Lezen in het beroepsonderwijs

lezen in het beroepsonderwijs erik vandewalle de meeste jongens en meisjes uit het beroepsonderwijs lezen niet graag een grote groep leest nooit of bijna nooit een boek lezen is voor hen iets onbekends iets wereldvreemds de cultuur die zij meekrijgen van thuis is heel dikwijls totaal verschillend van het cultuurmodel dat op school wordt gehanteerd en waarin lezen naar waarde wordt geschat de groeiende aanwezigheid van migrantenjongeren in het beroepsonderwijs verscherpt in bepaalde gevallen deze problematiek alleen maar de weg naar het boek laat staan naar wat elitair het betere boek wordt genoemd is lang niet voor alle kinderen en jasgeren toegankelijk ondanks alle mogelijke initiatieven en promotiecampagnes als de jeugdboekenweek en boeken beurzen allerlei eten is voor leerlingen uit het te waar leerlingen gemiddeld zeven a acht beroepsonderwijs iets wat ze uren per dag vertoeven en dat gedurende dikwijls niet of in vele gevallen viereneen halve dag per week toch is dat onvoldoende hebben geleerd de plaats waar wij het als leerkrachten in het basisonderwijs leesple moeten waar maken zier is iets wat ze hoegenaamd niet kennen uit dit alles blijkt nog maar eens dat lesge lezen en plezier zijn voor de meesten ven in het beroepsonderwijs een uitdaging van hen zelfs tegenstrijdige begrippen is en blijft zo is het o a een immense lezen betekent voor de meeste beroeps opgave voor iedereen die lesgeeft in dat klasleerlingen iets dat inherent verbonden is type onderwijs om naast het aanbrengen en blijft met vroegere schoolse gebeurtenis van allerlei sociale basis vaardigheden sen de realiteit leert ons nu dat hun beroepsbekwaamheden enzoverder ook schoolcarriere er in de meeste gevallen een nog eens aan leessensibilisering te doen is van veel vallen en opstaan veel school het lezen van boeken kan immers een iaat staan leesplezier is er aan die jongeren wezenlijke bijdrage vormen in de persoon niet meegegeven lijkheidsontwikkeling van jongeren zowel lezen moet dus worden aangeleerd de op cognitief als affectief gebied leerlingen moeten om te beginnen inzien dat lezen niet noodzakelijk een echt schoolvak hoeft te zijn waarvoor per se graag lezen een goed cijfer moet worden gehaald lezen is iets dat moet gebeuren in een gezellige omgeving in een ruimte waar hoe kan je deze leerlingen ertoe brengen geen druk en dreiging van buitenaf bestaat om de stap te zetten tot graag lezen in een plaats waar de lezer zich thuis iedereen die dagdagelijks lesgeeft in het voelt m a w lezen kan eigenlijk moeilijk in beroepsonderwijs kan hierop negatief ant een schools klaslokaal toch is dat de ruim woorden d w z hij of zij kan zeggen wat je maart 1991 nummer 4 20e jaargang niet mag doen die vraag positief beant hiervoor zijn velerlei en het zoeken ernaar woorden is veel moeilijker een pasklaar valt eigenijk buten het concept van dit arti antwoord is niet voorhanden omdat te veel kel toch wil ik zeker en vast niet de indruk verschillende elementen hierin een rol spe wekken dat er geen positieve resultaten len een ding staat buiten kijf de leerlingen werden bereikt diets zou minder waar zijn zullen pas graag lezen wanneer ze een verschillende van min oud leerlingen zijn nu spannend plezierig grappig boek in han nog steeds vaste biblioheelcbezoekers en den krijgen en wanneer ze de tijd hebben verwoede lezers pretenderen dat min ieren nemen om ach te laten meeslepen manier van werken aan de basis ligt van door het verhaal hun leespleger gaat me te ver wel durf ik het spreekt dan ook vanzelf dat het medi stellen dat een van de volgende werkme um film veel meer invloed op de beroeps thodes waarschijnlijk een positieve stimulans klasleerlingen heeft dan het boek film is zal geweest zijn in hun evolutie tot lezer hun medium de snelle opeenvolging van aches de meestal gemakkelijk te volgen wanneer wordt besloten om het medium plot en de