Lekker lui kunnen lezen is een verdienste

maar nie t tot stellingname komen een revolutie wordt geab sorb e erd door dit g e m i ddelde deze groep blijkt in de praktijk een enorme zuig kr acht te hebben de leraar moet echter trachten de zaak gaande te houden lekker lui kunnen lezen is een verdienst e ger van den bosc h u itga n gspu n t de belangrijkste boeken in de basisschool zijn leerboeken maar de meest wa ardevo ll e boeken in het leven van de volwassene zijn dat be slist niet e e n opmerkelijk verschijnsel waaraan niet zonder meer voorbijgegaan mag worden h e t l ee rbo ek de alm a cht uit onmach t de idee dat het mogelijk en noodzakelijk is all en all es te leren zal nog m aa r door we inig leerkrachten worden aangeh a ngen het klassikale onderwij s systeem werkt echter in de hand dat we allen weliswaar niet alles maar wel he t zelfde trachten te leren het systeem functioneert bij de gratie van de uniforme leersituatie de uniforme le erstof en het uniforme leermiddel bij u itst e k het leerboek dit systeem staat in dienst van de idee allen alles wat in de le e rboeken sta at te l eren en zo zijn we ver strikt geraakt in ons eige n syst ee m zo sterk zelfs dat we a lle nietleerboeken zijn gaan wantrou wen de ze boek e n heten al gauw niet nutt i g te zijn de kinderen leren er n iets van ze verspillen hun kostbare tijd op school de school is om te le re n e n leren is kennis vergaren uit speciale leerbceken o van deze definitie zull en l eerps y chologen wel even opkijken maar in de school heeft de meester het l a atste woord al met al is er een hoogst merkwaardige situatie ontstaan a ll e normaal be gaafde kinderen mo eten krachtens de leerplichtwet naar de lagere school da t deze k i nderen grote individuele verschil l en ve rto nen is bekend doch dit feit wordt gene geerd en zo k a n he t ge beuren dat het kind te horen krijgt d a t het w el naar school moet gaan maar dat het niet aan de eisen voldo e t de leerling verkeert in een hopeloze situatie waarin hij buiten zijn schul d is terechtgekomen en waaruit hij zich niet kan bevrijden a l s we niet bereid zijn de school aan te passen aan het kind maar volharden in o nze pogingen het kind aan te passen aan het school systeem blijven we he t kind onrechtvaardig behandelen va nui t h et kind b e z ie n hinderen maken in de tij d dat ze op de basisschool zitten een zeer gecompliceerd groeiproces door 58 deze groei is we l ve rge le k e n m e t die v an een plant m aar dat is ee n ge vaarlijke vergelijking een plant heeft afha nkelijk van uiterlijke factoren niet veel meer mogelijkheden dan te worden of niet te worden het kind heeft gedifferentieerder mogelijkheden hoe het zich zal ontwikkelen hangt van zeer veel dikwij l s onvoorziene factoren af het resultaat valt niet te voorspellen b ij de menswor ding van h et kin d speelt de verk enning van de wer e l d een uite rm ate belangrijke rol deze wereld wor dt handelbaar d m v de taal de moeilij kheden die een kind bij deze orientatie en exploratie onde rvindt moeten steeds ver taa l d in taal omgezet wo r den en met de verruimi ng van het werel dbee ld treedt ee n vergroting van de taal schat op h et woord en datge n e waa rnaar het woord ve rwijst vallen echte r nooit same n de kloof die woord en begrip scheidt wordt met de fantasie gedempt de objectieve wereld wordt een subjectieve belevingswereld heel sterk treft men dit bij kle uters aan die vanuit hun anthropomorfische visie op de wereld dode dingen een ziel toe kennen i n ee n later stadium leidt de kloof tusse n woord en be grip maar al te dikwijls tot verbalisme u i t het bove n staande volgt dat een strenge scheiding tusse n taal en an dere vakk en op de basisschool ee n hachelijke zaak is waa rvan met name het rekeno n derwijs j ar enlang de wrange vruchten heeft geplukt het kind voel t de noodzaak en het heeft de wil om zich met de wereld in te l aten zijn bestaan hangt er letterlijk vanaf d e school za l deze be trok kenheid tot de we r eld als b ron van motivatie moeten ui tbui te n in het hui dige