Lessen in het Sranan voor Surinaamse kinderen

helen burleson lesse n in het sranan voo r surinaamse kindere n cs l ov z a nrrnr ngl rura lyfj q o c p v i lgi ojv k w l w wa r ajirv a e o s ovn cin ai y bo ic ci ld l q tis cs cvn cz al p n ia l i y1 eti og w i k li l cy gilau1a yt l v w g7 17g lfi aw t i cv i l y la a c ctiv oorsprong en ontwi kkeli ng van srana n hollands kolonisten en omstreeks 1760 werd er ook een school opgericht voor vrije sranan is in suriname ontstaan tussen 1651 mula tt en kinderen op deze scholen was sra en 1 679 doo r h et contac t van de s l aven met nan niet toegestaan pas i n 1844 kregen de d e enge lsen en d e ta al is verder d oor de sla broeders van de moravische zend i ng toestem venbevol ki n g op d e plan t ages ont w i kk eld ming om elementair onderwijs aan slaven voorhoeve 19 8 3 sranan was tot 1876 de kindere n te geven de voe rt aal op deze scho eni ge o mga n g sta al voor slaven vrij e n inclu len was sranan dit in tegenstelling tot de an si ef d e b lan ke kolo n isten 18 7 6 is het jaa r van dere scholen waar sranan verboden was de invoering van d e al gemene leerplicht in su in het a l gemeen kan worden gezegd dat het rina m e vana f het b e g in van de n ed erl a n d se bestaande systeem erop gericht was assim i la ove r heersing vanaf 1 66 7 w as er een ver bod tie van slaven aan de nederlandse taal en cu l gewee st op on de rwijs aan slavenkinder e n e r tuur tegen te gaan juist door deze benadering wa s alleen e e n school voor k inderen van de kregen de slaven de kans om hun eigen taa l 88 e n cultuur in de ni e u w e situa ti e te ont w i kk e de invloed en functie van sranan in nederlan d len in d e loop de r t ij d o ntsto nd e r ee n b lo e ien d e sl a vencul t uur w aarvan n og steed s elemen in d e loo p van de jaren nee m t oo k d e be ten terug te vind en zijn in s uriname in b ijvoor langstelling voor s ranan ond er surinamers in beeld vol k sverhalen liederen toneelstu kken en ned erland toe d eze t en de ns heeft zich voora l d e winti cultuur in het c u lturele leven ge ma nifeste e rd d e in met d e invoe rin g van d e a lg emene l e er p lic ht in d ru k bes taat echter d at sranan z ich in n eder 1 8 7 6 on t s ton d e r een t o taa l nieu w e situ a tie lan d o p ee n a n d ere m a nie r ontw i kke lt da n in h et n e derland s werd vanaf d ie tij d d e officiele suriname zo ontstaan er onder invloed van de lan d staal en d us oo k d e enige schooltaal het n ederlandse situatie reg elm atig nieu we w oor g evolg van d eze ma atregel was het ver b ie d en den en uitdru kk ingen van sranan als voertaal op de z en d in g s en c he rry e a 1 983 ond ersch e i de n een a a n tal m issi e schole n o o k d e talen va n de ni e u w e funct ies van s ra nan die zo wel in suriname als im m ig ra n t en ui t z uidoost az ie v a n de chine in nederlan d van belang zijn in de eerste zen h in d oesta nen en ja vanen vi e len ond er plaat s heeft sra nan ond er de surin am ers in dez elfde maatreg el aanvan k elij k waren er nog nederl a n d vooral e e n funct ie van herkenning mogelij k heden voor het on d erw ijs in het h in d i en van gezelligheid h et is be k en d dat suri maar oo k die w erden na ve r loop van tij d a fge n aa mse h umor e er d er in s ranan w ord t vertel d sc haft z ie het ar tike l va n ashru f in d i t num da n in het nederlan ds o o k d e functie van fa mer d oor de invoerin g v a n het ned erlan d s toe wo r dt ge no e md fa to e hee ft bet rekkin g o p als off iciele taal kregen de a n d ere talen dan cr eatieve taalsituaties met het doel een gezelli het n ederland s een lage st atus in