Leermoeilijkheden, gedragsmoeilijkheden: tot hoever ga je als school?

leermoeilijkheden gedragsmoeilijkheden tot hoever ga je als school anne de wilde de school een plaats voor kennisoverdracht een plaats om te ieren dat ieren niet altijd evident is en probleemloos verloopt is voor iedereen duidelijk de laatste jaren zien we dat in de secundaire scholen in vlaanderen de bereidheid groeit om af te stappen van het sterk ingeburgerde selectiesysteem wie niet kan volgen zal niet verstandig genoeg zijn of is lui en moet maar afzakken naar een gemakkelijker rich ting men is meer bereid om ook naar andere oorzaken van niet goed presteren te kijken met name socio emotionele problemen als mogelijke achtergrond van leer moeilijkheden krijgen meer erkenning ok zonder duidelijke leerproble de leerkracht en op een subtiele manier men krijgt het welbevinden van ambiance brengt als dit gebeurt wordt de leerling hoe langer hoe meer onze aandacht en energie meestal in de aandacht en breidt de zorg in de eerste plaats getrokken naar het storend scholen hiervoor uit aandacht gedrag op zich we zijn veel minder of niet voor teruggetrokken jongeren voor meer geneigd naar de achtergrond van dit zondebokken voor angstige kinderen gedrag te kijken als hierdoor onze eigen kortom voor jongeren die het moeilijk heb normen en waarden in het gedrang komen ben als we kijken naar deze evolutie en of de leersfeer op school of de sfeer binnen opnieuw de vraag stellen naar de functie de klasgroep bedreigd wordt van de school dan kunnen we misschien antwoorden kennisoverdracht en ook zorg dan komen we in een waar spanningsveld voor de leerling los van presteren laat ons te zitten tussen enerzijds de functie van dan nog een stap verder gaan kennisoverdracht en het creeren van een studiesfeer en anderzijds de zorg voor en de opvang van de jongere en het creeren van ruimte voor manifestatie want zelfs al aandacht voor de leer is het duidelijk dat dit storend gedrag een manier van uiting geven is aan het zich niet ling met gedragsproble goed voelen en al is het soms zo dat ele men een spanningsveld menten binnen de school dit moeilijk gedrag uitlokken of activeren de kans is wat gebeurt er met jongens of meisjes die groot dat deze jongere in een sfeer van verlegen klasgenoten uitlachen de klas repressie terecht komt en dat de school uit opruien en op de koop toe brutaal uithalen eindelijk enkel nog ruimte ziet om zichzelf te naar de leerkracht wat met de leerling die verdedigen telkens weer een machtsstrijd aangaat met sept okt 1996 nummer 1 26 jaargang i waarom zou je zover gaan goed bewust van de aandacht de vriend schap die hen gegeven is en niet zelden gaat de taak van de school zover om te komen ze terug om te vertellen hoe het hen proberen strategieen uit te werken om jon verder vergaat of ze blijven contact houden geren die ons door hun gedrag blijven uit met een leerkracht dagen beter op te vangen dit blijft in de eerste plaats een vraag waar elke school zelf een keuze moet rond maken de vol gende bedenking lijkt mij belangrijk bij het stappen in de begeleiding bepalen van een standpunt de school staat niet alleen alsje beslist om zorg te geven aan moeilijke na het gezin is de school de belangrijkste leerlingen waar let je dan op de basis socialisatieplaats hoe een jongere zich bin voorwaarde om hier succes te hebben is nen een school kan handhaven welke erva samenwerking geisoleerd bezig zijn werkt ringen hij zij er opdoet op gebied van rela als een druppel op een hete plaat de ties met leerkrachten vertegenwoordigers impact is niet groot genoeg energie hierin van de volwassen leefwereld bepalen in steken moet een keuze zijn die door een grote mate zijn haar toekomstige houding voldoende aantal mensen binnen de school tegenover de ruimere maatschappij werd gedragen wordt en liefst deel uitmaakt van er vertrouwen opgebouwd was er warmte het beleid dergelijke opvang kan veel vol of is die hele school een grote rotzooi en de doening geven maar vraagt een engage maatschappij erbij een plaats waar geen ment waarbij men onderlinge steun abso plaats is voor hem haar luut nodig heeft om het te kunnen volhouden en kans op slagen te hebben in die zin kunnen we alles wat een school bijdraagt tot het zich beter voelen van een jongere zien als toegevoegde waarde aan stap 1 vertrouwensrelatie een toekomstige volwassene de geleverde mentor leerling opbouwen inspanning nu heeft een hefboomeffect naar later toe daarmee wil ik de draagwijdte van als die basisvoorwaarde voldaan is komen elk positief ervaren contact naar een moeilij we bij de eerste concrete stap naar