Leespraat

glijkan e certificaten nederlands voor an recensi e derstaligen in levende talen 418 1987 p 145 146 glijkan e toetsing nederlands als vreemde en als tweede taal in levende talen 428 1988 dieky dieben p 98 ios verhallen s de eindeloze weg naar een certifi leespraat caat nederlands als tweede taal in les 45 1990 p ai a3 wetenschappelijke raad voor het regeringsbe leid allochtonenbeleid s gravenhage sdu 1989 h cohen de lara m engelman p filipiak wesdorp h evaluatie technieken voor het moeder t van loenen leespraat s h ertogenbosch taalonderwijs amsterdam rttr 1978 xrc 199 1 fzz so handleiding 69 75 leerlin wijk c van t sanders linguistische criteria genboek voor tekstkwaliteit in levende talen 4 27 1987 p 691 697 zondervan f p vroege toetsen voor tekst de l aatste tijd zijn er verschillende methoden begrip enige beoordelingscriteria in j sturm voor begrijpend lezen in het basisonderwijs red omgaan met teksten in de klas gronin gelanceerd leespraat een verzameling leesles gen wolters noordhoff 1979 dcn cahier 8 sen voor groep 7 en 8 van de basisschool is er een van volgens de auteurs onderscheidt lees praat zic h van andere methoden voor begrij pend l ezen omd at deze met name geschikt is voor scholen met een etnisch gemengde be volk ing de doelen van leespraat zijn het ver beteren van het onderwijs in begrijpend lezen met vooral aandacht voor de problemen die migrantenk inderen daarmee hebben en het ver st erken van het interculturele karakter van het onderwijs de auteurs beogen dus een sp ecifieke didac tiek voor begrijpend lezen en een selectie van teksten met een intercu ltureel karakter te bie den leesproble m e n het technisch lezen k rijgen de meeste migran tenkinderen in ongeveer het zelfde tempo als nederlandse kinderen onder de knie veel mi grantenk i nderen hebben echter grote moeite met het b egrijpen van de teksten hetgeen zich vooral wreekt bij de zaakvakken in de hogere klassen van de basisschool en in het voortgezet onderwijs na het aanvankelij k l eesproces kan het nederlandse kind zijn l ees en leerpresta ties via het begrij p en van teksten opvoeren voor het allochtone kind bevatten de teksten te veel onbekende woorden om bij eerste lezing de inh oud van de tekst globaal te kunnen be grijpen en de inh oud van de moei l ijke woorde n 68 moer 1992 2 te kunnen raden h ierdoor daalt de lees en je de voorafgaande zin nog eens leest wa t denk leermotivatie en raken zij verder ach ter i n het je dan dat dit moeilijke woord b ete kent wat onderwijs denk je dat er nu gaat gebe u ren b ij een trad itione l e les begrijp end l ezen voor het ontwi kk e len van deze actieve l ees word t een tekst gelezen waarna een aantal vra houding gebruik t leespraat bij elk e les hetzelf gen over die tekst beantwoord moet worden de leesmodel via de introductie van de leer de vragen bes taan uit letterl ij ke vragen waar k racht wordt de leerl ing gemotiveerd en op bij het antwoord in de tekst is terug te vinden een spoor gezet vervol gens gaan de l eerl ingen en uit denkvragen waarbij de informatie im in groepjes een tekst lezen stellen eerst zich pliciet in de tekst aanwezig is en waar b ij de zelf en vervol gens el kaar d e tussendoor vra l eerling gegevens moet com b ineren of conclu gen zoeken met e lk aar naar het antwoord en s i es moet trekken al s de leerl ing zorgvu ldig bediscussieren verschil len van inz i cht het gelezen heeft kan deze de vragen vrijwel ge groepsantwoord wordt genoteerd on begrij lijk beantwoorden h eeft de leerling niet goed pelij ke woorden moet men raden vanuit de genoeg gel ezen dan dwingen de vragen hem context of via woordanalyse desnoo d s wor om alsnog de tekst over te lezen en deze beter den deze moei l ij k e woorden genoteerd om tot zich door te l aten d ringen later na te vragen of o p te zoeken na afloop zwakk e lezers en migrantenleerlingen heb geven de leerlingen hun mening over de tek st ben nog onvoldoende in huis om op deze ma en worden de groepsantwoorden besp roken en nier een tekst te begrijpen de tekst waarvan bediscussieerd tot slot wordt er met behul p hij of zij veel woorden niet k ent en waarvan de van een toets gekeken of de leerli n gen de inhoud weinig herkenning biedt leidt tot een moeilij ke woorden voldoende h ebben begre slordige ongeconcen treerde leeshouding het p en geen het b egrijpe n van de te kst nog moeilijker maa kt b ij de traditione l e methode zullen deze inte rc ultur eel karakt e r leerl ingen steeds ervaren dat zij de vragen na de leesles niet goed kunnen beantwoorden het in t ercultureel k arakter van leespraat heeft twee elementen ten eerste zijn de teksten zo ac ti eve le e s ho udin g danig ge kozen d at er aandacht