Documenten
4bilmmimm laat lezen en schrijven elkaars buren blijven poezie in het secundair onderwijs ben reynders deze tekst over poezie in het secundair onderwijs dient zich anders aan dan die over poezie in de basisschool in vonk 21 4 maar de fundamenten zijn dezelfde ook in het secundair onderwijs is het noodzakelijk een sfeer te scheppen en te laten scheppen waarin leerlingen zich in al hun intuitieve en creatieve talenten aan gesproken voelen voor een concreter beeld van een interactieve op communicatie gerichte aanpak verwijs ik naar het eerste deel in dit artikel beperk ik me tot een aantal grondregels die longe mensen voor ogen moeten staan wanneer ze willen dichten eze praktische ars poetica zestien wenken voor wordt geschraagd door voor beeldgedichten die eveneens aankomende dichters en de leesvaardigheid helpen bevor dichteressen deren omdat deze grondregels blijven terugkeren heb ik ze per graad geillustreerd met een gedicht dat me voor de betreffen 1 kies een eigen thema en bepaal bewust de leeftijd toegankelijk lijkt van de gedich de ausschnitt de uitsnede d w z dat deel ten van volwassen auteurs wordt alleen de van de werkelijkheid of je fantasiewereld titel vermeld de gedichten van jongeren dat je onder woorden wil brengen bij film zelf zijn volledig opgenomen met de ver zegt men dat de kadrering de beeldbe melding van het tijdens het schrijven grenzing bepaalt wat in beeld komt en wat gevolgde jaar in het secundair onderwijs enkel gesuggereerd wordt dat de inschakeling van deze gedichten drempelverlagend en motiverend werkt l tim groenwals temse 2e jaar ruim hoeft allicht geen betoog meer telijk dit artikel is enkel een schets van een reeks kijk hoe de dichter vertrekt van zijn ruimte mogelijkheden in de bibliografie vind je heel om zich zo te laten ver ruimen wat verwijzingen naar andere visies en andere oefeningen mei juni 1992 nummer 5 21e jaargang mit ruimteijk en ik vroeg aan de dichter maak me een gedicht de een gedicht van jou voor mij alleen ruimte hij nam m n hoofd in zijn handen en keek waarin diep in m n ogen ik kijk dit is een gedicht leef een gedicht van mij voor jou alleen verruimt en kijk nog heel de tuin want is bij elkaar gedicht flarden van hier pak aan nog een versje jouw als appeltje voor de dorst dromen hij greep met z n handen in de lucht zwermen wil je er een strikje rond om vroeg by en h legde een knoop in m n me haar heen zo dat gaat er nooit meer uit had ik zetf ook al bedacht maar dat was een zorg voor later il roland jowls wie zonden ga eens na hoe het gedicht zelf de meeuw iii suzanne vreys leuven 5de jaar ik afzondert en haar dan als een kort moment en mijn schilder in haar ruimte tekent en kijk wat dezelfde verre inspiratie wordt bij een een jaar oudere dichteres 111 rutger kopland tegen het krakende hek wat wordt getoond wat gezegd wat ik en mijn schilder mogelijkerwijze gesuggereerd in dit gedicht welke algemene indruk ken en en ik vroeg de schilder stemming komen daardoor naar voren waar komen de kleuren vanda an hij keek me aan en zei 2 schrijf niet af wat anderen voor jou al het blauw van de lucht opgetekend hebben maar laat je eventueel viel uit die boom inspireren door een beeld een ritme een het groen van het gras structuur en verwerk die tot volledig straalde uitje ogen eigen werk en het oranje van de zonsondergang plukte ik tussen die bloemen ii jo govaerts oud heverlee 3de jaar en ik vroeg aan de dichter k probeerde hem te volgen in de profeet van de libanese dichter kaplil maar hij draaide zich om gibran keert herhaaldelijk de inleidende zin en lachte snede weer en iemand vroeg spreek ons over vriendschap kinderen liefde kijk oh zei hij hoe deze achtergrondinspiratie al of niet en plukte een gedicht bewust al of niet via andere tussenstadia uit mijn haren de vijftienjarige dichteres laat fantaseren over vriendschap zomaar 1 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992 3 lees regelmatig poezie en vraag je tel 111 eva gerlach uitgesloten kens af waarom je er al dan niet door aan wie kan de je zijn in dit gedicht in welke gesproken wordt hoefje een gedicht voile richting werken de tegenstellingen geen dig te begrijpen om erdoor ontroerd te bouwplaatsen meer vonden het funda worden mag je een gedicht al na een ment en halfblind je ziet de polders lezing afwijzen als ontoegankelijk of kan je liggen welke functie krijgen de foto s in je de tijd gunnen om er ontvankelijk voor te het verhaal welke stemming groeit gelei worden kan de lezerservaring van klas of delijk doorheen het gedicht hoe begrijp je leeftijdsgenoten of van ouderen je helpen de titel wat heb je nu beter leren zien dank naar een beter een vollediger een genuan zij het groepsgesprek ceerder begrijpen van het gedicht kan je iets leren van de thema s die andere dich ters onder woorden brengen en van de 4 schrijf levendig concreet met precieze vorm die zij aan hun gedichten geven woorden b v in plaats van vogel mus merel lijster i griet vermeer opwijk 2de jaar het vliegenvanger pimpelmees kneu meisje in plaats van doen of maken een zin bespreek met elkaar welke verschillende die door zijn bouw dit vervaardigen of her gevoelens door dit eenvoudige gedicht stellen al oproept met dan een werkwoord