Moderne media, modern onderwijs?

versla g plan zijn dit vakonderdeel zonder slag of stoot prijs te geven leraren nederlands gaan de strijd met de concurrerende televisie en video recorder aan frank t hart velen sluiten een pact met die gedoodverfde vijanden van het boek en bieden onder het clary ravesloot motto if you can t beat them join them leer lingen boekverfilmingen aan moderne media aad nuis staatssecretaris van cultuur pro beerde de aanwezigen in zijn openingstoe modern onderwijs spraak een hart onder de riem te steken met het boek hebben we een go e de troef in han den wan t ver voo rdat er s pra k e was van data c ommunicatie en elektronische snelwegen na een half uurtje door zenuwa c htige portiers was het boek al virtual reality lang niet ieder op afstand t e zijn gehouden b e treden we met een bleek zo zelfverzekerd lezen is uit zeggen enige vertraging de theaterzaal van het marktonderzoekers onder le iding van philip amsterdamse hote l krasnapol sky voor de offi freriks werd in het middagp rogramma verhit ciel e ope ning van de dag van het lit eratuur ge discussieerd over de vraag hoe de media inge onderwijs ac hterin de zaal ligt e en berg zet kunnen worden om de jeugd a an het lezen blauwge kaft e boeken waarop rood licht te krijgen in de vers chillende werkg roepen sc hijnt middenin dit onwezenlijke land schap konden docenten zelf discussieren over de staan enkele tv toestellen waarop sneeuw te mogelijkheden en onmogelijkheden van het zien is het thema literatuuronderwij s en de gebruik van film televisie en radio in de klas nie uwe media kan niemand nog ontgaan op de informatiemarkt konden do c enten op een groot scherm wordt een film gepro hun materiaal en boekenkast vull en want jec t eerd waarin adriaan van dis door ee n ve l e instanties pre s enteerden en verkochten duinlandsc hap loopt hij draagt een fragment hun waar bovendien konden docenten hun voor uit indische duin en de flits e nde montage lievelingsboeken laten signeren door onder en de bewegende c a mera doen d enken aan meer adriaan van dis ne lleke noorde rv liet een vid eoclip moeten wij onze leerlingen zo herman ko c h en ronald tiphart enthousiast maken voor de literatuur op een kortom voor elk wat wils wij frank t hart gegeve n moment komt van dis zelf op hij en cla ry ravesloot probeerden van zoveel neemt plaats tuss en de boeken gevangen in mogelijk onderdelen een graantje mee te pik zijn eigen projecti e die er het zwijgen toe ken t hart doet verslag van de forumdiscussie doet de wind s peelt met zijn krullen en op de lite ratuur e n reclam e en de werkgroepen be eld ac htergrond krijsen meeuwen op luide toon lezen en klokhuis ravesloot van de werkgroep vervolgt de echte van di s het ve rhaal ove r de luist erlezer en de forumdiscussies lite ratuur en stadse we e skinderen uitdagende meisje s en film en literatuur en m e dia stoere jongens die hem ertoe brachten om zijn krull en af te knippen lezen is geen trend cocooning wel het is 4 november 1994 de dag waarop stich gezeten op wankele trappen voor badmees ting bulkboek en stichting schrijvers school ters discussieren enkele s chrijve rs docenten en samenleving voor de twe ede keer de dag van reclamemakers over de vraag hoe lezen gesti het literatuuronderwij s organiseerden een muleerd kan worden frits spit s leidt dit goed verzorgd dagje uit naar krasnapolsky forum over literatuur e n reclam e hij wijst op waar hele secties nederlands zich konden de noodsituatie onderzoek toont aan dat de laven aan de vele ideeen over de inrichting nieuwe generaties kijken in plaats van lezen van het zo langzamerhand ernstig bedreigde het ministerie van onderwijs cultuur en literatuuronderwijs de hoge opkomst liet weten s chapp e n reserveert geld voor