Naar een coöperatieve PA

Publicatie datum: 1982-01-01
Auteur: Rob Woortman
Collectie: 13
Volume: 13
Nummer: 5
Pagina’s: 16-23

Documenten

rob woortma n opleiding naar een cooperatieve pa in de vorige jaargang is enkele keren aandacht besteed aan de opleiding van leerkrachten voor het basisonderwijs we denken aan de artikelen werk en aan de basis van de sectie nederlands pa hoogveld hengelo 81 2 en taalonderwijs op de nieuwe oplei ding van rien haak en chris stronks 81 4 de hier volgende bijdrage gaat over de ontwikkeling van een experiment aan de hervormde pedagogische academie te amsterdam rob woonman docent nederlands aan die academie vertelt hoe een groep docenten en een kleine groep studenten sinds een aantal jaren bezig zijn hun opleiding te veranderen richtinggevend bij hun experiment waren een aantal ideeen en technieken van freinet zonder dat in dit artikel verder expliciet op de freinet pedagogiek wordt ingegaan is wel duidelijk dat deze inmiddels doorwerkt in de onderwijskundige organisatie van de hele opleiding na informatie over het begin van het experiment geeft het artikel een beschrijving van de uitgangspunten voor zover die voor het academie werkplan min of meer zijn geformu leerd omdat die uitgangspunten echter nog voortdurend ter discussie staan dient men zich te realiseren dat de uitvoeringspraktijk er slechts gedeeltelijk mee overeen stemt h et b e gi n het onderwijs moet zo gegeven worden dat de student zich verantwoordelijk kan voelen voor in het begin van het cursusjaar 1977 1978 nam zijn eigen opleiding waardoor hij als gelijkwaar de directeur h arry schram het initiatief tot het dige partner in overleg kan treden met de docen op richten van een officieuze werkgroe p die be ten stond uit belangstellenden voor vernieuwing van in zulk onderwijs past geen eenzijdige beoor het onderwijs aan de h pa in het gesprek dat in deling wat betekent dat de toetsing en de grond deze werkgroep ontstond over een andere onder slag van de toetsing op de hpa herzien moesten w ijskundige opzet keerden enkele onderwerpen worden telkens terug zoals een andere kwestie die in verband met he t 16 bovenstaande telkens terugkeerde betrof de ven dat ik niet begin met de beschrijving van de kloof tussen theorie en praktijk maatschappelijke uitgangspunten komt eenvou in de eerste plaats werden onderwijskundige or digweg omdat in het gesprek dat we op de hpa ganisaties en technieken op de pa wel besproken voerden deze mensvisie het eerst aan de orde maar zelden of nooit uitgevoerd behalve in enke kwam le incidentele persoonlijke gevallen 1 ieder mens staat in relatie tot een ander en is in de tweede plaats werd de praktijk van de stu daardoor medeverantwoordelijk voor wat de an dent zelden in de theoretische lesstof betrokken der doet hij dient die ander daarom serieus te nemen zoals hij ook zichzelf serieus neemt de conclusie die de groep uit beide stellingnamen 2 ieder mens is uniek en daarom onvergelijk trok had nogal verregaande consequenties in de baar de achting voor de ander is hiermee een ge eerste plaats hing de houding die wij innamen ten geven opzichte van de studenten samen met ons maat 3 alle mensen zijn gelijkwaardig aan elkaar schappijbeeld waarin geen plaats was voor hierar de uniciteit van de mens maakt iemand niet chisch denken meer want de ander is op zijn eigen manier even dat betekende in de tweede plaats dat ook leer uniek als ik ben als waarde in macht wordt uit lingen van een lagere school in onze ogen recht gedrukt mag niemand machtiger zijn dan een an hebben om te leren wat zij willen leren onder der wijs dient dan zoals de kreet luidt aan te sluiten deze uitgangspunten getuigen denk ik van een bij het kind wat wil zeggen dat het leerproces zo vrij positief mensbeeld op zichzelf blijven zij natuurlijk mogelijk dient te verlopen waarbij be echter betrekkelijk vaag en krijgen zij pas inhoud dacht moet worden dat het leerproces tussen die als men er onderwijskundige consequenties