Documenten
65 a 1 jy n k k3 n 4 y ffi b0 qqoi n y j n e q1 kortsluiting en aansluiting tussen leer en instructiestrategieen jan vermunt zelfstandig keuzes kunnen maken omtrent studie en beroep en in staat zijn datge ne te studeren waarvoor men heeft gekozen vereist van leerlingen zelfstandigheid in kiezen en leren in deze bijdrage worden leer en instructiestrategieen in secun dair en hoger onderwijs beschreven zoals die werden aangetroffen in recent onder zoek mogelijke kortsluitingen en aansluitingen tussen leer en instructiestrategieen in secundair en hoger onderwijs worden opgespoord ter beschrijving en verklaring van aansluitingsproblemen hieruit worden mogelijkheden afgeleid om door middel van meer procesgericht en activerend onderwijs deze aansluitingsproblemen te verminderen en daardoor de mogelijkheden van leerlingen en studenten beter te benutten leerstrategieen en leerstijlen moeite hebben met het selecteren van wat meer en minder belangrijk is in de studie in secundair en hoger stof juist omdat ze er niet in slagen grote onderwijs hoeveelheden leerstof te reduceren tot de belangrijkste zaken valt deze leerstof voor anuit een leerpsychologische hen ook nauwelijks verder te verwerken ze belangstelling zijn we onderzoek vertonen stuurloos leergedrag in die zin dat gestart naar de manier van ieren en ze zich wel realiseren dat hun aanpak niet studeren van eerstejaars studenten volstaat en dat ze problemen hebben maar aan de universiteit grote groepen stu dat ze geen goede oplossing kunnen denten van verschillende studierichtin bedenken om uit hun impasse te komen gen zijn hierover uitgebreid ondervraagd ze boeken slechte studieresultaten analyse van de gegevens wees uit dat in het algemeen vier typen leerstijlen bij stu studenten met een reproduktiegerichte denten zijn te onderscheiden een ongerich leerstijl maken veel gebruik van stapsgewij te een reproduktiegerichte een betekenis ze verwerkingsstrategieen ze leren veel uit gerichte en een toepassingsgerichte zie hun hoofd en hebben een gedetailleerde vermunt 1992 1994a analytische werkwijze bij de sturing van hun leergedrag laten ze zich in hoge mate studenten met een ongerichte leerstijl leiden door de externe sturing zoals die komen aan de verwerking van de studiestof door het onderwijs is aangebracht nauwelijks toe met name omdat ze grote sept okt 1995 nummer 1 25 jaargang 66 r ti a c de betekenisgerichte leersfifi wordt geken instructiestrategieen en merkt door een veelvuldig gebruik van een diepte verwerkingsstrategie met relateren onderwijsstijlen in secundair de structurerende en kritische verwerkings en hoger onderwijs activiteiten studenten met deze leerstijl proberen informatie en leerinhouden te wanneer we de gebruikelijke manier van ordenen er hierarchische relaties in te ont doceren karakteriseren in termen van de dekken en zelf na te denken over de juist mate van sturing die door het onderwijs heid van redeneringen en gevolgtrekkingen wordt uitgeoefend op het leren van de leer ze sturen hun leergedrag zelfstandig en lingen kunnen globaal gesproken drie raadplegen ook bronnen buiten de verplich onderwijsstijlen worden onderscheiden een te studiestof om tot een beter begrip van de strakke gedeelde en losse sturing leerstof te komen bij een strakke sturing worden de meeste studenten met een toepassingsgerichte leeractiviteiten door het onderwijs leer leerstijl ten slotte proberen wat ze leren kracht boek computer e d verricht deze voortdurend te koppelen aan verschijnselen verdeelt de leerstof in eenheden verduide die ze kennen uit eigen ervaring ze probe lijkt relaties tussen de onderdelen geeft aan ren leerinhouden te concretiseren door er wat belangrijk en minder belangrijk is toetst voorbeelden bij te bedenken en denken na de voortgang van de leerlingen geeft voor over hoe de leerstof in de praktijk kan wor beelden motiveert de leerlingen zegt wat den toegepast voor de volgende les geleerd moet worden enzovoort gekarakteriseerd in termen van zelfstandig heid in leren kan de ongerichte leerstijl bij een gedeelde sturing activeert het gekenmerkt worden als tamelijk stuurloos onderwijs de leerlingen of studenten om dit de reproduktiegerichte