Documenten
die problemen worden benoemd en er worden eric de vries taalonderwijs en vorming socialis aanzetten tot een op lossing ervan gegeven b o tisch onderwijs front nijmegen 1979 160 pag vendien maken zij nog eens heel duidelijk hoe het prijs f 12 50 niet moet en hoe gemakkelijk is het toch niet om het steeds toch weer verkeerd aan te pakken 1 de open school i s een door de overheid opgezet proefproject voor volwassenenonderwijs begeleid door radio en televisieprogramma s en bed oeld voor ans brekelmans dart van der leeuw marij smit volwassenen met een geringe vooropleiding sjaak kroon moedertaalonderwijs en taalwetenscha p het vi j fde wereldcongres van de a ssociation internationale de linguistique appl ique e ai la te montreal augustus 197 8 moer 1979 6 deed verslag van een congres over te varieren van openlijke vijandigheid tot slaafse moedertaaldidactiek in luneburg brd dat aanvaarding van alles wat naar wetenschap ruikt verslag meldt het voor de eerste keer optreden de tot nu toe belangrijkste bijdrage van de taal van een moedertaalsectie op het wereldcongres wetenschap aan het mto ligt volgens rosen in het van de ai la in het nederlands de vereniging bieden van een wetenschappelijke basis voor voor toegepaste taalwetenschap ondertussen is allerhande inzichten die bij veel leerkrachten in een bundeling van de congreslezingen beschik tuitief al langer leefden de taalwetenschap baar al la bulletin 21 en wat volgt is een korte heeft zo een bijdrage geleverd tot een positieve bespreking attitude verandering ten aanzien van zaken als de lezingen kunnen geplaatst worden onder de taalvariatie goed en slecht taalgebruik aandacht noemer moedertaalonderwijs mto en taalwe voor gesproken taal etc gebieden waarop voor tenschap maar von leden volgens ten brinke de linguistiek nog een belangrijke onderzoeks ook in moer 1979 6 over het algemeen niet ge taak ligt ten behoeve van het mto zijn het onder interesseerd in pure taalwetenschap kunnen ge zoek van gesproken taal ten behoeve van de ge rust zijn socio en psycholinguistische accenten spreksanalyse van geschreven taal ten behoeve overheersen in deze toegepast taalkundige bena van het opstelonderwijs van de relatie taalbe dering van het mto het bulletin bevat zes lezin schouwing taalbeheersing van de taalontwik gen drie over het mto in frankrijk west duits keling vanaf 5 6 jaar en van betekenisaspecten land en hongarije een over de relatie tussen taal van taalgebruik belangrijk voor dit onderzoek is wetenschap en mto in het algemeen een over dat het in nauw contact met de lessituatie wordt sociolinguistiek en mto en een over psycholin uitgevoerd een voorwaarde is dan wel samenwer guistiek en mto king tussen leerkrachten en linguisten en wel zo in linguisiics and the teaching of a mother dat leerlingen en leerkrachten niet door onder tongue stelt harold rosen uitgaande van de zoekers gebruikt worden ter meerdere eer en glo heersende methodenstrijd binnen de taalweten rie van de wetenschap maar zo dat het onderwijs schap en de onenigheid over doelstellingen en zelf er beter van wordt methoden in het mto de fundamentele vraag in on the relevance of recent developments in wat de taalwetenschap het mto eigenlijk te bie sociolinguisfics to the study of language learning den heeft de pretenties van de linguistiek en de and early education werkt roger w shuy de verwachtingen van het mto lopen nogal eens uit door rosen benadrukte verantwoordelijkheid van een en wederzijdse teleurstellingen zijn vaak het de taalwetenschap ten aanzien van het mto meer gevolg de houding van taalwetenschappers specifiek uit voor de sociolinguistiek doelstellin varieert van het direct toegepast willen zien van gen van leerkrachten moeten het uitgangspunt hun inzichten in de klas tot het afwijzen van elke zijn van sociolinguistisch onderzoek op school bemoeienis met onderwijszaken iets dergelijks met name door te zorgen voor een creatieve en geldt voor de houding van leerkrachten ze lijkt onmiddellijke opbrengst voor de school kan dit 44 onderzoek zijn bestaan rechtvaardigen en kan de traal blijvende communicatieve orientatie van de anti onderzoekshouding van veel scholen waar hervormingen in het westduitse mto als gevolg van volgens shuy de sociolinguistiek vaak zelf de van deze ontwikkeling is het mto na een aanvan oorzaak is doorbroken worden een dergelijke kelijk stiefmoederlijke behandeling ondertussen aanpak opent de weg naar onderzoek dat zich zal in ieder geval een wetenschappelijk erkende disci moeten concentreren op functie en betekenis van pline geworden met mogelijkheden voor onder taal in communicatie zaken die voor het taalle zoek en theorievorming moer 1979 6 levert het ren van kinderen van veel groter belang zijn dan bewijs tot nu toe ook door sociolinguisten bij voor voor een stilstand in het denken over mto en keur onderzochte fonologische en grammaticale moedertaaldidactiek hoeven we volgens rigol aspecten van taalgebruik niet bang te zijn de aanwezigheid van gastarbei de doelstellingen van het mto worden steeds derskinderen dwingt op korte termijn tot een meer geformuleerd in termen van communicatie veelbelovende hernieuwde bezinning op metho ve vaardigheden constateert michel page in den en doelstellingen van het mto l appreniissage d habiletes et langue maternel in l enseignement de la angue matemelle dans een meer theoretisch betoog vanuit psycholin les ecoles frdnfaises aujourd hui bespreekt frank guistisch leertheoretische optiek met als uit marchand de hervorming van het franse mto gangspunt de stelling dat niet wat je weet maar middels het plan de renovation van 1970 als vooral hoe je het weet bepalend is voor de vaar oorzaken van de vernieuwing noemt hij het alge digheden die je verwerft pleit page voor de prak mene sociologische inzicht dat het traditionele tische ervaring als primaire leermethode in het franse mto bestaande sociale en economische on mto het onderwijzen van verbale en technische rechtvaardigheden in stand hield en zelfs verer kennis mag niet ontbreken maar moet onderge gerde het psycholinguistische inzicht dat leer schikt zijn aan en in functie staan van de ontwik linginitiatief een basisvoorwaarde vormt om te le keling van communicatieve vaardigheden die ver ren en linguistische inzichten die een nieuw taal worven worden door middel van betekenisvolle begrip en een nieuwe taalnorm introduceerden oefening in verbale interactiesituaties doordat het plan van 1970 de communicatie tot een algemene conclusie uit de besproken artike spil van het onderwijs wilde maken kreeg het len kan zijn dat er sprake is van een wat resulta mto een te zeer op direct nut gerichte utilitaris ten betreft nog bescheiden maar groeiende be tische kleur alles wat niet direct de communica moeienis van de taalwetenschap met het mto tie diende werd overboord gegooid het resultaat waarbij de taalwetenschap zich er duidelijker dan was primair een grote verwarring die gepaard ging in het verleden van bewust lijkt te zijn dat haar met veel uiterlijke vernieuwingen inmiddels is onderzoek het mto ook werkelijk ten goede dient een en ander zo bijgesteld dat binnen het com te komen een belangrijk moment in deze ont municatieve concept plaats is ingeruimd voor wikkeling lijkt de toenemende nadruk in onder grammatica als een methode om de taal te analy zoek en onderwijs op communicatieve aspecten seren en te begrijpen als een specifiek menselijke van taal en taalgebruik dat deze nadruk op eigenschap communicatie in de praktijk veelal optreedt als de vernieuwing van het mto in hongarije tenslot reactie op inhoud en doelstellingen van zoge te wordt behandeld door gy rgy szepe in the naamd traditioneel mto blijkt uit de drie overi issue of mother tongue education and attempis ge artikelen uit het aila bulletin to rejuvenate mother tongue education in hunga de door rosemarie rigol mother iongue educa ry deze vernieuwing is onderdeel van een in