Kwelwerk: softwarepakket voor werkwoordspelling

55 kwelwerk softwarepakket voor werkwoordspelling germain dekimpe kwelwerk is een softwarepakket voor werkwoordspelling dat ontwikkeld is in het kader van het ren project ict en zorg bedoeling is de leraar een tool te geven die zowel preventief als remedierend kan worden ingezet bij de lessen rond werkwoordspelling het pakket is zo ontworpen dat leerlingen zelfstandig het ingebouwde leertraject kunnen doorlopen het programma kan in principe al gedeeltelijk in het vierde leerjaar van het basisonderwijs worden ingezet toch mikten we vooral op het vijfde en zesde leerjaar als doelgroep ook in het eerste jaar van het secundair onderwijs kan het zinvol worden ingezet bijvoorbeeld in het kader van begeleid zelfstandig leren in dit artikel gaan we nader in op de visie die in kwelwerk is uitgewerkt en geven we een summiere beschrijving van de voornaamste oefenvormen 1 kwelwerk is een freeware programma het kan worden gedownload via het programma kan zowel stand alone als in netwerk worden geinstalleerd erkwoorden correct spellen is voor leerkracht kan helpen bij het diagnos veel kinderen en volwassenen een ticeren lastig karwei de materie is complex hij kan via allerlei speelse elementen de en de resultaten zijn ook na langdurig motivatie van het oefenen verhogen oefenen vaak teleurstellend de com puter beschikt over een aantal troef in de loop der jaren zijn diverse leergangen kaarten die toelaten het rendement van ontwikkeld in de hoop het rendement van de spellinglessen te verhogen de spellinglessen rond werkwoorden te hij kan denkwegen simuleren bijvoor verhogen 2 de meest recente uitgaven kie beeld het doorlopen van een algoritme zen voor een algoritmische aanpak precies hij kan oefenreeksen op maat samen bij het werken met een algoritme kan de stellen en ze interactief met de leerling computer een duidelijke meerwaarde bie doornemen den daarom groepeerden we de oefen hij kan foutencategorieen detecteren en vormen in kwelwerk rond een algoritme en foutgericht feedback geven probeerden we de troefkaarten maximaal uit hij kan procesinformatie opslaan die de te spelen december 2007 nummer 2 37e jaargang 56 onze bedoeling met de leerlingen is drie de problematiek van de dubbelgangers is voudig uitvoerig bestudeerd door professor frans 1 we willen hen een attitude bijbrengen daems 4 van de universiteit antwerpen hij van alertheid bij het schrijven van werk onderscheidt een aantal subcategorieen woorden 2 we willen hen helpen de werkwoord regels onder de knie te krijgen en ze dubbelgangers gepast toe te passen 3 we willen hen zicht geven op de eigen subcategorieen struikelblokken rijd rijdt gebeurt gebeurd antwoorden antwoordden vergrote vergrootte dubbelgangers valse dubbelgangers voorafgaand aan de ontwikkeling van lachte wachtte kwelwerk gingen we na hoe rond werk speelt gespeeld woordspelling wordt gewerkt daarin bleek al gauw dat de aanpak verschilt van school tot school en soms van klas tot klas binnen eenzelfde school regelstrategie analogie uit zijn onderzoek blijkt onder meer dat we strategie algoritmes in alle mogelijke bij het schrijven van werkwoorden kleuren en vormen aan verscheidenheid onbewust geleid worden door mentaal geen gebrek opgeslagen woordbeelden die niet uitge schakeld kunnen worden zelfs ervaren gelukkig zijn er enkele elementen waarrond spellers worden daardoor bij dubbelgangers wel consensus bestaat zo wordt het misleid bij het schrijven van werkwoords accent bij werkwoordspelling gelegd op het vormen in het onderzoek is verder nage correct leren schrijven van de persoons gaan welke dubbelgangersvorm het meest vormen zoals dit in de toelichting bij het frequent voorkwam en dat leidde tot leerplan schrijven 3 van het basisonderwijs merkwaardige vaststellingen zo komt de wordt voorgesteld niet persoonsvormen vorm wordt veel vaker voor dan word en volgen de gewone spellingregels en vergen komt vindt minder frequent voor dan vind geen specifieke aanpak in de basisschool dat gegeven is niet onbelangrijk bij het wordt trouwens de term voltooid deel evalueren van spellingsfouten in de woord niet meer gebruikt bovendien conclusies van het onderzoek wordt