worden opgeroepen en controleer telkens dat de uitvoering uitdrukt of het gevolg of die verklaringen mogelijk blijven door beschrijft heen geheel het gedicht is er een algeme in plaats van goed een vergelijking die ne stemming die overheerst waardering uitdrukt of een beschrijvend werkwoord dat dit goede aanwijst gevoelens kunnen zich net zoals in film het meisje uitdrukken door middel van houdingen of gedragingen of door betekenisvolle details het meisje dat ik moest worden 1 isabelle vloeberghs antwerpen lste verliet me jaar waar is mijn oerwoud toet je zei ga strofe per strofe na door welke concrete dat je me best leuk vond elementen de dichteres alsmaar meer de al wist ik niet afstand tussen europa en afrika benadrukt wat je bedoelde misschien dacht ik dat dat gewoon was waar is mijn oerwoud maar ik weet het nu je ligt naast me hij kijkt naar de kaart met de grillige rand waarop in kille letters staat afrika weer meet hij die zeven centimeter 11 rutger kopland jonge sla afstand wat gebeurt er in feite met de sla waarom zeven centimeter weg van europa zegt de dichter het niet uitdrukkelijk kan je aan deze klacht een nog ruimere betekenis maar als hij door het raam naar buiten geven niet meer de denotatie het met man staart en naam genoemde maar de connotatie ligt afrika zeven werelden ver van dit land de opgeroepen sfeer en achtergrondge zijn familie zijn dorp zijn bomen dachten vind je dat de dichter erin slaagt onbereikbaar verschillende emoties tot bij de lezers te hij houdt de leugenkaart in zijn trillende brengen hand mei juni 1992 nummer 5 21e jaargang nit i guido gezelle t er viel ne keer een hij ruikt weer het zacht aroma van wilde bladjan op het water honing hoor je de vloeibaarheid van dit gedicht ziet zin oerwoud zijn wereld zijn thuis merk ook op hoeveel herhalingen en stafrij in de greep van het veilige dichte men dit gedicht rijk is bereikt de dichter de bladerdak indruk die hij bij de lezers wil wekken hij hoort weer de tsuapa met haar waardoor vooral luister naar de aanvullin magische geruis gen die de ideeen van anderen je kunnen schenken als in een droom stapt hij naar de kruidenier 11 hendrik marsman paradise regained kijkt bevend door de winkelruit hoor je ook de explosieve kracht van dit met tranen in de ogen streelt hij een gedicht in zijn ontstaansperiode de jaren kleine mango twintig maakte naast het expressionisme uit de achterste rekken uitheems fruit het kubisme en het dadaisme ook het futu risme furore in de schilderkunst in een ii neelije maria min middag de kamer werk werden verschillende momenten van suist een beweging uitgedrukt vind je die sfeer ga na hoe de dichteres in de eerste twee ook hier en zo ja waar vooral welke strofes vertelt hoe de jij haar moeder indruk wekken de helder klinkende en rijke haar blijft beinvloeden ook nadat ze ver lijk afwisselende klanken huisd is ga dan na hoe zij in de laatste twee strofen de stoet van herinneringen ill lucebert lk draai een kleine revolutie weet te bedwingen en hoe zij het eindre af sultaat van haar inspanning beeldrijk ver hoor je de wendbaarheid de soepelheid woordt de vloeiende beweging van het gedicht waar komt zij het best tot uiting wat is hi anton van wilderode de dag van haar verband met het thema van het eden 1 gedicht kan je je iets meer voorstellen van volg mee hoe de zoon thuiskomt wat hij de levensopvatting van de dichter hoe over zijn intenties concreet vertelt hoe hij dragen herhaling en alliteratie stafrijm ook werk en rust van zijn moeder levendig tot hier bij tot de totale sfeerschepping uitdrukking brengt en hoe hij in de derde strofe het gemis gestalte geeft in beelden en een vraag 6 ritme strofen en versschema hebben meer met elkaar te maken dan je denkt 5 de uitdrukking van je gevoelens moet toch kan dit verbond op twee wijzen tot beantwoorden aan die gevoelens zelf elke stand komen in blanke verzen en strofen stemming heeft een eigen ritme en dat ver van ongelijke lengte valt de nadruk op de neem je maar door aandachtig je onder bewuste keuze vers per vers van de dich werp te beluisteren droefheid moet het ter waar het vers telkens moet stoppen veelal hebben van een breder ritme met lan en waar een strofe als afgerond overkomt gere woorden en een meegaande zinsbeweging opstandigheid zoekt het 1 kevin vereecken sint niklaas 2de over het algemeen in korte zinnen met een jaar bont hijgender jachtiger ritme en krachtige uit over wie vooral heeft elke strofe het wat is schieters op het einde blijdschap spreekt het onderwerp van elke strofezin hoe leidt zich uit in klankrijke woorden een vloeiend de tegenstelling tussen de hoofdpersona zinsritme en een opgaande toon ges in de eerste twee strofen tot een extra vit 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992 scherpe confrontatie in de slotstrofe waar aan hun computer door wordt de indruk van verraad vanwe voor eeuwig ge vrouwen in een bontmantel al voorbe van het leven bestolen reid waar vind je de vier verkorte en enigszins verborgen vergelijkingen welke ik zie de hond rol speelt elk in het gedicht aan de ketting gelegd bont onbeweeglijk beest zonder enig leven bij de bloedende ingewanden omdat zijn batterijen van het jong ligt een sponzen het bisferen