Leesplezier in de tweede graad van het secundair onderwijs

leesplezier in de tweede graad van het secundair onderwijs myriam paquet through literature 1 become a thousand people and yet remain myself c s lewis wie dit leest behoort wellicht tot de categorie lezers voor ons is lezen een doel op zich we lezen om het plezier van het lezen zelf we lezen uit vrije wil literatuur boeit ons we praten en sch rijven erover omdat we de juiste taal kennen om dat te doen we zijn overtuigd van het belang van lezen dat het een actmteit is die de ontwikkeling van taal kennis beg ri p en fantasie stimuleert ons h oeft men niet meer tot lezen te motiveren maar ongeveer de hel ft van de vlamingen leest nooit een boek ze hebben geen tijd om te lezen of ze vinden het een saaie non acte ve niet produktieve bezigheid ochtans grijpt slechts 1 10 van media is het onderwijs voldoende gewa de kinderen jonger dan 10 jaar pend om ondanks alles aan cultuurover nooit naar boeken nooit worden dracht te blijven doen en is het mogelijk er zoveel boeken gelezen als in die leesplezier en cultuuroverdracht te verzoe leeftijdsperiode en meestal gaat het nen in de tweede graad cultuur en waar daarbij om teksten van hoog literair denoverdracht zijn niet mogelijk zonder het niveau nooit meer in hun leven zijn vak nederlands daarover zijn we het allen mensen even intens met literatuur bezig eens kunnen wij met ons literatuuronder daarna vermindert het enthousiasme om te wijs tegen de stroom inroeien ik denk dat lezen stelselmatig in vlaanderen ligt het kri dat kan ik voel me pas geslaagd op het tieke moment in de tweede graad van het einde van een schooljaar als de leerlingen secundair onderwijs er komen lezers en op een behoorlijk niveau en creatief met niet lezers sommigen lezen haast nooit lezen bezig zijn geweest en leespleger blijft meer vanwaar komt die demotivering die daarbij onontbeerlijk afkeer voor literatuur is het de schuld van het literatuuronderwijs van de lessen om aan literatuurbegeleiding te kunnen nederlands de leerkracht en hoe kunnen doen moet de leraar in de eerste plaats we dit voorkomen een goed inzicht betten in de reele begin situatie van de groep waarmee hij werkt vele leerkrachten hebben de indruk dat ze velen zijn zich niet echt bewust van de psy de jeugd van tegenwoordig hopeloos aan chologische kloof tussen hem of haarzelf het verliezen zijn aan de verschillende en een deel van de leerlingen en collega s nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang v trouwens net zoals het lerarencorps net aantal jaren een mini enquete naar leesmo zoals elke groep mensen bevat elke klas tivatie in mijn klassen van de hogere cyclus lezers en niet lezers de man of vrouw die daarbij vraag ik de leerlingen ook een top 5 voor de klas staat behoort of zou moeten aller tijden te maken van hun favoriete boe behoren tot de eerste categorie en juist ken en daaruit kan ik een paar bescheiden omdat hij zij deze studierichting dit beroep conclusies trekken heeft gekozen behoorde hij zij reeds als kind als adolescent als jonge volwassene in het vierde jaar bestaat de top 5 zoals tot die eerste categorie de kloof zit dus niet verwacht kan worden volledig uit jeugdlite zozeer tussen de leraarsbank en de klas ratuur maar dat is ook het geval in het vijf maar tussen de lezers incusief leerkracht de en zesde jaar met enkele uitzonderin en de niet of weinig lezers gen elke klas kan verdeeld worden in drie groepen de lezers de niet lezers en de weinig lezers lezers en niet lezers de lezers verslinden alles boeken tijd een enquete schriften kranten en stripverhalen in een vierde jaar lezen zij zowel jeugdliteratuur als een paar jaar geleden leidde prof rita volwassen literatuur de niet lezers noe ghesquiere aan de universiteit van leuven men in hun top 5 meestal boeken die ze een eerste grondig onderzoek naar de lees