Lees je wijzer

recensi e iets leren van bijv het analyseren in kenmer ken en samenstellende delen een doelstelling uit lees je wijzer of is ook de opzet v an de methode hier debet aan monique koornneef achtergronden en uitgangspunten lees je wijze r de zorgverbredingsversie van lees je wijzer is voortgekomen uit de versie voor het basison derwijs die al eerder verscheen de zorgver bredingsversie is met name geschikt voor leer geenen j van eindred lees je wijzer baarn li ngen van het speciaal onderwijs en voor dijkstra zeist bv 1 992 leerli ngboekjes 55 blz zwakke lezers op de basisschool f3 r handleidingen 7o blz f 39 beide versies zijn geb aseerd op een gedegen theoretische onderbouwing waarin ook de centrale doelste lling van de methode wordt lees je wijzer is een methode voor begrijpend aangegeven de doelste lling luidt het kunnen en studerend lezen voor leerjaar i tot en met 8 opnemen van informatie uit zakelijke teksten van de basisschool in 1992 is de zogenaamde door middel van een inhoudelijke analyse van zorgverbredingsversie voor het speciaal onder die teksten bol 1 98 2 vanuit een leerpsy wijs op de markt gekomen deze recensie chologische visie is vervolgens onderzocht heeft betrekking op de zorgverbredingsversie wat leerlingen moeten weten en kunnen om in de methode lees je wijzer wordt lezen met name zakelijke teksten met begrip te kun vooral gezien als communiceren de tekst als nen lezen dit heeft geresulteerd in 3 uitgangs communicatiemiddel staat centraal daarom punten voor de methode namelijk wordt in de methode op verschillende manie leerlingen moeten zich bepaalde situaties voor ren duidelijk gemaakt hoe een schrijver met kunnen ste ll en bij een tekst de tekst gaat dan zijn lezers kan communiceren door middel meer voor hen leven wat het tekstbegrip be van een tekst vorde rt daarnaast wordt op deze manier de daarnaast wordt een aantal deelvaardigheden voorkennis van de leerli ngen geactiveerd waar die de leerlingen moeten beheersen om te ko door de l ee rlingen de tekst in een beke nd men tot tekstbegrip aangeleerd in de methode denkkader kunnen plaatsen dit begint eenvoudig met het aanleren van de ontwikkeling van het voorstellingsver luistervaardigheden bij kleuters en wordt op mogen krijgt in de methode dan ook veel aan gebouwd tot bijvoorbeeld het leren maken dacht van schema s en samenvattingen van een tekst de leerli ngen moeten zich e rvan bewust zijn voor leerlingen uit groep 8 dat er door middel van een tekst met hen wordt de methode lees je wijzer maakt alleen al in gecommuniceerd dit houdt in dat er een druk door zijn volledigheid ik heb een pre schrijver is die een bepaalde bedoeling heeft sentexemplaar van de zorgverbredingsversie met zijn tekst dat er verschi ll ende soorten tek ontvangen en daarin vind ik zeven leerling sten zijn en dat de lezer op verschi llende ma boekjes voor leerlingen van groep i t m 8 ze nieren op een tekst kan reageren ven docentenhandleidingen een instappro h et vo lgende c ommunicati eve kader komt gramma een publikatie over de achtergronden in de methode steeds terug en uitgangspunten van lees je wijzer geschre ven bij de oorspronkelijke versie voor het ba schrijver lezer sisonderwijs een schoolwerkplan behorend soort tekst bij de basisversie en een invoeringsprogramma aan alles is gedacht bedoeling wat kan de maar het is veel en het blijkt bij het doorne van d e schrijver le zer doen men van alle materialen moeilijk om het over zicht te houden ligt dat aan mij en kan ik nog zo kan het bijvoorbeeld de bedoe li ng van d e 1994 1 moer 25 schrijver zijn de lezer iets te leren hiervoor de les begint met een orientatie op het thema zal hij waarschijnlijk een zakelijke tekst ge van de les bijvoorbeeld het weer en het her bruiken de lezer kan kijken of de tekst voor halen van wat in vorige lessen aan bod is ge hem nieuwe informatie bevat weest leerlingen moeten bepaalde kennisoperaties hierop volgt de fase van de instructie en ver beheersen om verbanden te kunnen leggen werking waarin de leerkracht uitleg geeft en tussen delen van de tekst zoals bijvoorbeeld de leerlingen de opdrachten uit de boekjes voorwerpen in hun kenmerken en samen maken die