televisie echter zien dat docenten in elk geval niet van programma s die lezen bevorderen en he t ito moer 1995 3 werkt een schrijver die zijn hoofd op tv laat maken naar de karakters en gebeurtenissen in zien verkoopt kan het onderwijs daar zijn een roman door ze met hun eigen leven te voo rd eel m ee d oe n laten vergelijken op die manier verleidt hij ze de reclamemakers zien het onderwijs geloof zoals het schweizer voor ogen staat ik niet als een s erieuze opdrachtgever ze wat kan de reclame daar nog aan toevoegen trakteren de zaal op leuke filmpjes en een veel volgens creative director ron walvisch vluchtig uitgestippelde marketingstrategie hij vertoont een aantal binnen en buiten waarin het woord lite ratuur echter opva ll end landse boekencommercials die stuk voor stuk afwezig is lezen is het produkt dat aan de zeer humoristis c h zijn dat is bewu s t walvisch man gebracht moet worden waarschuwt voor lezen als elitaire bezigheid reclame kan mens e n alleen enthousiast daar moeten we van af anders wordt het make n als er al i ets is hi eld marke ting servic es nooit wat met de lee sbevordering ook mieke director paul schweitzer de zaal voor en de bock blijkt een triviale s maak te hebben gelukkig er smeult een vonkje in de harten naast traumatische herinn eringen aan de lite van onze leerlingen ter illu s tratie vertoont ratuur met e en hoofdletter ze meent zi c h te mieke de bock van marketingbureau de moeten verantwoorden en verheft haar per boek dekker een fragment uit all you s oonlijke s maak tot e en statem ent lectuur i s need i s love waarin een meisje zichtbaar echt opnieuw protes teert ne ll eke noorder geroerd wordt door het liefdesgedicht van een vliet al s mens en e en boek niet wi ll en le zen haar onbekende jongen hier kan een recla omdat e r lite ratuur op st a at dan kies je ee n memaker bij aansluiten lezen als onderdeel ander woord schrijver s willen hel emaal ni et van cocooning de trend om je in ruimval op e en vo e tstuk s taan maar al s je reclam e lende kleding op de bank terug te trekken maakt om te laten zien dat l ez e n zo leuk is schrijfster en ex lerares nell eke noorde rvliet vertrouwen mensen dat ni et r eclam e make n reageert scepti sch ze oppert dat het gedicht e en doe j e uit onzekerheid en da t is onnodig goede originele poging tot li teratuur was maar dat het meisje toch vooral voor het knappe lezen onder dwang zoals ook andere s c hool uiterlijk van de dichter le ek te vall en vakken dwang kennen is du s de be s t e re clam e schweitzer beschrijft hoe een campaign volgens nelleke noordervlie t driek van wis voor lezen er uit zou kunnen zien aan de sen stemt daar wat aarzelend mee in ron hand van slogans als te ll ing is not selling en walvisch en mie ke de bock s chudden hun what s in it for me houdt hij ons voor dat hoofd snappen die leraren en s chrijve r s dan we leerlingen vooral in herkenbare taal moe niet wat voor verz e t ze oproepen t en aanspreken niet moeten fru s tre ren met het dil emma dwang of ge e n dwang werd geboden en verboden over wat z e horen te door dit forum nie t opgelost en dat ve rwacht lezen en dat we ze moeten verleiden door een te ook niemand ik vond het e chter jamme r gevoel over te brengen noordervliet reageert dat de leraren niet duidelijk er s telli ng namen op verzoek van frits spits hij ve rtelt we inig tegen de reclamemakers wat heeft het litera nieuws dit wordt al van a ll e kanten gepro tuuronderwij s aan reclame voor l ez e n als lit e be erd het gaat om de vraag waaro m lukt het ratuur daarin een vies woord is niet volgens haar is lezen voor jonge ren een ondergrondse b ezighe id i ets waa r j e niet over luisterlezen op zoek naar de leerlin g hoort te praten ze lezen ond er dwang maar later