verplicht hebben moeten lezen in de voor gewoonten bij jongeren van 8 tot 14 jaar bije jaren soms zijn ze niet eens in staat vijf dit onderzoek toonde onder andere aan dat boeken te vermelden lezen een erg belangrijke plaats inneemt in de vrijetijdsbesteding van deze leeftijdscate in het zesde jaar is de schaduwzone van gorie na tv kijken komt het op de tweede de weinig lezers meestal overgegaan naar plaats bij meisjes op de derde bij jongens de niet lezers de kwaliteit van de gelezen met sport als respectieve derde en tweede boeken is erg verschillend de lezers lezen plaats erg interessant was de conclusie ook literatuur met grote l hugo claus en dat de tv niet de plaats neemt van lezen rose gronon bijvoorbeeld als er nog gele maar dat het juist de tv verslaafden zijn die zen wordt bij de niet lezers zijn zij overge ook het meest lezen gaan op triviale literatuur konsalik en gartland scoren daar hoog verder deed men onderzoek naar de lees motivatie wie of wat stimuleert deze jonge verrassend is toch het belang dat een ren tot lezen en daar blijkt de leraar de beperkt aantal niet lezers hechten aan de eerste plaats in te nemen ouders en recla verplichte literatuur op school zonder dat me blijken weinig invloed te hebben maar hadden ze helemaal niets literairs gelezen een tv programma of een film naar aanlei minder verrassend is wellicht dat de meeste ding van een boek heel veel dat vrienden niet lezers ondanks die verplichte literatuur een boek hebben gelezen beinvloedt de anex verplichte boekbespreking er op jongste groep niet zodanig maar bij de magische wijze in slagen helemaal niets ouderen wordt dat erg belangrijk verplicht gelezen te hebben lezen op school heeft volgens het onder zoek een gewoon nefaste invloed op de leesmotivatie men wil dit onderzoek later uitbreiden naar de plus 14 groep voorlopig doe ik al een va 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 adolescentenliteratuur wat nog niet echt is doorgedrongen zowel bij leerkrachten als bij leerlingen is dat op de boekenlijst jeugdliteratuur wel degelijk literatuur is en niet een soort van voorbereidende cursus als belangrijkste conclusie zie ik hier toch op het echte werk lets waar je eerst door het enorme belang van kwalitatief hoog moet voor je aan serieuzere zaken begint staande jeugdliteratuur meer bepaald ado ook bij leerlingen want zij zien het voorko lescentenliteratuur en de sleutelfunctie die men van jeugdliteratuur op hun literatuurlijst de auteurs en de recensenten van dergelij soms als een soort belediging aan hun ke literatuur vervullen bij leesbevordering intellect en eer dat euvel is verholpen zal recente ontwikkelingen wijzen erop dat de er nog wat strijd moeten geleverd worden lijst adolescentenliteratuur en daarmee ik denk dat die strijd voornamelijk via literai bedoel ik jeugdliteratuur voor oudere jeugd re kritiek moet gestreden worden zich zal gaan uitbreiden de meervoudige bovendien zou jeugdliteratuur een vast bekroning van een boek als vallen anne onderdeel van het curriculum nederlandse provoost is een positief teken literatuur moeten zijn in een aantal univer siteiten leuven gent wordt een cursus vele leerkrachten in de hogere cyclus voe jeugdliteratuur georganiseerd len zich onwennig met jeugdliteratuur die hogere cyclus bestaat wel degelijk nog in zweden worden groten uit de jeugdlitera ondanks de verdeling in drie graden niet in tuur selma lagerlofs nils holgersson en het minst omwille van de leerkrachten astrid eindgrens pippi langkous bijvoor licentiaten hebben vaak nog steeds het beeld al langer vermeld in de geschiedenis idee dat men in de hogere cyclus maar op van de literatuur niet volgens de leeftijdsca echte literatuur moet overgaan zij houden tegorie waar deze boeken voor bedoeld niet zo van jeugdliteratuur meestal omdat zijn maar bij de tijdsperiode waarin ze ze die