hebben begeven moeder zich jankend leeg te huilen dat ingesloten huis stalen mannen met betonnen harten met schotelantenne van levensbelang stropen de jongen laf het vel af daar gelooft men niet meer en is liefde op de bon m haar nieuwe bontmantel voelt de dame zich reeds iii jo gisekin als duiven op een tak een heer ga de lengte van de versregels en de stro fen na welke evolutie stel je vast waarop ii mandy pijl loosdrecht nl 3de jaar zou deze vormverandering wijzen ga ook ijze re n tijdperk eens na welke opeenvolging er schuilt in de ga na hoe elke strofe van dit gedicht een verschillende vergelijkingen andere bewoner van de moderne tijd beschrijft hoe worden de gedachten samengevat in de slotstrofe ga na hoe 7 in een vast vers strofenschema is er min concreet de beschrijvingen zijn en hoe ze der variatie in functie van de opgeroepen telkens ook aanklachten zijn tegen zwakke gevoelens mogelijk maar de vorm zelf kan plekken in de hedendaagse manieren van wel doorbroken worden en dan op een leven krachtige manier uitdrukking geven aan vaart zwierigheid omwenteling dit gebeurt dan vooral door zogenoemde overlopende ijzeren tijdperk verzen en strofen soms blijft het poetische verhaal gewoon tussen de regels en moe ik denk ten de ri tmische accenten uit de woordkeu aan de oude man ze en volgorde worden aangevoeld die beneden in din grijze stoel vastgevroren zit l katrien vloeberghs wiirljk 2de jaar met de afstandsbediening luchtbel nog in zijn hand geklemd welke verzen zijn overvloeiend bij welke verscombinatie is er geen sprake van over aan zijn vrouw lopen wat drukt het gescheiden zijn van met de zakdoek deze beide verzen uit is het samengaan op haar schoot van verzen voor alle leerlingen duidelijk en tranen van ijs in haarogen breng jullie antwoord en in verband met het omzeggens achterwege blijven van inter aan hun kinderen punctie vastgebonden mei juni 1992 nummer 5 21e jaargang nni luchtbel i goe e van roy lommel juffrouw digitalis vingerhoedskruid broze zilveren waterster toon aan op welke twee hoofdvergelijkin waarin duizend kleuren dwalen gen dit gedicht berust hoe wordt elk van het spiegelbeeld van de zon beide uitgewerkt is er nog sprake van een deed je schitteren als toverkralen bijkomstige vergelijking door welk hulp middel krijgt het gedicht een elegante afron als een danseres op het smalle koord ding zjn er geen zwakkere momenten in balanceerde je op t wateroppervlak dit gedicht een kleine rimpeling volstond ik hoorde niet eens dat je brak juffrouw digitalis vingerhoedskruid juffrouw digitalis vingerhoedskruid ii maria vasalis appelboompjes leg eens precies de vergelijking uit die aan is een dame op heel hoge hakken de basis ligt van dit gedicht hoe verloopt en met een purperen baljurk om haar lift het versschema van de strofen verklaar de ze heeft een heus hotel voor hommels oorsprong van de term omvattend rijm met bontjassen hoe lost de dichteres een moeilijkheid bij vanbuiten zijn de kamers lila het rijmen op welke eindindruk laat het vanbinnen roos witgevlekf met zwarte stipjes gedicht op jullie da s leuk iii hans mdreus ik hoor het licht het vanonder heeft ze grote kamers en later komen er vanboven zonlicht pizzicato vertel eens de situatie waarin de dichter kindjeskamers bije zich bevindt hoe dragen de woordkeuze zo gaat dat bij de deftige juffrouw en de zinsbouw bij tot de uitdrukking van op hoge hakken zijn stemming welk is het sleutelwoord in en met een baljurk om haar lift dit gedicht komt het ook onder een iets beperkter vorm voor waar merkte je nog 1 11 herman de coninck de rinoceros woordspelingen en expressief medeklinker flamingo s gebruik jan hanlo je bent kevin vereecken bont zie 6 8 een van de kunsten bij het dichten is het 11 maria vasalis appelboompjes zie 7 verdichten van woorden beelden en gedachten die op het eerste gezicht niets u jo gisekin als durven op een tak zie 6 met elkaar te maken hebben zodoende ontstaan toenaderingen die veelzeggend kunnen zijn zo veelzeggend dat zij in het 9 herhaling is een middel dat helpt klemto dagelijks taalgebruik worden overgenomen nen te leggen doordat het de lezer uitnodigt b v schaapjeswolken spinnijdig en her te blijven staan bij een bepaald gegeven sengymnastiek bij vergelijkingen moet je daardoor ontstaat er een ruimte waar inle wel opletten dat je consequent blijft een ving kansen krijgt uiteraard hebben wij het voorbeeld van een kreupele vergelijking hier niet over de herhaling uit onmacht het trieste nieuws verspreidde zich als een dan gaat het om een zwakheid van de ver vuurtje ik werd er ijskoud van woordingskracht een onkunde om syno niemen en variaties in de uitdrukking aan te wenden iltii 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992 i ingrid nackaerts huizingen lstejae4 van ritmische tegenstelling zoals ook in gilbert jan goethes beroemde erlkonig in het tweede merk je het verschil in poetische kwaliteit klinkt de sfeer grappig spo tt end of zelfs tussen de eerste vier en de laatste zes ver grimmig zen welke factoren zorgen voor dit onder scheid welke bijgedachte roept vers vijf l katrien vermijlen boortmeerbeek 2de op welk effect oefenen de herhalingen uit jaar maandag in november op de lezers hoe beschrijft de dichteres