Lom-kinderen terug naar de basisschool

lidy lohman n lom kinderen terug zorgbreedte naar de basisschool lidy lohmann projectbegeleidster van een ontwikkelingsproject basisschool in sloten gemeente amsterdam beschrijft in dit artikel hoe een kleuterschool een lagere school en een lom school samenwerken om kinderen beter op te vangen op de basisschool ook wordt geprobeerd lom leerlingen terug te plaatsen in het basisonder wijs een moeilijk en langdurig proces drie scholen op een terrei n meer contacten de leerkrachten leerden elkaar beter kennen werden over en weer nieuwsgieri sloten een dorp aan de rand van amsterdam ger naar elkaars werkwijzen en vooroordelen deel van de gemeente amsterdam maar toch sneuvelden de behoefte aan samenwerking en dorp gebleven een dorp van boeren en tuinders van elkaar leren groeide van iedereen kent iedereen heel besloten en ver weg van het rumoer van de grote stad in dat naar een samenwerkin g dorp staan drie scholen op een terrein de sint basisonderwijs buitengewoon onderwij s jozef kleuterschool de sint jozef lagere school en de driesprong lorreschool de lagere school en in 1980 resulteerden de contacten in een geza de lom school zitten zelfs in een gebouw op de menlijk aangevraagd en toegekend gekregen ont kleuter en lagere school zitten voornamelijk kin wikkelingsproject bas i sschool deren uit sloten zelf dorpskinderen op de lom de projectdoelen waren gericht op de integratie school vooral kinderen uit de stad rasechte am van kleuter en lagere school en op de samenwer sterdamme rtjes met een verleden tehuizen king basisonderwijs bao en buitengewoon on school mislukkingen gedragsproblemen etc derwijs buo in dit artikel gaan we in op de sa twee totaal verschillende schoolbevolkingen met menwerking bao buo ieder een eigen nestgeur dat had lang zijn weer het doel van de samenwerking was tweeledig slag op de contacten tussen beide schooltypen 1 het vergroten van de mogelijkheden van het de woorden kil isolement pasten daar het beste basisonderwijs om kinderen met problemen zelf op op te vangen vergroting van de zorgbreedte eind jaren zeventig kwam daar verandering in er 2 het terugplaatsen van buo kinderen naar de kwamen in het kader van een activeringsplan basisschool 40 geen gemakkelijke klus theo kok teamleider van de basisschool verrijkte en alle kinderen dus van de lom school geeft aan hoe kinderen zijn ook hun kind ten goede kwam school binnenkomen een belangrijke factor in het hele proces was dat ze komen binnen met een stapel dossiers ge op onderwijsvisie niveau de teams elkaar vonden frustreerd door negatieve leerervaringen en faal in de wens thematisch cursorisch te willen wer angstig ze hebben veel testervaring verkregen ken dat maakte samenwerken beter mogelijk je uit veelvuldige contacten met de begeleidings werkt immers in dezelfde richting het thema dienst of een psychologisch bureau ze hebben tisch werken maakt het mogelijk om de aanslui sociaal gezien een moeilijk verleden ouders in ting met de ervaringswereld van de kinderen te scheiding plaatsing in een tehuis of pleeggezin garanderen en de leerlijn wordt gewaarborgd in de kinderen ondervinden daardoor een tijdelijke het cursorische deel emotionele terugslag in het begin moeten ze daarom veel tijd en ruimte krijgen om tot rust te vergroting van de zorgbreedte komen om te wennen aan de nieuwe omstandig heden andere kinderen andere leerkracht ande we zijn nu met elkaar bezig de cursorische lijn in re school onze scholen te verbeteren er worden individue het leren kennis en vaardigheden blijft nog le leergangen gemaakt die beter in de thema een tijd op de achtergrond als een kind niet kan tische lijn passen en die ook flexibeler te hante of durft lezen krijgt het nog geen leesboekje on ren zijn der zijn snufferd het moet langzamerhand leren je moet daa rv oor veel loslaten onder meer de weer als iets positiefs gaan ervaren vertrouwde methodische lijn van de methode de basisschool moet leren om in de toekomst maar al werkend werden de teko rtkomingen van ook met deze kinderen uit de voeten te kunnen bijvoorbeeld de taalmethode duidelijker veel theo burenkamp teamleider van de lagere spelling weinig logische opbouw weinig motive school zegt erover rend weinig aandacht voor mondeling taalge kindvolgend onderwijs omvat twee aspecten van bruik voor spelling worden nu individuele leer zorgbreedte pedagogische zorg