de samenle ge sfe e r te sc hepp en en sa m en te k unnen vin g cherry e a 198 3 p 2 7 spreken van l a chen fatoe kan d us gezien wor d en als het d e officiele d eg ra d atie van de vol k stalen wij bed rijven van een soort taal k unst m er ken no g steeds da t de onderd r ukk i ng van de schrijve rs noeme n verder d e f unctie v an d e ei g en ta len in gek olonise e r d s u r in a me een sr a n an voor de ou de surinaamse geschiede a m b ivalente hou d in g heeft op ge lever d bij veel nis de ze ou d e g eschi ede nis vanaf de d e por mensen uit de surinaamse s a menlevin g d e tat ie uit afri k a is over g edra g en via s ranan en p raktijk leerd e en leert no g steeds da t een is o nv e r b reke lijk met deze taa l ve r b on d en g oe d e beheersing van d e ned erlandse taal o ok in de religie heeft h et sranan een functie noo d zakelij k is voor een g oe d e maatschapp elij h et f eit d at het s ran an de voertaal w as in het ke positie cont a ct tussen d e slaven en de ze n d in g is no g o mstreeks 1 94 5 komt er verzet te g en de assi t eru g t e vin d en b ij de e van g elische b roe d er milatie p olitie k van de n e d erlandse overheid in g emeente w aar s ranan soms wordt g e b ruikt suriname pa p a k oeaders is daar bij een be bij k erkdiensten ook op d e zondagsschool va n lang rij k e f iguur ge weest in 1 946 laat hij het d e gemeente in amsterd am zuid oost wordt eerste nummer van foetoe boi verschijnen n aa st d e n e d erl a n d se ta al ook he t sr anan g e het tijdschrift w aarin in h et n ed erlan d s en in b rui kt a ls men aan d acht b es t ee d t aan reli g ieu het s ranan w ordt g eschreven is b e d oe l d om ze uitingen zoals bijvoorbeel d lie d eren in de creoolse bevolking be w ust te ma k en van sranan de eigen cul turele identiteit d e culturele be er is een toenemen d e belangstellin g voor het w eging w i e g i sani ver b reedd e d e ac t ivitei sranan als literaire taal ten wa a rdoo r het s r a n a n ge l e i delij k aa n meer st at us k reeg e n het voertui g w erd van a ll e rlei taal en cultuur van surin aa mse kind e ren culturele uitin g en o ok in he t o p en bare leven o p sc h ool w erd m eer g ebrui k gemaa kt van sranan b ij voorbeeld vi a d e rad io en o p politie k e b ijeen inleiding komsten sranan heeft z ich on d anks d e ster surinaamse leerl i ngen krijgen geen onderwijs ke invloe d v an h e t nede rl a n d s da t nog stee d s in eigen taal en cultuur omdat alleen de offi d e o ff iciele ta al is v an s urin a me o nt w ik ke ld ciele taal van het land van herkomst onderwe tot d e ling ua francs van het land zen mag worden en in suriname i s dat het nederlands deze zienswijze heeft nog steeds te maken met onze kolon iale e rf enis ons 89 koloniaal verleden waarbij de groepstalen rie proeflessen uit zij g af d e lessen in een vijf geen rol hebben gespeeld in het surinaamse de en in een zesd e k las 70 van d e leerlin onderwijs in de laatste jaren merken we dat gen was van surinaamse af komst d aarnaast de bewustwording van het belang van de ei zat en er kind e ren die in n ed e rlan d geboren gen taal en cultuur in de surinaamse gemeen w ar e n w itte kin d eren en kin d eren uit onder schap zich snel ontwikkelt de discussie over andere turkije en curagao de rol van taal en cultuur van surinaamse kin d oor middel van de lessens e rie w er d ge t r acht deren in het onderwijs is reeds geruime tijd een eerste ant w oord te k rijgen op de vol gende een belangrijk aandachtspunt in het verslag vragen studiedag eigen taal en cultuur van surinaam kennen kinderen het sranan tongo se kinderen 1983 wordt een aantal argumen