Mooie boeken van Cynthia Voigt en andere jeugdliteratuur

koos hawinkels mooie boeken van cynthia voigt en andere jeugdliteratuur maf allemaa l mafketels da t is wat permanent door mijn hoofd speelde bij het lezen van nachtogen van peter van gestel en om met reve te spreken er komt wee r geen normaal men s in voor ne t alsof wi m t schipper s d e hele tijd meegewerkt heeft misschien is dat ook wel de bedoeling geweest maar ik ergerde me er nogal aan als namelijk iedere willekeurige figuur in het verhaal een even maf taaltje hanteert als het ware hetzelfde vpro jargon en nergens van staat te kijken dan is er iets mis dan functioneert dat jargon niet meer dan heb je niet met personages te maken maar met marionetten wat is er in nachtogen am de hand laura die morgen 14 jaar wordt komt er toevallig achter dat haar vader op wintersport gaat niet met vrienden zoals hij thuis gemeld heeft maar met een of andere dame uit een parfumeriezaak vanzelfsprekend is zij daardoor nogal de kluts kwijt voe g daarbij dat haar moeder een wat warrig type is die het wel goed bedoelt maar constant op pad is en het veel te druk heeft met zichzelf en je begrijpt dat laura erg op zich zelf aangewezen is in een soort vooraf va n twee stukjes tekst laat van gestel de lezer weten dat laura voor haar zevende verjaarda g haar moeder een opgezette ui l va n de rommelmarkt heeft afgezet een uil die ter compensatie van haar gebrek aan echte aandacht overdag s nachts met laura converseert freud zou dat alle maal heel acceptabel gevonden hebben maar diezelfde freud zou ook enige onbewuste logica vereist hebben in de daaropvolgende gebeurtenissen en dat nu is wa t in nachtogen volstrekt ontbreekt je verwacht als lezer een soor t initiatieroman na zo n begin of als het allemaal wat langer duurt en wat dik ker is aangezet en soort bildungsroman maar je krijgt alleen maar een serie volstrekt willekeurige gebeurtenissen voorgeschoteld waa r je gee n chocol a van kunt maken of laura nu rechts of links af gaat om het zo maar eens te zeggen van gestel slaagt er niet in mij ook maar enigszins van de noodzaak daarvan te overtuigen er gebeurt van alles maar de samenhang is volstrek t zoek aan het eind van de beschreven gebeurtenissen is laura volgens de flaptekst een volwassener persoon geworden maar daar merk je als lezer niet echt veel van want dan is het verhaal uit wel aardig is de schildering van de stuntelige manier waarop de vader probeert een wat beter contact tot stand te brengen prachtige dialogen kan van gestel schrijven dat zij hem nagegeven en heel schilderachtige scenes maar een samenhangend verhaal waar enige diepgang in zit heb ik dit keer niet gelezen ruig leven in voorchristelijke beschaving cynthia voigt is een van de auteurs die geregeld genoemd worden als schrij vers van boeken waar de wat oudere schoolgaande jeugd vaak meer voeling mee heeft en dus meer van leren kan dan met en van veel literatuur voor vol 98 hawinkels mooie boeken van cynthia voigt en andere jeugdliteratuur wassenen men wijst dan graag op de tillermannreeks waarmee voigt vel e harten heeft gewonnen in 1993 bewees voigt ook in staat te zijn tot het schrijven van een voortref felijke historische roman de ruiter met het masker wel leek de vrouwelijke hoofdpersoon net zoals dat bij thea beekman steeds het geval is sterk op de krachtige onafhankelijke dicey maar door de royale aandacht voor de histori sche en geografische ruimte leverde voigt een echte historische roman nu is er een tweede in de historie gesitueerd verhaal verschenen de dochter van de waard de schrijfster zelf heeft bewust een zij het gering verband rus sen beide boeken willen leggen birle is namelijk een kleindochter van gwyn uit het eerste boek maar echt van belang is dat niet je weet zo als lezer al leen dat je niet te ver in de tijd van het vorige boek af bent en dat is een niet nader genoemde vroeg middeleeuwse periode niet in europa maar onbe noemd a l associee r i k d e kaar t e n he t beschreven e me t noord ame rika canada birle een mentaal zeer stevige onafhankelijke herbergiersdochter uit een zeer dun bevolkte streek wil niet uitgehuwelijkt worden en neemt het lot in eigen handen ze ontmoet een vreemdeling die heel duidelijk van hoge komaf is en trekt door de omstandigheden gedwongen met hem de wijde wereld in daarbij beleven zij allerlei avonturen die zeer beeldend worden verteld orien zoals de man heet blijkt ook op de vlucht te zijn hij was namelijk bedoeld om de huidige graaf op te