de sfeer op maandagmorgen waardoor lijkt alles zo gilbert jan levensecht welke hulpmiddelen schakelt zij al in voor de laatste strofe wat staat het een tragisch ongeluk rijmen haar hier toe in welke zin kan ja maakte z n hele leven stuk spreken over de suggestieve kracht van dit hij kon zelfs niet naar huis gedicht wat verandert er in de laatste stro hij lag twee weken in een coma in fe door welk feit hoe bereidt de herhaling het ziekenhuis al de tegenstelling voor nog een keer overwon hij de dood nog een keer maandag in november toen dacht hij ik kan niet meer het leven is veel te zwaar regenmorgen hij deed z n ouders veel verdriet rotte morgen maar choco op geen corn flakes meer hij kon niet meerleven hij kon het niet suffen boven fysica gisteren geleerd echt waar ma ii karel eykman klein hooglied vandaag vergeten waaraan merk je dat dit een liedjestekst is vlug wat eten waar lees je het refrein waaruit leid je dit af waarom noemt de dichter zijn tekst een regenmorgen klein hooglied welke indruk laat het rotte morgen gedicht op jou wat vind je zijn sterkste ezelsoor sloddervos knoop schiet los wat zijn zwakste kant andere kienen aangetrokken vooral niet in de spiegel kijken iii willem wilmink soms denk soms dikke puist denk ik wel dat de soldaten straks gebuisd waaraan merk je dat dit een liedjestekst is welke sterke kanten vertoont zo een tekst regenmorgen leg uit welke extra moeilijkheden onder rotte morgen vindt de dichter es van liedjesteksten blij vlug naar buiten hollen rennen ken die hindernissen hier bezwaarlijk te nog even langs de brievenbus hebben gewerkt wie is ik in dit gedicht schiet op nu treuzel maak toch voort de bus gehoord plots ontwaken knane brief 10 tegenstelling blijft een krachtig middel van mijn iemand ter verduidelijking soms neemt zij de vorm aan van een dialoog tussen twee mensen regenmorgen soms toont zij het onderscheid in handelwij gekke morgen ze gezien vanuit een oogpunt of een plotse zonder zorgen ommekeer in het eerste geval is er sprake naar de klas mei juni 1992 nummer 5 21e jaargang n strofe telkens een ontwikkeling gebeurt van luidkeels lachen bekken trekken eater uitwendig naar meer inwendig met open mond de regen proeven voel je ook het versnellende ritme van de regenmorgen zin voel je dit ook in de derde strofe krijgt morgen regen deze versnelling hier een bijzondere beteke vandaag geluk nis vanwaar haalt de dichter zijn neologis men nieuwvormingen in strofe 2 11 han hoekstra k heb een ceder in mijn tuin geplant vriendin ga na wie wat zegt welke tegenbedenkin gen werpt gij op wat antwoordt ik met je sluike lange haren daarop hoe wint ik tenslotte het pleit en je lieve lach wat wil dit gedicht vertellen en je lieve lachkarakter dat me keer op keer verrast ili karolfen meuwissen glabbeek 6de jaar kom me halen met je knappe donkre ogen ga de verschillen in tempo na in de weer en je chocolade mond gave van zijn spreken wordt dan nog een om de suikerbroden zinnen onderscheid gemaakt de laatste maal van de woordenbaldcerswinkel welk wat is de betekenis van deze kleine vormwijziging op het einde zie ook chaw met je elegante bewegingen wa wijnberg als mannen zouden bloeden zo soepel zo spontaan als je mij een hand geeft op de schaatsbaan in de stad kom me halen neem me mee 11 elfrede reynders merchtem ode strakjes zei je jaar droomkind we zullen dansen welke ontmoetingen tussen woorden ver op de wolken wiegen in de wind rassen jou het meest heeft elk van jullie er dezelfde uitleg voor vullen jullie verklarin stralges zei je gen elkaar aan ontstaat hieruit een alge we zullen vliegen mene indruk om welke reden zonden de zweven dichteres het laatste vers af van de vorige hand in hand strokes zei je hou je van me droomkind strakjes zei fe zorgeloos rijft ze haar dromen samen 11 ook fantasie kan een belangrijke rol de fantasie spelen in het vinden van een gedicht in het waait in keuvelende wolken vervaardigen van nieuwe betekenisvolle woorden van verrassende suggestieve met haar rode baljurk woordcombinaties of in het scheppen van streelt ze het landschap sfeerrijke ideeen en beelden vol pioenen en blaast i hans veebruggen nijlen 2de jaar vriendin de pluizen weg ga eens na hoe in de eerste en tweede l 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992 ill mart van ginste brugge 5de jaar zij papa waarom schrijft de dichteres vlinderhand met de tederheid van een leeuw jest pasgeboren zoentjes aan pianos met de warmte van een ijsbeer hoe wordt deze fijnzinnige kinderpsycholo met de zachtheid van een tijger gie bevestigd in strofe 3 in welk opzicht met de passie van een regenworm lijkt strofe 4 even anders is ze dat echt zo gaat minzus naar school papa 11 ruiger kopland ga nu maar liggen liefste in de tuin kindje speelt eigenlijk vertonen deze vier regels niet eens piano een vlekkeloze zinsbouw drukt deze stijl vlinderhandjes pasgeboren van spreken en hernemen zoals in de zoentjes aan dagelijkse omgangstaal vandaar ook de piano term parlando iets uit wat echt behoort tot de boodschap van de dichter wat wil hij mama luistert ten diepste zeggen met haar hartje en papa 111 kathleen duthoo roeselare hoger is er niet onderwijs genade welk beeld welke vergelijking gebruikt de papa dichteres