vermethodiekte bestel is dat niet mogelijk de leerstof wordt van bo venaf opgelegd terwij l de keuze van die leerstof traditioneel bepaald is en niet aa nslu it bij de k in derlijke behoeften van de individuele ontpl ooii ng van het kind komt als het alleen van de school moet afhangen weinig te recht h et w or dt t ijd d a t d e sc h o ol het b oe k vo o r vol aa nzi e t b oeken l ezen maakt deel ui t van de levenscultuur van het kind h et is een zo we ze n lij k onderdeel van o n ze cultuur dat daaraan niet voorbij kan worden gegaan me n kan een kind n iet dwi ngen van lezen te houden me n mag het echter de gelegenhe id n iet onthouden van lezen te gaa n houden gezie n de be l angrijke r ol die boeken in onze cultuur spelen m ag aan de basisschoo l de e i s gesteld wor de n dat zij het stimuleren v a n de leesbe reidhe i d als doelste l ling hoge prior it eit v erl eent b ehalve dat het boek als een waardevol cult uurgoe d gezien k a n worden is het een v an de middelen om het k in d op zij n eigen nivea u en op gr ond van zijn eigen be l angstelli ng tot ontploo iing te laten kome n b oeken ve r schaffen info rmatie waarbij tijd e n afsta n d over brug d word en maar boe k en behoeven niet alleen aan het vers t and te appe ll er en zij kunn e n ook een b eroep doe n op het gevoe l jui st dit i nl even i n situ aties en personen wordt op de scho ol zo gauw a ls een ti j dverspille nd e bezigheid gezi en 59 naarmate een kind jonger is maakt het minder bewust onderscheid tussen kennis en beleving een scheiding in fictie en non fictie kunnen we theore tisch voor onszelf wel maken maar kinderen vooral jonge maken zich daar minder zorgen over beide vormen van lectuur zij n voor de uitbreiding van de taalschat begripsvorming stijlgevoel fantasie en de emotionele ontwikke ling van belang al zal een kind bij een verhaal sne ll er en meer emotioneel betrokken raken dan bij een tekst van meer informatief karakter e e n goed verzorgde centrale schoolbibliotheek behoort een standaarduitrusting te zijn o p de basisschoo l in dit betoog zal een pleidooi voor een centrale schoolbibliotheek niemand meer verbazen het opbouwen van een bibliotheek is vakwerk de openbare bibliotheken wi llen de scholen daarbij graag helpen helaas zijn de geldmid delen nog beperkt maar ook met weinig geld kan een begin worden gemaakt voor integratie van de bibliotheek in het onderwijs zal aan een aantal voor wa arden moeten worden voldaan zoals herziening van het onderwijssysteem waarbij leerboeken nog centr aal staan en waarbij de te strenge scheiding in afzonderlijke vakken belemmerend werkt het ontstaan van termen als w e reldorientatie en verkenning van de wereld die op een verandering wijzen in de goede richting bewijst dat de zaak in beweging is hie r ligt ee n b e langrijke taak voor de pedagogische academies laten zij de toe komstige onderwijzers geschikt maken voor het onderwijs in de t o ekomst e n ni et zo al s n og dikwijls gebeurt voor het onderwijs van giste re n een maatschappijkritisch kleuterverhaal discussie met kees simhoffer met een fragment uit zijn roman de knijpkat als inleiding illustreerde simhoffer zijn mening dat de doorsnee kleuterlectuur zoethouderij is en de kleuter zelden confronteert met de bestaande werkelijkheid over die kleuter lectuur en of literatuur a nooit een werkelijk wetenschappelijke studie ver s chenen iedere spreker erover heeft du s carte blanche en is zichzelf een god wanneer het do el van de kleuterlectuur is taalontwikkeling en smaakvorming en waarom niet dan schiet ze dat doel voorbij en werkt ze smaakbedervend zolang ze ontkoppeld is of blijft van de zelfwerkzaamheid van de kleuter navertellen dramatiseren creatieve verwerking en zelf ve rte llen zijn op de meeste scholen uitzondering ze zijn alth ans niet methodisch in het rooster ve nve rkt maar al te vaak staat het voorleesverhaal nog in dienst van e e n eng pedagogisch doel de moraal simhoffer deed daarnaar enige keren een bescheiden onderz oe k onder a s kleuterleidsters waarbij bleek dat 98 60