en didactische gangen gemaakt zodat elk kind oefenstof krijgt zorg in de eerste periode geldt alleen de pedago die aansluit bij zijn haar behoefte zoals die blijkt gische zorg om kinderen te laten acclimatiseren tijdens het werken aan een thema in de omgang met andere kinderen daarna komt de driesprong lom school werkt door haar spe ook de didactische zorg om de hoek kijken cifieke buo deskundigheid en mogelijkheden on we zijn hard bezig ons onderwijs zo te verande dersteunend naar de basisschool ze heeft meer ren dat de kinderen zelfstandig en gedifferen e rvaring in het werken met qua niveau heteroge tieerd werken waarbij ervaringen van kinderen in ne groepen ze heeft mogelijkheden voor logo het kringgesprek doorwerken in thematisch on pedische psychologische en remedial teaching derwijs dan is iedereen ondanks verschillen in hulp aanleg interesse en vooral tempo in staat het on een goed sociaal klimaat is heel belangrijk voor derwijs te volgen wat hij zij aankan dat vereist kinderen met problemen ook daarin wordt ge bekwaamheid van de leerkrachten om om te kun zocht naar verbeteringen zo leren leerkrachten nen gaan met grote verschillen in de klas de visie van de lom de basisschoolleerkrachten op welke en bereidheid om dit uit te voeren is ten volle manier je bijvoorbeeld in de kring over de pro aanwezig maar hoe het concreet ingevuld wordt blemen van een kind kunt praten zonder dat dat is iets wat in het nieuwe project wordt aange kind zich in de hoek gezet voelt er moet een kli pakt maat ontstaan waarin kinderen fouten kunnen mogen maken zonder dat de motivatie om te le ook naar de ouders lag er een probleem in het ren verloren gaat begin riep de samenwerking schrikreacties op straks wordt mijn kind de dupe leren ze nog wel terugplaats ing van buo naar ba o genoeg nemen ze geen dingen over van die lom kinderen we zien drie belangrijke voorwaarden die vervuld gelukkig ontdekten zij langzamerhand dat de sa moeten zijn wil terugplaatsing een kans van sla menwerking met de lom school de mogelijkheden gen hebben 41 1 acceptatie het buo kind moet geaccepteerd en dan komt het moment dat kinderen teruggaan worden in de basisschoolgroep naar de basisschool de voorwaarden leken voor 2 positief zelfbeeld het buo kind moet voldoen kees en jan verzonnen namen vervuld de ve rt rouwen hebben in eigen kunnen het mieke niehe leerkracht 5 6 basisschool vertelt moet weerwil len leren het in haar eigen woorden 3 weerbaarheid het bu o kind moet zo sociaal vaardig zijn dat het zich kan handhaven in kees een nieuwe groep dat het kritiek aankan in november 1980 benaderde het hoofd van de de acceptatie voorwaarde wordt vervuld door driesprong mij om kees over te plaatsen na eni buo en baskinderen en leerkrachten met el ge gesprekken met de schoolleiders van beide kaar in contact te brengen dat gebeurt als volgt scholen de groepsleerkracht van de driesprong de ba o en bu o leerkrachten bereiden samen pro en ouders besloot ik kees in de groep op te ne jecten voor verzamelen materiaal en oefenen met men met rekenen kon hij goed meekomen maar nieuwe werkvormen hun leerlingen voeren geza al spoedig bleek zijn zwakke plek taal zodra hij menlijk projectonderdelen uit en nemen deel aan het boek maar zag kreeg hij het ietwat benauwd elkaars kringgesprekken in gemengde groepen hij begon zich alvast in te dekken door te zeggen spelen kinderen soms samen door deze activitei dat hij het wel moeilijk vond hij had moeite met ten wordt al snel opgepikt dat die k i nderen van de spelling maar ook met de taalkundige begrip de lom school helemaal niet zo anders zijn en ze pen zoals werkwoord deelwoord enzovoort mijn ker niet dommer dan andere kinderen vooral probleem was dat ik hem heel moeilijk kon in de leerlingen hebben dat in de gaten er ontstaan schatten met welke didactische benadering en vriendschapsverbanden de gemengde groepen met welke didactische hulpmiddelen kon ik hem buo bao worden op grond van voorkeur van de het best begeleiden kinderen samengesteld de enige reden om hier bij vrijere taalopdrachten zoals bijvoorbeeld stel van af te wijken is als voorspelbaar is dat de sa len of gedichten maken bleek hij in zijn element menwerking in de groep moeizaam zal verlopen probleem was alleen dat hij zich niet aan de ge per project en per klas sen spreken leerkrachten stelde opdracht kon wilde houden bij de op af hoe vaak en met welke