om gade onder woorden te op gods linkerpinkje brengen wie schenkt haar die genade vangt haar lied direct en indirect blijft een gedicht als dit met een vlindernetje de lezer gemakkelijk bij dat weet ze dus speelt ze genade 12 gedichten hoeven niet altijd lang te zijn in volte om te treffen in een tijd van turbotaal wordt van meeuwen er door veel lezers eerder uitgekeken naar kwam ik ultrakorte gedichten natuurlijk moeten die jou tegen dan in een notedop een wereld kunnen uit een vleugel drukken elk woord dient dan maximaal bescherming betekenis te dragen of op te roepen legert de regen i angelo de martelsera sint niklaas 2de jaar zij 13 haikoe is een bijzondere vorm van kort op welk mechanisme berust dit gedicht gedicht geinspireerd op een eeuwenoude waaraan kan je de ironie voelen d w z het japanse traditie schrijft men ook bij ons zul uitdrukken van iets anders dan wat schijn ke gedichten die bestaan uit drie verzen van baar officieel wordt verklaard welk effect achtereenvolgens vijf zevenenvijf lettergre verwekt het gedicht pen in het japans staat elke lettergreep voor een volledig woord een haikoe moet een natuurbeschrijving bieden met oog voor een kenmerkend detail daarin vindt de mei juni 1992 nummer 5 21e jaargang vit lezer dan de persoonlijkheid van de dichter omgeven door de niet in een directe expressie van zijn ik bedwelmende geur van de deze vorm is een interessante mogelijkheid budlea bespiedt voor jonge mensen die niet zo vaardig zijn de dagpauwoog me vanuit in het meedelen van eigen gevoelens tan zijn vier fraaie ooghoeken ka is een variant die aan de drie versregels nog twee van zeven lettergrepen toevoegt 14 humor in poezie is vrij zeldzaam maar zeker is dat hij sterk wordt gewaardeerd 1 11 111 an de longie baarse 2de jaar echte humor is iets heel anders dan een staf danstin het licht pose houding of het belachelijk maken van waar durft de veertienjarige dichteres de anderen in zijn zuivere vorm is hij zelfrelati regels van het haikoe overschrijden wel vering een mengsel van weemoed en luch ke versregel vind je het mooist welke niet tigheid waarbij de vrolijkheid het verdriet zo treffend de dichteres had dit haikoe om onze tekorten draaglijker helpt maken eerst de titel zondag meegegeven is dit door zijn ingebed zijn in een sociale context nodig waarom niet vindt humor vooral plaats in het intermense lijk verkeer en in romans die er de weerga staf danst in het licht ve van zijn in poezie vinden we vooral en heerlijk rustig is het nu bijna gelijklopend met de groei van jonge ik voel me zondag mensen het komische het absurde het groteske in combinatie met meer toenade 1 11 111 elfiede hendriclar een wi tte veer rende gevoelens wat bedoelt de dichteres met haar haikoe welke betekenis krijgt het voegwoordje en l kristoff van der jeught hamma iste dan kan je de betekenis van haar haikoe jaar piep zei de leeuw nog verder veralgemenen het komische karakter van een tekst of situatie berust steeds op een tegenstelling een witte veer op waar vind je die in dit gedicht wat precies de vijver en mijn ogen doet lachen hoe wordt dit komische dijven vol zwanen karakter voorbereid wat vind je van de pointe op het einde 1 11 111 goeie van roy lommel er dwar relt een geel blaadje deze haikoe is een voorbeeld van precieze piep zei de leeuw natuurwaarneming uit welke elementen voel je de begaafdheid van de zeventienjari een leeuw die door het bos liep ge dichteres brulde niet maar zeeg plotseling piep een aap riep uit een boom omlaag hebt u soms de griep vandaag er dwarrelt een geel 9k vod me fijn zei de leeuw blaadje uit de klimop en maar ik heb geen zin in dat geschreeuw wordt plots een vlinder laat mij voor een keer in mijn leven ook eens een aardig piepja geven 1 11 111 goeie van roy lommel omge ven door 11 erik nackaerts huizingen ode jaar wat is budlea waarop doelt de dichteres voor caligula wanneer ze schrijft over vim ooghoekenm welke combinaties drukken absurditeit uit vergelijk de mogelijkheden van deze tapka waar ligt de kracht van deze inbreuken op met die van de vorige haikoe de logica hoe ervaar je de pointe van dit vit 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992 gedicht brengt dit gedicht een bepaalde 15 een bijzondere vorm van gedicht is het waarde bij zo ja welke sonnet volgens de klassieke regels bevat het twee kwatrijnen en twee terzinen waar voor caligula van de versregels tenminste paarsgewijze rijmen bovendien moet het laatste zestal als een gewond nijlpaard verzen een meestal concretere weer dat zingend van pijn spiegeling zijn van het eerste achttal door een slecht gemeubileerde studeer kamer rent 11 deborah de bleyser kontich ode jaar sonnet voor peter als een break dancer in de twee kwatrijnen slaagt de dichteres er met spierpijn en een zelfs in de rijmklank tot twee te beperken slecht genezende oorlogswonde bovendien gaat het hier om omvattend rijm de mannelijke omvatten de vrouwelij als een pas geverfd ke ervaar je deze bouw als kunstmatig zebra pad welke verhouding bestaat in dit sonnet tus met een meerderwaardigheidscomplex sen het eerste achttal en het laatste zestal en veel witte strepen gaat het hier echt om een spiegeleffect of blijkt uit de barst dat het verdriet toch