Koerdistan en de Koerden

ee taalcent a f vanuit het vanuit het veld bereikte ons het verzoek om meermeer informatie informatie over over het het koerdisch zijn zijn er erverschillende verschillende varianten van het koerdisch en varianten en wat wat is is de de status status ervan zijn zijn er ergeschreven geschreven vormen vormenvanvanhet hetkoerdisch koerdisch en hoe zien die en die eruit eruit koerdistan en de koerden koerdistan koerden ineke van ineke van de craats de koerden zijn afkomstig uit een afkomstig uit een gebied gebied dat dat grote grote delen delen vanvan turkije turkije iran iran irak irak syrie en azerbedjan omvat de meeste omvat meeste koerden koerden wonen wonen nog nog inin deze dezegebieden gebieden andere anderekoerden koerdenhebben hebbenzichzichover overturkije turkije verspreid zijn verspreid zijn geemigreerd geemigreerd of of gevlucht gevlucht onder onderandere anderenaar naar nederland nederland over over het het algemeen algemeen zijnzijn de turkse koerden turkse koerden om om andere andere redenen redenen naar naar nederland nederland gekomengekomendan dan de de koerden koerden uit uit de andere andere bovengenoemde landen bovengenoemde landen de laatsten laatsten zijnzijn bijna bijna uitsluitend uitsluitend politieke politieke vluchtelingen vluchtelingen de ongeveer ongeveer 11 11 miljoen turkse miljoen turkse koerden koerden worden worden niet als apa rt e etnische aparte etnische groep erkend groep erkend deze situatie is een situatie een direct direct gevolg van ataturks gevolg ataturks politiek politiek die erop erop gericht gericht was was alle allegroeperingen groeperingen op opturkse turksebodem bodemteteturkificeren turkificeren omdat hijhij van van mening was dat de val val van van ottomaanse ottomaanse rijk rijk te wijten wijten was aan aan de de veelheid veelheid van van etnische etnische en religieuze en religieuze groeperingen groeperingen en en de hen hen toegestane toegestane vrijheden vrijheden om om diedie eigenheid eigenheid te behouden behouden in dat dat beleid paste ook een verbod beleid verbod opop het het spreken spreken van van koerdisch koerdisch sinds sinds 1923 1923 en en dus dus ook ookopop onderwijs onderwijs in in en van het koerdisch sinds 1991 1991 isis koerdisch koerdisch echter echtererkend erkend alsals thuistaal thuistaal de depolitiek politiek gecompliceerde gecompliceerde situatie van situatie van de koerden weerspiegelt zich ook op het vlak van de taal taal koerdisch de taal het koerdisch is eigenlijk eigenlijk meer meer verwant verwant met met het koerdisch koerdisch kentkent veel arabische en turkse turkse het nederlands dan met met het het turks turks leenwoorden die in het koerdische leenwoorden koerdische nederlands en koerdisch koerdisch behoren behoren namelijk namelijk klanksysteem klanksysteem zijn zijn opgenomen het het koerdisch koerdisch tot de indo europese talen maar tot maar hethet staat staat onder onder druk druk vanvan het het turks turks niet zo zo koerdisch vertoont koerdisch vertoont het meest meest verwantschap verwantschap verwonderlijk verwonderlijk als een taalpolitiek als in turkije een taalpolitiek met het perzisch koerdisch koerdisch is de de gevolgd gevolgd wordt wordt die onderwijs in het koerdisch die onderwijs koerdisch verzamelnaam voor een aantal iraanse iraanse verbiedt verbiedt in sommige dialecten is is de de dialectgroepen diedie ook ook weer weerdialectische dialectische woordenschat woordenschat bijna bijna volledig volledig turks turks alleen de variaties variaties hebben maarmaar onderling onderling goed goed grammatica grammatica is is nog koerdisch koerdisch je zou zou dan dan verstaanbaar zijn zijn de debelangrijkste belangrijkste dialecten dialecten haast verwachten