onderdelen de hetero dracht schrijf eens een verhaal over een spook gene groepen samenwerken meesta l varieert dit kasteel schreef hij die titel erboven maar weid tussen twee middagen per week tot enkele uren de rustig 4 a 5 kantjes uit over een skarebord onderdelen als uitstapjes creatieve verwerkings avontuur zijt algemene ontwikkeling was goed opdrachten opstellen en afnemen van inte rv iews tijdens kring en klassegesprekken deed hij een en samen bestuderen van boeken uit het docu aardige duit in het zakje door zijn inbreng kreeg mentatiecentrum lenen zich bij uitstek voor geza hij alras aanzien bij de rest van de groep aan het menlijk werk bij de afronding van ieder project einde van de cursus besloten wij na enig wikken komen de groepen samen ze tonen eventueel 2n wegen om kees ook de zesde klas te laten hun werk of voeren toneelstukjes op en bespre doen ik wilde hem erg graag houden omdat hij ken het project goed vooruitging kees heeft dat jaar goed door aan het positieve zelfbeeld wordt op de lom ge lopen al bleef spelling aan de zwakke kant kees werkt door de stappen in het leerproces te ver is uiteindelijk naar de mavo gegaan kleinen door de kinderen beter hun eigen moge lijkheden te laten ontdekken door ze te leren te jan eren van fouten in plaats van erdoor ontmoedigd in mei 81 werd jan teruggeplaatst naar de lagere te raken vanzelfsprekend moet de basisschool school we spraken een proefperiode af tot de deze wijze van omgaan met kinderen voortze tten herfstvakantie om te kijken of het zou lukken en de mogelijkheden daarvoor bij zichzelf ont om jan goed op te vangen jan zag er niet tegen wikkelen op hij kende kees al mijn groep reageerde en ook aan de weerbaarheid van de kinderen wordt thousiast op zijn komst op de lom veel aandacht geschonken een kind is jan had problemen met rekenen en taal het tem pas terugplaatsbaar als het behoorlijk zijn mondje po lag erg hoog voor hem hij werd steeds onze kan roeren en voor zichzelf opkomt kerder vroeg bij elke streep of cijfe rtje of hij het goed deed als ik bij hem in de buurt bleef gin g 42 het beter waar hij helemaal in opging was het stap 3 maken van werkstukken die waren prima in het aan de hand van deze observatiegegevens stellen zelfstandig werken en verwerken van informatie de buo en bao leerkrachten samen een plan op was jan goed maar zo gauw als er iets van een voor de overstap dat betekent bijvoorbeeld dat boek op tafel kwam had hij daar zeker inhei be een leerling eerst een a tweemaal per week lessen gin moeite mee die hij zij leuk vindt op de basisschool gaat vol van zijn oude groepsleerkracht van de drie gen ook moet het een les zijn waar hij zij aardig sprong kreeg ik aanwijzingen om jan met zijn goed in is dit om faalangst en nieuwe negatieve faalangst te begeleiden ik gebruikte die en jan ervaringen met de lagere school te vermijden dat bloeide weer op hij werd zekerder van zichzelf volgen van enkele lessen breidt zich dan steeds bij thematisch cursorisch onderwijs gebruikte ik meer uit tot volledige overplaatsing gerealiseerd het taalboek nauwelijks veel leerstof werd door kan worden ons zelf gemaakt dit had ook eenposi ieve uit werking op jan taallesjes waren nu niet zo moei stap 4 lijk en vervelend voor hem k ervoer aan den lij dit plan wordt met ouders en kind besproken ve dat individuele taalbegeleiding veel tijd kost maar de moeite loont jan heeft in dat ene jaar stap 5 veel geleerd in wereldorientatie was hij goed en de overstap van de leerling wordt in de basis op het gebied van taalbeschouwing en rekenen schoolgroep besproken we hechten veel waarde heeft hij veel opgepikt uiteindelijk is hij naar de aan het introduceren van de leerling om enerzijds banketbakkersschool gegaan naar mijn idee vol een klimaat te behouden waarin de leerling zich doende sociaal vaardig en met ruim voldoende geaccepteerd voelt en anderzijds om het sociaal kennis op zak om dit aan te kunnen helpend gedrag van de basisschoolleerlingen te versterken uit de beschrijving blijkt dat het allemaal niet vanzelf gaat een van de leerpunten is dat terug s tap 6 plaatsing eerder moet al in de middenbouw dat het plan wordt uitgevoerd en elk onderdeel gebeurt nu en de overgang vindt geleidelijker wordt met alle betrokkenen geevalueerd alvorens plaats ook word je je nog eens extra bewust van over te gaan naar een uitbreiding de noodzaak tot individualiseren de weerbaar