zelf niet lezen onbekend maakt geschreven werden maar ook hier verva onbemind in het vierde jaar haken leerlin gen stilaan vastgeroeste grenzen in gen daardoor dikwijls massaal af voorna leesladder een nieuwe bloemlezing voor melijk omdat de kloof tussen de eigen leef het secundair onderwijs wordt hetzelfde wereld en de literatuurlijst op school te principe gehanteerd ook vallen de groot is ze worden gedwongen boeken te wereld van sofa e a krijgen een plaats lezen waar ze noch intellectueel noch emo tioneel aan toe zijn er ontstaat dan een soort subcultuur met aan de ene kant de hoe moeten we jongeren schoolse literatuur en aan de andere kant spijtig genoeg het leesplezier aan het lezen krijgen die situatie begint te veranderen althans in dat kunnen we nooit door ze te dwingen die zin dat men in een vierde jaar dus het maar door lezen plezierig te maken tweede jaar van de tweede graad nu waarom lezen wij volwassenen tenslotte jeugdliteratuur accepteert in de praktijk is er is intussen al genoeg onderzoek gebeurd het echter vaak moeilijk een literatuurlijst naar wat jongeren wel of niet plezierig vin samen te stellen met boeken die nog niet in den aan lezen de international reading een derde jaar aan bod zijn gekomen een association bijvoorbeeld maakte de volgen voorbeeld vindt u in bijlage hier is dus niet de lijstjes van negatieve en positieve stimu de vraag naar de zin van jeugdliteratuur het lansen grote probleem wel de beschikbaarheid ervan nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang waarom houden adolescenten niet van lezen omdat het teveel met school wordt geassocieerd omdat het te weinig actief is omdat je ervoor moet zitten omdat de relatie ontspanning versus inspanning ongelijk is omdat het teveel met moeten te maken heeft niet met graag doen omdat de leesomgeving niet stimuleert omdat lezen gezien wordt als een asociale bezigheid omdat de literatuurlijsten op school vol saaie boeken staan waarom houden ze wel van lezen omdat ze in boeken zichzelf en de wereld leren begrijpen omdat je over anderen en hun gevoelens leest en hoe zij hun problemen analyse ren omdat je personages beter leert kennen dan echte mensen omdat jein boeken voorbeelden vindt omdat lezen ontspannend is omdat lezen een uitdaging is als je als leerkracht tot lezen wil stimuleren en vooral leerkrachten vaak voelen dat ze moet je zeker met deze positieve en nega niet veel invloed hebben zijn het toch de tieve motivaties proberen rekening te hou voorbeelden die zij geven het begrip dat zij den adolescenten gebruiken boeken nu dat de relatie met tonen die ervoor zorgen eenmaal voornamelijk om hun identiteit te de adolescent kan groeien vormen naast het plezier van het lezen zelf daarom is het belangrijk dat ze boeken adolescenten hebben teveel vragen om er kunnen lezen waarin ze zichzelf herkennen zelf aan uit te kunnen ze voelen zichzelf rijp in de karakters het plot en de thematiek en onafhankelijk en zullen daarom slechts als ze verhalen onwaarschijnlijk of onrealis indirect die voorbeelden opzoeken daar is tisch vinden de thema s duister dan leggen het boek een heel belangrijk medium zij ze het boek naast zich als ze dan nog ver blijven lezen als zij antwoorden en rolvoor plicht worden dat boek te lezen ontstaat beelden vinden in hun lectuur c s lewis een tegenzin die bij herhaling zich uitbreidt formuleerde dat zo mooi in ajn bekende uit tot lezen in het algemeen spraak through literature i become a thousand people and yet remain myself adolescentie is een opwindende periode waarbij de rusteloze energie van de adoles in het moderne jeugdboek zijn de schrijvers cent positief kan worden aangewend ze solidair met hun lezers ze moraliseren niet zijn wel degelijk bereid inspanningen te meer dringen geen didactische doelstellin leveren niet alleen voor lezen maar ook gen op maar schrijven op