opvang ke jongere toe beklemtonen het zou zeker een bestendig positief contact tussen een een zeer nuttige maatschappelijke beste leerkracht en de jongere ding zijn de scholen zelf en de leerkrachten meer comfort te geven om tijd te maken naar jongeren toe die echt in de knoop zit voor de begeleiding van hun leerlingen bui ten met zichzelf of met hun omgeving en ten de uren lesgeven om daardoor extra lastig zijn werkt een vrien delijke sfeer onvoldoende ook sporadische naast deze positieve impact ten voordele aandacht en tussendoor een schouderklop van de ruimere maatschappij is het ook zo je voldoen niet zij hebben iemand nodig dat elk positief ervaren contact op zich tus die zich specifiek naar hen toe engageert sen een leerkracht en een lastige jongen of en een relatie met hen wil opbouwen dit meisje voldoende energie voor beide partij kan maar hoeft niet de titularis te zijn elke en losmaakt om de moeite waard te zijn leerkracht die hiertoe bereid is kan dit zelf hebben wij de ervaring dat zelfs als we engagement opnemen voorwaarden zijn bepaalde jongeren ten slotte toch moeten dat het klikt met de jongere en dat doorsturen dit geen mislukking is als er zijn haar draagkracht groot genoeg is om gedaan is wat kon zij zijn zich dan meestal de relatie vol te houden meer pedagogisch nrtii 26 jaargang nummer 1 sept okt 1996 comfort voor leerkrachten die regelmatig essentie positief blijft ook als de jongere uit dergelijke taken opnemen zou hier op zijn de band springt plaats zijn wat zeer bemoedigend werkt binnen die mijn taak als interne leerlingbegeleidster in relatie is dat de vertrouwensleerkracht dicht het tso ligt vooral in de tweede lijn en genoeg bij de leerling staat om zijn haar bestaat in dit stadium van de begeleiding uit inzet te zien samen met de twijfels en de ondersteuning van de leerkracht wordt er vragen ook als deze inzet voor buiten echter niemand gevonden om de relatie met staanders nog niet zo duidelijk is een der een jongere aan te gaan dan neem ik dit gelijke relatie binnen een schoolstructuur zelf op aangezien ik geen deel uitmaak van staat volledig aan de kant van zorg geven het gewone dagelijkse leven van de leerling begeleiden naar moeilijke leerlingen toe is ben ik daar toch minder geschikt voor ze maar vol te houden als de volgende stappen ook gezet worden bij dit engagement van de leerkracht gaat het zeker niet om een therapeutische relatie hoewel ze evenzeer helend werkt maar stap 2 twee sporen uitzetten om een verhouding mentor leerling met als belangrijke kenmerken regelmatig contact de tweede stap betreft het uitzetten van geleidelijk opbouwen van vertrouwen en twee duidelijke sporen naar de moeilijke begrip warmte een interactie zo vrij moge leerling toe kunnen we dat als volgt voor lijk van oordelen en van veroordelen die in stellen de school als plaats voor kennisover als plaats voor aandacht en dracht met regels en normen zorg voor het welzijn van om orde regelmaat en rust alle leerlingen te verzekeren grenzen zetten een contract relatie met een mentor waar de maken sancties treffen leerling altijd op kan terugvallen eventueel andere maatregelen nemen om deze functie van de school te verdedigen wie directie afdelings wie vertrouwensleerkracht verantwoordelijke graad cot rdinator naargelang de schoolstructuur sept okt 1996 nummer 1 26 jaargang wiz deze twee sporen naast elkaar volhouden een zich kan vinden de pedagogische met wederzijdse erkenning en respect directrice is op zo n klasseraad die meestal brengt speciaal bijeengeroepen wordt aanwezig 1 voor de leerling duidelijkheid hij zij krijgt duidelijke stap 3 grenzen gezet door mensen die professionele hulp bieden daar geen compromis rond sluiten ondersteuning van iemand die niet naast het opbouwen van een relatie het tussenkomt bij het stellen van deze uitzetten van twee sporen een voor bege grenzen maar ze wel respecteert en leiding en een voor het zetten van grenzen daarnaast de kant van de leerling is er als derde stap gewoonlijk ook profes blijft zien sionele tussenkomst nodig dit is op onze school de taak van de interne leerlingbege 2 voor de vertrouwenspersoon leidster zij moet in de eerste plaats komen de mogelijkheid om de relatie met tot een begeleidingscontract met de de leerling in alle omstandigheden betrokken leerling positief te houden hij zij hoeft zich niet verantwoordelijk te voelen voor een puber is geen kind meer dat je zomaar de goede orde van de school dat kunt helpen in het bijzonder een moeilijke nemen anderen over puber is uitermate gevoelig voor machtsver beveiliging en respect in relatie met houdingen wil een hulpaanbod slagen dan collega s zijn haar engagement is moet dat gebaseerd zijn op respect voor de duidelijk en afgebakend indien zelfbeschikking van de jongere de vraag nodig komen er tegenkrachten in naar samenwerken is natuurlijk ook al actie sancties e d er hoeven geen gesteld door de leerkracht die als mentor verwijten te komen van tegenwer optreedt maar bij professionele hulp drin king tekort aan collegialiteit en gen we dieper door in de privacy van de dergelijke jongere we kijken samen naar de ruimere context thuismilieu plaats tussen leeftijds 3 voor het geheel van leerkrachten genoten achtergronden verborgen gevoe duidelijkheid en veiligheid naast de lens daarover moet eerst op basis van volgehouden begeleiding blijven zij gelijkwaardigheid onderhandeld worden ga gezien in hun draagkracht de gren je ermee akkoord dat wij ons in die mate zen van wat kan binnen de school met je inlaten waar liggen hierbij de gren worden beschermd zen wie betrekken we erbij pas als dit alles duidelijk is kan een meer intensieve 4 voor de professionele hulpverlening begeleiding beginnen het kader waarbinnen begeleiding mogelijk is evenals de vertrouwens zolang deze begeleiding niet echt therapeu persoon kan hij zij door die duidelij tisch is blijft ze binnen de schoolmuren in ke afbakening rekenen op veiligheid handen van de leerlingbegeleidster als the en respect in relatie met collega s rapie aangewezen is en als de leerling hier toe bereid is wordt doorverwezen naar in onze school gebeurt het stellen van deze mensen buiten de school ik wil nog de grens door gezamenlijk overleg binnen een nadruk leggen op het feit dat deze profes klasseraad dat kan aanleiding geven tot sionele hulpverlening duidelijk tweedelijns is discussies maar er wordt praktisch altijd ze wordt in principe pas ingeroepen om een voorstel uitgewerkt waarin bijna ieder rechtstreeks tussen te komen nadat de leer noi 26 jaargang nummer 1 sept okt 1996 krachten zelf voor opvang gezorgd hebben opstelling moeten bepalen naar een lastige en de school zich duidelijk uitgesproken leerling toe we verliezen ons zelden in heeft over wat kan en niet kan ondersteu hoogoplopende ruzies en energievretende ning vanuit de tweede lijn is er natuurlijk wel discussies om gelijk te halen waarschijnlijk bij het zetten van de eerste twee stappen omdat de procedure duidelijk is en daarin plaats is voor elke mening het is telkens kwestie van het goede evenwicht te vinden besluit ten slotte nog deze bedenking het bege leiden van gedragsmoeilijke leerlingen misschien komen deze drie stappen over vraagt veel energie en is arbeidsintensief als een hele opgave misschien lijken ze succes in deze materie van tussenmenselij goed haalbaar misschien gebruiken jullie ke relaties is niet alleen objectief af te een andere strategie die het ook doet wat meten maar ligt dikwijls in de gevoelens ik kan verzekeren is dat deze strategie zelfs al voelen we ons onmachtig tegenover werkt wij kunnen moeilijke leerlingen als een leerling en vinden we dat we mislukt ze willen meewerken meer dan vroeger zijn in onze poging tot opvang de zaadjes begeleiden tot ze afstuderen van warmte begrip en bemoediging gaan hun eigen weg het is snel duidelijk of een leerling tot samenwerking te bewegen is of niet en een school die veel moeilijke leerlingen over vanuit deze vaststelling kunnen we hande de vloer krijgt kan die meestal niet allemaal len ofwel veel energie besteden en de houden wil ze zichzelf als plaats om te stappen zetten ofwel andere maatregelen ieren handhaven en dat is soms pijnlijk nemen bijvoorbeeld een meer geschikte misschien is het nog pijnlijker als een school afdeling of een andere school zoeken op haar draagkracht of de draagkracht van leercontract laten gaan aanraden te gaan haar leerkrachten te boven gaat om toch werken een opname voor observatie of maar als zo leerlingvriendelijk mogelijk begeleiding adviseren als de problemen zo door te gaan een liefdevolle houding naar hoog oplopen soms ook geduld hebben en onszelf en naar onze collega s toe is hier de schade beperken bijvoorbeeld als de even belangrijk als die naar onze leerlingen situatie laat op het schooljaar uit de hand loopt en er geen andere uitweg meer is anne de wilde coloma instituut de verstandhouding tussen de collega s tervuursesteenweg 2 binnen de afdeling is goed als we een 2800 mechelen noot 1 dit is de tekst van een lezing die ik op 13 oktober 1995 aan de universitaire instelling antwerpen gehouden heb op het tweede cbl congres over remedie ring en sociaal emotionele begeleiding in het s o sept okt 1996 nummer 1 264 jaargang