verwachten dat alle turkseturkse koerden koerden zijn het turks spreken en schrijven turks spreken schrijven maar maar dat dat isis de dekurmanci dialecten kurmanci dialecten gesproken gesproken in in het het zeker niet het geval omdat omdat veel veel meisjes meisjes niet niet noorden van turkije turkije naar school gaan school gaan en en ook veel mannen mannen uit uit de desorani dialecten sorani dialecten ininhet hetzuiden zuiden oost turkije oost turkije pas pas later inin hun leven met het het de dezuid oostelijke zuid oostelijkedialecten dialecten turks in in aanraking komen bijvoorbeeld bijvoorbeeld als twee tweenogal nogalafwijkende afwijkende dialecten dialecten hethet zaza ze inin dienst dienst gaan gaan en het gurani gurani de woordvolgorde woordvolgorde van van de koerdische zin de twee twee koerdische koerdische dialecten dialecten die die in in turkije turkije is is gelijk gelijk aan aan die van de de nederlandse nederlandse bijzin bijzin gesproken gesproken worden zijn het het kurmanci en het dat wil wil zeggen dat dat dedebasisvolgorde basisvolgorde zaza sprekers van het het zaza zazazijn zijn afkomstig afkomstig onderwerp lijdend onderwerp lijdend voorwerp voorwerp werkwoord werkwoord is is uit de oostelijke gebieden gebieden van van turkije turkije werkwoord achteraan hij naar dus het werkwoord naar diyarbakir mu en diyarbakir elazig mu en uit uitkoerdische koerdische school gaat school gaat het turks hee heeftft ook deze gemeenschappen in west west en en centraal centraal volgorde als volgorde als basis basis maar een een vrijere vrijere volgorde volgorde anatolie anatolie de taalgemeenschap taalgemeenschap van het het zaza zaza is is ook ook mogelijk mogelijk maar dat kan niet niet inin het het is veel kleiner kleiner dan dan die die van van het hetkurmanci kurmanci koerdisch het koerdisch koerdisch koerdisch kent twee kurmanci wordt door de overige turkse kurmanci turkse naamvallen de naamvallen de ene naamval hee heeftft geen koerden wordt gesproken en door door de de naamvalsuitgang de naamvalsuitgang de andere naamval de de bewoners van de de koerdische koerdische gebieden gebieden in in oblieke naamval wel eigenlijk oblieke eigenlijk net net zoals zoals inin syrie iran iran en en irak irak die die grenzen grenzen aan aan turks turks het nederlands bij bij persoonlijke persoonlijke koerdistan voornaamwoorden daar vinden voornaamwoorden vinden we we ook ook nog nog 13 een onderscheid onderscheid tussentussen de naamval van het voorbeelden voorbeelden krijgt krijgt de de man dezelfde dezelfde onderwerp ik ik jij jij hij hij zij en de verbogen verbogen vormvorm naamval wannneer hethet niet niet om om eeneenonderwerp onderwerpgaat gaat in in het koerdisch koerdisch is is het het zo zo dat in in de mij aan jou voor mij voor hem hem het koerdisch koerdisch heeft verleden verleden tijd tijd van overgankelijke werkwoorden dat onderscheid ook bij zelfstandige datonerschikbjzlftandge zien het onderwerp onderwerp ik ik de verbogen verbogen naamwoorden toch is is het het koerdische koerdische naamvalsvorm naamvalsvorm krijgt krijgt en en dus voor ons gevoel gevoel systeem wel wezenlijk wezenlijk verschillend verschillend uit uit de de lijkt op lijkt op het lijdend lijdend voorwerp het hetlijdend lijdend onderstaande voorbeelden voorbeelden kun kun je afleiden dat voorwerp voorwerp krijgt krijgt in in dat dat geval geval de naamval in koerdisch juist in het koerdisch juist onbepaaldheid onbepaaldheid wordt wordt zonder uitgang uitgang voor ons ons is dat de aangegeven door door middel middel van van uitgang uitgang waar waar omgekeerde omgekeerde wereld wereld het het werkwoord werkwoord regeltregelt het nederlands een een gebruikt gebruikt voor voor het het zich zich ook