wordt bestee d aan ver h a l en uit en over verschillende culturen leespraat werkt systemat i sch aan de leesmoti en aan dagelijkse ge beurtenissen die herken vatie en het ontwik ke l en van een kritische ac baar zijn voor migranten kin deren d eze her tieve leeshouding dit gebeurt door de vragen kenbaarheid moet leiden tot een betere lees die een inte lligente kri t ische lezer zichzel f im motivatie ten tweede moeten de teksten de pliciet voor en tijdens het lezen stelt expl iciet leerlingen uit l okken om met el kaar te discus te ma ken tevens l eren de leerlingen verban sieren over versch i llend ideeen normen en den te leggen met eerder opgedane kennis en gewoontes de tekst moet aanknopingspunten ervaring zodat de tek st herkenbaar wordt bieden om vooroordel en en rascisme b e de betrokk enheid bij d e inhoud van de te k st spreek baar te ma ken en te bestrijden de ver wordt vergroot door bewuste ervaring van wat sch illende verhalen zijn gegroepeerd in the de tekst leert en wat de eigen mening is over de ma s zo b e h andelt het boek van groep 7 de inhoud van de tekst volgende thema s zo gaan we niet met e l de schrijvers sp reken van een beschouwende k aar om feesten m ag het van jouw thuis actieve leeshouding die voor het begrijpen van ove r regels en wetten over talen over een tekst van essentiee l belang is d e vragen die werken voor tijdens en na het l ezen worden gesteld zorgen ervoor dat de leerl ing vanaf h et begin be oo rde lin g van de les intensief bezig is met het begrij p en van de teks t oo k leert d e leerling oog te krij leespraat is zeker een verbetering in vergelij gen voor alle signalen die een tekst bevat en d ie king tot de traditionele lessen begrijpend lezen k unnen leiden tot het begrijpen van de inhoud die uit lo u ter tekstverklaren bestaan leesp raat wat verte lt het plaatje wat vert el t de titel als b iedt een prima model om de leerlingen en igga a moer 69 d e thematiek druipt er vanaf veel te k sten in anders nou en leerjaar 7 gaa n over vooroorde len alsof er over de dage l ijkse werkelijk heid in een multicultu h e ton i a wat heb j e nou weer voor een gekke r ok rele samenleving weinig anders te melden valt aan het gewoon van de dominante nederlandse ma ri on ro l t ha a s t om van het lachen cultuur is ingeruild voor het vooral prob le ha ha ha een r ok met sli e rte n dat heb i k n og nooi t matische van de mu l ticulturele samenl eving gezien ha ha ha en dat vind ik jammer een en k ele lees les per l eerjaar over vooroor 1 waargaatgitverhaalover denk je delen en discriminatie is h ee l zinvol en zeker noodza k elijk maar te veel lessen hierover zou andere k i nde ren lac hen met mari o n mee wat h e bben de leesmotivatie weleens negatief kunnen be ze een plezier invloeden want het lezende migranten kind een soeprok een soeprok gilt frans er bovenuit hij identificeert zich graag met de hoofdpersoon maakt er rare gebaren bij net een clown die iets grappigs iets spannends beleeft en tonia draai t zich om ze loopt de klas in bijna iedere soms weleens iets naars gelukkig is de metho dag plagen ze haar en altijd om haar kleren tonia de zo samengesteld dat er b est wat lessen kun v i ndt nen verva l len de lessen uit leespraat zouden haar kle ren juist erg mooi haar moeder maakt ze hele voor de bovenbouw van mijn school een prima maal zelf n i et al leen het naa ien ho or 0 nee ton ia s aanvulling op en verrijking van het begrijpend moeder weeft de stoffen ook zelf en dat is een grote l eesonderwijs betekenen ku nst d at kan lang n i et iede r een ton i a vindt het prachtig maar dat de kinderen haar erom pl agen is helem aal n i et l euk ze wordt er ve rd ri e t i g va n 2 waarom lachen de kinderen om tonia 3 wat zal er thuis gebeuren als tonia vertelt dat ze ge plaagd wordt om haar kleren een fragment uit het leerlingenboek vangroep 7 vooral ook de al l ochtone leerl ingen act i ef te leren lezen tevens bevat de inl eiding goede didactisc he aanwijzingen voor d e leerkracht zeker voor leerk rachten in onderwijsvoo r rangsgebieden is leespraat het aanschaffen waard en voor de kosten hoeft men h et beslist niet te laten leespraat is echter geen vo l ledige methode begrij pen d lezen met een duidelijke leerl ijn waarbij de verschillende vaardigheden in stap p en worden geoefend en aangeleerd het is zoals de auteurs zelf zeggen een verzame ling teksten met een vast leesmodel om het ac tief en beschouwend lezen te bevorderen de leerlijn in stap pen ontbreekt dus en er wordt bijna alleen geoefend met verhalende teksten d e inhou d van de teksten vind ik te weinig gevarieerd en noga l normatief of zoals een l eerk racht bij mij op school het verwoordde 70 moer 1992 2