tion in the federal republic of germany ten 1970 begonnen totale onderwijshervorming en dencies and concepts behandelde ontwikkelin nog in volle gang in het hongaarse model moet gen in het westduitse mto lijken na moer 1979 6 het mto opgevat als onderwijs in taal en commu voldoende bekend centraal in haar betoog staan nicatie een centrale plaats gaan innemen een sa de oorzaken de school en met name het mto als menhangend en uitgewerkt concept hiervoor ont instrumenten van sociale selectie de inhouden breekt echter nog met het oog hierop lopen er in communicatieve aspecten centraal en de uitein hongarije ruim dertig grotere en kleinere onder delijke bijstelling hernieuwde nadruk op kennis zoeksprojecten centraal in deze projecten staat van het taalsysteem maar geintegreerd in de cen naast fundamenteel onderzoek veelal de uitein 45 delijke ontwikkeling van onderwijsleermiddelen geformaliseerd grammatica onderwijs leidende waarin zoals blijkt uit een overzicht vooral op stroom lijkt in verband te staan met eisen van een de middelbare school voor pure taalwetenschap grotere vertrouwdheid met formele procedures in transformationeel generatieve zin een ruime bij de overdracht en verwerking van informatie plaats is ingeruimd de buitenwacht had hierop die gesteld worden door verdergaande automati nogal wat kritiek maar de leerlingen waren posi sering van het produktieproces tief bijscholingsprogramma s voor niet linguis het geven van een bewijs dat de hierboven aange tisch geschoolde leerkrachten zijn inmiddels in duide relaties ook werkelijk bestaan is in dit ka volle gang immers aldus szepe one thing is der niet mogelijk of een van beide tendenties op certain the dark age wilt be definitively over den duur de overhand zal krijgen dan wel dat er when goud contemporary linguistics is not kept van een blijvende integratie sprake zal zijn is out of the school moeilijk te voorspellen veel zal afhangen van wat de drie besproken praktijkverslagen gemeen daadwerkelijk op de onderwijspraktijk gerichte hebben en waarin ze bovendien afwijken van de inspanningen in dezen van de taalwetenschappe drie eerder besproken meer theoretische artike lijke disciplines waar beide stromen verband mee len is dat ze een terugkerende aandacht voor houden respectievelijk de theoretische taalwe kennis van het taalsysteem binnen de vernieu tenschap grammatica en de meer op sociale en wing van het mto signaleren dit in contrast met communicatieve aspecten van taal en taalgebruik een aanvankelijke concentratie op meer commu gerichte socio en pragmalinguistiek met name nicatieve aspecten de sociolinguistiek heeft in het verleden op theo als aanzet ter verklaring van dit verschijnsel kan retisch niveau grote verwachtingen ten aanzien er op gewezen worden dat beide stromen gevoed van het mto het wordt tijd dat deze verwachtin lijken door maatschappelijke ontwikkelingen de gen ook op praktisch niveau worden waarge nadruk op mondelinge taalvaardigheid en com maakt municatie kan in deze visie gezien worden in het kader van de noodzaak van een toenemende en gy rgy szep e anton i o zampolli ed studies verbaal actieve deelname van mondige burgers in on mother tongu e education ai la bulletin 21 gedemocratiseerde samenlevingsprocessen de p is a 1978 119 p ag meer op het taalsysteem georienteerde o a tot kor krachri g de von in onderwijs en opvoedin g de februari aflevering van het tijdschrift onder wijs en opvoeding is een themanummer hele maal gewijd aan moedertaalonderwijs de redac tie van het blad zocht contact met de von en liet een aantal von leden artikelen schrijven rond het gegeven de hele dag door taalonder wijs het resultaat is een uitgave die een beeld geeft van waar men zich binnen de von mee be zighoudt kees sluis geeft antwoorden op de vraag hoe leesvoer kom je als onderwijsgevende achter je eigen taal gedrag gerard cliteur praat met leida v d weyden yvonne de graaf en mary van hulst over kleuters en kleutertaal 46