nog naar het het lijdend lijdend voorwerp voorwerp in in enkelvoud enkelvoud en geen geen lidwoord lidwoord heeft heeft voor voor een een getal getal dus als het lijdend voorwerp het lijdend voorwerp een onbepaald meervoud meervoud meervoud is is heeft het werkwoord werkwoord ook een mirov de man mannen man mannen meervoudsuitgang meervoudsuitgang bij bij een onovergankelijk onovergankelijk mirov ek mirov ek eeneen manman werkwoord werkwoord in in de verleden tijd tijd is is dus dus alles alles mirov in mirov in mannen mannen zoals zoals we het het in in het het nederlands nederlands kennen kennen er zijn dus geen geen lidwoorden lidwoorden in in deze deze taal taal ez hatim hatim onbepaaldheid wordt wordt tot tot uitdrukking uitdrukking gebracht gebracht ik ik kwam door een achtervoegsel achtervoegsel zowel zowel voorvoor het het maar een zinnetje zinnelje met met een een overgankelijk overgankelijk enkelvoud enkelvoud ek als als voor voor hethet meervoud meervoud in in werkwoord werkwoord in in de verleden verleden tijd tijd werkwoordstijden worden worden in in het hetkoerdisch koerdisch ik ik zag jullie niet uitgedrukt door uitgangen uitgangen op de stam stam wordt in wordt in het koerdisch koerdisch zo dat dat het het lijdend lijdend van het het werkwoord werkwoord maar maardoor doorverschillende verschillende voorwerp voorwerp bepaalt bepaalt of het werkwoord werkwoord een een stammen van hetzelfde hetzelfde werkwoord werkwoord er is een meervoudsuitgang meervoudsuitgang krijgt krijgt het werkwoord werkwoord komt komt tegenwoordige tijdsstam en een tegenwoordige tijdsstam een verleden verleden altijd altijd achteraan dus krijgen krijgen we tijdsstam het hele tijdsstam het hele werkwoord werkwoord wordt wordt gevormd gevormd min we lijd vw iijd vw ditin bitin door de verledentijdsstam verledentijdsstam hat gu en de cu en de mij jullie lijd vw mij jullie lijd vw zagen uitgang uitgang in of n n ik ik zag jullie hat in komen komen het is niet overdreven overdreven om te stellen stellen datdat dit dit cu n gu n gaan soort soort taalverschillen taalverschillen voor laagopgeleide de tegenwoordige tegenwoordige tijd tijd wordt wordt dus dus niet niet afgeleid afgeleid leerders leerders die die geen andere talen talen geleerd geleerd van werkwoord zoals in van het hele werkwoord in het het hebben hebben een groot groot probleem probleem kunnenkunnen vormen vormen nederlands het praten over zo n zo n verschil verschil vereist vereist behoorlijk behoorlijk wat wat taalbeschouwelijk taalbeschouwelijk vermogen ergativiteit zowel zowel ten ten aanzien aanzien van van je eigen eerste taal taal als als ten ten aanzien aanzien van van de taal die leert die je leert koerdisch koerdisch heeft een een eigenschap eigenschap die sprekers grammaticale grammaticale uitleg uitleg zalzal vaak niet veel van van west europese talen wat vreemd vreemd helpen helpen maar dat neemt niet weg dat dat de de voorkomt namelijk ergativiteit ook talen als leerder leerder onbewust wel met met ditdit soort soort regeltjes regeltjes punjabi baskisch of punjabi hindi baskisch of eskimo talen eskimo talen aan aan de slag slag is is hebben deze deze eigenschappen eigenschappen ergativiteit is is eigenlijk eigenlijk een anderander samenspel samenspel van het schrift schri ft werkwoord en onderwerp onderwerp dan wij gewend zijn het onderwerp van overgankelijke het kurmanci kurmanci kent kent een standaard standaard geschreven geschreven werkwoorden bijv zien iemand transitieve werkwoorden taal daarvoor wordt taal daarvoor wordt gebruik gebruik gemaakt van van het zien krijgt krijgt een een andere andere naamval naamval dan dan het latijnse latijnse alfabet aangevuld met enige tekens onderwerp van onovergankelijke die ook voor