Publicatie datum: 1997-01-01
Auteur: Ben Reynders
Collectie: 07
Volume: 07
Nummer: 2
Pagina’s: 21-26
Documenten
losse blaadjes in een glazen doos poezie ateliers in het voortgezet onderwijs poezie sinds 1982 verzorgen ben reynders en zijn collegae van het katholiek centrum voor lectuurbegeleiding en bibliotheek losse blaadjes in een werk in antwerpen ruim tweeduizend poezie ateliers als glazen doos medewerkers van dit steunpunt voor literaire vorming wer om te ruiken ken zij samen met tien procent van de vlaamse scholen voor hoe de tuin was voortgezet onderwijs duizenden leerlingen doen mee aan met die roos kathleen duthoo 19 de hand van een drietal bekroonde gedichten van leerlingen roeselare zet de auteur uiteen hoe de poezie ateliers te werk gaan ben reynders poezie is afkomstig van het griekse poezie ateliers bieden bovendien ook hen dikwijls onmondig of ongevoelig woord poiesis vervaardigen tot stand momenten met keuze en differen houden poezie is veel meer zij is uit brengen iets maken moet je doen en tieringsmogelijkheden deze vinden nodiging tot aandacht verwondering al doende leren wij opteerden dus we in de ruimte voor eigen interpre en gedachtenwisseling poezie vraagt voor ateliers niet enkel om de leer tatie bij een gedicht in de vrijheid om om het stilleggen van de tijd om oren lingen met de meerwaarde van hun over zelfgekozen thema s gedichten te die luisteren om ogen die langs letters persoonlijke expressie actief te laten lezen in de kansen om binnen het slenteren om handen die bladeren experimenteren maar ook om hen de leesgroepje de waarden van de verschil etcetera poezie vraagt om het vermo meerwaarde van de poezie van anderen lende gedichten af te wegen en in de gen van de lezer op ontdekkingstocht te laten ontdekken doorheen hun eigen persoonlijke keuze van de eigen uit te gaan zich te laten verrassen en schrijven met onze aanpak willen wij schrijfopdrachten vragen te stellen poezie vraagt om een zowel de zelfuitdrukking als het actief als werkplaats verwijst atelier ook wisselwerking tussen haar verschil lezen van bestaande poezie bevor naar vakmanschap en vakvrouwschap lende lezers is tegelijk een aanbod van deren een aantal regels van het metier zelfs en een vraag tot ontmoeting een aantal kneepjes en handige hulp in een werkplaats ben je meestal niet middeltjes komen er ter sprake en maar communicatie in het algemeen alleen aan de slag de verrijkende en kunnen zelfs uitgeprobeerd worden vindt alleen plaats wanneer de verschil stimulerende kracht van onze poezie lende partners elkaar voor vol aanzien ateliers hangt in belangrijke mate af poezie leeft alleen in een commu en ernstig nemen in de loop van de van de wisselwerking tussen begeleider nicatieve context jaren hebben wij kunnen ervaren dat en jongeren en tussen ons jeugdige wij willen poezie niet herleiden tot communicatie rond poezie alleen publiek onderling wat de een niet een bloemlezing van gecanoniseerde gerealiseerd kan worden wanneer je opmerkt in een gegeven gedicht ont mooie gedichten van volwassenen die aan een aantal pedagogische en didac snapt misschien minder aan de aan over de hoofden van leerlingen worden tische voorwaarden voldoet dacht van een ander en wat het schrij uitgestrooid en evenmin tot een ver openheid en waardering voor het ven betreft wat de een nogal snel zameling van taalspeelse vondsten of geen jonge mensen in hun visie en goedvindt lokt bij de anderen mis humoristische teksten die volwassenen reacties op gedichten laten blijken schien kritische bedenkingen uit speciaal ter attentie van kinderen of zelfrelativering en afzien van de idee tieners hebben geschreven en die dat je als begeleider alles beter weet tsji p lettere n 7 2 21 en juister beoordeelt en er een aantal eerste fase luisteren en bespreken met de leerlingen onderzoeken we ijzeren regels over poezie moet onze poezie ateliers van twee opeen verschillende contexten van dit gedicht doordrukken volgende lesuren starten met het voor naast vele andere is de meest voor de het combineren van een bij het lezen of voordragen van een gedicht hand liggende de dood van de vader begin duidelijk uitgetekend werk de keuze van dit pilootgedicht is van jammer genoeg ook de werkelijke aan plan met openheid voor de voorkeu essentiele betekenis voor het verdere leiding tot erika s gedicht toch loont ren suggesties en initiatieven van verloop van het atelier het de moeite dat we aangeven hoezeer jonge mensen het moet ons inziens binnenkort aan dit gedicht zich lostrekt uit de beper het bespelen van zoveel mogelijk vier criteria voldoen kingen van een enkele gebeurtenis verschillende aspecten van commu doorvoelde emotie want anders is er daarna kunnen we ingaan op de sterk nicatie luisteren bespreken lezen zelfs geen sprake van communicatie zintuiglijke zeggingskracht vergelijken en evalueren gevoelens sterk taalvermogen want zonder dat het tekenende schilderende uitdrukken lichaamstaal in gebaren kunnen wij de aandacht van onze werkwoord biggelen en houdingen meningen met elkaar jonge mensen niet richten op spre de korte beschrijving van het lang confronteren expressief lezen kende voorbeelden van poetische zaam opslorpen door het papier in schrijven expressie strofe 2 het aanbieden van poezie met sterke voldoende toegankelijkheid omdat de vermenging van tranen en inkt uitdrukkings en ontroeringskracht teveel uitleg van onzentwege het de twee uitdrukkingswijzen van het of ze nu geschreven is door een jon tempo vertraagt maar ook de pret verdriet in het blad in letters gere of een volwassene het voordeel van het zelf vinden tempert gedruppeld van de beste poezie van ongeveer voldoende poetische diepgang of meer de schilderende voorstelling in leeftijdgenoten is wel dat zij zich in zinnigheid omdat zodoende ook een diep in het blad dezelfde ontwikkelingsfase van hun rijker gesprek tot stand kan komen leven of net iets verder en in op de vraag waarom erika zo door dezelfde huidige tijd situeren dat wij stellen drie van dit soort gedichten dringend ingaat op het opnemen van maakt gedichten aanzienlijk herken hier voor het eerste is van de dertien tranen en inkt door het papier komt baarder suggereert de rijke moge jarige erika dupuis zie hieronder meestal vrij vlot het antwoord leed lijkheden van poetische expressie wat de drempel naar het schrijven verlaagt en de motivatie ertoe verhoogt het nastreven van plezier bij het opgeslorpt verdriet luisteren lezen bespreken en schrij ven als de belangrijkste vormings op een blad papier doelstelling met gemotiveerde leer biggelen tranen niet lingen kan je immers verder kijken en eventueel dieper ingaan op papier neemt verdriet inhoud en vorm en op structuur en langzaam in zich op vormaspecten in het algemeen het verzorgen van een nawerking nu ligt het hier glad een aantal weken later onder de in letters gedruppeld vorm van een terugkommoment met persoonlijke bespreking van diep in het blad de inmiddels door de leerlingen papa geschreven gedichten of van een schriftelijke bespreking met aandui papier is zo geduldig ding van de sterke passages en wen maar zo stil ken voor de verbetering of weglating van zwakkere passages n 7 2 verwerken emotioneel vertelt ze er een verklaring van eigengereidheid tenslotte wat papier wel kan in zich en van hardnekkige hoop inhoudt opnemen en wat het niet kan en ten derde geven we hier het gedicht antwoorden en troosten of haar papa van de zestienjarige maarten de vervangen talig leunt zij aan tegen pourcq zie hieronder het spreekwoord papier is geduldig maar de betekenis hier is totaal anders verlegen hangt een ons tweede voorbeeld is van de zes kussen half uitje bed tienjarige barbara goethals twee paar henen zoeken een schuilplaats gesloten hemelpoort onder het koele laken en met mijn vingers in het transitcentrum ergens ontwerp ik je nacht tussen hoop tot woordeloze uren en wanhoop en klammende haren wachten totdat het ochtendgloren mijn dromen je kamer binnengluurt waarschijnlijk tevergeefs en verwarring brengt op politiek asiel je lijkt iets te willen het stinkt er zeggen je ogen haken naar ongewassen zich vast onder mijn neus illusies maar ik ben sneller en week mijn lippen wat dit gedicht zo sterk maakt zijn in jouw onmondigheid onder meer zijn uiterst sobere maar krachtige zegging en zijn volgehouden dubbel zinnigheid gaat het nu over de nogal wat leerlingen lijken bij een eer tie van het kussen ook iets van de dromen van een jongere die hoopt dat ste lectuur van dit gedicht vooral de gevoelens van de je uitdrukt de zij toegelaten zal worden tot de zo af positieve verklaringslijn op te merken tegenstelling tussen een rimpelloze gesloten wereld van de volwassenen het is pas bij een uitvoeriger gedach verklaring en een interpretatie met en die ondanks het vermoeden dat haar tenwisseling dat geleidelijk aan de dub twijfels groeit nu van strofe tot strofe pogingen vruchteloos zullen blijven bele betekenislijn naar voren komt verder trots en volhardend weigert zich neer hoe samen ook van avond tot mor in strofe 2 de subtiele tegenstelling te leggen bij de harde realiteit van de gen het koppel ervaart barsten in het tussen schuilplaats en koele laken volwassenensamenleving of gaat het begin is er sprake van verlegenheid en in strofe 3 de tegengestelde gevoels over de hoop van politieke vluchtelin aarzeling ook aangegeven door het waarden binnen woordeloze uren gen dat zij ondanks de strengere asiel kussen dat half uit het bed hangt als vol vertrouwelijkheid en verstand wetgeving misschien toch nog kans de leerlingen op onze vraag wat ze voor houding of zonder communicatie maken om in ons land te blijven en er speciaals merken in de eerste twee van gevoelens en klamme haren het leven te leiden waarvan zij dro versregels antwoorden dat er ordeloos van het liefdesspel of van onzeker men een leuke benadering bestaat heid heerst in het bed of dat er precies heid en zelfs angst erin te volgen hoe de twee betekenisla al heel wat beweging in heeft plaatsge in strofe 4 de duidelijke uitdrukking gen elkaar verrijken en hoe het stinkt vonden vragen we hun dus of de posi van verwarring nog geaccentueerd tsjip letteren 7 2 23 door het gluren alsof de twee zich waardeer voor jezelf zowel de keuze gedachten bij je klasgenoten trachten betrapt moeten voelen door de zon en de inhoudelijke benadering van op te roepen merk overigens het versterkende het onderwerp als de vorm waarin kan een deel van je gedicht uitge stafrijm gloren gluren en de middelen waarmee de dichter beeld worden spreek dit dan verder in strofe 5 6 de reactie van ik die dit doet met elkaar af de woorden of het initiatief tot kus vergelijk je oordelen met die van van jij te snel af is en haar het spre anderen en bespreek zowel de twee soorten voorbereiding vinden in ken of het eerst zoenen belet door inhoudelijke aspecten als de vorm deze fase plaats de betekenis en vorm zelf te kussen op een manier die jij geving en wat daarover aan de klasgenoten het zwijgen oplegt tracht tot een voorkeursgedicht van meegedeeld of bij hen bevraagd kan de groep te komen op basis van uit worden maken bij voorkeur het natuurlijk valt er in dit gedicht nog wisseling van gedachten en gevoe voorwerp uit van de eerste bespreking veel meer op te merken de opmer lens en niet op grond van een optel over de aanduiding van de voor kingsgave en originaliteit van de beel ling van cijfers of van de mening van dragers kan pas het beste nadien den en de taalvaardigheid waarmee het meest welbespraakte of invloed gepraat worden wanneer de voor woorden in verschillende betekenisge rijke groepslid bereidingen ver genoeg gevorderd zijn helen worden geplaatst we kunnen laten wij de groepjes bij toerbeurt hun de leerlingen nadat zij bekomen zijn steeds zijn de minder geinteresseerde gedicht voorstellen we schikken de zelfs vragen welke strofe hen het leerlingen het eerst klaar met hun ver klas met groepjes in een cirkel zodat sterkst aanspreekt en waarom uit het kenning meestal zijn zij maar opper er vlot van de ene voorstelling naar gesprek kan dan blijken dat de enen vlakkig langs de gedichten gegleden de andere kan overgeschakeld worden vooral emotioneel geraakt worden de aan de hand van vooraf opgestelde of soms laten wij een podium gebruiken anderen eerder getroffen door een op dat ogenblik mondeling geformu telkens opnieuw vragen we dat de beeldrijke strofe en nog anderen door leerde vragen kan je hen dan confron voordragers luid genoeg spreken en het geheel of toch door verschillende teren met het gebrek aan kwaliteit van hun klanken articuleren en dat de luis strofes samen hun lectuur en hen opnieuw tot volle teraars in aandachtige stilte het gedicht diger lezen uitnodigen tot zijn recht laten komen tweede fase lezen vergelijken en wanneer de uitleg door het leesgroepje kiezen derde fase overleggen expressief onder de maat blijft nodigen wij de in de tweede fase die nu volgt laten wij voordragen en bespreken klas uit om aanvullende gedachten en leerlingen lezen volgens hun belang de nieuwe opdrachten luiden nu gevoelens aan te reiken zelf komen stelling in veel te mooi om nog te bepaal eerst wat je zo bijzonder wij bij voorkeur minder tussen beide kunnen zwijgen groeperen wij zowat vindt in dit gedicht omdat wij in de eerste fase al de kan 650 gedichten volgens een dertigtal en kijk daarbij naar de betekenis sen hebben benut om te laten verdui thema s leerlingen met belangstelling maar zeker ook naar de manier van delijken waar het in poezie om gaat voor hetzelfde thema plaatsen we zeggen samen rond enkele klastafels of ban ga na hoe je je voorkeur voor het vierde fase zelf schrijven ken zodat zij de gedichten om de beurt gedicht aan je klasgenoten kan ver sommige leerlingen willen na het kunnen lezen en met elkaar bespreken tellen of kan je het hun zelf laten beluisteren van een of een paar gedich groepjes van een persoon kunnen vinden met vraagjes zoals een leer ten meteen zelf schrijven tijdens de natuurlijk ook voorkomen de vol kracht dat doet leesfase bieden wij daarom de daartoe gende aanbevelingen gelden spreek af hoe je het gedicht gaat gemotiveerde jonge mensen de moge blijf bij elk gedicht voldoende lang voordragen een lezer of meer lijkheid om al aan hun gedicht en te staan om in de beschreven situatie hoe deel je het gedicht dan in werken en gevoelens te kunnen treden en en wie leest wat essentieel voor elke schrijfdaad zijn de om te kunnen ontdekken met welke waar moeten de klemtonen komen gelijktijdigheid en de gelijkwaardigheid verscheidenheid en originaliteit of hoe ga je die aanbrengen van de inspanningen om betekenis met welk inlevingsvermogen en sug waar merk je momenten van sug tot uitdrukking te brengen en van de gestieve kracht zij wordt uitgedrukt gestie hoe ga je die gevoelens of pogingen om dit te doen op een zo n 7 2 unieke originele manier dat de lezer zoals wij de meeste andere zinnen leidende het uitleggerige met al zich met haar of zijn zintuigen fan schrijven dynamisch