Leren schrijven met tekstverwerker, vervolg

bevorderd worden door samen te schrijven gebeuren niet alleen inhoudelijk maar ook vormelijk in de projecten is wel degelijk een lezerspubliek aanwe zig de cursisten kunnen elkaars teksten lezen omdat ze in een krantje verschijnen om het lezerspubliek nog uit te breiden worden die krantjes ook naar andere projec ten gestuurd bovendien kan men als men met een computer werkt samen met andere projecten een krantje schrijven door diskettes uit te wisselen de cursisten worden op die manier gestimuleerd om op teksten te reageren en ze aan te vullen de bedoeling van het schrijfonderwijs in deze rva projecten bestaat erin de cursisten een grotere beheersing van de geschreven taal bij te brengen door te werken aan hun communicatieve taalvaardigheid via expressief schrijven leert men ze hun bewustzijnsinhouden te structureren en daardoor naar buiten toe een identiteit te verwerven het functionele karakter blijkt hieruit dat men van bij het begin met teksten werkt die bedoeld zijn voor een lezer vervolgens wil men hen een hulpmiddel bieden bij het stude ren schrijven heeft immers een sterk conceptualiserende functie het is een uitstekend middel tot verduidelijking en tot het verwerven van klare inzichten door mondelinge interactie het raadplegen van bronnen het becommentarie ren en structureren van inhouden kan men zich de leerstof beter eigen maken voor de leraar is zo n tekst bovendien een controlemiddel om na te gaan of de stof begrepen is een derde functie bestaat in het verhogen van de leesvaar digheid doordat de cursisten leren schrijven als lezers en lezen als schrijvers worden ze beter vertrouwd met het procesmatige van schrijven en leren ze oog krijgen voor de wijze waarop schrijvers hun boodschap vorm geven schrijven wordt in deze projecten dus niet gezien als een doel maar als een middel om te leren leren en lezen door te schrijven wordt de communicatievaardigheid op een algemener niveau gebracht de tekstverwerker biedt niet alleen een visuele ondersteuning van de inhoudelijke aspecten van een tekst maar draagt ook bij tot een pro duktgerichtheid dat geeft aanleiding tot een grotere taalzorg en een betere afwerking men wordt gevoeliger voor taal zonder aan echte taalbeschouwing te doen we gingen eens een kijkje nemen in het gentse project en praatten er met peter du chau een van de begeleiders en met een paar cursisten als we binnenkomen zitten twee cursisten aan de tekstver werker peter du chau ze werken aan een tekst rond racisme en vooroordelen omdat ze dat probleem vaak aan den lijve hebben ondervonden een van hen is een halfbloed de andere 37 een verstoteling twee marginalen dus vonk hoe krijg je die mensen zo ver dat ze zich schriftelijk gaan uiten en dan nog met een tekstverwerker die ze eerst technisch onder de knie moeten krijgen peter du chau de eerste keer dat ze hier binnenkomen laat ik ze hun naam intikken zo zie ik meteen wie er gevoelig voor is en wie niet onze taak bestaat er verder in hen te stimuleren ze worden niet verplicht te schrij ven de meest gemotiveerden komen het eerst vragen leg mij die tekstverwerker ne keer uit er zijn er echter ook die nooit komen tijdens een vorige sessie hadden we een zigeuner die wei gerde ermee te werken op zekere dag vroeg de baas van de dancing die hij frekwenteerde of hij es geen mooie uitnodiging kon maken voor een td hij had er waarschijn lijk over opgeschept dat hij met een tekstverwerker kon omgaan maar de uitnodiging kwam er na heel wat gezwoeg en ze mocht gezien worden ik bedoel maar dat je hen zeker niet mag dwingen wel blijven stimuleren bij deze groep cursisten hadden we het geluk bij wijze van spreken uit de mond van een manager te vernemen dat een sollicitatiebrief met dt fout vertikaal geklasseerd werd ze waren op slag gemotiveerd vonk waarover schrijven ze dan geef je hun onderwerpen op of stellen ze die zelf voor peter du chau tijdens een vorige sessie gaven we zelf opdrachten b v een verslag van een bedrijfsbezoek de ervaring heeft ons geleerd dat die verslagen meestal be perkt bleven tot het klakkeloos overnemen van informatie die ze gekregen hadden zonder de minste persoonlijke inbreng daarom zijn we nu overgeschakeld op een krantje met losse onderwerpen ze schrijven dus in hoofdzaak over dingen die hen bezighouden zoals die twee daar over ras cisme vonk dit krantje wordt hun door jullie aangekaart dus peter du chau dat gaat geraffineerder we werken in de lessen maatschappelijke vorming rond het thema pers en media iedereen brengt een