heid van de buo kinderen was goed ze waren hoe verder rasechte amsterdammertjes vlotter gebekt dan de beleefder slotener dorpskinderen in de praktijk blijkt het voor de basisschoolleer deze ervaringen waren reden om een draaiboek krachten nog moeilijk om cognitieve eisen uit te voor een soepeler terugplaatsing op te stellen stellen tot de sociaal emotionele voorwaarden voorlopig ziet het draaiboek er als volgt uit daarvoor ve rv uld zijn die sociaal emotionele fac toren en het ve rv ullen ervan zullen daarom nu stap 1 extra aandacht gaan krijgen in het ontwikkelings de leerkracht van het buo team signaleert een project ook is geinventariseerd wat de basison leerling die voor overplaatsing in aanmerking derwijsleerkrachten willen leren van de buitenge komt het kind kan redelijk tot goed samenwer woon onderwijs leerkrachten die opsomming is ken met de buo bao leerlingen het heeft een rea illustratief voor de problemen waar je als basis l istisch beeld over zijn haar inbreng in de groep schoolleerkracht voor komt te staan als je lom en kennis en leervermogen kinderen wilt opnemen in de groep hoe verbeter ik de interactie tussen leerkracht stap 2 en leerling zodat de kinderen zichzelf du rv en de leerkracht observeert het kind nauwkeurig en kunnen uiten qua leerstijl en gedrag hoe pakt een leerling leer hoe vergroot ik de sociale vaardigheden van problemen aan welke auditieve of visuele aan leerlingen zodat ze elkaars eigenaardigheden pak helpt daarbij hoe reageert een kind als het kunnen hanteren en om kunnen gaan met niet verder kan naar andere leerlingen wie bena conflicten dert het om uitleg hoe leer ik gedragsverandering begeleiden 43 waarbij de thuissituatie wordt betrokken kwart van haar boek bestaat uit een beschrijving hoe krijg ik meer inzicht in methoden en ma van een jaar leren in een vrouwengroep van de terialen en hoe leer ik benaderingswijzen han open school groningen aangevuld met een meer teren om beter aan te sluiten bij de verschil theoretische toelichting in de vorm van een lende leerstijlen van kinderen interview gaat de schrijfster verder in op de re h et is een hele omschakeling om het allemaal ge cente ontwikkelingen in het open schoolwerk realiseerd te krijgen maar we zijn op weg en we een ervaring rijker is vooral bedoeld voor bege beseffen terdege het lorrrkind zal ons een zorg leid st ers van open schoolgroepen cursussen zijn volwassenen op herhaling en dergelijke leer groepen het is verder van belang voor iedereen die wil weten hoe ervaringsleren in de praktijk vorm kan krijgen kor krachh g wanda dijkman een ervaring rijker 203 bladzij den met tekeningen bestellen door overmaking van f 15 op giro 4265736 van uitgeverij pen door amsterdam isbn 90 70707 01 2 taalonderwijs aan molukse havo leerlinge n dit is de titel van marilah 14 een uitgave van pa de eekhorst in assen op deze pa is men al eni ge jaren bezig met een project bicultureel onder wijs speciaal gericht op molukse leerlingen marilah 14 doet verslag van het onderwijs aan de leesvoer molukse leerlingen op de havo afdeling in de vak ken moluks maleis en nederlands de molukse leerlingen worden daartoe niet zonder aarzeling overigens uit de normale klas sesamenstelling gehaald deze ingreep biedt ech ter de mogelijkheid om op deze leerlingen toege sneden taallessen te geven de wijze waarop dit ervaringsieren in de praktij k gaat komt in dit studieschrift uitgebreid aan de orde een greep u it de voorbeelden de afgelopen jaren zijn er vele beschouwingen het vak moluks krijgt een volwaardige plaats aan achtergronden principes en modellen van er in het onderwij s varingsleren gewijd maar de praktijk van erva er vindt vergelijkende taalbeschouwing plaats ringsleren waarin onderwijs en vorming samen tussen het moluks maleis en het nederland s gaan komt zelden uitgebreid aan bod men kan openlijk schrijven vanuit de eigen in haar boek een ervaring rijker schenkt wanda e rv aringen bijvoorbeeld over zaken die een be dijkman ruime aandacht aan de manier van wer langrijke plaats in hun volwassenwording inne ken vanuit de ideeen over ervaringsleren drie me n adressen van de auteurs in dit numme r henk claasen herenlaan 59 3701 as zeis t rob godfried ruyschstraat 46 hs 1091 cd amsterdam dorian de haan jodenbreestraat 68 1011 np amsterdam lidy lohmann vlierweg 5 3991 ba houten utr charles van der mark van renesstraat 6 1741 hd schage n 44