volgen maar vindt zichzelf niet geschikt eigenlijk niet hard genoeg zegt hijzelf voor dat beroep samen lijden zij schipbreuk worden als slaven verkocht en uitgebuit verke ren meer dan eens in doodsgevaar maar overleven alle verschrikkingen en zoals dat in een dergelijk boek wel vaker gaat ze raken op elkaar gesteld dan verliefd en uiteindelijk vraag t orien birle tot vrouw ze wonen zelfs aan het eind van hun omzwervingen ee n tijdje op het grafelijk kasteel maar birle komt er daar achter dat zij niet in enig patroon wenst te passen al is het nog zo luxueus zij neemt andermaal en nu voorgoed haar leven in eigen hand en vertrekt dus wat mij vooral in dit boek getroffen heeft is de levendige schildering van het ruige leven in een voorchristelijke beschaving waari n de mens vaak onbe kommerd de ander een wolf was maar ook hoe uitzonderlijk onze eigen wes terse wereld toch is met zijn stromend water centrale verwarming drie maal tijden per dag en droge kleren na een regenbui het enige minpunt van het boek max verbeek wees daarop in leesgoed is dat er geen greintje humor in zit maar verder niets da n lof ee n aanwinst voor ervaren lezers vanaf eenjaar of 13 14 beheerst en verantwoord over incest in de jaren zeventi g e n tachti g ha d je bi j lemniscaa t d e zgn komme r e n kwelboeken grote problemen verwerkt in soms nogal dunne verhalen wis selend van kwaliteit maar functioneel i n die zin dat ze moeilijke en contro versiele onderwerpen onder de aandacht brachten 99 hawinkels mooie boeke n va n cynthi a voig t e n andere jeugdliteratuur de laatste tijd is er iets vergelijkbaars aan de hand maar de onderwerpen zijn minder individuee l e n socialer ik heb tenminste i n noga l kor t tijdsbeste k zeker drie boeken gelezen over dakloze zwervende tieners en in dit boek van voigt snijdt deze een ander modern onderwerp aan incest ze doet dat be heerst en verantwoord als ik dat zo mag zeggen het is geen larmoyant ver haal geworden over hoe zielig een kind kan zijn integendeel net als in de dochter van de waard is tish de hoofdpersoon van met het mes op tafel een meisje da t besluit haa r lot in eige n hand t e nemen ze doet da t door haar stiefvader o p de eerste bladzijde te laten weten van nu af aan heb ik dit mes altijd en ook in de badkamer en na een ellendige dag op school heeft z e een definitieve sta p gezet door hulp in te roepen en staat er tis h wist dat de beslissing aan haar was zij was de enige die verantwoordelijk was voor deze eerste stap en alles wat daarna kwam zij was degene die het moest doen in deze beschreven dag heeft tish alles meegemaakt waarover je als het om incest gaat leest sussend e woorden verdachtmakingen schijnbaar begrip het niet willen weten en vertrouwelijkheden van de schuldige volwassenen ze heeft wanhopige pogingen gedaan om zonder het te hoeven bekennen aan de buitenwereld duidelijk t e maken hoe haar situatie is juist omdat ze zich ook schuldig voelt met het mes op tafel is een dun boek dat zorgvuldig gecomponeerd en inge houden verteld is voor onze kleine lezertjes zo n boekje als moestafa het straatvenstertje van ghazi abdel qadir geeft mij de neiging om te schrijven voor onze kleine lezertjes moestafa is de zoon van een libanese gastarbeider in koeweit zijn vader wordt op een dag gear resteerd wegens alcoholgebruik en handel het eerste is maar al te waar het tweede niet moestafa moet zich nu alleen door het leven zien te slaan en ontmoet op zijn pad helden en schurken maar eind goed al goed toch ondanks deze clichematige inhoud is het een aardig verhaal het lijkt me voora l geschik t voo r kindere n die nie t z o vee l o f z o graa g lezen e n vooral voor die leerlingen voor wie een boek nog niet meer is dan een weg droomgelegenheid waarin de dingen nogal voorspelbaar moeten zijn en waar het goede overwint brieven van mijn broertje val t in dezelfde categorie als het vorige voor wat kinderlijke brugklassers het is maar 62 bladzijden dik en de gebeurtenissen zijn door de auteur chris donner heel aardig beschreven soms was de her kenning erg groot maar goed we zijn vannacht aangekomen drie uur later dan voorzien omdat pappa zeven keer de weg kwijt was hoe later het werd hoe vaker de weg zoek was mamma is een nul in kaartlezen in het gezin is kennelijk een crisis uitgebroken en ze zijn zonder chris naar een huis aan zee getrokken later zal blijken dat het conflict bestaa t ui t de homosexualiteit van chris die bovendien nu openlijk een vriend heeft uiter aard komt tegen het