ver zo lacht de groenteboer vriendelijk der is binnengeslopen naar de huisvrouw die net een rotte tomaat tussen zijn koopwaar vond sonnet voor peter 11l paul bogaert kobbegem asse stil hoe drukt dit gedicht de hulpeloosheid van de patient uit waarop valt de klemtoon op zoals de bomen zwiepen in de wind het scherp zelfrelativerende of op het vra terwil ze eenzaam droef en zielig treuren gende hun blaadjes wiegen die zo zonder kleuren niet geel of bruin zijn maar in grauwe tint stil zoals een hert alleen en onbemind gij aarzen niet als ge wat zegt dat draaft en rent doorheideland vol en gij ijkt sprekend als ge zwijgt geuren op iemand die het beter weet en kan geen warme nest of schuiloord maar nu er nog wat braaksel hangt speuren als woorden aan uw lippen dat koude eenzaamheid niet heeft aan uw open mond nu krijgt verdiend gij het niet uitgelekt niet uitgelegd zo doelloos en verlaten voel ik mij trager moet gij leren inhaleren nu jij bent weggegaan weg voor altijd als ik uw natte lippen kus uw ik voel verdriet want alles lijkt verstard tong van kippevel en huiver de huig moet wat geparfumeerd maar leef en wees gelukkig dat zeijij gij moet de opening van de verstuiver en ik probeer en hoop dat deze pijn in de mondholte houden en drukken versli en slikken niet stikken k begin opnieuw wanfaj blijft in mijn hart mei juni 1992 nummer 5 21e jaargang 101 n martinus nijhofh de moeder de zestien wenken vrouw waar valt op hoe gewoon de taal is die hier voor leerkrachten gehanteerd wordt houdt deze gewone taal verband met het onderwerp hoe speelt in 1 zorg voor een poetische sfeer in de klas dit comet het spiegeleffect wat maakt de ontroeringskracht van dit gedicht uit op de allereerste plaats is dit een psycholo gische omgeving waar interactie tussen 16 onder invloed van schrijvers als rutger longe mensen kansen krijgt waar commu kopland zijn een aantal jongere dichters nicatie van gevoelens mag waar speelsheid sterker gaan aanleunen bij de spreektaal en humor te gelegener tijd om het hoekje daardoor komt de taal in haar veelzijdig komen gluren warmte en aandacht voor heid wendbaarheid en meerzinnigheid aan kleine fijne dingen kunnen hand in hand bod dubbele bodems en dubbel functione gaan met ernst betrokkenheid op de ren van zinsdelen behoren tot de eigen gemeenschappelijke opdrachten echte improvisatie is zelfs maar mogelijk in een schappen van deze parlando poezie maar ook soms complexiteit en poly interpretabi goed georganiseerd lesverloop liteit het filmen van eric rohmer leunt bij deze stijl aan 2 ook materieel kan je de omgeving poeti seren in de gangen en zeker op de prik ii rutger kopland onder de appelboom borden in de klassen kan je geslaagde gedichten van leerlingen al of niet geillus 111 paul deurets olsene hoger onder treerd aanbrengen jeugdboekenweekco mite merchtem stelt per graad twintig pos wijs beeld ters op dubbel formaat 30 x 45 cm ter beschikking voor 200 bef beschik je zo beeld over twintig van de meest gekozen jonge rengedichten van die leeftijdsgroep reke haar glimlach de geur van pasgewassen ningnummer 436 5076331 89 van jeugd haren hij kent het nog hij heeft het boekenweekcomite kalkovenlaan 3 1785 al die tijd zorgvuldig in een gelig boek merchtem bewaard er zit meer verte in vindt hij 3 begin of beeindig een dag met het voor de schaduw van de tuin drukt steeds lezen van een aangepast gedicht denk hardnekkiger tegen haar schouder maar aan het effect van maandag in november of zij het eerste uur s morgens hij moet het vastleggen op doek niet uiteraard hoort deze poezie ook thuis in uit spijt om dingen niet gegaan of liefde school of klasbibliotheek de ervaring leert niet gegeven maar omdat al die jaren dat de bestaande bundels tot de meest ook op foto het lever niet lijkt gevraagde boeken behoren te hebben stilgestaan haar gezicht is de bundels van de laatste jaren met hoe onmerkbaar ook haast op de bekroonde gedichten van de soetendaelle achtergrond poeziewedstrijd merchtem zijn nog in beperkte mate voorradig en bestelbaar op gebleven wat is echt zo werkt het onder 2 vermelde rekeningnummer en herinnering adres prijs 200 bef per bundel het eer het grote lijkt onvindbaar weggelegd ste deel bevat poezie uit de basisschool en slechts het eerste jaar secundair vanaf 1991 ook wat onbeduidend is blijft nog jaren leven uit het tweede jaar secundair het tweede w e 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992 deel bevat gedichten geschreven door kennen zich gemakkelijker en ervaren min veertien tot vijfentwintigjarigen der drempels naar jonge mensen die niet enkel hun leeftijd hebben maar ook in min 4 bepaal niet altijd zelf welke tekst de klas of meer dezelfde context leven de verlei nu moet zien werk bijvoorbeeld met een ding kan bestaan de leerlingen ook te con soort keuzeaanbod waarbij de leerlingen fronteren met gedichten die tot oudere een aantal gedichten mogen lezen en daaruit leeftijdsgroepen behoren voor sommige de beste kiezen volgens een of andere keu soorten poezie de humoristische en zeprocedure verzamel je dan de voorkeuren absurde kan dit wel eens maar toch moet van de klas en de optelling hiervan wijst dan men in die richting omzichtig tewerkgaan in de richting van de gedichten waarop je zeker dieper kan ingaan om het te opper 8 ook zogenaamde tienerpoezie van de vlakkig lezen van de aangeboden gedichten hand van volwassenen kan aangewend te verminderen kan je per gedicht ook een worden al leert veelvuldige ervaring dat paar richtvragen geven in de aard van diege deze dichters bij jonge mensen minder ne die ik in deze tekst heb doorgegeven overtuigend overkomen dan hun leeftijdsge tegen de geringere grondigheid waarmee de noten toch kunnen jonge mensen met een leerlingen zelf de teksten toch nog zullen eerder geringe poetische bagage uit een benaderen staat de toegenomen betrokken aantal van deze gedichten leren hoe zij heid van een grotere groep leerlingen en het gevoelens kunnen vertolken inzake taalver verhogen van de kwaliteit van het gesprek mogen zijn sommige schrijvers vrij virtuoos over de gekozen gedichten zoals b v ted van lieshout enkelen van hen schrijven ook een poezie die het predi 5 kluif tijdens zo een bespreking een kaat jeugdpoezie niet opgekleefd hoeft te gedicht niet dermate af dat elke smaak al krijgen omdat ze universeler is willem lang verdwenen is ga in op de essentie walmink soms johanna kruit remco kwaliteiten en laat je daarin mee leiden ekkers en karel eykman in vlaanderen vor door die aspecten die de jonge mensen men sommige gedichten van ed franck vooral treffen blijf niet ter plaatse trappelen daniel biltiet en andre sollie interessante om een klas toch maar te overtuigen van toegangen tot de poezie een bepaalde eigenschap van een gedicht of om de leerlingen toch maar de naam van 9 muziek kan bijdragen tot de sfeerschep een bepaald fenomeen te laten vinden her ping naast een aantal moderne werken leid het gesprek zo weinig mogelijk tot denken we ook aan de even moderne gesloten vragen en laat de leerlingen zelf uitvoeringen van enya en vangelis de ook vragen stellen begeleidingsmuziek bij pas besproken films de liedjes van miel cools naar teksten van 6 waardeer ook steeds de divergentie in de ed leeftang franse chansons van o a klasgroep afwijkende meningen bieden el ferre aznavour en becaud klassieke altijd de meerwaarde dat zij de meerderheid werken met een kenmerkende kleur b v de uitdagen om haar vanzelfsprekende zekerhe symphonie phantastique van berlioz de den opnieuw te onderzoeken en te verduide pianowerken van chopin en debussy lijken niet zelden kan een ander aanvoelen beschrijvende orkestwerken van smetana ook verrijkend en nuancerend werken moussorgski borodin ravel de falla stravinsky prokofiev en katchatourian het 7 ervaring leert dat leerlingen ook zonder vioolconcerto van sibelius kol nidrei van dat zij het weten de voorkeur geven aan bruch de symfonie uit de nieuwe wereld gedichten geschreven door leeftijdsgeno van dvorak werk van mozart beethoven ten in feite is dit niet verwonderlijk zij her schubert en faure mei juni 1992 nummer 5 21e jaargang 1 10 een interessante formule kan ook 16 ook het deelnemen aan de belangrijke bestaan in de combinatie van een monde jeugdpoeziewedstrjden is de moeite waard linge voorstelling van een gekozen gedicht niet omdat een klassement en een lauwer met op de achtergrond een passende ook krans zo belangrijk zijn maar wel omdat door de leerling zelf gekozen muziek een klankbord essentieel is voor elke jonge kunstenaar in dat opzicht lost van de ver 11 ook de banden met andere expressie schillende poeziewedstrijden maar een vakken kunnen aangehaald worden een helemaal de pedagogische verwachtingen tekening maken bij een sfeergedicht een in de jaarlijkse soetendaelle wedstrijd tekst schrijven ter illustratie van een ab daar ontvangt elke deelnemer een evaluatie stracte of concrete tekening zijn initiatieven van haar of zijn werk een uitnodiging voor die vakoverschrijdend werken en het muzi de prijsuitreiking en een bladwijzertje deze sche tweemaal uit het verdomhoekje halen tegemoetkomende houding is o a de ver klaring voor de grote verbreiding van deze 12 voor de zwakkere leerlingen is het nut wedstrijd zie nova et vetera 1991 1992 tig dat zij uit een aantal voorbeelden van nr 5 structuratie kunnen kiezen zo niet komen zij nooit op dreef voor voorbeelden zie de ben reynders tekst over poezie in het basisonderwijs in sint huybrechtstraat 66 vonk 21 4 1785 merchtem 13 een mooi voorbeeld van een technische oefening is het schrijven van een negatief jeugdpoeziewedstrijden gedicht d w z een gedicht dat elke bewe ring uit een bestaand gedicht in haar foto jan mathijs wintersprijs thema s vrede grafisch negatief omzet knap kan het zijn en europa 4 leeftijdsgroepen wanneer de leerlingen deze opdracht niet inzendingen voor 15 september jef als een automatisme uitvoeren maar habex cultureel centrum dieplaan 2 gekruid met sprankelende fantasie 3600 genk tel 011 35 39 11 toestel 246 14 een andere variant van werkopdracht bestaat erin dat je de leerlingen gedichten schdierenpoeziewedstrijd voor 15 tot iaat schrijven in de stijl van een richting die 18 jarigen werd bestudeerd classicisme romantiek inzendingen voor 1 november philippe imressionisme symbolisme expressionis vandenbroeck pb 10 8580 avelgem tel me dadaisme vijftigers neorealisme par 056 64 62 44 lando postmodernisme belangrijk is dan toch dat de leerlingen de keuze