vervolgens worden nabesproken stellende delen analysere n de les wordt bij voorkeur met een klassikale gegevens met elkaar vergelijke n nabespreking afgerond leren werken met classificatiesystemen ieder nieuw thema en nieuwe vaardigheid veranderingsprocessen onderkenne n wordt zoveel mogelijk concreet op materieel relaties met oorzaak gevolg en redengeving niveau geintroduceerd het analyseren in sa kunnen onderkennen kunnen werken met menstellende delen wordt bijvoorbeeld inge verklaringen leid met het uit elkaar halen en analyseren van concreet betekent dit bijvoorbeeld dat de een pen uiteindelijk is het de bedoeling dat leerling leert vaak met behulp van een schema de leerlingen uit een tekst waarin een voor om voorwerpen die in een tekst worden ge werp wordt beschreven bijv een fiets ook de noemd te analyseren en met elkaar te vergelij samenstellende delen van dat voorwerp kun ken nen isoleren de leerling wordt een kleine onderzoeker zodat hij leert en kan ervaren hoe de schrijver de ba s i s en de zorgverbredingsver s i e van een zakelijke tekst aan zijn gegevens is ge komen en op welke manier hij deze in zijn de aanpassingen voor het speciaal onderwijs tekst heeft verwerkt in de zorgverbredingsversie blijken verbeterin om dat te bewerkstelligen krijgt de leerling gen waarvan een aantal ook in de basisv e rsie verschillende rollen die van onderzoeker op zijn plaats zou zijn schrijver en lezer de lay out is rustiger e en groter letter type minder tekst op een bladzijde en iedere nieu dida c tiek we les begint nu ook op een nieuwe pagina daarnaast is de hoeveelheid informatie die belangrijk is in de methode dat de leerling de leerlingen per les moeten verwerken ver voldoende denkruimte krijgt om vanuit de minderd wat het geheel overzichtelijker problemen die hij in de tekst t egen komt zelf maakt actief naar oplossingen te zoeken tenslotte zijn er meer concrete doe ac tivitei dit veronderstelt een didactiek waarin de ten aan de lessen toegevoegd waardoor de me leerkracht de leerlingen stimuleert om actief thode tegemoet komt aan de zwakkere leerlin en zelfstandig te denken over teksten en dat te gen die vaak moeite hebben met het abstract verwoorden de leerkracht moet het onder denken zo gaan de leerlingen als introductie werp van de tekst concreet maken reacties van op het zelf schrijven van een vergelijkende leerlingen ui tlokken en zorgen dat hij alle re tekst aan de slag met mee tl inten en we egsc ha acties kanaliseert len om eerst elkaar te vergelijken op bijvoor het vereist nogal wat van de vaardigheden beeld lengte en gewicht van leerkrachten om iedere leerling daarin tot volgens de handleiding kunnen de basisversie zijn recht te laten komen uit beschrijvingen en de zorgverbredingsversie in principe naast van lessituaties in een van de publikaties bij elkaar worden gebruikt achterin de handlei leesj e wijzer wordt duidelijk hoe moeilijk het ding van deel 4 t m 6 is voor dit doel een is om juist die vragen aan leerlingen te stellen overzicht opgenomen van a lle lessen en de waardoor ze los komen en blijven om de mate waarin ze verschillen in de andere hand juiste feedback te geven en geschikte werkvor leidingen worden overeenkomsten en ver men te zoeken schillen beschreven de lessen verlopen volgens een vast stramien en soms verschillen de lessen behoorlijk he t 1994 1 moer 26 thema van de les en de vaardigheden die wor te constateren in de handleiding en worden den aangeleerd zijn in de meeste gevallen ge vaardigheden aangekondigd die in de zorg lijk gehouden met name het aantal opdrach verbredingsversie niet terug te vinden zijn ten en de inhoud van de opdrachten loopt uit een zo moeten de leerlingen die met de zorg uitwerking van de uitgangs punten verbredingsversie voor groep 5 aan de slag gaan in les zo de onderdelen van een balpen de auteurs van lees je wijzer zijn erin geslaagd beschrijven in een brief hun klasgenoten die om de uitgangspunten van de methode zoals met de basisversie werken maken in dezelfde die zijn beschreven in de tweede paragraaf les een rekenspel en beschrijven vervolgens de consequent door te voeren onderdelen van dit spel dergelijke verschillen met de ontwikkeling van het voorstellingsvermo stellen hogere eisen aan de organisatie van de gen wordt gestart in groep i voor de kleuters les het naast elkaar gebruiken van beide ver zijn er verhalen waar ze actief naar moeten sies lijkt dan ook iets dat overgelaten moet luisteren en waarbij ze zich onder andere aan worden aan de geroutineerde gebruiker van de hand van werkbladen een voorstelling lees je wijzer moeten vormen van het verhaal vervolgens krijgt het voorstellingsvermogen de nodige eerste indru k aandacht tot en met groep 8 bijvoorbeeld in de vorm van een klassegesprek over het lesthe lees je wijzer maakt vooral een verzorgde en ma in de orienteringsfase van de les goed doordachte indruk voor de leerli ngen vanaf groep 3 komt het communicatieschema lijkt het me een leuke methode om mee te aan bod het communicatieve kader komt tot en werken afwisselend met voldoende actieve met groep 8 steeds terug in de lessen zij het opdrachten daarnaast is her een methode steeds minder in schema en steeds meer in voor begrijpend lezen waa rvan de teksten zijn vraag en antwoordvorm vragen als wie heeft afgestemd op het niveau van zwakke lezers de tekst geschreven en wat wil de schrijver wel lijkt het niveau van de opdrachten me met de tekst hebben bijvoorbeeld betrekking aan de hoge kant er worden in de methode op het communicatieve kader van de tekst vrij hoge eisen gesteld aan het abstractie de kennisoperaties die in de uitgangspunten vermogen van leerlingen zo moeten ze al vrij worden genoemd komen vanaf groep 4 aan de snel op een beschouwende manier naar orde de leerlingen leren op allerlei manieren teksten kijken dit begint bijvoorbeeld al in een inhoudelijke analyse van de tekst uit te groep 4 als leerlingen moeten bepalen of een voeren bijvoorbeeld door een schema te ma tekst een weettekst is of niet ken en zo te bepalen hoe de schrijver zijn ge vooral voor zwakkere leerlingen lijkt deze gevens heeft geordend beschouwende leesmanier me een moeilijke opgave er is dus een duidelijke lijn aanwezig in de de handleiding voor de leerkracht maakt een methode toch lijkt het me voor de leerkracht complete en verzorgde indruk in de handlei en voor de leerling moeilijk om het over ding is veel aandac ht b estee d aan de o rganisati e zicht te houden en grip op de methode te krij en opbouw van de les gen dit is onder andere te wijten aan het vol regelmatig worden er in de handleiding ex ge nde tra suggesties gegeven voor een wat andere niet all een worden in de methode denkope aanpak raties aangeleerd maar daarnaast ook studie de handleiding besteedt minder aandacht technieken die hierop zijn gebaseerd bijv het aan de noodzakelijke didactische vaardigheden onderscheiden van hoofd en bijzaken in de van de leerkracht het hoofdstuk over vragen tekst en taalgebruiksvaardigheden bijv het stell en en didactische werkvormen in het in identificeren van antecendenten bij verwijs voeringsprogramma voor schoolbegeleiders woorden was waarschijnlijk ook op zijn plaats geweest bedenk hierbij dat de denkoperaties uiteen in de docentenhandleiding vallen in deelvaardigheden en er ontstaat een een enkele keer zijn er nog wegstreepfoutjes netwerk van deel vaardigheden die door d e 1994 i moer 27 leerling beheerst moeten worden en waarover in stap 3 en 5 komen de studietechnieken te de leerkracht het overzicht moet houden rug en in stap 4 herkennen we de leerling als een bijkomend probleem is dat de relatie tus kleine onderzoeker die all erlei denkoperaties sen de vaardigheid die wordt aangeleerd en het moet uitvoeren begrijpend lezen niet altijd voor de hand ligt waarschijnlijk zijn vier lessen te kort om de denk bijvoorbeeld aan het uit elkaar halen en strategie zelfstandig te leren hanteren een eer analyseren van een voorwerp in relatie tot dere introductie van het stappenplan was niet tekstbegrip de leerkracht moet een aantal all een verhelderend geweest maar ook om die denkstappen maken voor hij achter het hoe reden op zijn plaats geweest en waarom van de lesactiviteiten komt als een bezwaar bij de in lees je wijzer gepresen leerkracht moet je daarom steeds de theoreti teerde strategie is dat het een eenzijdig beeld sche uitgangspunten van de methode voor