met de belang het vulsel dat een rijm schema vol tasie en gevoelens kan verplaatsen rijke woorden naar het einde toe je moet maken boor gaten in je in de situatie die de dichter wil laten wekt de aandacht van de lezer door gedicht zodat er voldoende geheim aanvoelen de sleutelwoorden vooraan te plaat zinnigheid ontstaat daarvoor hebben we een aantal vuist sen zoals een spandoek of een vlag lees je gedicht hardop voor zodat je regels aan het hoofd van een optocht of kan horen of het inderdaad voorgele i vooraleer je je aan het schrijven zet stoet zen kan worden op het ritme dat je kies een onderwerp of een combi op het oor had waar nog zinnen natie van thema s die je ter harte 3 tijdens het uitschrijven van het gedicht zonder reden stroef en stram blijven gaat woeker met je zintuiglijke herinne staan waar woorden elkaar met hun beluister inwendig het ritme van ringen je fantasie je taalvermogen begin of eindklinkers en medeklin je thema elk onderwerp heeft zijn plaats elkaar opvolgende verzen kers hinderen waar twee voegwoor eigen ritme en dat kan opgaand of meteen onder elkaar zeker niet in den na elkaar in botsing komen neergaand of golvend zijn kort en de vorm van een doorlopende tekst ga inhoudelijk na of alles klopt krachtig of breed en lyrisch of puntig wanneer je voelt dat de schrijf span bijvoorbeeld of je beeldspraak en suggestief of vluchtig en licht ning afneemt wacht dan tot je ver samenhangend blijft of je beelden verzamel gedachten dubbele be langen om te schrijven weer sterk niet met elkaar in tegenspraak zijn tekenissen beelden en andere zin genoeg is opgeladen in een gedicht over de prille lente tuiglijke of fantastische elementen schrijf liever teveel dan te weinig kan je wel over de katjes van de woorden woordcombinaties uit wat minder geschikt is kan nadien toverhazelaar spreken maar niet drukkingen die je gedicht kunnen weer geschrapt worden varianten over kersenbloesems want die stofferen je kan rond je onderwerp kan je zolang er plaats toe is rechts verschijnen pas een paar maanden in twee uitdeinende kringen brain van de eerdere of oorspronkelijke later of je gevoelens voldoende stormen een zintuiglijke en een versie plaatsen zintuiglijk en origineel worden uit verbeeldingskring streef naar een slot dat voortvloeit gedrukt en zich niet behelpen met denk na over de globale vorm die je uit al het voorgaande en verrassend abstracties en cliches of de beteke gedicht zal aannemen een ontwik is dit kan je slechts realiseren als je nis die je zeker bedoelt voldoende keling in strofen een groei naar je echt voorbereidt duidelijk gesuggereerd wordt of een verrassende ontknoping een ga na of je je gedicht het beste een eventuele meerzinnigheid de ver bouw die berust op een tegenstel titel geeft of niet zo ja kies dan voor schillende betekenissen in gelijke ling een volgehouden vergelijking een titel die zo mogelijk origineel is mate recht doet een reeks flitsen en door zijn geheimzinnigheid de controleer ook de vorm van je aandacht van de lezer prikkelt gedicht is de indeling in strofen en 2 bij het begin in verzen de best mogelijke op het schrijf pas als je de opzet voor je 4 nadat het gedicht het einde heeft vlak van de expressie en eventueel gehele gedicht bepaald hebt in een gehaald ook van de visuele effecten is het brede geut en niet vers voor vers geniet na van je prestatie en laat je eventueel aanwenden van een rijm zonder goed te weten waar je naartoe werk enkele uren of dagen rusten schema ingevuld zonder stoplappen wil je bouwt een huis ook beter vol nadien kan je er met een fris hoofd zonder gewrongen zinnen zonder gens een volledig plan en op een tikje meer afstand beter verspringingen in de gedachten zit niet te lang te dubben voor je je