ontkiemt het zaad in de meeste gevall en wel ik moet zeggen dat ik behoorlijk geschokt het zo komt de rol van de docent ter sprake zaaltje verli et waar in de ochtend over het dichter leraar driek van wissen lees t veel gebruik van audiomiddelen en met nam e het voor in de klas de tekst moet voor zich spre hoorspel in de literatuurles werd gediscu ssi ken en hij is daarom terughoudend met het eerd behalve het feit dat dit onderwerp in de aanbieden van verfilmingen lezers moeten loop van het gesprek geheel uit beeld ver hun eigen beelden vormen ook docent ron dween l eek de meerderheid van de docenten labordus doet veel aan leesbevordering hij in deze groep vooral voorstander te zijn prob eert zijn leerlingen nieuws gierig te van een academische op cultuuroverdrach t 1995 3 moer 117 gerichte benadering van de literatuur een te die haar leerlingen met succes probeerde te rondje inventariseren leerde dat de volgende enthousiasmeren voor jeugdliteratuur zelf o nderdele n eer d er regel dan uitzo nderi ng kiezen was haar devies helaas kreeg deze waren op de scholen van de aanwezige docen bevlogen lerares toen zij via de stichting ten close reading van poezie met als finale schrijvers school samenleving probeerde een een tentamen over een gedicht 1 6 boeken auteur op bezoek te krijgen te horen dat die lezen in de brugklas met na afloop een schrif liever niet op het lbo langs kwam telijke overhoring wat ik flut vind raad ik ook waren er docenten die enthousiast ver af onderwijs in het schrijven van uittreksels telden over poezie projecten waarbij ze de dat schrijven van uittreksels viel mij op was leerli ngen zelf hadden laten schrijven en een bij enkele docenten in de loop der jaren van lerare s zei gelukkig niet iedereen wordt een middel om voorafgaand aan een t entamen de lezer maar al s ze in de les ervaren dat er iets stof nog eens te kunnen bekijken tot doel moois te lezen valt ben ik he el tevrede n geworden zonder close reading kun je leer li ngen niet leren hoe ze een uittreksel moeten beeldl ez e n of hoe h e t niet moet make n da t was zo n b eetje d e boods c ha p e e n andere docent riep wanhopig mijn leerlingen elke werkgroep kent drie sessies als ik voor kunnen mijn vragen niet beantwoorden in de twee de sessi e van bee ldleze rs het zaaltje deze sfeer trok ook dichter jean pierre rawie betreed pro e f ik een grinunige sfeer dat het maar e ens ten strijde tegen de ongeconcen er vanoc htend hard aan toe is gegaan proef ik treerde zap generatie en diens te korte span ook uit de inl eidende woorden van pauline ningsboog leerlinge n moeten toch gewoon terreehorst ze stelt dat de dis c ussi e niet zal s o minuten kunnen luisteren ook hield gaan over het gebruik van film om discussie s rawie e en pleidooi leerlingen we e r te dwin in de kla s op gang te brengen dat is namelijk gen poezi e uit het hoofd te leren mi sbruik aldu s terreehorst ook de vraag of ook ik geloof dat hardop voor gelez e n of film een apart schoolvak hoort te zijn dient voorgedragen poezie mensen inderdaad hier niet aan de orde te komen gevoelig maakt voor taal e n vooral voor de als het aan schrijfster marja brouwe rs ligt esthetische kant van taal maar wat mij in het houdt het literatuuronderw ijs zich verre van gesprek zo verbaasde wa s dat doc enten die verfilmingen een verfilming is een interpreta toch dagelijks kinderen e n pubers om zich tie van een roman en kan als zodanig int e res hee n hebben en die dus we ten wat er in die sant zijn om een discus sie op gang te bren hoofden omgaat zo ver van diezelfde leerling gen waar zou het gesprek ook alweer over af leken te staan en dat ze zich ni et de vraag gaan maar een groot nadeel van film s stellen of het misschi en niet de literatuur zelf bekijken