het turks gebruikt gebruikt worden in werkwoorden bijv komen dat intransitieve werkwoorden irak wordt wordt gebruik gebruik gemaakt vanvan het geen lijdend lijdend voorwerp kan hebben schrift want daar is arabische schrift is het latijnse ik ik zag rde de man man alfabet verboden het geschreven kurmanci de man man kwam kent 31 letters hieronder volgt 31 letters volgt een hoewel ik en de man allebei allebei onderwerp zijn overzichtje van in uitspraak van de letters die in van de zin zin krijgen krijgen ze zetoch toch verschillende verschillende verschillen van van de nederlandse nederlandse ontleend ontleend aan naamvallen omdat het het werkwoord werkwoord waar ze ze dorleijn dorleijn 1991 bijhoren bijhoren verschilt in type in verschilt in in beide beide 14 c c uit te spreken als als de jj in jam jam tegemoet tegemoet te komen een een sorani spreker sorani spreker moet moet c uit te spreken als tsj in tsjaad tsjaad de tekst kunnen kunnen voorlezen voorlezen maar kan kan iets iets e e klinkt klinktvaak vaakmeer meerals alseen een a lal afwijkende afwijkende uitspraak hebben ongeveer uit e ongeveer uit te te spreken spreken als als ee ee in in nee g uit te spreken spreken alsals in het het franse franse gare gare bronnen i uit te spreken spreken alsals de de nederlandse nederlandse stommestomme e e i uit uittetespreken sprekenals als ie lie margreet dorleijn margreet dorleijn 1991 1991 de koerden in in j j j uit te spreken spreken alsals in in jeannette jeannette ruiter redactie talen in de ruiter in nederland q wordt diepdiep achter achter in indedekeel keel uitgesprok uitgesproh x groningen wolters noordhoff groningen wolters noordhoff 71 89 r r rollend iran landenreeks koninklijk iran koninklijk instituut voor de c5 uit te spreken als ch in charmant charmant tropen novib tropen u uit te u te spreken spreken alsals oel loei irak landenreeks koninklijk koninklijk instituut voor de x uit te spreken x spreken alsals de de nederlandse nederlandse g ig tropen tropen novib y uit te spreken spreken als als dede nederlandse nederlandse j ijl marion siemonsma en annemieke marion annemieke sparia sparla bij lezen over grenzen 1998 handleiding bij lezen en voor het lezen en schrijven schrijven vanvan kurmanci kurmanci in in rotterdam het projectbureau uitg heen rotterdam het arabische schrift schrift is het het aantal aantal partners training innovatie innovatie lettertekens uitgebreid uitgebreid voor voor sommige sommige klanken verschillende tekens klanken bestaan verschillende tekens afhankelijk afhankelijk van dede positie in het positie in het woord woord bij bij gebruik gebruik van het arabische arabische schrift schrift worden worden de koerdische klinkers meestal koerdische klinkers meestal niet niet geschreven geschreven v o 1j 0 s d 11 o j cl o d v er bestaat wel een een variant variant waarin waarin de deklinkers klinkers wel wel worden geschreven bij bij het het leren leren lezen lezen ct c lij j j k 63 c d c d o j ck1 x 1 eksil r wordt daarvan gebruik een overzicht van gebruik gemaakt gemaakt hieronder van koerdische hieronder koerdische lettertekens lettertekens in in d 0 c 4 1 c o o j d j aj o arabisch schrift schrift u0 elsc c s o j j cs dic c lo ct rp 1jllielll s v s s c sj xj u o t d 00 cj j cg i jj o cji tg u w i 11 l j i j j j j j lam lim lfi 92 6 j s c i c j iha ha stemloos h 1ll10 h c s y 11 d a j iij a 4 l 1 la cu oils d o t ga i dil alil s ual dal wilg hall leng hair vertaling mijn mijn kamer ra ra j s l v ha ha dit dit is is mijn mijn kamer is een kamer het is een kleine kleine kamer kamer toch passen er veel spullen toch passen spullen in in er er is is ook ook nog nog j i ay ay ta la plaats plaats voor voor een stoel tegen de een stoel de muur muur staat staat i l hi