krijgen tus mariendaalpoeziewedstrijd 3 leeftijds sen verschillende stijlen omdat hun onder groepen werp en hun temperament onmogelijk ver inzendingen voor 1 februari freddy jonc enigbaar zijn met eender welke stijl kers papendreefstraat 217 3290 diest tel 013 33 39 94 15 interessante oefening een gedicht laten bespreken door twee leerlingen voorbeel soetendaellepoeziewedstrijd merch den van zulke dialoogjes over en rond een tem 13 leeftijdsgroepen gedicht zijn te vinden in de rubriek dichter inzendingen geheel het schooljaar tot 30 bij ons van het jeugdblad top vanaf jaar juni ben reynders sint huybrechtstraat gang 1991 92 66 1785 merchtem viti 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992 bibliografie jochems t g segers ik voel me wat bijzonder gedichten en gedachten voor tieners leuven infodok 1986 biltiet d op de muzenberg luyten w m stevens gedichten vaste rubriek met bespreking van gedich door zien kinderen leren poezie lezen ten in vandaag zeswekelijks blad voor leuven acco 1986 oudere leden van verschillende christelijk een handleiding bedoeld voor de derde geinspireerde jeugdbewegingen gauche graad basis maar even bruikbaar in de retstraat 205 1210 brussel eerste graad secundair onderwijs brems h in dit ivoor wil ik snijden het peinen w red poezie in het secundair openbreken van een aantal hedendaag onderwijs speciaal nummer van het se gedichten informatieblad van het ministerie van callebaut i kinderen schrijven leuven onderwijs 1984 acco 1988 reynders b woorden brengen de de geest d dichtersbij creatief wereld tot beweging over poezieateliers schrijven in het poezieonderwijs leu in het basisonderwijs in informatieblad ven acco 1982 van het ministerie van onderwijs 1988 een handleiding met vele voorbeelden van reynders b op de beweging van woor concrete werkvormen den over poezieateliers in de tweede en dekkers a p dekkers h rutting derde graad basisonderwijs in pedago gedichten maken op school praxis 5 gische periodiek van het c o v 1989 den bosch malmberg 1975 koningsstraat 203 1000 brussel deleu j groot gezinsverzenboek tielt reynders b poe e zie om van te lannoo 1979 genieten en te doen over poezieateliers in een selectie van een vijfhonderdtal de middenschool in impuls 1988 nr 4 gedichten over het gezin de liefde en de hierin komen een reeks voorbeelden van grote gezinsgebeurtenissen analyse voor de vos w poezie een dankbare muze van coillie j kom maar dichter 200 in het secundair onderwijs in informatie gedichten voor kinderen averbode alto blad van het ministerie van onderwijs ra 1990 februari 1985 van coillie j poezie graag werken met d haen c meisje genoemd en vrouw gedichten in de kleuterklas en de basis tielt lannoo 1982 school averbode altiora 1990 een selectie van honderden gedichten over vancuyl a werkvormen bij poezie in de vrouw in haar verschillende facetten pedagogische periodiek van het jeugdboekenweekcomite merchtem c o v 1987 red jaarlijkse uitgaven van bekroonde van de pierre r die lezen mogen een gedichten sinds 1980 sinds 1987 in twee zaam wezen vijftig gedichten kort delen november e k verschijnen delen 1 belicht leuven davidsfonds 1987 basis en middenschool en 2 van 14 tot 25 jaar met elk een zeventig tot tachtig van gorp m e a lexicon van literaire bekroonde of vermelde gedichten van de termen leuven wolters 1984 twaalfde poeziewedstrijd soetendaelle van herreweghen h w spillebeen kalkovenlaan 3 1785 merchtem dingen die niet overgaan een bloemle md juni 1992 nummer 5 21e jaargang zing poezie uit vlaanderen en nederland god tielt lannoo 1979 1945 1985 leuven davidsfonds 1985 een selectie van een vijibonderdtal gedichten met religieuze inslag van herreweghen h w spillebeen gedichten jaarlijkse selectie van een walterus a m brigou timpe tompe vijftigtal mooiste gedichten uit de tijd poezieinitiatie voor tieners deel a 1 ste schriften leuven davidsfonds graad secundair onderwijs deel b 2de graad secundair onderwijs brugge die van wilderode a en het woord was bij keure 1978 tuss door zomercursussen stichting lodewijk de raet onder het motto zrnol zomeren wil de stichting lodewijk de raet deze zomervakantie vooral jonge mensen aanspreken met twee gloednieuwe cursussen verhalen vertellen 27 3ojuii oostmalve internaat herwig de weerrit acteur en verteller knoopt aan bij de oude verteltraditie en gaat op zoek naar een eigen moderne stil van vertellen en mondelinge presentatie opgepast hier wordt gespeeld 1 7 21 augustus antwerpen exfernaat deze originele improvisatiecursus van dramadocenten rudi clause en inge verhees is bedoeld voor iedereen die wat spelervaring heeft en nu vraagt om een grotere uitdaging verder worden deze zomervakantie ook een aantal cursussen herhaald wonen in woorden een basiscursus creatief schrijven loskomen in taal een speelse cursus in mondelinge communicatie creatief drama mime en bewegingstheater de kracht van je stem meer doen met video een introductiecursus leiding geven aan een klas groeien naar leraarschap met vertrouwen voor de klas een werkweek voor studenten uit het pho geinteresseerden kunnen een gratis brochure aanvragen bij de stichting lodewijk de raet liedtsstraat 27 29 1210 brussel tel 02 242 01 11 nti e 21e jaargang nummer 5 mei juni 1992