is dat je niet meer in staat bent om je is die leerlingen afstoot maar de manier waar eigen be elden te vormen de leerling die film s op die wordt aangeboden met een s choolse kijkt raakt niet vertrouwd met literatuur benadering van literatuur waartoe volgens waarin een personage in gedachten van een mij het verplicht uit h e t hoofd leren van locatie af kan dw alen waarin de le zer bladzij gedi cht en hoort kweek j e naa r mijn mening denlang kan verond e rstellen dat de dochter zeker geen liefde voor de lett e r e n een tiener is terwijl ze later 3 8 blijkt te zijn ik zou de discussie ge en recht doen als ik beelden verraden soms teveel en verte ll en niet ook die docente n naar vore n haald e die soms te weinig de verfilming van van haar wel g etuigden van inzi cht in en belangstelling roman van geluk gespro ken was voor brouwers voor de l e eservaring en persoonlijke vorming daarom e en grote teleurstell ing van de leerlingen zo was er een mavo docent die al jar en m et s ucces een hoorspel na deze uiteenzetting mogen regisseur jean van he t bitt ere kruid van minc o in de les van de velde die ondermeer de kleine blonde behandelde hij probeerde daarbij steeds in dood verfilmde en docente filmeducatie interactie met de klas te blijven en had christina junginger reageren in de soms bemerkt dat luist e ren de tekst soms dichterbij venijnige discussie houden de aanwezige bren gt dan l eze n o o k was er een l s o d ocen docenten zich stil 118 moer 1995 3 nciv het panel van de werkgroep luisterlezer van links naar rechts maurits rubiristein jan meng jeari pierre rawie en cocky van bokhoven foto chris van houts als j e d e filmtaal k e nt weet j e ook wat paulin e te rreehors t vra agt aan d e do c ent e n of eige n i s aa n lite ratuur zegt va n d e veld e en e r d a n geen plaa t s i s voor films in h e t litera du s zou j e in de klas e nkele sce nes uit e en ve r tuuronderwij s jawel hoor wordt er gez egd filming mo e t e n b espre k en de l ee rlin gen ont we ga a n gew oon door af e n to e ee n vid e o de kken d an ho e een r egi s se ur ee n roman heeft tj e o m h e t bo e k to e gankelijk er te maken geint e rpreteerd jungin ge r gaa t veel ve rd e r z e maar da t i s ni et de interessa ntste c on stat ering pl eit vo o r ee n apart vak audi ovisu el e vor a an h e t eind e van d ez e we rkg roe p h e t ming waarin l ee rlin gen schrijven na ar aanl ei ne derla ndse ond e rwij s lijkt rijp voor invoe ding van filinfragine nte n h aa r enth o usi asm e ring van he t vak filmanalyse zodat films m aar vo or de film a ls taal i s ove rduidelijk maa r h aa r gee n verfilminge n ro ept marj a brouwe rs opdrac ht e n b es chrijf d eze scen e uit pantser volw aa rdig b es proken kunn en worden e en kruiser pote m k in h ebb e n nie t s t e m a ke n m e t magere o ogs t voor ee n we rkgro ep m et a ls lite ratuuro nd erwij s zo als een docent t erec ht ond erwe rp de inz e tb a arheid van verfilminge n opme rkte in h e t lit era tuurond e rwij s vi a ee n a nd ere r e ac ti e ke ren we ge lukkig te ru g naar de re l a ti e tusse n film en literatuur leon de winters fuchsia s ze vert ellen be id e een verhaal maar d e opbouw e n stijlmiddel en ve rs chi llen voor marj a brou l e on de winter hi eld een bo e ie nde le zin g we rs wegen d e voord e le n van int eg ratie via over de re latie tuss en film e n lite ratuur al s h e t e ne t e ke ns y s teem l ee r j e h et andere ken roma ncie r sce nari s t re gi sse ur en natuurlijk de n e n niet op tegen he t nade el j e bent ni et ve rfilm er van enke le van zijn e igen bo e ken me er in s taa t om een bo e k te l e ze n en voor was hij bij uits t ek d e inl e ider bij het forum j e z e lf t e houde n h e t argument da t le e rlingen