einde alles goed maar daar gaan nogal wat hilarische ge 100 hawinkels mooie boeken van cynthia voigt en andere jeugdliteratuur beurtenissen aa n vooraf he t aa n ervare n lezer s overbekend e kinderlijk e perspectief vanuit niet begrijpen maakt het wellicht voor onervaren jonge le zers ook nog spannend spannend is het voor ervaren lezers niet echt maar doordat die vroegtijdig door hebben dat er onder al die kolder een reeel drama schuilt blijft het boeien misschien zou meer aandacht voor dit type simpele verhalen met toch wat diepgang heilzaam zijn voor jongeren met slechte ervaringen met boeken in i vbo bijvoorbeeld smaken verschillenr ook in de jeugdliteratuur tot slot deze keer aandacht voor recent werk van ruud kraaijeveld hopelijk bij de meesten van u bekend van zijn recensies en kleine reportages in le vende talen hij schrijf t a l een aantal jaren erg vee l ove r jeugdliteratuur naast schoolboeken over grote mensen literatuur overigens e n groeit daar nog steeds in telkenjare verzamelt en bewerkt hij de oogst van zijn lectuur voor bundeltjes bij uitgeverij hlessy verschijnen die onder de titel jeugdboeken 93 94 etc samenvattingen en besprekingen in die besprekingen geeft bij zoals hij zelf zegt in begrijpelijke taal uitleg en informatie over het thema de belangrijk ste motieven de opbouw de verhaallijnen de vertelsituatie de personages en de culturele achtergrond wat uitgebreider komen deels dezelfde deels andere jeugdboeken aan de orde in de bundels over lezen gesproken tot nu toe 1 en 2 maar aangekondigd voor 97 ook alweer deel 3 voor onderwijs i s d e belangrijkste toevoegin g binnen deze bundels de didactiek kraaijeveld levert nl per titel nogal wat vra gen en opdrachten en gesprekssuggesties voor in de klas aparte boekjes per auteur komen uit zijn handen of worden door anderen on der zijn redactie samen met jan heerze gemaakt in de reeks memo jeugdlite ratuur die bij walraven verschijnt daarin verschenen tot nu toe boekjes over thea beekman paul biegel roald dahl miep diekmann imme dros evert hartman veronica hazelhoff en gijs wanders de memodeeltjes zijn voor de jeugd geschreven in een eerdere tsjip heb ik zijn literatuurboek voor de basisvorming net echt en toch verzonnen lovend besproken sinds kort is er nu ook smaken verschillen over jeugdliteratuur profielen en beprekingen van walraven 1995 in het titelhoofdstuk va n dit boek or dent en karakteriseert kraaijeveld de tegenwoordige jeugdliteratuur en jeugdli teraire critici en laat zien dat daarbij drie typen lezers horen naast de critici die vooral de literaire kwaliteiten van een boek onderzoeken en die dan prijzen of laken is er ook een groep die daar ook wel degelijk op let maar daarnaast ook oog heeft voor andere aspecten bijvoorbeeld een spannend verhaalver loop herkenbare karakters of een boeiend thema kraaijeveld rekent zichzelf tot deze groep hij verklaart zijn positie als gekozen om pedagogisch didacti sche redenen hij vindt namelijk dat zijn positie als docent met zich mee brengt dat hij alle soorten lezers hij onderscheidt er 3 moet kunnen bedienen en ook nog het beroemde stapje hoger moet kunnen wijzen alleen literaire 101 hawinkels mooie boeken van cynthia voigt en andere jeugdliteratuur hoogstandjes aanprijze n bedien t allee n de elite onder de lezers dat moge n andere critici doen voor een docent is dat niet genoeg die moet qualitate qua aan leesbevordering doen en daar hoort literatuu r va n een wa t minde r ab soluut niveau een stevig verankerde plaats in te hebben mij persoonlijk i s deze redenering uit het hart gegrepen vandaar dan ook dat ik het nog steeds hartgrondig eens ben met de aanprijzing waarmee het voor woord besluit ik hoo p dan ook van harte dat smaken verschillen zijn weg zal vinden in de wereld van onderwijs e n bibliotheek smaken verschillen kan een prima wegwijzer zijn voor iedereen die wil weten wat er in de jeugdliteratuur van de laatste jaren gebeurd is en die hulp zoekt bij de keuze van juist dat ene boek voor juist dat ene kind maar ja ik ben het wel vaker eens met de schrijve r van die regels peter van gestel nachtogen fontein 1996 prijs 27 50 cynthia voigt de dochter van de waard querido 1995 prijs 34 90 bfr 690 cynthia voigt met het mes op tafel lemniscaat 1996 prijs 26 50 ghazi abdel qadir moestafa het straatventertje leopold novib 1996 prijs 27 50 chris donner brieven van mijn broertje querido 1995 prijs 19 90 ruud kraaijeveld smaken verschillen over jeugdliteratuur va n walraven apel doorn 102