gepleit focussen de hedendaagse methodes op de om het belang van werkwoordfouten te probleemgevallen de zogenaamde dubbel relativeren verder wordt voorgesteld om bij gangers ten slotte merken we in de het spellingonderwijs te focussen op recente taalmethodes basisonderwijs een dubbelgangers en op attitudes zoals toename van het gebruik van een algoritme spontane reflectie bij het schrijven van om de regels van de werkwoordspelling werkwoordsvormen voor te stellen 37e jaargang nummer 2 december 2007 57 krachtlijnen kwelwerk slotte kan hij gedetailleerde informatie over het leerproces opslaan en die ter beschik bij het gebruik van een algoritme is de king stellen van leraar en leerling uiteindelijke bedoeling dat de leerlingen het spontaan toepassen bij probleemgevallen uit deze vaststellingen puurden we de en dat ze dit doen door het algoritme krachtlijnen voor kwelwerk de oefen mentaal en verkort te doorlopen het algo scenario s zijn opgebouwd rond een algo ritme moet met andere woorden verinnerlijkt ritme dat algoritme en de bijbehorende raken de computer beschikt over drie oefenvormen zijn zo opgebouwd dat troefkaarten die kunnen helpen om dit dubbelgangers systematisch kunnen wor verinnerlijkingsproces te verkorten hij kan den aangepakt ook hebben we potentiele via een combinatie van parameters de troefkaarten in het programma ingebouwd voorstelling en het doorlopen van het algo als uiteindelijk doel stelden we dat kwelwerk ritme aanpassen aan de vorderingen van de moest bijdragen tot een betere kennis van leerling bovendien kan hij detecteren bij de spellingregels een alerte houding bij het welke deelstap leerlingen een fout maken schrijven van werkwoordsvormen en kennis en in functie daarvan feedback geven ten van de eigen struikelblokken algoritme het algoritme verdeelt de werk woord wereld in drie deelge bieden 1 de subwereld van de niet persoonsvormen daar is momenteel een betoging aan de gang de betogers scanderen doe gewoon verlengen mag ze ver wijzen met andere woor den naar het feit dat hier de regels van de werk woordspelling niet gelden 2 de subwereld van de persoonsvormen tegenwoordige tijd daar wordt verder onderscheid gemaakt tussen persoonsvormen waar je een t hoort aan het einde van het woord speelt word wordt en de andere spelen bij de laatste groep gelden de gewone spellingregels 3 de subwereld van de persoonsvormen in de verleden tijd ook dat is een subgroep die de gewone spellingregels volgt namelijk de werkwoorden met klankverandering werd reden dacht december 2007 nummer 2 37e jaargang 58 de drie subwerelden zijn bereikbaar via de kwel weg wijzer daar geven de leerlingen aan waar de werk woordsvorm zich bevindt deze kwelwijzer combineert twee beslissingen is de werkwoordsvorm persoonsvorm of niet indien ja in welke tijd staat die persoonsvorm in de meeste algoritmes worden beide beslissingen los van elkaar voorgesteld de leerlingen moeten de twee stappen sequentieel doorlopen wij kozen bewust voor een gecombineerd model waarbij de leerling met een klik van de muis zijn denkweg bloot legt dit betekent geenszins dat wij het belang van de afzonderlijke beslissingen negeren die zijn trouwens in de kwelwijzer vervat vooreerst suggereert de voorstelling beide beslissingen let op de kleur en de vormgeving het instructiebord bij scenario 1 maakt dit duidelijk verder herkent het programma de aard van een gemaakte fout pv tijd en reageert het aangepast feedback als de leerling een fout maakt tegen pv of niet feedback als de leerling een fout maakt tegen de tijd 37e jaargang nummer 2 december 2007 59 ten slotte wordt informatie over de gemaakte fouten opgeslagen en is die zowel tijdens als na het oefenen zichtbaar voor leerling en leraar zo verschijnt op het scorebord een p om fouten aan te duiden bij de beslissing pv of niet en een t als leerlingen de verkeerde tijd kiezen die foutenanalyse wordt bewaard en onder struikelblokken kan het totaal aantal p en t fouten worden afgelezen tijdens het uitproberen van kwelwerk hebben we vastgesteld dat de kwelwijzer leidde tot een aanzienlijke verkorting bij het inprenten van het algoritme oefenscenario s kwelwerk telt 12 oefenscenario s die geordend zijn