ove r film en lite ratuur onder leiding va n cor liever ee n film b ekijken zegt h a ar nie t s even a ls g e ljon ne ll eke noordervli et e e rder op de da g al li et d e winte r liet ons ond e r ande re zien da t blijken is ze nie t vi es va n dwang lite ratuur en film e igenlijk net zov e el me t 1995 3 moer 11 9 dee lnemers aa n de we rkgroep het klokh u is foto chris va n ho uts elka a r te make n he bb en als fu c hs ia s en sc ho e is ve rfilmd du s hierm ee lijkt in elk geva l ee n n e n elke l e z er wee t trouwe n s dat ee n b oe k welha a s t onuitputt e lijke bron te zijn aan l ez e n ee n h ee l a nde re e r va rin g i s d an ee n film ge bo o rd h et z ee uwse sirene proj ec t da t b e kijken ik h e rinner no g m aar een s aan d e voo ral l ees bevo rde rin g t o t d oel h eeft voo r ontlui s t e r e nde ervaring ee n va n j e li efst e bo e zie t in de g roe i end e be ho efte aa n l esp a kkett e n ke n verfi lmd t e zi e n of a nd er so m vol ge n s wa arin film en lite ratuur zijn ge kopp e ld tot d e winte r i s oo k h et sc hrij ve n va n ee n nu t oe i s e r m et s u cces gewe rkt m e t l es rom a n i e t s t o taa l ande r s da n h e t make n va n p a kke tt e n rond l e on de wint er e n tim een film krabb e in h e t forum o ve r lit eratuur e n film a an de hand van fra gme nt e n uit zowel h et werd e nthousiast ve rsla g ge da an van de z e bo ek a ls de tv b ewerking van hofm a nns h onge r l espakke tten i d e monstr ee rde d e wint er e nk el e van di e ve r sc hill e n zoals he t problee m va n d e film e r die kwaliteits tv is wat u kunt gebruiken de gedac hten ga n g van ee n p e rso nage ni et zi c htba ar kan ma k e n d e boodsc h ap die ik als d e vraag wa t kwalit ei ts televisi e is ha d inl e id e r do cent uit dit bo e iend e ve rh aa l m ee nam i s mi c h el van b e rgen h en ego uwen prog ram dat aa ndac ht in d e kl as vo or films bijna ni e t lo s mamake r bij d e xv u vl o t b ea nt wo ord daar kan sta an van aandac ht vo or e nkele b el ang rij gin g h et in d e ze we rk g ro e p du s ni et o m h et ke asp ect en van d e filmkunde e en verfilming pro gr a mm a klo khuis stond ce ntra a l als voor va n een roman t e lij f gaan me t bij voorb ee ld d e b ee ld van kwalit eits t v di e l eerlinge n de weg ve rhaalan alyse do et aan be ide uitin gsvorme n k a n wijz e n n aar d e lite ratuur duid elijk te kort h e t pro gra mma wo rdt zee r go ed b e ke ke n film en lit eratuur mo ge n dan vol ge ns d e door kind e re n tot twaa lf j aa r maar ook nog wint er ni ets me t elkaar t e m aken h ebb en in door d e ie t s ouderen reg i sse ur pie t gee l h e t ond erwij s worde n z e s tee ds vake r aa n h oe d gee ft zijn ve rklaring vo or h et s ucces elkaa r ge k o pp e ld do ce nt e n lijke n hi e rmee kindere n wo rde n in klokhui s seri e u s geno aan sluiting te zo eke n bij hun ste rk vi su ee l m en hij maakt provo c erende programma s in ge s te lde publi ek veel ne d erlandse li t eratuur waarin zo obj ec ti e f mo ge lijk wordt uitge leg d 120 moer 1995 3 maar ook de vanzelfsprekendheid van de vol met nieuwe ideeen in het hoofd en titels en wassen wereld onderuit wordt gehaald die adressen in de agenda s verlieten we de zaal mix van reportage en drama is het geheim van klokhuis niet speciaal bestemd of geschikt de slag om de leerling voor het onderwijs maar wel bruikbaar dat bleek toen docente thea van der poel hierboven werd al eens gesproken van liefde enthousiast vertelde over de lessen die zij rond voor de letteren menig docent zal beamen klokhuis heeft gegeven daarin gebruikte ze dat het kweken van liefde voor li teratuur in de een video waarop drie afleverin g en zijn verza klasse situatie een te hoog gegrepen ideaal is meld die het produktieproces van een kinder belangstelling kweken leerlingen de erva boek vertellen 2 klokhuis volgt in de eerste ring g even dat er soms iets moois te lezen aflevering schrijver rindert kromhout als hij valt dat lijkt de lespraktijk dichter te bena op reis gaat om inspiratie op t e doen voor de deren met die bescheiden doel s te ll ing wor paljas en d e vuurvret er en tijdens een overleg stelt elke docent ik ook en soms boek ik met zijn illustrator jan jutte het tweede en onverwacht s een verbluffend resultaat een derde deel besteden aandacht aan uitgevers leerling die niet erg van lezen houdt komt me bibliotheken en kinder ju ry s verte ll en dat ie dat boek waarover juf het rindert kromhout was aanwezig om de vorige week had in een adem heeft uitgele band toe te lichten overal waar hij kwam zen dat zijn de krenten in de pap van ons vroegen kinderen hoe wordt een boek nou werk gemaakt volgens thea van der poel leren ze maar in de forumdiscussie literatuur en h et met deze vid eo media onder leiding van philip freriks bleek er ineens nog een heel andere doelste lling te er ontstaat een geanimeerd gesprek met de bestaan de leerling te winnen als boeken aanwezige docenten men wisselt tips uit over koper natuurlijk t ging in deze discussie ook videofragmenten die goed werken in de klas om de vraag hoe de nobele 6 miljoen aan sub er blijkt een enorme behoefte te bestaan aan sidiegelden voor leesbevorderingsactiviteiten een landelijke video databank lang niet in de media zinvol besteed kunnen worden elke school beschikt over een mediatheek maar ik kon mij niet aan de indruk onttrek veel docenten behelpen zich met onvolledige ken dat in dit soms wat al te jolige forum verzamelingen van thuis opgenomen banden tiphart een groep leuke a o ers die boeken van de programmamakers valt niets te ver promoten langs de scholen laten trekken met wachten piet geelhoed legt uit dat hij offici condooms erbij een ander idee van het panel eel niets mag kopieren omdat de auteursrech gerard reve in waku waku vooral over geld ten bij de omroep liggen gepraat werd en weinig over 17 jarigen de de interesse van de docenten lijkt overigens discussie had e en hoge amus ementswaarde dat vooral uit te gaan naar programma s die het wel mede omdat een en ander werd verluch lezen kunnen stimuleren zoals geef mij maar tigd met video opnamen van reclamespots een boek van de nationale onderwijs tele waarin schrijvers zichzelf of hun boeken ver visie en stichting bulkboek leerlingen die kopen maar de conclusie van dit vijf mensen gedramatiseerde fragmenten zien raken te ll ende forum was erg mager het is uiteinde enthousiast en gaan het boek uit de bieb lijk de enthousiaste docent die met een boek halen daarmee dwalen we af van de klok je in de hand zijn begeisterung op de leer huis video klokhuis is informatieve televisie lingen kan overbrengen het is eigenlijk ook met een vervreemdende provocerende kant beledigend om voor een zaal vol docenten die het is geen leesbevordering om tot lezen aan bijna dagelijks proberen die geestdrift over te te zetten moet je een stap verder gaan zegt brengen en die naar de dag van het litera piet geelhoed die stap moet de docent tuuronderwijs komen om die enthousiaste maken door voor te lezen en opdrachten bij tank te vu ll en niet verder te komen dan de de video te geven laat de leerlingen zelf een opmerking u moet maar veel en leuk boe boek of video maken of interview de schrij ken promoten ver wanneer hij naar school komt als we het hebben over leespromotie gaa t 1995 3 moer 121 het natuurlijk om vragen als hoe breng je je van zaken we will en het literatuuronderwijs enthousiasme over zonder leerlingen dood te wel vernieuwen maar het zit zo verdomd vast slaan welke andere