verbinden ze d ie taal met hun eigen culture ten voor en tegen genoemd le achtergrond voorstanders van oetc voor surinaamse kin hebben ze een positieve houding tegenover deren stellen dat de kinderen in het huidige deze taal onderwijs niets van zichzelf terug vinden ze begrijpen ze de inhou d van de verhalen en weten weinig over hun eigen culturele achter lie d jes grond en sommigen kennen hun eigen taal kunnen ze die mondeling w eergeven in het nauwelijks onderwijs in eigen taal en cultuur nederlands kan een bijdrage leveren aan identiteitsverster kunnen z e ve rhaaltjes en liedjes in het sra king aan het gevoel ergens bij te horen aan nan interpreteren tegen een surinaamse het herkennen van dingen van jezelf bij ande achtergrond ren het geeft zelfvertrouwen het kan voorko men dat kinderen het gevoel krijgen dat de su de uitvoerin g rinaamse talen en culturen iets minderwaar de leerkracht begon met een klassegesprek digs zijn over de achtergrond van de anansi verhalen bezwaren zijn dat oetc weinig nut heeft voor de afrikaanse oorsprong ervan en de slavernij de kinderen aangezien er in het onderwijs met alle surinaamse kinderen bleken de spin anan nederlandse maatstaven gemeten wordt je si al te kennen ze hadden thuis verhalen over moet je steeds blijven aanpassen want de hem gehoord of die in boeken gelezen normen liggen vast ook zouden de kinderen daarna vertelde ze een verhaal over het sra dan de nederlandse lessen missen sommigen nan tijdens het vertellen was aan de gezich vinden dat de verantwoordelijkheid voor het ten van veel surinaamse kinderen af te lezen overdragen van de eigen taal en cultuur bij de dat ze het verhaal in grote lijnen konden vol ouders ligt en dan is er nog het probleem van gen enkele woorden zoals gronmama moe de keuze welke talen uit suriname geleerd der aarde kenden ze niet de surinaamse moeten worden en om welke culturen het leerlingen vertelden ieder een gedeelte van het gaat verhaal aan de rest van de klas in het neder de conclusie op de studiedag was dat er meer lands omdat er ook kinderen in de groep wa onderzoek dient plaats te vinden om gestalte ren die het sranan niet verstonden ze bleken te geven aan de inhoud en vorm van taal en de essentie van het verhaal goed te kunnen cultuur van surinaamse kinderen op school in weergeven het algemeen vond men dat het monopolie het volgende programmapunt was het aanle van een blank referentiekader in de school ren van een liedje in het sranan over een moet worden doorbroken gewezen werd op kaaiman eerst werd de inhoud van het liedje het feit dat het nederlandse onderwijs een besproken de meeste surinaamse leerlingen weerspiegeling moet zijn van de multi etnische kenden de melodie sommigen ook de tekst en multi culturele maatschappij waarin wij de leerkracht stimuleerde de andere leerlingen thans leven om ook mee te zingen in het begin vonden ze het liedje een beetje vreemd proeflessen voor surinaamse kindere n bij het maken van een woordveld over suri om een inzicht te krijgen in de mogelijkheden naamse volksverhalen bleek dat surinaamse van het gebruik van sranan in het basisonder kinderen ook woorden aandroegen uit andere wijs en in de houding van leerlingen voerde anansi verhalen een surinaams meisje noem een sranan sprekende extra leerkracht een se de de kantjil verhalen die oorspronkelijk ui t 90 indonesie afkomstig zij n de n iet surinaamse cursusera e n activiteiten buiten schoolverband leerlingen reproduceerden voora l woorden uit het eerder ve rt elde verhaal in het voorga ande is e e n b innensc h oolse acti met behu l p van de woorden uit het woordveld viteit b eschreven waarin s ra nan een rol s peel schreven de leerlingen zelf een anansi verhaal d e oo k in an de re setting en w orde n activit e i vooral de surinaamse leerlingen togen enthou ten ont plooid rond s ra nan en de surinaa mse siast aan het werk ze lieten hun fantasie de cultuur waarond er taallessen d e act ivi t eit en vrije loop z ijn vooral gericht op vol wassenen g ezien de tot slot las iedere leer l ing het gemaakte ver reacties van de k in d eren t ijdens de p roefl essen haal voor aan de klas enkele van deze verha lij kt h et mij wenselij k dat surinaa m s e instellin len z ijn verwerkt tot begrijpend lees kaa rt en g en hun activite ite n m et betrekk in g tot het le met vragen en opdrachten ren van s r a nan ook g aan ontplooien in d e rich ting van surin aa mse kinderen en jon geren reacties van leerlinge n surinaamse leerlingen reageerden als volgt conclusies en aanbevelinge n ik vond het leuk dat het verhaal in het sra nan werd verteld bij surinaamse ouders en leerkrachten leven het gebeurt haast nooit ik zou willen dat het verschil l ende ideeen over de wijze waarop de vaker gebeurde eigen taal van surinaamse kinderen een plaats het sranan klinkt zo leuk je kunt er meer om zou kunnen krijgen binnen het nederlandse lachen en het is mooier onderwijs van de andere leerlingen hoorden we uit de gesprekken die we voerden bleek dat ik vond het vervelend als de kinderen uit suri de surinaamse ouders het belangrijk v i nden name zo lachten want ik kan er niets van ver dat hun k i nderen herkenningspunten hebben in staan nederlands meisje het onderwijs zodat ze hun eigen taal en cul soms kon ik aan het gezicht van de juffrouw tuur niet als minderwaardig gaan beschou zien waar het verhaal over ging chinees wen tijdens de lessenserie bleek dat de kin meisje deren op de herkenn i ng zeer positief reageerden evaluatie de school moet ervoor zorgen dat ze suri de kinderen van surinaamse oorsprong rea naamse kinderen de juiste mogelijkheden geerden positief op het verhaal in het sranan biedt op zijn minst moet er voldoende en ge en herkenden daarin iets van hun eigen cul schikt materiaal zijn voor gebruik in de klas en tuur dat ze zich aangesproken voelden bleek in het documentat i ecentrum het i s belangrijk ook uit het feit dat ze uit zichzelf met boeken dat schoolwerkplan en documentatiecentrum over suriname moppen en spreekwoorden in op dit geb i ed worden beoordeeld het sranan aan kwamen als surinaamse leerlingen de basisschoo l ver de lessenserie maakte bij de leerlingen ook laten moet er de mogelijkheid zijn de taalvaar veel opmerkingen los rond de relatie suriname d i gheid in de moede rt aal verder te ontwikke nederland het kolonialisme en het leven in len een mogelijkheid daa rtoe is het opnemen suriname er was helaas geen tijd om wat die van het sranan als keuzevak i n het voo rtgezet per op deze aspecten in te gaan de bestaan onderwijs de opvatting dat surinaamse kinderen niet zo creatief met taal kunnen omgaan werd door de navertelde en geschreven verhalen literatuu r ontkracht alle uitgangsvragen konden positief worden voorhoeve j de oorsp rong van het sur i naams i n beantwoord in het nagesprek constateerde de char ry e g koefoed p muys ken red 1983 charry e g koefoed p muysken r ed de talen nederlandse leerkracht dat hij moeite zou van suriname muide rberg couti nho 198 3 hebben om zo n lessenserie uit te voeren al verslag studiedag eigen taal en cu ltuur va n suri was het alleen maar omdat hij de taal niet naamse kinde ren in het onderw ijs amste r dam st ich spreekt en ook niet begrijpt ting landelijke federat i e van we l z ijnsorgani saties voor sur i namer s 1983 91