volgens een leerlijn in scenario 1 en 2 verkennen de leerlingen de kwelwijzer bij scenario 3 tot 9 worden de drie subwerelden afzonderlijk en of in combinatie met elkaar verkend deze scenario s vormen de kern van het programma scenario s 10 tot 12 kunnen als herhaling en toets worden gebruikt interactievormen bij het inloggen op een kernscenario krijgen de leerlingen een keuzevenster b v scenario 3 pv tegenwoordige tijd er kan worden gekozen tussen zes reeksen tijdens het doorlopen van de reeksen wordt het algoritme geleidelijk verinnerlijkt we verkennen de interactievormen december 2007 nummer 2 37e jaargang 60 toon kwel de weg bij toon kwel de weg krijgen de leerlingen een zin met een ingevulde werkwoordsvorm bijvoorbeeld jan antwoordt verkeerd ze moeten verantwoorden waarom we wordt hier met dt moeten schrijven dat doen ze door een figuurtje kwel op de juiste manier door het schema te sturen dat gaat als volgt eerst klikken ze op de pijl tegenwoordige tijd dan klikken ze op je hoort t ten slotte klikken ze op stam t elke denkstap wordt bewaakt indien ze een foute keuze maken verschijnt een stopfiguurtje bovendien krijgen ze dan aanvullende informatie van dr kwelkunst de reeks toon kwel de weg komt twee keer aan bod bij reeks 1 komen gewone werkwoordsvormen aan bod bij reeks 4 wordt gefocust op dubbelgangers of op moeilijkere vormen bij de tegenwoordige tijd is dat bijvoorbeeld op zinnen waarin je voorkomt 37e jaargang nummer 2 december 2007 61 luister toon en tik aanpassen aan de taalmethode bij luister toon en tik krijgen de leerlingen persoonsvormen een zin waarbij de in te vullen werk woordsvorm ontbreekt bijvoorbeeld bij vergelijking van enkele recente taal methodes bleek dat er twee strategieen jan verkeerd worden gehanteerd bij het schrijven van persoonsvormen in de tegenwoordige tijd de zin wordt voorgelezen vervolgens sommige methoden hanteren hierbij de moeten de leerlingen kwel op de juiste onderwerpstrategie schrijf de stam bij manier door het algoritme sturen als dat een persoonsvorm met onderwerp ik of bij correct is gebeurd wordt ze vervolgens inversie met je in de andere gevallen schrijf gevraagd om de werkwoordsvorm in te je stam t tikken ook dat wordt onmiddellijk geevalueerd bij een fout krijgen ze ook nu andere methoden hanteren hier de aanvullende hulp analogiestrategie bij moeilijke vormen als je vindt en vind je worden de leerlingen klik en tik gestimuleerd om de persoonsvorm te ver vangen door een werkwoord waar je het klik en tik is een verkorting op toon kwel verschil kan horen bijvoorbeeld je speelt en de weg het is de bedoeling dat de speel je leerlingen onmiddellijk klikken op het eindpunt van de route die kwel moet in kwelwerk is het mogelijk het programma afleggen ze moeten met andere woorden zo in te stellen dat u of de leerling bepaalt het parcours mentaal doorlopen als welke strategie als hulp wordt aangereikt controle wordt het juiste parcours kiezen voor de analogiestrategie betekent doorlopen vervolgens moeten ze de in dit geval dat bij de werkwoorden met d werkwoordsvorm intikken in de infinitief de smurftest wordt geactiveerd in dat geval zal het programma luister en tik voorstellen om de pv te vervangen door smurf smurft en zo te achterhalen of je te luister en tik is een verkorting op luister maken hebt met de stam of stam t toon en tik de zin wordt gedicteerd de merk op dat beide vormen gecombineerd leerlingen klikken de denkweg aan en tikken kunnen worden het woord in bevelvormen tik ook de imperatieven worden niet in alle bij tik tikken ze onmiddellijk de werk methodes op dezelfde manier behandeld in woordsvorm in het algoritme is zichtbaar het basisonderwijs wordt een bevelvorm maar wordt enkel nog als controle door behandeld als een persoonsvorm van de lopen bij de testreeks oefenscenario 12 tegenwoordige tijd de bevelvorm volgt op vervalt ook dit laatste steunpunt het algoritme een weg die leidt naar stam december 2007 nummer 2 37e jaargang 62 in het secundair onderwijs worden impera leraargedeelte tieven meestal als niet persoonsvormen behandeld ze vallen dus onder de gewone kwelwerk bevat een uitgebreid leraar spelregels op het algoritme komen ze in dit gedeelte