aan vier muren niet erg natuurlijk kan verlopen het verbindt kind lee rt uit de ervaring dus heeft het onderwijs 1 omdat vergelijken in menselijke situaties tot taak situaties te scheppen waarin het kind er moeilijk is leren we voornamelijk door middel varingen op kan doen als het onderwijs ernaar van de ervaring we kiezen daarom voor ervarend streeft die erv aringen bespreekbaar te maken dan leren daardoor leert men verantwoordelijkheid wordt het kind geholpen ontdekkingen te doen te nemen attitudevorming in verband met uit deze ontdekkingen zijn het uitgangspunt tot gangspunt 1 omdat wat men leert uit zichzelf leren komt dit heeft tot consequentie dat theorie en de consequentie van deze kijk op het ervarend en praktijk nauw verbonden dienen te zijn voor de zelfontdekkend leren betekende voor ons dat beroepsopleiding betekent het dat de praktijker ook het onderwijs aan de pa moest voldoen aan varing van de studenten uitgangspunt dient te dit ervarend en zelfontdekkend leren de praktijk zijn voor de theorie de ervaring moest ons uitgangspunt worden de 2 individualiseren en differentieren pa moest studenten de gelegenheid geven deze omdat mensen uniek zijn en daarnaast evenwaar ervaringen te verwerken dig aan elkaar heeft ieder individu recht op de na verloop van tijd zie het historisch overzicht ontplooiing van zijn eigen vermogens waarbij uit ontstond er een andere werkwijze gelijktijdig gegaan wordt van zijn eigen ervaringen voor het ontwikkelde zich een aantal formuleringen die onderwijs betekent dit dat er gedifferentieerd onze uitgangspunten moesten weergeven les gegeven moet worden 3 socialisering de uitgangspunte n omdat we in de eerste plaats in relatie staan tot anderen dient ruime aandacht besteed te worden ik begin hier met een schets van de uitgangspun aan het sociale gedrag dat betekent dan be ten die iets vertellen over de wijze waarop wij te wustzijn van het recht op je eigen programma je gen mensen aankijken hoewel ik evengoed zou eigen belangstelling je eigen beoordeling maar kunnen beginnen met een schets van onze maat omdat we samen zijn zal dat steeds in overleg schappijvisie opmerkingen over die maatschap moeten gebeuren in onze ogen gaf de franse pijvisie laat ik hier voortvloeien uit de beschrij onderwijsvernieuwer c freinet hier een zeer ving van de mensvisie nadat ik de onderwijskun evenwichtige onderwijskundige invulling aan dige consequenties van die mensvisie heb geschre 4 de rol van de onderwijzer docent staat ter 17 alle mensen z ijn evenwaardig aan elkaar discussie leerlingen studenten zijn medever sociale weerbaarheid terwijl socialisering zich antwoordelijk omdat zij mensen zijn dat bete vaak richt op de macht van de grootste groep sa kent dat zij beslissingen kunnen nemen met be men sterk tegenover de vijand democratie is trekking tot de lesstof dat geldt uiteraard even daarom niet per definitie de beste staatsvorm zeer voor de onderwijzer docent zijn deskun noch de communistische democratieen noch de digheid kan de leerlingen studenten doen over parlementaire democratieen komen volledig tege tuigen van de noodzaak van bepaalde stof hij moet aan dit cooperatieve ideaal vertegenwoor onderwijzer of docent kan hen die stof echter diging m oet erop gericht zijn macht gelijkwaardig gezien de uitgangspunten niet opleggen wat be te verdelen anderzijds mogen ve rtegenwoordi treft de orde dienen afspraken in overleg tot gende lichamen niet te groot zijn wil het overleg stand te komen regels kunnen niet eenzijdig in effectief blijven binnen dit spanningsveld moet gevoerd worden zie hiervoor de onderwijskundi gestreefd worden naar een volledige spreiding van ge invulling onder de werkwijze macht dat wil zeggen dat de stem van een stu wij spreken het liefst van een cooperatieve sa dent of van een docent direct tot in het bestuur menwerkings school dat wil zeggen een school gehoord dient te worden een situatie die we waar de grenzen van de vrijheid liefst uitsluitend