hetzelfde niveau wat persoonlijke ontwikkeling relaties en van hun lezer en daarmee bedoel ik uiter persoonlijke problemen betreft de meeste aard niet neerdalen tot die toon van jonge mensen groeien op tot denkende samenhorigheid en gelijkheid motiveert tot voelende mensen dankzij de stimulansen lezen die ze kregen van opvoeders ouders en leerkrachten en boeken alhoewel ouders 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 wat is de taak van de kracht is slechts een van de lezenden alen moet de leerkracht je verder en vlug leerkracht dan ger kunnen leiden dan je beste vriend of vriendin dat kan omwille van de grotere nog niet zo lang geleden gaf aidan leeservaring daarom precies is hij of zij de chambers de engelse auteur van onder leraar andere dansen op mijn graf in het kader van het jaar van de leesbevordering een de leerkracht moet dus de mentale proces toespraak in verband met dit thema en ik sen bij het praten over boeken aan de ben met een gevoel van herkenning oppervlakte brengen en anderszijds de enthousiasme en bevestiging terug naar leerling telkens weer naar het boek de huis gekeerd aidan chambers zegt dat tekst zelf terugwijzen zodat de patronen heel wat mensen die met literatuur bezig duidelijk worden tijdens het praten in prin zijn af en toe dat overbodige gevoel heb cipe is alles wat gezegd wordt even belang ben wij denken dat we niet van levensbe rijk die helpende volwassene leert de jon lang zijn wij redden geen mensenlevens wij gere preciezer te denken en vertellen en helen geen bloedende wonden maar dat is een hoger leesniveau te bereiken een een nutteloze gedachte volgens hem atmosfeer waar fouten geen fouten zijn literatuur en de mensen die er bij betrok maar juist interessant en even relevant is ken zijn hebben wel een levensbelangrijke stimulerend voor de communicatie fictie ze redden evenveel levens als dok ters dat doen de taak van de leerkracht ligt het klopt dat wij vaak bang zijn om van de voornamelijk in het delen van enthousias klassieke lessituatie af te stappen omdat me van moeilijkheden en van patronen we dan misschien met vragen worden geconfronteerd die we niet eens kunnen chambers verwees naar een onderzoek dat beantwoorden die angst is onnodig als je door de american book seller s association erkent dat een leraar ook wel eens wagen werd gedaan naar wat precies mensen naar mag stellen waarop hij of zij het antwoord een bepaald boek doet grijpen ze hoopten niet kent en je hebt gegarandeerd ook daar een heel concreet antwoord op te krij meer onderwijsplezier als het verwachtings gen met commerciele mogelijkheden het patroon kan doorbroken worden ook voor antwoord was ontgoochelend voor hen de leerlingen is het een hele genustelling dat maar stimulerend voor ons die met leespro het lezen niet als zodanig verplicht is maar motie bezig zijn want wat bleek we lezen gewoon interessanter voor het kunnen meestal wat onze vrienden ons aanraden meepraten dat de vragen niet slechts een en daar kon de association weinig mee enkel juist antwoord hebben maar slechts aanvangen een middel tot interpretatie zijn wij kunnen dit antwoord heel goed gebrui wie graag leest en ervan uitgaat dat lezen ken de leerkracht moet dus voornamelijk plezierig is zal zich gestimuleerd blijven proberen die beste vriend in het leesproces voelen om te lezen wie verplicht wordt om te zijn dus iemand die je goed genoeg te lezen en er niet veel van verwacht zal het kent om je een bepaald boek aan te raden bij voorbaat vervelend vinden we moeten en tegelijk iemand die anders genoeg is om er als leerkracht rekening mee houden dat je een nieuwe leeservaring te garanderen de houding ten opzichte van lezen veel een combinatie van gekend genoeg en invloed heeft op de manier waarop we dat nieuw genoeg die persoon aan wie je lezen beleven een leerkracht literatuur kan vraagt en waarover