combinatie van zoeterige roman film te gebruiken in de klas lijkt het me heel tiek vaak overbodig geweld en niet ter verstandig om vooraf samen met de leerlin zake doende horror vormen echter heel gen strikte spelregels te bepalen dit is dikwijls de ingredienten die de filmkeuze zeer belangrijk omdat de meeste leerlingen van deze leerlingen bepalen opdringerige niet de attitude hebben om met een kritisch filmaffiches en misleidende commercials oog te kijken naar wat hen wordt voorge bevestigen hen in de juistheid van hun schoteld de meesten worden meegesleurd keuze door dat wat ze zien nooit hebben ze de leraar nederlands of project algemene geleerd om naar een film te kijken de leer vakken moet nu beperkt door de vier lingen moeten dus op voorhand weten dat muren van zijn klas of in het beste geval film op school meer is dan het bekijken van door de schoolruimte opboksen tegen een beeldjes om op die manier te ontsnappen miljardenindustrie die geen middelen onver aan het gewone lesgebeuren let laat om haar jaaromzet te vergroten het is dolt niet onbelangrijk om met de leer voorwaar geen sinecure een ongelijke lingen praktische afspraken te maken zoals strijd strijden is onzinnig het enige wat je bijvoorbeeld als leraar nog kan doen is het voor deze de leraar bepaalt wanneer film in de les leerlingen zo attractieve medium film kan gebruiken om hen te lijmen ik wil hoege voor of na de film volgt altijd een naamd niet de pretentie hebben om hier te opdracht beweren een tovermiddel te hebben gevon een film wordt altijd uitgezien d w z dat den om mijn leerlingen tot lezen te brengen de eindgeneriek ook wordt bekeken wel stel ik vast dat film bij leerlingen kan lei tijdens het filmlajken wordt zo weinig den tot lezen mogelijk gepraat er wordt zeker en vast niets gegeten of gedronken tijdens de film van passieve kijker de kleinste leerlingen moeten vooraan zit tot actieve lezer ten voor mensen die geen ervaring hebben in het beroepsonderwijs liken die afspraken hieronder volgen twee lesvoorbeelden misschien vergezocht of getuigen ze van beide lessen zijn door mij al een of meerde een tekort aan vertrouwen in de leerlingen re keren uitgeprobeerd het succes was niets is echter minder waar dergelijke niet altijd wat ik had verhoopt oorzaken afspraken zijn nodig en groeien uit respect 20e jaargang nummer 4 maart 1991 voor de beroepsklasleeriingen pas wan wie van hen wil optreden als gesprelcsleider neer een les een bepaald geordend geheel het is deze leerling die later de groepsre vormt ontstaat een situatie waarin de leer sultaten in een plenaire bijeenkomst zal ling in staat is om iets te ieren weergeven dit lijstje is niet volledig het wil alleen een nu pas wordt het voor de meeste leerlingen indruk geven van praktische mate riele duidelijk wat het verband is tussen de lees moeilijkheden die zich komen voordoen en beurt en het bekijken van de film in groep die via de nodige ruggespraak met de leer gaan de leerlingen ofwel hun tekst gedeel lingen vooraf kunnen worden v ermeden telijk voorlezen aan de anderen of kort ver tellen waarover hun leesfragment handelt wanneer iedereen uit de groep aan bod is voorbeeld 1 gekomen gaan de g roepsleden onderling bepalen welk gelezen fragment eerst in de ter afronding van het th ema avontuur film te bekijken was welk het tweede frag wordt besloten om een avonturenfilm te ment was enz bekijken vooraf heb ik al enkele films gese wanneer alle groepen gedaan hebben lecteerd uit dat met opzet beperkt gehou volgt een plenaire bijeenkomst elke den lijstje van drie mogen de leerlingen een gespreksleider brengt verslag uit van de film kiezen uiteraard heb ik ervoor gezorgd resultaten van zijn groep de andere leerlin dat van de drie films een nederlandstalig gen luisteren en lammen eventueel opmer boek bestaat de keuze van de leerlingen langen geven of verbeteringen aanb rengen was indiana jones and the temple of in