krant mee en we praten er wat over wie leest wat hoe zit een krant in mekaar welke rubrieken zijn er dan stellen wij voor om zelf een krantje te maken meestal is er een groepje warm te krijgen we bombarderen die meteen tot redaktieploeg we spreken af welke rubrieken we zullen opnemen en dan is het hek van de dam de meest gemotiveerden willen wel wat schrijven voor het krantje er wordt ook gretig geexpe rimenteerd met lay out lettertypes lijnen het eindprodukt oogt goed 38 vonk wat is de taak van de redaktie peter du chau ze zorgen er in de eerste plaats voor dat het krantje genoeg teksten bevat bovendien beoordelen ze samen met een van de begeleiders de eerste versie van de teksten onze taak bestaat er dan in erover te waken dat ze niet verbeteren om te verbeteren want mekaar bekritiseren doen ze t liefst we leren hun in de eerste plaats naar de inhoud te kijken wat staat erin begrijp ik alles wel goed kan ik de draad volgen op die manier trachten we hen ook kritischer te leren lezen ons eerste doel is hun communicatievaardigheid te verbete ren ze moeten zich accuraat genuanceerd en persoonlijk leren uitdrukken en dat is voor deze mensen heel moeilijk vaak ontstaan er helse ruzies die op een misverstand berus ten gewoonweg omdat ze hun gedachten en gevoelens niet precies genoeg onder woorden brengen inhoudelijke opmer kingen vanwege de redaktie worden dan doorgespeeld aan de schrijver die zijn tekst herwerkt spelfouten ik noem ze meestal tikfouten worden door de redaktie zelf verbeterd vonk voelt die redaktie zich dan niet superieur t o v de anderen peter du chau jazeker daarom wisselt die per krantje we maken vier krantjes tijdens een cursus van twintig weken telkens met een ander redaktieteam vonk met welke vragen komen ze naar jullie peter du chau in het begin zijn die uiteraard van tech nische aard zo van ik heb op die knop gedrukt en mijn tekst is helemaal weg bovendien stellen ze ontzettend veel vragen over spelling waarschijnlijk omdat daar vroe ger op school altijd op gehamerd werd we verwijzen dan naar een woordenboek in een volgend stadium komen ze meteen hun tekst brengen en vragen ons oordeel vonk hoe beoordeel je die teksten dan peter du chau zoals ik al zei kijken we in eerste in stantie naar de accuraatheid waarmee ze zich uitdrukken een boodschap die niet duidelijk overkomt moeten ze her schrijven voor het uiteindelijke resultaat moet je je normen differentieren aan een anderstalige b v stel je niet zulke hoge eisen het eindprodukt moet voor ons niet perfect zijn in andere projecten mag in een krantje geen spelfout meer voorkomen omdat de rva leiding dan zou kunnen denken dat de cursisten niks bijgeleerd hebben wij tillen daar niet zo zwaar aan de rode balpen schrikt hen immers af en wij willen vooral stimuleren wel wordt aan de hand van de schrijfpro dukten geremedieerd de meest voorkomende fouten worden klassikaal behandeld andere individueel vonk schrijven ze altijd met z n tweeen peter du chau meestal wel ja het voordeel hiervan is dat degene die schrijft onmiddellijk feed back kriigt 39 van de andere de eerste lezer de interactie tussen die twee schrijvers lezers begeleidt het schrijfproces de volgende lezersgroep is de redaktie en uiteindelijk leest de hele groep de tekst in het krantje om hen te stimuleren tot aandachtig lezen lassen we een lezersvraag in waarvan het antwoord in het krantje zelf staat de winnaar krijgt een week gratis consumpties in de cafetaria in de toekomst willen we de krantjes ook naar de andere projecten sturen om zo het lezerspubliek nog uit te brei den ook plannen we om met andere projecten samen een krantje te maken door diskettes uit te wisselen de moge lijkheden van de tekstverwerker zijn legio het komt erop aan dat de cursisten communicatief bezig zijn en wel in levensechte situaties met een reeel lezers publiek voor ogen vonk wil je ook bereiken dat ze later nog eens de pen ter hand nemen peter du chau nee de eerste doelstelling van deze pro jecten is hen in staat te stellen een hogere beroepsoplei ding te volgen en daarna een job te vinden aan sollicite ren zowel mondeling als schriftelijk besteden we dan ook ruim wat aandacht maar echt expressief schrijven kunnen we van deze mensen verder niet verwachten tot slot zagen we nog een aantal cursisten aan het werk uit hun geanimeerde gesprekken blijkt het enthousiasme waarmee ze aan het schrijven zijn met trots laten ze teksten lezen die ze eerder samen schreven een lovenswaar dig initiatief marie anne baert en rita rymenans romeinse put 50 2520 edegem 40