwikkelde henny jellema van de lieven de keyschool in haarlem digitale leeslessen ze legt haar uitgangspunten uit en geeft een voorbeeld van zo n les henny jellema lieven de keyschool haarlem lfabetiseren ik ken dat als leren lezen eerst tech houdt de leerling de betekenis van het woord maar vaak ook nisch daarna begrijpend en toegepast lezen ik heb niet ik heb de indruk dat dat de vorderingen bij het leren het idee dat de stap van technisch naar begrijpend lezen in van klank tekenkoppeling geenszins in de weg staat alfabetiseringscursussen nt2 voor volwassenen lang niet ik had eens een leerling die zonder problemen het woord altijd gemaakt wordt maar op de isk heb ik daar goede erva boorn las maar mij stomverbaasd aankeek toen ik vroeg ringen mee wat is een boom zij had geen idee en zat daar ook hele leerlingen leren bijvoorbeeld wel woorden met behulp van maal niet mee veel leerlingen willen heel graag een stukje afbeeldingen maar de keuze van die afbeeldingen wordt hardop lezen maar worden onzeker als de docent vragen bepaald door leestechnische factoren een klankzuiver mkm over de betekenis gaat stellen je kunt er voor hen een hoop woord als maan wordt aangeboden niet omdat de leerlingen plezier mee vergallen maar er komt een moment dat dat ver zo nodig moeten weten wat een maan is maar omdat dat andert bij sommige leerlingen al na een week of zes bij woord zich zo goed leent om mee te leren lezen soms ont anderen na enkele maanden dan willen leerlingen wel fzj alfa n w alfa nieuws mme nummer september 0 4 3 pt mbe 20 0 4 l e r k n u t v o e r n g weten wat ze lezen dit voorspelt wel iets over de verdere ont wikkeling bij volwassenen wordt over het algemeen gewerkt met com municatief of functioneel bruikbaar materiaal zoals formu lieren en boodschappenlijstjes het geleerde moet direct toe pasbaar zijn ik heb het idee dat vooral de ervaring met de magie van het geschreven woord belangrijk is de tekst bij een plaatje van een keuken kan zijn in de keu ken staat een tafel met stoelen maar het volgende kan ook er was helemaal niemand in de keuken volgens mij spreekt dat laatste onze leerlingen meer aan daarmee komt er drama in een tekst en wie nooit met het dramatische effect van geschreven tekst te maken krijgt leert naar mijn idee nooit echt goed lezen voor kinderen in groep 3 en 4 van het basisonderwijs zijn er voor dit doel veel boekjes van bijvoorbeeld educatieve uitge vers ze zijn erg fleurig en aan drama geen gebrek maar voor het nt2 onderwijs zijn die niet zonder meer geschikt om de leerlingen met teksten te leren werken heb ik een van die boekjes digitaal bewerkt en daar een reeks oefeningen bij figuur beeldverhaal in zestien plaatjes kees heeft honger bron hennyjellema nl taai lezen katpan voorbladkatpanalfa htm gemaakt de bedoeling van de oefeningen is dat de leerlin the tjong khing uitgeverij malmberg te s hertogenbosch gen de tekst begrijpen en steeds beter met de tekst alleen uit de voeten kunnen onder deze plaatjes kan de leerling met de linkermuisknop in de boekjes wordt de tekst verrijkt met illustraties ik klikken naar de volgende oefeningen er zijn vier typen oefe gebruik de illustraties ook voor de eerste aanbieding van ningen met flitskaarten nummers 1 4 met geluid num tekst door de plaatjes als uitgangspunt te nemen kan de mers 1 4 zonder geluid nummers 5 8 en oefeningen waar leerling de ontwikkeling de dramatische wending van het in de leerling de juiste tekst moet zoeken nummers 9 12 verhaal volgen dat is althans de bedoeling de eerste oefe ningen die ik maak zijn oefeningen bij alleen de plaa s oefeningen met flitskaarten geleidelijk aan gaat het steeds meer om oefeningen met de de leerling opent de oefening volgt de instructies en ziet tekst in de een na laatste oefening gaat het bij wijze van her dan het eerste plaatje van het beeldverhaal als hij de knop haling nog een keer terug naar de plaatjes maar in de aller met de luidspreker aanldikt hoort hij de bijbehorende zin na laatste oefening is er alleen nog tekst een klik op volgende vraag kan hij de zin ook meelezen figuur 2 weer een ldik en het volgende plaatje verschijnt de digitale leesoefeningen elk van de vier oefeningen omvat vier zinnen zodat alle een voorbeeld van zo n digitale leesles is de les bij het ver zestien plaatjes aan bod komen de leerling kan de oefenin haal kees heeft honger ik loop de oefeningen door in de gen net zo vaak herhalen als hij wil er wordt bij deze oefe volgorde die een leerling normaal gesproken zou volgen als ningen geen echte actie van de leerlingen verwacht hij kijkt hij voor het eerst met dit verhaal aan de slag gaat bij elke luistert leest en begrijpt oefening beschrijf ik wat de leerling ziet en wat hij moet doen de introductie het beeldverhaal een jongen en een meisje lezen de leerling ziet op het scherm van de computer zestien plaat jes figuur i hij krijgt de instructie de plaatjes goed te bekij figuur 2 schermbeeld van een oefening met jlitskaarten ken en voor zichzelf te bedenken waar het verhaal over gaat alf a nieuws nummer 3 september 2004 21 e r k n u t v o e r n g i oefeningen met geluid zin en plaatje combineren door luisteren dus de zin moeten lezen wil hij de oefening tot een goed en lezen einde brengen in deze oefeningen staan de zinnen door elkaar en de leer oefening iq is een omkering van oefening 9 nu krijgt de ling moet de goede zin naar het juiste plaatje slepen ook leerling een plaatje en vier zinnen en moet hij dus veel meer hierbij kan de zin beluisterd worden opnieuw gaat het om lezen om de goede zin bij het plaatje te kunnen kiezen ook een serie van vier oefeningen met elk vier zinnen figuur 3 hier staan de zinnen niet op dezelfde plek als de oefening opnieuw gestart wordt oefening ii is een samenvatting van het voorafgaande en een voorbereiding op wat ik in mijn klas altijd de grande finale i kees vraag eten noem in deze oefening moet de leerling een puzzel van de plaatjes in elkaar schuiven dus weer even terug naar de illustraties zonder tekst om zich nog een keer goed op het verhaal te concentreren in oefening 12 ten slotte krijgt de leerling het hele verhaal i een man jaagt kees weg aangeboden met alle zinnen door elkaar er verschijnen steeds drie zinnen op het scherm en de leerling moet die in de goede volgorde zetten dit moet binnen acht minuten klaar zijn dus voor elke zin is er een halve minuut i een jongen en een meisje lezen i scores omdat er geen resultaten bewaard kunnen worden maak ik voor elke leerling een rapportje gewoon op papier figuur 4 dit rapportje begint met oefening 5 omdat er van de flitskaar ten geen scores zijn vanaf oefening 5 verschijnt de score op i de kat heet kees het scherm als de leerling klaar is de score wordt vermeld in procenten naam les kees heeft honger figuur 3 zin en plaatje combineren met de mogelijkheid te beluisteren s 6 7 8 9 10 11 12 le poging alternatieve oefeningen zonder geluid zin en plaatje combineren door lezen 2e poging alleen dit is weer een serie van vier oefeningen dezelfde als in figuur 4 overzicht van de resultaten per leerling figuur 3 maar nu zonder geluidsknop de zin wordt niet meer voorgelezen de ervaring leert dat dit veel leerlingen wat rauw op hun dak valt ik laat ze dan vaak even terug gaan als een leerling een oefening af heeft moet hij wachten tot naar de vorige serie ik langs kom om de score op zijn lijstje te schrijven met twaalfleerlingen is dat makkelijk te doen en natuurlijk kun de juiste tekst zoeken nen sommige leerlingen heel goed zelfhun score noteren omdat in deze serie de oefeningen nogal verschillen dat gebeurt ook beschrijf ik ze apart bij oefening 9 wordt het principe van de meerkeuzevraag gehanteerd de leerling moet het goede het echte boek plaatje bij de zin kiezen als de leerling om wat voor reden nadat de leerlingen een paar van deze lessen gedaan hebben dan ook de oefening meerdere malen wil maken dan staan gaan ze naar de bibliotheek bij ons op school waar niet de plaatjes iedere keer op een andere plek de leerling zal alleen de boekjes van de digitale lessen staan maar ook 22 alfa nieuws nummer 3 september 2004 e r k n u t v 0 e r n g andere boekjes uit dezelfde serie ze grijpen vaak eerst naar besch ikbaar op internet het boek dat ze op de computer hebben gedaan en komen deze lessenserie is gratis en voor iedereen beschikbaar op daarmee terug ze zij n verbaasd en verrast dat ze dit hebben internet wie deze les eens wil proberen kan surfen naar gevonden en laten mij het dan trots zien juf wist je dat er hennyjellema nl ook een boek van was dat had je nooit gedacht he ze gaan kies vervolgens taay begrijpend lezen en kees heeft het zeer enthousiast zitten lezen lezen mij en elkaar stukjes honger hardop voor en zeggen dat ze dat thuis ook doen het is mijn bedoeling natuurlijk dat ze ook die andere boekj es zullen kie zen dat gebeurt ook wel eens maar nog te weinig naar mijn mening ik broed op een vervolg g n a l e m e n t e n de okee krant de okee krant is een krant bedoeld voor kse n iveau 1 tot 3 voor nt1 en nt2 leer krant kost e 32 50 per j aar bij een afna volwassenen die moeite hebben met lezen ders de krant kan als aanvullende lees me van minimaal 15 nummers kost de informatie in de krant wordt stap voor stap stof dienen maar ook gebruikt worden krant e 15 per abonnement per jaar uitgelegd en geillustreerd het taalgebruik als aanleiding om spreekvaardigheid te docenten kunnen een gratis lesbrief ont is eenvoudig maar niet kinderachtig de oefenen en zich een mening te vormen vangen per e mail met daa rin iessug zinnen zijn kort en moeilijke woorden wor over actuele en maatschappelijk culture gesties vooral vragen die aan de cu r den zoveel mogelijk vermeden of ver le onderwerpen sisten gesteld kunnen worden naa r aa n klaard in de krant staat nieuws uit binnen de okee krant komt eenmaa l per maand leiding van een arti kel en buitenland informatie leuke weetjes uit op de eerste maandag van de maand inlichtingen praktische verhalen met tips en uitleg over behalve in de zomermaanden docenten secretariaat okee krant nl een bepaald onderwerp kunnen een gratis proefexemplaar aan okee krant nl de krant blijkt met name gesch ikt voor vragen een abonnement op de okee eenvoudigcommuniceren nl tweede box communicatie assessments verschenen onlangs heeft bureau ice de tweede box profieltoets alfabetisering 2003 communicatie assessments nt2 effec van de communicatie assessments uit deze communicatie assessments nt2 tief in te zetten een beoordelingsformu gebracht deze box heeft als thema zijn inzetbaar voor iedereen tot en met lier een diagnoseformulier en een prak gezondheidszorg en bevat acht assess niveau a2 cef raamwe rk nt2 maar tische handleiding filmopnames laten ments gespreksvaardigheid op niveau al deze toetsvorm is vooral zeer geschikt zien hoe een assessment afgenomen en a2 evena ls de eerste box met acht voor lager opgeleide anderstalige cu r moet worden hoe moeten docenten assessments op het gebied van persoon sisten die nog niet veel ervaring hebben beoordelen hoe stellen ze een bruikba re lijke leefomgeving vallen de nieuwe in onderwijstrajecten en moeite hebben diagnose en wat kan er mis gaan assessments in het domein sociale red met de gestandaardiseerde toetsen prijs per box e 500 zaamheid de assessments zijn qua een box bevat acht opdrachten rondom informatie bureau ice tel 0344 603434 opzet te vergelijken met het onderdeel een bepaald thema en een cd rom op fax 0344 604 003 info bureau ice nl gespreksvaardigheid uit de nt2 de cd rom staat alles wat nodig is om de bureau ice nl alfa nieuws nummer 3 september 2004 23