ging het dan of ondanks programma s verplichtingen van waarom vond je het zo goed de leer taken en studeren zeer zeker een aange nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang name omgeving creeren waarin de leesbe von mij k leer elk jaar heel wat bij en mijn leving positief wordt ervaren en dan beleef eigen lectuurlijstje voor de grote vakantie je als leerkracht zelf ook veel meer lesple wordt aangevuld zier ten slotte schrijven ze zelf een boek nadat we in de klas zowel de uiterlijke als innerlijke even concreet kenmerken van het boek in het algemeen hebben bestudeerd sticht ik een kleine uit in mijn vierde jaar nederlands krijgen de geverij waarvan ik zowel lector corrector leerlingen een aantal opdrachten over het als uitgever ben alle manuscripten worden jaar gespreid bij al deze taken ligt de aanvaard nadruk op het proces en niet op het resul taat boekpromotie bij adolescenten is minder interessant voor de lezers die waren ik vraag ze onder andere om een leesdag immers al gewonnen maar de groep niet boek bij te houden een dagboek van wat lezers kan wakker worden gemaakt voor ze zoal lezen voor sommigen is dat niet hen moet een wereld open kunnen gaan meer dan 20 mei vandaag heb ik een arti lezers die zich in deze kritieke levensfase kel in joepie gelezen anderen schrijven aangesproken voelen door literatuur blijven citaten op of maken recensies ik hoop zo vaak lezers levenslang toch een aantal onder hen aan te zetten om hun leesevolutie vanaf nu te blijven volgen myriam paquet ik laat altijd tijd voor het voorstellen van een bareelstraat 6 7 boek in de klas leerlingen die net een 92w dendermonde boek gelezen hebben of een boek aan het lezen an dat ze interessant vinden mogen dat even voorstellen vaak lezen ze een kort fragmentje voor of zeggen ze waarom ze het goed of slecht vinden dat doe ik trou wens ook ik zeg altijd welk boek ik net gelezen heb of goed vond ze maken ook twee eindwerkjes bedoeld als climax van het werken met literatuur nadat het thema onrecht aan bod is geko men in het boek de hel bestaat van willy spillebeen dat we in de klas hebben besproken kiezen ze zelf een thema dat hen interesseert de klas wordt in interesse noot groepen verdeeld ze gaan op zoek naar een goed boek met het gekozen centrale 1 dit artikel is de licht herwerkte tekst thema naar andere boeken waarin het van een lezing die ik gehouden heb thema aan bod komt naar achtergrondin op het symposium onderwijs en formatie naar informatie en verhalen in jeugdliteratuur georganiseerd door andere media etcetera tenslotte promoten de vereniging van schrijvers voor ze het boek in de was via een presentatie de jeugd dendermonde 20 mei een soort tv programma rond dat boek 1995 het resultaat is altijd interessant en vooral nipni 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 bijlage beknopte lijst adolescentenuteratuur gunnel beckman toe gang tot het feest william bell verboden stad geen handtekening yngve berger windstilte mats berggren vals akkoord christian bieniek hoochie coochie solo else breen de laatste regels aldan chambers dansen op mijn graf nu weet ik het verleden week vroeger lang weekend op d rie manie re n ed franck zomer zeventien de duistere stem van het eiland geen wonder dat moed er met de goudvissen praat jostein gaarder de wereld van sofie doeschka meijong robinson marga minco het bittere kruid bart moeyaert suzanne dentine kus me eleanor nilsson de huisvriend selma noon een gedeelde hamace peter pohl jan mijn vriend we noemen hem anna anne provoost mijn tante is een grindewal vallen wily spillebeen doornroosjes honden de hel bestaat henri van daele het zesde zegel blondekoning gerda van erkel zes maal een is zeven cynthia voight david en jonathan jan de zanger dit been is korter hadden we er maar wat van gezegd nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang