Lees deze tekst even door

frans du maine piet dekker extra hindernissen bij de overstap lees deze tekst even door 19 lees deze tekst even door is een alledaagse opdracht in de lespraktijk maar wat ver wachten we van de leerlingen als we zo n opdracht geven de auteurs van dit artikel docenten nederlands bij de lerarenopleiding interstudie in nijmegen stelden deze vraag aan de deelnemers van een lo vo dag in hilversum en nu ook aan u jou zeg voel jij er wat voor om aan zo n dag mee te meente hilversum waar een ex collega werkzaam werken is als coordinator voor het voortgezet onderwijs ja nou een van de onderwerpen was het omgaan met er is een activiteit gericht op het werken met teksten in het basisonderwijs en het voortgezet teksten in de klas je weet wel zo van lees die ondervvijs de bezoekers van deze workshop zou tekst even door of bestudeer voor morgen de vol den leraren leraressen zijn uit de vijfde en zesde gende paragraaf en wat wat moet die leerling dan klas van de basisschool en leerkrachten uit de eigenlijk brugklassen van het voortgezet onderwijs het ja wel belangrijk natuurlijk dat men daar eens was uitdrukkelijk de bedoeling dat uit het voort over nadenkt ook wel leuk om aan mee te doen gezet onderwijs leerkrachten uit allerlei discipli maar nes van allerlei vakken zouden meedoen je hoeft nu niet meteen te beslissen maar denk in dit artikel willen we enerzijds wat vertellen er eens over na over onze ervaringen met het begeleiden van deze ik zal er eens met piet over praten workshop anderzijds zullen we ingaan op enkele ok ik bel je nog wel problemen rond dit onderwerp prima tot horens dan in het kader van dit themanummer hopen we werkmateriaal aan te bieden om collega s die da zo ongeveer werden wij gestrikt om mee te wer gelijks met teksten in het onderwijs bezig zijn ken aan een lo vo dag in hilversum met elkaar over het omgaan met teksten in de wij zouden een deel van het programma vullen klas in gesprek te brengen waarbij de aansluitingsproblematiek van basis school en voortgezet onderwijs aan de orde kwam de dag werd georganiseerd door de ge 170 de voorbereidin g bepaalde leesopdracht gehanteerd dienden te wor den uitgebreide voorbereidingsgesprekken leidden tot tenslotte is er de leerkracht die de leesopdracht het onderscheiden van een viertal aspecten bij in een bepaalde context geeft in de activiteit die het omgaan met teksten in de klas wij voor de workshop wilden ontwikkelen dien de tekst het lezen ervan de vaardigheden die de het handelen van de leerkracht centraal te daarvoor nodig zijn en de rol van de leerkracht staan met de leerkrachten samen zouden we en al deze aspecten in hun relatie met de leer moeten nagaan of er sprake was van een pro ling bleem wat de analyse van het probleem oplevert bij de tekst probeerden we ons voor te stellen en hoe er dan mee te werken viel het is immers wat voor soort teksten een zesdeklasser op de ba duidelijk dat de leerkracht het leren leren moet sisschool en een brugklasleerling allemaal voor bevorderen in dit geval de leerlingen moet leren zich krijgen een grote varieteit een informatieve beter om te gaan met teksten tekst uit een geschiedenisboek een toelichtend verklarende paragraaf uit een wiskundeboek een wat wilden wij betogend krante artikel een zomaar een tekst uit we gingen er vanuit dat het moeilijk genoeg zou een taalboek daarnaast zal een leerling nog wel zijn om het probleem zelf bewust te worden en verhalen te lezen krijgen wij zouden ons in ie af te grenzen aan oplossingen zouden we in een der geval beperken tot het omgaan met niet sessie van anderhalf uur imme rs niet toekomen fictionele zakelijke teksten we zouden naast de bewustwording van de deel bij het lezen ervan inventariseerden we voor ons nemers met betrekking tot het door ons gesigna zelf op wat voor manieren leerlingen aangezet leerde moeten werken aan een motiverende hou worden om met een bepaalde tekst te werken in ding bij docenten om met elkaar aan de slag te de klas of als huiswerk we kwamen daarbij tot gaan om oplossingen voor de problematiek te vin de volgende mogelijkheden een tekst een den hoofdstuk een paragraaf bekijken doorlezen dat er een probleem was bleek overigens duide bestuderen doornemen lezen leren lijk uit de zeer grote belangstelling voor dit on soms komen daar nog kwalificaties bij als goed derdeel van de lo vo dag intensief kritisch en dergelijke we realiseerden er zouden meenden wij deelnemers komen die ons ook uit eigen ervaring dat de leerkracht bij aan anderen wilden vertellen wat zij rondom deze die opdrachten een bepaalde werkwijze en een zaak met leerlingen deden wat zij ervoeren bij bepaald resultaat doel voor ogen heeft bij het het leesgedrag van leerlingen zij zouden hun ver geven van de opdracht ga je er dan impliciet van halen willen toetsen aan de uitgesproken e rv arin uit dat leerlingen dat weten en dat ze dat ook gen van anderen anderen zouden willen ve rt ellen kunnen dat blijkt namelijk als je daarna de leer hoe het probleem aangepakt diende te worden en lingen oproept tot reactie dat oproepen gebeurt hoe zij het probleem in hun eigen situatie aan dan vaak op een van de volgende manieren pakten tenslotte zou er wel een groep komen wie heeft er nog wat te vragen die verwach tt e oplossingen voor hun problemen wie snapt er iets niet of wie snapt de hele tekst te krijgen niet uiteindelijk kwamen we tot de volgende formule wat vinden jullie van deze tekst ring van onze doelstellingen wat beweert de schrijver nu eigenlijk de deelnemers e rv aren dat er met betrekking wat is nou het belangrijkste van deze tekst tot een leesopdracht zeer verschillende formule en een aantal meer op de tekst toegesneden vra ringen worden gehanteerd en als dezelfde formu gen lering wordt gebruikt dat dan nog niet eenduidig die bepaalde werkwijze en dat rekenen op een is wat ermee wordt bedoeld bepaald resultaat veronderstelt bij de leerling een de deelnemers staan stil bij het waarom van aantal vaardigheden over die vaardigheden is al dit soo rt opdrachten bij hun verwachtingen als veel geschreven wij zullen daar nu niet verder bij zij dit soo rt opdrachten geven bij het effect van stil staan voor ons was wel belangrijk of een dit soort opdrachten bij de mogelijkheden van leerling indien hij over een aantal vaardigheden de leerlingen om de opdrachten uit te voeren bij beschikte zou weten welke vaardigheden bij een de vereisten waaraan een tekst moet voldoen al s 171 de opdrachten worden uitgevoerd waarheen verwijst dat in regel 11 tot wat vind d e deelnemers worden gemotiveerd om over je van de gehanteerde argumenten de geconstateerde problematiek met elkaar in ge we wilden de deelnemers bovendien laten ervaren sprek te gaan zowel binnen hun eigen schoolsi dat er een zeer grote verscheidenheid van op tuatie a l s in l o vo overleg om tot oplossingen drachten is en een gebrek aan eenduidigheid van of minstens vermindering van de problemen te die opdrachten komen dit alles brengt de leerling in verwarring en leidt vaak niet tot het door de leerkracht verwachte re hoe wilden wij onze doelstellingen realiseren sultaat wij vonden het belangrijk bij het aansnijden van 10 min uitwisseling in kleine groepen enkele deze problematiek uit te gaan van een eigen con conclusies noteren op flappen aan de hand van de crete leeservaring tijdens de sessie zouden we de volgende trits vragen deelnemers zonder al te veel inleidende woorden 1 wat zijn de opvallende overeenkomsten in de een tekst voorleggen en hen verzoeken die te ervaringen gaan lezen wel zouden we aangeven dat we er 2 wat zijn de opvallende verschillen in de erva nog verder mee wilden werken we zouden ringen proberen om aan de hand van door ons opgestel 3 wat concludeert de groep uit 1 en 2 de items opdrachten de leeservaringen te laten 10 min plenaire uitwisseling uitwisselen vanuit die eigen leeservaring zouden we overstappen naar de leeservaring van leerlin tweede rond e gen en hun docent de docent die de leesopdracht 15 min individuele reflectie op het geven van aan de leerlingen geeft leesopdrachten aan de hand van de volgende op drachten vragen in het kort zag het programmaatje voor de ander vragen ten behoeve van de inventarisatie van de half uur er als volgt uit problematiek ron d 5 min kennismaking en uiteenzetting program leerling tekst leerkracht ma 1 wat verstaat u onder de volgende omschrijvin 10 min leeservaring en reflectie op die ervaring gen aan de hand van de volgende opdrachten lees deze tekst kritisch door opdrachten naar aanleiding van het lezen van een bestudeer deze teks t tekst leer deze teks t 1 heeft u zich voordat u begon met lezen of tij neem deze tekst door dens het lezen afgevraagd waarom wij u ver bekijk deze tekst zochten deze tekst te lezen 2 op welke manier geeft u de leerlingen een zo ja welke invloed had dat op uw manier leesopdracht en wat verwacht u dan dat de van lezen leerlingen doen zo nee met welke oogmerken las u dan deze 3 maakt u de bedoeling en die u heeft met een tekst leesopdracht steeds weer duidelijk aan de leer 2 welke invloed heeft het feit dat er vermeld lingen was dat er een opdracht zou komen op uw zo ja hoe doet u dat manier van lezen gehad 4 geeft u de leerlingen hulpmiddelen aanwij toelichting zingen leermethoden aan om hen het door u aan de hand van deze vragen wilden we een be gestelde doel te laten bereiken langrijk kenmerk van lezen op school naar voren zo ja welke hulpmiddelen zijn dat halen lezen op school doe je niet zomaar je 5 controleert u steeds weer of de opgegeven moet er altijd iets mee doen in tegenstelling tot tekst het bereiken van het gestelde doel wel het lezen van zakelijke teksten in het alledaagse mogelijk maakt leven waarbij je meestal zelf de tekst uitzoekt is aan welke voorwaarden moet zo n tekst vol het na het lezen niet afgelopen je bepaalt niet doen zelf wat je er eventueel nog mee doet maar er is 6 wat missen leerlingen wat kunnen leerlingen dan de meester of juf die iets aan de gelezen niet als u constateert jullie hebben de tekst tekst koppelt dat iets varieert van vragen als niet goed bestudeerd gelezen bekeken 172 7 wat zouden leerlingen naar u w mening moe zullen we aan het eind van deze paragraaf onze ten kunnen om goed te kunnen lezen belangrijkste ervaringen nog eens op een rij zet toelichting ten het probleem van deze opdrachten was vooral van terminologische aard wij vonden het van be in de eerste zitting begonnen we na het gebrui lang dat iedere deelnemer zich zou bezinnen op kelijke voorstellen en naamkaartjes maken ons de termen die hij hanteert als hij de leerlingen programmaatje aan de hand van een schema op een leesopdracht geeft een nabespreking van de het bord nog even toe te lichten ze reflectie zou zoals nogal eens gebruikelijk in we deelden daarna de tekst uit met het verzoek situaties waar over onderwijs wordt gesproken die te lezen we voegden er de opmerking aan toe kunnen leiden tot eindeloos geemmer over strikt dat tijdens het lezen nog een papier zou worden theoretische opvattingen over de betekenis van uitgedeeld om een gesprek over het lezen wat te woorden bovendien was de vraag van welke ter ordenen we hebben de tekst zelf in dit artikel men uitgegaan moest worden als vakbroeders verder buiten beschouwing gelaten omdat deze docent nederlands aan een nlo in het oosten naar onze mening voor het verhaal verder niet re des lands hadden we aanvankelijk een veel lan levant is gere lijst van termen globaal lezen intensief le bij de plenaire bespreking van de eerste opdracht zen skimuren enzovoort dit zou weer leiden tot tekenden we het volgende aan woordjes uitleggen door lieden die deze termen heeft u zich voordat u begon met lezen of tijdens wel dachten te kennen we dienden er immers het lezen afgevraagd waarom wij u verzochten rekening mee te houden dat de deelnemende leer deze tekst te lezen krachten uit verschillende vakdisciplines kwa nee maar jullie zullen er wel een bedoeling men mee hebben de vragen opdrachten die uiteindelijk op dit pa ja want er zullen wel vragen over komen pier terecht kwamen waren bedoeld om wat ge omdat we er wel bij vermeld hadden dat er nog dachten rondom leesopdrachten op te roepen een opdracht zou komen liep het gesprek al en te ordenen we verwachtten dat bij het wer gauw in de richting van gedachten bij vraag 2 ken met dit papier een grote diversiteit aan ge welke invloed heeft het feit dat er vermeld was dachten aan de orde zou komen we gingen er dat er een opdracht zou komen op uw manier daarbij vanuit dat het volstrekte gebrek aan een van lezen gehad duidigheid bij het hanteren van de genoemde ter bijna iedere deelnemer bleek zijn manier van le men oorzaak kon zijn van verwarring bij brug zen te hebben afgestemd op schoolse opdrachten klassers daarmee zaten we dan op het probleem die naar aanleiding van het lezen van een tekst ge van de aansluitingsproblematiek geven worden de leesstrategie richtten de deel 15 min uitwisseling in kleine groepen zie de vo nemers op het kunnen voldoen aan opdrachten rige ronde als 15 min uitwisseling plenair de hoofdpunten eruit kunnen halen 10 min plenaire afsluiting de structuur herkennen kritisch tegen het betoog aankijken is het wel de uitvoerin g waar wat de schrijver beweert de schrijver op onjuisheden betrappe n zo de voorbereiding was klaar de tekst beoordelen op inhoudelijke en of met wat gespannen gevoelens op weg naar de vormtechnische aspecte n groepen zoals reeds gemeld waren de groepen enzovoort zwaar voltekend en dat betekende dat de eerste er was wel een duidelijk verschil tussen docenten keer zo n 26 leerkrachten vol verwachting op ons nederlands en de andere deelnemers de docen zaten te wachten in ieder geval een stimulans ten nederlands hadden veel meer aandacht voor maar ook een zorg erbij hoe moesten we met vormkenmerken stijl structuur en dergelijke de zo n grote groep ons plan verwerken anderen waren veel meer bezig met de inhoud de beschrijving van de uitvoering en de ervarin gen daarbij van de deelnemers en begeleiders zal de tweede ronde van de bijeenkomst wel erg dooreen lopen om de lezer wat te helpen nadat er individueel aan de hand van de op 173 erg onduidelijk duidelijk werd wel dat er op de banken staan hier niet zo goed ze staan nieuw grote verschillen zijn tussen wat op de ene allemaal alleen je mag ook niet zoveel meer school wordt geleerd en wat op de andere aan het bord komen om iets op te lossen of ook bij dit onderdeel van het schoolse bestaan om iets op te schrijven zijn we daar te groot blijkt transfer een uitdrukkelijk gewenst maar voor eric niet gerealiseerd handelen te zijn zowel leer krachten van de basisschool als docenten neder lands van de brugklas uiten hun verbazing als ze drachten over de problematiek is nagedacht van andere leerkrachten horen dat de leerling niet hoe geef je eigenlijk leesopdrachten kan lezen zij hebben het gevoel dat ze er toch wat voor aanwijzingen geef je leerlingen alles aan hebben gedaan en nog doen is het verwachte doel te bereiken met deze tekst veel docenten gaven aan dat een opdracht als wat verwacht je van leerlingen lees die tekst even door gauwer gezegd is dan ge werd in groepjes uitgewisseld wat de verschillen daan bezinning op wat ze dan eigenlijk van hun de gedachten hierover waren leerlingen willen en of hun leerlingen daar dan onze angst bleek gegrond er werd eindeloos ge wel toe in staat zijn lijkt hun van groot belang discussieerd over de in vraag 1 gegeven omschrij enkele docenten gaven te kennen dat dit alles vingen van een leesopdracht enerzijds een bewijs toch maar theoretisch gezeur was problemen ma van het ontbreken van eenduidigheid als deze ter ken in plaats van ze op te lossen als zo n brug men gehanteerd worden anderzijds een belem klasser bij mij een paar keer een flinke onvol mering om de volgende vragen aan te pakken in doende haalt omdat ie niet goed gelezen of gestu bijna alle groepjes moesten we de deelnemers uit deerd heeft dan lee rt ie vanzelf wel hoe het drukkel ij k verzoeken ook de volgende vragen te moet ja zo kan het ook bespreken in de eindevaluatie bleek dat zeker voor de een detail een docent nederlands bleef verdedi helft van de deelneme r s de relatie tussen aanslui gen dat volgens hem een tekst bekijken bete tingsproblemen en het omgaan met teksten in kende kijken naar een tekst en dus letterlijk op eerste instantie niet zo vanzelfsprekend was gevat diende te worden het zou er om gaan het de noodzaak van afstemming van terminologie uiterlijk van een tekst als het ware door je oogha en bezinning op de inhoud en vorm van gegeven ren heen te bekijken leesopdrachten werden als wat theoretische pro de reacties die in het plenaire samenzijn uiteinde blemen ervaren lijk naar voren kwamen vatten we samen in onze toch gaf 80 procent te kennen dat het onder slotconclusies werp voor hen van groot belang was geweest de vrij uitgebreide vragenlijst die we hebben enkele conclusie s gehanteerd werd door de meeste deelnemers hoog gewaardeerd als een instapmogelijkheid deze conclusies zijn een vermenging van opmer om het onderkende probleem bespreekbaar te kingen van deelnemers en onze eigen ideeen er maken varingen en reflecties bij het werken in deze workshop vr agen e n opd rac h te n de manier waarop de deelnemers met deze problematiek zijn bezig geweest heeft bijgedragen lees eerst de tekst grondig door voordat je aan tot de ontdekking van of het meer bewust wor het beantwoorden van de vragen begin t den van de diversiteit bij het geven van opdrach ten aan leerlingen om met een tekst te werken de auteurs van dit artikel hebben geprobeerd overleg over en onderlinge afstemming van de een mogelijk probleemgebied van de b ov o te gebruiken terminologie bij het geven van lees problematiek bespreekbaar te maken h et pro opdrachten is zelfs binnen een school nog ver te bleem dat zij ter analyse aanbieden is het om zoeken gaan met zakelijke teksten op de basisschool de basisschool probeert zoveel als mogelijk is en in de brugklas zij hebben dit gedaan door leerlingen te leren om met teksten te werken twee vragenlijsten te maken over het pro wat leerlingen dan leren hoe dat teren gaat is nog bleem die zij hebben gebruikt bij een work 174 shop hierover teksten op school en thuis wat zouden die zijn zij erin geslaagd een eerste aanzet tot na verschillen dan kunnen zijn en hoe moet je denken hierover liefst met collega s van basis daar dan rekening mee houden op school school en voortgezet onderwijs te geven mo 4 in hoeverre is de titel van de tekst dubbelzin tiveer je antwoord nig de auteurs hebben aangetoond dat zij zich is een bepaald leesgedrag als je weet wat dat zorgen maken over het soms niet volledig is te trainen doordacht geven van opdrachten bij het lezen in hoeverre kun je als leraar van welk vak dan van een tekst waardoor de leerling niet goed ook bevorderen dat er nog een effect van die weet wat hij doen moet training ontstaat bij het lezen bestuderen vind je het belangrijk dat schoolse leesop doornemen van welke schoolboek tekst dan drachten doordacht en expliciet gegeven wor ook den of vind je dat alles wat overtrokken en 6 de auteurs dragen slechts enkele analyse ele komen de leerlingen er vanzelf wel achter wat menten aan van een probleem waarvan nog ze moeten doen maar de vraag is of het opgelost moet worden motiveer je keuze voor een van beide stand is het niet veeleer zo dat je moet leren teksten punten gebruiken voor iets maar niet moet lezen om de auteurs suggereren minstens dat er een ver dat de leerkracht er nog iets mee wil doen schil bestaat tussen het lezen van zakelijke ik vind het hier op school wel prettig de le raren zijn goed onze klas is ruim en groot onze banken zijn groot genoeg om alle boe ken in te leggen voor mij valt hier eigenlijk niets tegen 175