met daarin onder meer een geval bij doe gewoon verlengen mag didactische handleiding in pdf formaat verder kan de leraar zowel individueel als voor het resultaat maakt de aanpak niets per groep informatie opvragen over de uit in beide gevallen kom je tot de gemaakte vorderingen van elke gespeelde schrijfwijze van de stam maar voor het oefenreeks kan een gedetailleerde ant doorlopen van de kwelwereld is het onder woordanalyse worden opgevraagd ook scheid wel degelijk belangrijk daarom kunt u vooraf inzien welke zinnen worden bepaalt u als leraar eenmalig hoe bevel aangeboden bij elk oefenscenario verder vormen worden behandeld alle oefen kunnen hier didactische voorkeuren worden scenario s houden rekening met de gekozen vastgelegd bijvoorbeeld bevelvormen instelling strategie bij pv tegenwoordige tijd ten slotte is het mogelijk een eigen reeks te maken met bijvoorbeeld zinnen uit de taalmethode procesinformatie tijdens het oefenen kunnen leerling en eindtermen ict leraar op elk ogenblik zien bij welke opgave een fout werd gemaakt en wat de aard was van de fout het programma maakt daarbij in de eindtermen ict wordt aandacht onderscheid tussen denkfouten in het gevraagd voor competenties in verband doorlopen van het algoritme en schrijf met zelfstandig oefenen en leren met ict fouten het is duidelijk dat kwelwerk ruime facili teiten biedt om op geintegreerde manier die informatie kan afgelezen worden op het aan de opgesomde competenties te scorebord bovenaan het scherm door met werken zo is in kwelwerk een leertraject de muis te bewegen over een van de ingebouwd het doorlopen van het algo computers in het scorebord roep je detail ritme kan beschouwd worden als een informatie op over de aangeboden zin en de simulatie van een denkweg ten slotte gemaakte fout na het oefenen kan een krijgen de leerlingen op elk ogenblik zicht op gedetailleerd verslag worden opgevraagd de gemaakte vorderingen en op hun per van elke gemaakte oefenreeks met soonlijke struikelblokken bij elke nieuwe aanduiding van de opgaven en gemaakte inlogbeurt krijgen ze een overzicht van fouten ook wordt er bijgehouden wat de reeds gespeelde scenario s met aanduiding struikelblokken zijn van de behaalde score 37e jaargang nummer 2 december 2007 63 ict competenties in het basisonderwijs 4 deelcompetenties i v m zelfstandig leren de leerlingen zijn in staat een eigen leertraject te volgen aan de hand van een elektronisch gestuurd stappenplan de leerlingen kunnen zelfstandig leren aan de hand van een vertrouwd educatief programma de leerlingen kunnen een simulatie uitvoeren aan de hand van een voor hen geschikt educatief programma en daar conclusies uit trekken de leerlingen kunnen reflecteren op hun gevolgde werkwijze en op wat ze geleerd hebben in combinatie met de vooropgestelde doelen besluit onderwijs waren alvast veelbelovend het uiteindelijke rendement zal uiteraard be kwelwerk biedt ongetwijfeld rijke kansen om paald worden door de mate waarin het te helpen bij het onder de knie krijgen van pakket op het juiste moment en op de juiste de regels in verband met de werkwoord manier wordt ingeschakeld in de lessen spelling de ervaringen met de experimen rond werkwoordspelling teergroep vierde tot zesde leerjaar basis germain dekimpe germain dekimpe telenet be december 2007 nummer 2 37e jaargang 64 noten 1 kwelwerk werd geprogrammeerd door ewoc ewoc is gespecialiseerd in wiskundesoftware op de website vindt u meer informatie over de didactische accenten in ewoc programma s ewoc be 2 zie b v dekimpe g van laere 1996 dtokee geintegreerd computerpakket voor werkwoordspelling bellegem ewoc 3 centrale raad van het katholiek lager en kleuteronderwijs 1995 moedertaal in de basisschool schrijven leerplan en basistekst brussel crklo 4 zie website van prof frans daems met informatie over dubbelgangers frequentieonderzoek e d lees zeker de bijdrage onderwijs en werkwoord spelling fouten verschenen in vonk 30 3 2001 p 3 20 ua ac be frans daems 5 ministerie van de vlaamse gemeenschap departement onderwijs 2004 ict competenties in het basisonderwijs via ict integratie naar ict competentie brussel dienst voor onderwijsontwikkeling 37e jaargang nummer 2 december 2007