als in hoge mate type leeractiviteiten zelf uit te voeren de extern gestuurd en de betekenis en toe leerkracht zet leerlingen bijvoorbeeld ertoe passingsgerichte als zelfstandig een recen aan om zelf relaties tussen leerstofonderde te vergelijking tussen leerstijlen van studen len te bedenken leerstof te structureren ten in het hoger onderwijs hoger hoofdpunten aan te geven voorbeelden te beroepsonderwijs hbo en wetenschap bedenken hun leeractiviteiten te plannen pelijk onderwijs wo wijst uit dat ook het bewaken en bij te sturen als dat nodig is studeren van hbo studenten is te typeren enzovoort met deze vier leerstijlen wel bleek dat bij studenten in het hoger beroepsonderwijs bij een losse sturing laat het onderwijs het relatief veel reproduktie en toepassingsge aan de leerlingen of studenten zelf over richte leerstijlen voorkomen en bij universi wanneer ze welke leeractiviteiten verrichten taire studenten relatief veel ongerichte en en neemt die ook niet over betekenisgerichte zie roosendaal 1994 uit studies bij leerlingen in de bovenbouw in termen van zelfstandigheid wordt met van het voortgezet secundair onderwijs een strakke sturing afhankelijk onzelfstan havo en vwo bleken deze vier stijlen ook dig leergedrag bevorderd wordt met een in aanleg aanwezig te zijn dominant was gedeelde sturing zelfstandig leergedrag hier echter de reproduktiegerichte leerstijl gestimuleerd en wordt met een losse stu roosendaal vermunt 1993 riedel claus ring een beroep gedaan op het vermogen 1994 tot zelfstandig leergedrag van leerlingen of studenten 25 jaargang nummer 1 sept okl 1995 67 ry y hx in het algemeen gesproken en uitzonderin situatie helemaal rechtsonder een losse gen daar gelaten overheerst in het secun sturing gecombineerd met een geringe zelf dair onderwijs de strakke sturing en in het standigheid is de afstand tussen wat het hoger onderwijs de losse sturing de tus onderwijs verlangt van leerlingen of studen senstap gedeelde sturing overheerst in ten en wat zij kunnen te groot en is er geen van beide onderwijscontexten is dit eveneens sprake van een negatieve kort wellicht een oorzaak voor aansluitingspro sluiting in dit geval treden bij leerlingen of blemen studenten gevoelens van hulpeloosheid op en is de kans op uitval groot ko rt sluiting en aansluiting hoewel aansluiting tussen leer en instruc tiestrategie evenwicht inhoudt betekent het tussen leer en tegelijk stilstand wat ontwikkeling van vaar instructiestrategieen digheid in zelfstandig leren bij leerlingen of studenten betreft vanuit dit laatste per in onderstaande tabel worden mogelijke spectief zijn vooral de positieve kortsluitin kort en aansluitingen tussen leer en gen interessant hierbij daagt het onderwijs instructiestrategieen aangegeven op de leerlingen of studenten uit die leer en denk diagonaal is sprake van aansluiting activiteiten te gebruiken die zij nog niet wanneer bijvoorbeeld leerlingen of studen goed beheersen of nog niet uit eigen bewe ten zelf niet goed in staat zijn hun leerpro ging gebruiken cessen te sturen en het onderwijs doet dat voor hen sluiten leer en instructiestrategie het geringe voorkomen van activerende op elkaar aan linksonder dit is ook het onderwijsvormen gedeelde sturing in geval als leerlingen of studenten juist goed zowel secundair als hoger onderwijs kan zelfstandig kunnen leren en het onderwijs niet anders dan tot aansluitingsproblemen een losse sturing hanteert rechtsboven leiden aangezien mensen over het alge deze situaties representeren evenwicht tus meen zoeken naar evenwicht met de sen leer en instructiestrategieen en gaan omgeving waarin ze verkeren zal bij een gepaard met gevoelens van welzijn in alle langdurige strakke sturing door het onder andere gevallen is er sprake van kortslui wijs een op externe sturing gebaseerde ting die echter zowel positief als negatief leerstijl de reproduktiegerichte gaan over kan uitwerken heersen bij de leerlingen dit was precies de situatie die in de onderzoeken van wanneer leerlingen of studenten bijvoor roosendaal vermunt 1993 en riedel beeld over meer vaardigheid in zelfstandig claus 1994 werd aangetroffen in de ieren beschikken dan waar het onderwijs bovenbouw van het secundair onderwijs een beroep op doet is er sprake van nega wanneer deze leerlingen vervolgens in een tieve kortsluiting linksboven er wordt te op losse sturing gebaseerde omgeving van weinig beroep gedaan op de zelfstandig het hoger onderwijs terechtkomen zijn heid van leerlingen of studenten en op de negatieve kortsluiting hulpeloosheid een langere termijn is zelfs het gevaar aanwezig ongerichte leerstijl en uiteindelijk uitval bij dat door gebrek aan toepassing hun vaar grote groepen eerstejaars studenten het digheid in zelfstandig leren vermindert gevolg rechtsonder in de tabel het in het terugval deze situaties gaan gepaard met secundair onderwijs aangeleerde reproduk gevoelens van verveling en bij grote tief leergedrag doortrekken in het hoger afstand apathie en uitval er is sprake van onderwijs waar sprake is van een grote onderbenutting van de mogelijkheden van toename in hoeveelheden te verwerken stu leerlingen wat zelfstandig leren betreft in de diestof en minder sturing door de docent sept okt 1995 nummer 1 25 jaargang j 68 kort en aansluitingen tussen leer en instructiestrategieen in secundair en hoger onderwijs vaardigheid in secundair hoger zelfstandig onderwijs onderwijs leren van mate van sturing door het onderwijs leerlingen of studenten strak gedeeld los hoog negatieve negatieve aansluiting kortsluiting kortsluiting evenwicht uitval terugval goed gevoel apathie verveling gemiddeld negatieve aansluiting positieve kortsluiting evenwicht kortsluiting terugval goed gevoel vooruitgang verveling uitdaging laag aansluiting positieve negatieve evenwicht kortsluiting kortsluiting goed gevoel vooruitgang uitval uitdaging hulpeloosheid leidt tot studieproblemen die sommige stu halen is tenslotte ook belangrijk gevolg denten wel maar vele ook niet op eigen hiervan is echter dat leerlingen ook niet kracht kunnen overwinnen ieren om zelfstandig te ieren leerkrachten raken gewend om deze strakke onderwijs maar ook binnen het secundair onderwijs stijl te gebruiken en hebben na verloop van kan een onderwijsstijl gebaseerd op strakke tijd ook vaak moeite een andere meer acti sturing en voornamelijk kennisoverdracht verende onderwijsstijl te gebruiken maar tot kortsluiting leiden met name wanneer ergens zal deze cirkel doorbroken moeten leerlingen op allerlei terreinen buiten de worden om tegemoet te komen aan de school meer zelfstandigheid ontwikkelen en eisen die de hedendaagse samenleving ten binnen de school er geen toenemende sti aanzien van zelfstandig leer keuze en mulering van zelfstandige kennisconstructie arbeidsgedrag stelt plaatsvindt zullen bij groepen leerlingen gevoelens van verveling en uiteindelijk apathie gaan overheersen linksboven in de van kortsluiting tabel waardoor uitval kan optreden naar aansluiting vaak is er echter sprake van een vicieuze cirkel leerkrachten constateren dat leerlin ontwikkelen van vaardigheid in zelfstandig gen niet goed zelfstandig kunnen leren en ieren kan worden opgevat als een verschui nemen daarom de sturing van het leren ving van een strakke via een gedeelde naar maar over leerlingen een diploma laten een losse sturing van leerprocessen door nm 25 jaargang nummer 1 sept okt 1995 het onderwijs onder gelijktijdig onderwijs in in de wetenschap wordt onderzoek verricht zelfstandige leer en denkstrategieen om zo naar het zelfstandig leervermogen van leer te komen van een lage via een gemiddelde lingen en studenten en naar mogelijkheden naar een hoge mate van zelfstandigheid in om dit vermogen te vergroten bijvoorbeeld ieren dit type onderwijs wordt wel aange van hout wolters 1992 boekaerts duid met procesgericht onderwijs onder simons 1993 lodewijks 1993 ook in de wijs gericht op de processen van kennisver praktijk worden op een groeiend aantal werving en gebruik zie vermunt 1994b scholen voor secundair onderwijs pogingen het is een type onderwijs waarin binnen gedaan het zelfstandig leren van leerlingen het vakinhoudelijke onderwijs de nadruk te bevorderen zie bijvoorbeeld roosendaal ligt op ervoor zorgen dat leerlingen en stu thijssen kunst bruyns 1995 in het denten de goede leer en denkactiviteiten hoger onderwijs zijn er initiatieven om eer verrichten