nieuwe werkvormen in geijkte schoolse academische patronen staan tot je beschikking voor welke boeken het gebruik van mod erne media kan daar maak je ze enthousiast en bovenal waarom volgens ons op zich niets aan veranderen will en wij leerlingen enthousiast maken voor films tv drama s commercials documentaires boeken die niet voor 1 6 en 17jarigen maar hoorspelen bibli otheek cd rom en dergelijke voor 3o plussers zijn geschreven op die laat kunnen hooguit een aanvu lling zijn voor het ste vraag zijn vele antwoorden mogelijk maar archief van de enthousiaste docent en sectie ik hoop dat het antwoord van meneer rawie misschien kan invoering van het vak film die zo terugverlangt naar zijn gymnasiumtijd kunde voor een impuls zorgen maar we spre waarin er nog een heel lesuur geluisterd werd ken dan wel van fi ctie onderwijs een veel rui naar een voordrac ht van de ilias zo langza mer begrip als je de leerling tot lezen wilt merhand door leraren wordt herke nd als ach verleiden moet je uitgaan van een meer leer terhaald en ook een beetje flauw ik wil niet linggerichte benadering van het literatuur zeggen dat ik die vraag afdoende kan beant onderwijs woord en maar voorlopig zoek ik he t ant en daarover heeft de bezoeker van de dag woord in d e me er op p e rs oonlijke b e leving wel ideeen gekregen maar nog geen kader gerichte benadering van literatuur want door nog te weinig voorbe elden en nog geen vu na te d e nken en te praten over wat een ver rig pleidooi haal ge dicht of roman voor hem b e t ekent wordt een leerling zi c h naar mijn vaste ver noten en literatuu r trouwen bewust van zoi ets als e en estheti s ch e b eleving in het bestek van dit verslag is het niet mogelijk daarom hoop ik dat bulkboek s dag van het uitvoerig in te gaan op de inhoud van de beide literatuuronde rwij s d e volge nde keer aan lespakketten het is de bedoeling dat in het na dac ht wil s chenke n aan literatuurbeleving jaar in moe r aandacht wordt besteed aan de door leerlingen bijv aan het lezen van poezi e werkzaamheden van het sirene project overi volgens de method e blei c h aan de ideeen van gens besteedt ook het handbo e k literatuuronder aidan chamb e rs e n natuurlijk aan die van wijs aandacht aan dit project zie hieronder joop dirksen h et videodrieluik van schrijver tot lezer over de ontstaansgeschiedenis van de paljas en de con c l usie s vuurvre ter kan worden besteld bij de stichting s chrijver s s c hool samenleving hudd e straat 7 natuurlijk was de dag van het literatuur r o 18 x amsterdam telefoon 020 623 49 2 3 onderwijs geslaagd het wa s som s wat warm in krasnapolsky en de noorder e n zuider naar aanleiding va n de dag van het litera lingen waren tere c ht verbolgen over de t e tuuronderwijs is het handboek literatuuronde r vroeg geplande ope ning wie vanuit warffum wijs ne derlands 1 995 amsterdam bulkboek groningen om s oo uur opstond kon h e laa s 1995 isbn 9 0 70150 395 1 6o blz versche nog ni et op tijd zijn en moe s t de opening met nen het bevat samenvattingen van de forum aad nuis en adriaan van di s missen discussies en werkgroepen achterin zijn lijs het thema mediagebruik was op zijn minst ten opgenomen met beschikbaar beeldmateri veelbelovend maar wat maar weer al te goed aal interessante radio e n tv programma s en bleek was dat zo n modern thema niet altijd adressen beste ll en door f37 s o over te maken tot moderne bevindingen l eidt met uitzon op giro 34 2i 3 8 5 ten name van bulkboek dering van he t forum literatuur en film en op barn eveld onder vermelding van handboek het gevaar af te generaliseren omdat we ook 995 niet a ll es hebben kunnen b ekijken en b eluis teren hoorden we te weinig vernieuwende geluiden maar misschien is dat wel de huidige stand 122 moer 1995 3