de sterke en zwakke plekken in gang zonder al te goedkope rijmen eerste woorden aan het papier toe opmerken zonder clichetermen of loperwoor vertrouwt je kunt achteraf je eerste schrijven is schrappen alleen wat den en worden het al of niet gebrui regels rustig wijzigen in het gedicht moet staan mag je ken van hoofdletters en de inter als je je eerste zinnen op papier hebt behouden maak komaf met het mid punctie met eigen consequentie staan ga dan eens na of je hun volg delmatige het herhalende zonder toegepast orde niet moet omkeren niet zelden uitdrukkelijke ritmische functie ga na of de titel wel oordeelkundig schrijven wij een begin van een tekst het uitweidende en van de kern weg gekozen is en of ie echt vereist is tsjip letteren 7 2 25 een titel mag het verloop van het gedicht niet vooraf verklappen mag informatie de lezer niet van tevoren telefone wie meer wil weten over de organisatie van ren welk standpunt het gedicht zal de poezie ateliers of over de bekroonde literatuur in de tweede innemen mag de breedte van de gedichten wende zich tot jeugd en poezie ter fase een nieuw vak bestreken thematiek en niet ver attentie van bernadette en herman vander culturele en engen en toespitsen op een enkel straeten biesemans in totaal publiceerde kunstzinnige vorming toepassingsdomein en mag natuur jeugd en poezie al 35 bundels met bekroonde lijk ook niet naast de kwestie staan gedichten sinds 1995 worden deze uitge geintegreerd literatuur of op een dwaalspoor brengen geven in drie categorieen tot twaalf jaar onderwijs het zijn tot zestien jaar en ouder tot dertig jaar elke ontwikkelingen die u 5 voor nadien bundel telt tussen de 104 en 128 bladzijden bewaar je gedichten op een vaste adres wellicht graag wilt plaats in een apart schrift of map ben reynders sint huybrechtstraat 66 volgen word daarom bewaar ook een tijd lang je kladjes b 1785 merchtem nu donateur van de zodat je eventueel nog kan terug grijpen naar nog niet gebruikte stichting promotie elementen literatuur literaire vorming spl gooi nooit weg waar je een stuk ben reynders nele warson en edwin en u ontvangt dan onder van jezelf hebt ingestoken van troostenberghe poezie leren kennen meer viermaal per jaar waarderen en schrijven in de 2e en e graad vijfde fase bespreken en verbeteren van het basisonderwijs visietekst over de het tijdschrift voor ons heeft een geisoleerde activi psychologie van het poezie schrijven tsjip letteren teit weinig zin in vormings en opvoe modellen van lesontwikkeling poetische dit blad houdt u op dingsperspectief een poezie atelier hulpmiddelen remediering en een zonder naverwerking is voor ons een honderdtal voorbeeldgedichten ook de hoogte van alle vuurwerk zonder apotheose een heel bruikbaar in het secundair onder ontwikkelingen in toneelstuk zonder applaus daarom wijs katholiek centrum voor lectuur het kunst en literatuur spreken wij met onze leerlingen en begeleiding en bibliotheekwerk van hun leerkrachten af dat wij hun helmontstraat 29 2060 antwerpen onderwijs in nederland gedichten graag enkele weken later 1995 72 p en vlaanderen en ontvangen zodat wij ze ofwel schrifte ben reynders e a poezie leren kennen kijkt ook verder lijk kunnen evalueren en verder laten waarderen en schrijven in het secundair verbeteren of ze met de betrokkenen dan onze taalgrens onderwijs vooral in de ie en 2e graad kunnen bespreken tijdens een terug katholiek centrum voor lectuurbegelei komsessie over deze vijfde fase leest ding en bibliotheekwerk antwerpen voor nlc 45 bef 820 u meer in een van de volgende num 1997 130 p bent u donateur u kunt mers van tsjip letteren e zich aanmelden bij drs a van de akker de schietspoel 1 5051 dl goirle 013 5346093 e mail arie hettie pi net 26 tsjip letteren 7 2