om hun kennis van de vakinhoud stejaars studenten wat de sturing van hun op te bouwen te veranderen en te gebrui studiegedrag betreft niet meer in het diepe ken het zorgt er niet alleen voor dat leerlin te gooien maar door middel van activerend gen de vakinhoud leren maar ook dat ze onderwijs de overgang naar de uiteindelijk ieren hoe ze dergelijke vakinhouden zelf gewenste losse sturing te vergemakkelijken standig kunnen leren het vergt meer aan voorbeelden hiervan zijn op beleidsmatig dacht voor wat de leerling moet leren en niveau de aanbevelingen van de commissie minder voor wat de leerkracht moet onder studeerbaarheid wijnen et al 1992 de wijzen het bevorderen van activerende praktische suggesties voor activerend onderwijsvormen zowel in de bovenbouw onderwijs van smit huishof willems van het secundair onderwijs als in het begin 1994 en de invoering van studentgericht van het hoger onderwijs kan een belangrijk onderwijs aan de katholieke universiteit deel van de aansluitingsproblemen tussen brabant schellekens 1991 om van kort secundair en hoger onderwijs wegnemen sluiting echt naar aansluiting te komen ver en bijdragen tot een betere benutting van dienen deze initiatieven dan ook op grotere de mogelijkheden van leerlingen en studen schaal navolging ten de laatste paar jaren zijn er in nederland jan vermunt een aantal initiatieven van de grond geko katholieke universiteit brabant men om deze ontwikkeling te bevorderen vakgroep psychologie zoals op beleidsmatig niveau bijvoorbeeld postbus 90153 de stuurgroep profiel tweede fase nl 5000 le tilburg voortgezet onderwijs 1994 heeft gedaan bibliografie boekaerts m p r j simons leren en instructie psychologie van de leerling en het leerproces assen dekker van de vegt 1993 lodewijks j g l c de kick van het kunnen over arrangement en engagement bij het leren inaugurale rede uitgesproken aan de katholieke universiteit brabant tilburg mesoconsult 1993 sept okt 1995 nummer 1 25 jaargang yr 70 riedel claus i het ieren van jong volwassenen op havo vwo niveau tilburg katholieke universiteit brabant sectie onderwijs en opleidingspsychologie 1994 roosendaal l a verschillen in leerstijlen tussen hbo en wo studenten een meta onderzoek tilburg katholieke universiteit brabant sectie onderwijs en opleidingspsychologie 1994 roosendaal l a a thijssen b l m kunst bruyns werken met zelfstandig ieren volgens de procesgerichte instruktie tilburg theresialyceum 1995 roosendaal l a j d h m vermunt congruenties en fricties tussen leer en instructiestrategieen paper gepresenteerd op de onderwijs research dagen maastricht mei 1993 schellekens h m c studentgericht onderwijs gespreksnotitie ter introductie van een meerjarig onderwijsvernieuwingsproject van de katholieke universiteit brabant tilburg katholieke universiteit brabant 1991 smit n j m j f huishof j m h m willems red beinvloeden van studeerge drag utrecht vereniging van samenwerkende nederlandse universiteiten 1994 stuurgroep profiel tweede fase voortgezet onderwijs tweede fase scharnier tus sen basisvorming en hoger onderwijs den haag stuurgroep profiel tweede fase voortgezet onderwijs koninginnegracht 14fl 1994 van hout wolters b h a m cognitieve strategieen als onderwijsdoel inaugurale rede uitgesproken aan de universiteit van amsterdam groningen wolters noordhoff 1992 vermunt j d h m leerstijlen en sturen van leerprocessen in het hoger onderwijs naar procesgerichte instructie in zelfstandig denken academisch proefschrift katholieke universiteit brabant lisse swets zeitlinger 1992 vermunt j d h m leerstijlen in j j peters r j j m van ommeren p w j schramade j g l thijssen red gids voor de opleidingspraktijk visies model len en technieken p 6 18 ver 1 15 houten bohn stafleu van loghum 1994a vermunt j d h m procesgericht opleiden in j j peters r j j m van ommeren p w j schramade j g l thijssen red gids voor de opleidingspraktijk visies modellen en technieken pp 6 19 ver 1 19 houten bohn stafleu van loghum 1994b wijnen w h f w et al te doen of niet te doen advies over de studeerbaarheid van onderwijsprogramma s in het hoger onderwijs zoetermeer ministerie van onderwijs en wetenschappen 1992 25 jaargang nummer 1 sept okt 1995