sterke klassen moet het mogelijk zijn om doom het boek met de gelijkaardige titel is een dergelijke oefening ook klassikaal op te geschreven door james kahn en uitgege lossen een sterke leiding van de leerkracht ven bij bruna is in dit geval een absolute noodzaak uit het boek van de film worden kleinere en g rotere leesteksten geselecteerd rekening houdend met het leesniveau en het lees voorbeeld 2 tempo van de leerlingen worden de tek sten verdeeld zodat elke leerling ongeveer het is niet altijd noodzakelijk om te werken een tiental minuten effectief aan het lezen met een volledige langspeelfilm alhoewel is er wordt de leerlingen niet precies voor de leerlingen hierover waarschijnlijk wel gehouden wat de bedoeling is van de lees anders when denken in tegenstelling tot beurt m a w er wordt van hen verwacht het eerste voorbeeld waar een langspeel dat ze het boekfragment op een globale film integraal wordt bekeken vraagt deze manier gaan lezen marter van werken een veel striktere voor wanneer iedereen hiermee gedaan heeft bereiding wat het gebruik van de videore wordt de leerlingen verteld dat ze de film corder betreft van tevoren een exacte van de leestekst gaan bekijken algemeen timing vastleggen de videorecorder instel enthousiasme na het bekijken van de film len op het juiste beeld een teller is hier een is er een korte bespreking de bedoeling onmisbare functie nagaan of de afstands hiervan is de leerlingen de kans te geven bediening het wel doet enz zijn technische om eerste indrukken gevoelens en eventu puntjes die vooruit moeten worden gecon ele onduidelijkheden aangaande de film troleerd een feilloos verloop ervan is nood kwijt te raken in een klassikaal gesprekje zakelijk om de eigenlijke les een goede wanneer iedereen hiertoe de kans gekre startbasis te geven gen heeft worden de leerlingen verdeeld in er wordt de leerlingen van tevo ren gezegd groepjes van maximum vijf om te begin dat de film waarmee ze gaan werken niet nen spreken de leerlingen van elke g ro ep af integraal zal worden bekeken omdat de maart 1991 nummer 4 20e jaargang nit beroepsklasleerlingen film nog altijd zien als leerkracht vraagt om moeilijkheden anders ontspanning is het volgens mij noodzake is het wanneer de overstap gebeurt op een lijk om hun dit vooruit te zeggen zo weten spannend moment of op een moment de leerlingen bij voorbaat wat ze niet moe wanneer in de film een ontknoping van het ten verwachten en zullen ze de te volgen verhaal wordt verwacht gebruik makend les met een totaal ander verwachtingspa van de nieuwsgierigheid van de leerlingen troon beginnen kan hier veel vlotter overgeschakeld wor den van film naar boek liefst aansluitend bij het verloop van een essentieel in heel dit voorbeeld blijft de juis thema alhoewel dit niet strikt noodzakelijk te keuze van zowel boek als filmfragment is wordt een jeugdroman gezocht die zelf heb ik het uitgeprobeerd met het boek direct te maken heeft met het behandelen de loonies naar de film van steven spiel de onderwerp uiteraard is gezocht naar berg het boek is geschreven door james een verfilmd boek of een boek dat geschre kahn en uitgegeven bij bruna ven is n a v een film uit het boek wordt een spannende passage gezocht die ook in de tem op een boeiende manier in beeld welke films gebracht is dit filmfragment staat klaar om bekeken te worden op de video welke boeken wat vooraf gaat aan het filmfragment wordt door de leerkracht zo sfeerrijk mogelijk u begrijpt dat het onzinnig is om zelfs maar ingekleed dat kan gebeuren door uit het een poging te ondernemen om een lijst boek een aan het filmfragment voorafgaand samen te stellen die direct bruikbaar is in hoofd stuk voor te lezen afhankelijk van het beroeps onderwijs de heterogeniteit het vertelvermogen van de leerkracht kan van het beroepsidaspubliek en de grote het voorlezen vervangen worden door een diversiteit aan totaal verschillende beroeps opleidingen