van het verwerken van teksten geeft niet all e ogen houden om de rode draad vast te hou teksten hoefje te onthouden soms kijk je ze den even door op zoek naar informatie of lees je ze en het vergt van de leerkracht enig doorzet globaal om je te orienteren op de inhoud in tingsvermogen voor hij het hele begrippenka lees je wijzer komt all een de eerstgenoemde der van lees je wijzer in zijn vingers heeft leesmanier exp li ciet aan de orde andere leesdoelen en de bijbehorende leesstrategieen gezien de mijns inziens grote hoeveelheid blijven buiten beschouwing ook die zijn ech deelvaardigheden was ik benieuwd naar de in ter noodzakelijk voor het zelfstandig verwer tegratie daarvan hoe zouden leerlingen ken van teksten in het voortgezet onderwijs uiteindelijk met het geleerde aan de slag gaan bij het zelfstandig verwerken van een tekst aan de slag met lees je wijzer in deel 8 worden de vijf laatste lessen gewijd aan het leren studeren hierin wordt de leer het beeld dat uiteindelijk van lees je wijzer lingen een studiestrategie aangeleerd die uit 5 blijft hangen heeft positieve en negatieve kan stappen bestaat namelijk ten activeren van voorkennis wat weet ik al over positief is dat we met lees je wijzer een me dit onderwerp thode voor begrijpend lezen voor het speciaal verkennend of globaal lezen onderwijs in handen hebben waarbij in de grondig lezen en bepalen van de hoofdzaak teksten de opdrachten en de lay out rekening bepalen welke vragen de schrijver zich bij het is gehouden met de zwakke lezers schrijven van de tekst heeft gesteld en welke een methode ook die uitgaat van de ontwik antwoorden hij daarbij heeft gegeven keli ngsmogelijkheden van leer li ngen en een de antwoorden die de leerling bij stap 4 heeft methode die zich niet alleen richt op het gevonden zijn de hoofdzaken en moeten wor begrijpend lezen maar in het kader daa rvan den onthouden ook op de ontwikkeli ng van het denken lees dit kan o p verschillende mani ere n je wijzer heeft daardoor een g ro tere impact onderstrepen in de tekst of de kernwoorden de onderzoeksvaardigheden die de leerlingen in de kantlijn zetten zich door middel van lees je wijzerverwerven hoofdzaken kort opschrijven samenvatten kunnen ook worden toegepast bij andere vak schema maken ken minder geslaagd vind ik het omvangrijke be de laatste les in de serie van vijf over leren grippenkader waar de leerkracht mee wordt studeren heeft het verzamelen van informatie geconfronteerd de auteurs van lees je wijzer voor bijvoorbeeld een werkstuk als onderwerp will en en dat is de schaduwzijde van wat hier de strategie komt dan niet aan bod boven is gesteld een veelvoud aan doelstellin het stappenplan lijkt me voor leerli ngen en gen realiseren in een methode hiermee vra leerkrachten een duidelijke afronding van lees gen ze mijns inziens veel van leerkracht en je wijzer hierin krijgen de geleerde deelvaar leerli ng beide kunnen de rode draad het leren digheden een plaats in een totaalaanpak voor analyseren van een tekst en het achterhalen het zelfstandig verwerken van teksten van de bedoeling van de schrijver kwijt raken 1994 1 moer 2 8 dit had misschien voor een deel voorkomen kunnen worden door de strategie voor begrij pend en studerend lezen waarin te leren vaardigheden hun plaats hebben eerder in de methode te introduceren maar ondanks het pretentieuze karakter van lees je wijzer zou ik de methode zeker niet links laten liggen al is het alleen al omdat hij afgezien van de didactische kwaliteiten borg staat voor een groot aantal boeiende interacties tussen leerkracht en leerlingen literatuur bol e leespsychologie een onderwijs leerpsycho logische analyse van begrijpend lezen g ro ningen wolters noordhoff 1 98 2 gresnigt g lees je wijzer achtergronden en uit gangspunten baarn dijkstra zeist bv 1 988 gresnigt g geenen j van h quicken diep teproject begrijpend lezen in het spe ciaal onder wijs in school en begeleiding 1 99 0 27 p 6o 64 hennem an k w van calcar problemen met tekstbegrip directe instructie en leesstrategieen een mogelijke oplossing in moer 1993 2 p 55 63 walraven m aanleren van leesstrategieen aan zwakke lezers in school en begeleiding 1993 38 p 32 34 1994 1 moer 29