maken het opstellen van derge vertelmoment dit heeft het voordeel dat op iike lijst en bijna onmogelijk mt hieronder een kortere tijdsduur het te bekijken film fragment kleurrijker kan worden ingekleed volgt is een suggererend werklijstje voor en dat een samenvatting kan worden gege het beroepsvoorbereidende jaar ven van wat in het verhaal al gebeurde het nadeel hiervan is dat volledig wordt afge boek film stapt van de taal uit het boek de keuze van werkwijze wordt echter niet zozeer de witte de witte van sichem door de leerkracht maar wel door het ernest claw robbe de he rt gemiddelde leesniveau van de klas diverse uitgeverijen bepaald de gremlins de gremlins op het moment dat zowel het voorlees als gipe george steven spielberg bruna 1984 het vertelmoment naar een hoogtepunt gaan wordt onderbroken om te kijken hoe gaston en leo in gaston en leo in de film die climax in beeld brengt na het hong kong hong kong jos varxlebo paul carrxnermans filmfragment wordt opnieuw overgestapt antwerpen standaard u itg naar het boek vooral met dit laatste heb e t e t ben heel wat leerlingen moeilijkheden veel w katzwinlde stenen spielberg hangt dus af van de keuze van dat over amsterdam w l 1983 stapmoment wanneer leerlingen na het bekijken van een spannend filmfragment de beer de beer dania heyman leen jacques arnaud moeten overstappen naar een beschrijving baarn theme 1988 in een boek spreekt het vanzelf dat je als mt 20e jaargang nummer 4 maart 1991 leesbegeleiding is t en blijft noodzakelijk andere mogelijkheden waarbij het medium droetheyt vol joleyts film de leerlingen kan stimuleren tot het die theat erp ndukge droelheyt vol lezen van een boek zijn legio de creativiteit joyts van de groep aquizi s een van de lesgever zal ook hier een extra p oeet c e reis doortin de neder ondersteunende functie hebben landse literatuur medenis van de wel blijft het mijns inziens belangrijk ervoor 1 1de tot 18ae eeuw te zorgen dat leerlingen die uiteindelijk toch het is de bedoeirtg om deze produk naar een boek grijpen begeleid blijven bij tie at didactisch maternal aan 5cho hun leeskeuze daarom is het ook aan te raden om daar waar mogelijk is vanaf het len aan te bieden die doelg eerste jaar beroepsonderwijs of vroeger bestaat uit leen en steden n klassikale bibliotheekbezoeken in te lassen vanafde hoogste o kenvan het in het lessenrooster een groepsbezoek is secunaiair onderwis adroetheyt vol immers altijd minder bedreigend dan een jo ensceneert veie bekende individueel bibliotheekbezcek en is voor gedic ten uit de lessen ai1ands en who het publiek op een hopelijk vele leerlingen een eerste stap in de richting van een blijvende leesattitude mader confronteren met de nst van het geschreven en gesproken woord inlich tingen urviane van stappen erik vandewalle dorpsstraat 164 statbnssfraat 40a 2870 puurs 2940 stabroek tel 03 889 60 29 tuss door davidsfonds infodok veraf begin maart gaan de leuvense uitgeverijen davidsfonds en lm000lc samen voor hun jeugdboeker fonds davlrisforxls infodok wordt meteen de belangrijkste uitgever van kinder en jeugdboeken in vlaanderen op het einde van de jaren 70 ontstond uit de jeugdbeweging een nieuwe uitgeverij info ably die al spoedig werd gaassimikeerd met het betere kinder an jeugdbode infodok pubriaeert heat wat vlaamse en internationale auteurs en is stevig ingeplant in nederland omdat de madden ontbraken om de explosieve groei financieel volledig te dien zocht lnfoabk toenadering tot het oravidsfands onder meer inzake kinder en jeugdboeken heeft deze 115 00 uitgeverij de jongste jaren een nieuwe dynamiek ontwikkeld zoals ook bat uit versilvilende belangrijke prry zen die ze onlangs wegkaapte contactpersonen jos baeckens directeur in1odok brabargonnestraat 95a 3000 leuven tel 016 22 87 44 norbert d lwlst secretaris generaal davidsfords blijde inkornststraat 79 81 3000 leuven tel 016 22 18 01 maart 1991 nummer 4 20s jaargang