aan de hpa nog steeds niet kennen om die bepaald worden door de afspraken die de aanwe stem gelijkwaardig te laten klinken en toch reke zigen onderling maken in een cooperatieve ning te houden met de beperkingen ten aanzien school gaan personalisering en socialisering ge van de groepsgroo tt e kan er bijvoorbeeld ge lijkwaardig samen personalisering als enig uit werkt worden met een consensusmodel bij con gangspunt richt zich erop hoe het individu zich sensus moet dan niet gedacht worden aan het optimaal ontplooit zijn zin krijgt vaak op zeer gebruik van een veto recht maar aan het zoeken nette wijze door middel van overtuigingskracht naar oplossingen waar allen zich in kunnen vin 18 den er wordt dan geen voor of tegen uitge processen in de verschillende stamgroepen niet sproken maar onderzocht of iemand principiele geheel met elkaar overeenstemmen omdat deze bezwaren heeft indien een vertegenwoordigend processen afhankelijk zijn van verschillende erva lichaam geen oplossing kan vinden kunnen alle ringen groepen afzonderlijk hun eigen oplossing kiezen de werkwijze in de stamgroep verloopt als volgt zo n model vinden we bijvoorbeeld in het den ken en werken van kees boeke de sociocratie kr inggesprek hierbij wil ik wel aantekenen dat zo n model het kiezen van de voorzi tter van de week uitwis uiterst kritisch gehanteerd moet worden se l en van praktijkervaringen aan de hand hier van worden onderwijsproblemen gesignaleerd er deze uitgangspunten leiden ertoe dat een maat worden studie onderwe rpen geinventariseerd schappij gebaseerd op concurrentie de ander van de studenten wordt verwacht dat zij in twee overvleugelen is ons inziens niet inherent aan jaar vier stud ies afronden presteren roofbouw op natuur en medemens wordt afgewezen vergadering irrealisme niet gebaseerd op de werkelijkheid opstellen van dagroosters taken verdelen afspra omdat de uitgangspunten niet gelden voor het ken maken met docenten vraag naar studiebege huidige maatschappelijke bestel en de school leiding of doceerlessen afspraken met elkaar re immers altijd de maatschappelijke waarden en gels voor de groep opstellen voorstellen bespre normen spiegelt ken evaluatie van het groepsproces wellicht is dat waar maar een ideaal is altijd de de aan de stamgroep verbonden docenten heb basis voor een nieuwe werkelijkheid zonder die ben ieder een aantal uren voor hun stamgroep be hoop dat ideaal zou er slechts stilstand zijn we schikbaar deze tijd ontstaat doordat de verschil schetsen niet het haalbare het doel maar de uit lende vakken uren hebben ingeleverd ter wille gangspunten het perspectief van de roostervrije dagen bij het opstellen van de roosters houdt de stamgroep rekening met de be de we rkw ijze op de hpa schikbaarheidsroosters van de docenten de werkwijze valt uiteen in twee onderdelen uitvoering van het rooste r enerzijds spreken we van vrije roosterdagen an het rooster kent een aantal vaste onderdelen derzijds van cursussen de werkwijze is vergelijk waarvan al genoemd zijn de kring en de verga baar met de thematisch cursorische hoewel we dering verder onderscheiden we het thematische deel veel vrijer hebben ingevuld a verplichte roosteronderdelen de praktica cursussen dienen ter ondersteuning van studies een aantal op de praktijk gerichte onderwerpen die de student maakt op basis van zijn praktijker zijn verplicht deze overwegend vaardigheden varing twee dagen in de week volgt de student worden in de vrije roosterdagen uitgevoerd cursussen twee dagen werkt hij of zij in vrije voorbeelden zijn vertellen sociale vaardigheden roosterdagen en een dag in de week is er leer stellen biologieprakticum e d school in het cursusjaar is er voorts een aanta l b eigen werk 4 a 5 leerschoolweken gepland hieronder volgt zelfstandig werken aan een studie onderwerp eerst een beschrijving van de roostervrije dagen c laten zien en vervolgens een beschrijving van de cursussen er wordt regelmatig tussentijds verslag uitge bracht van de vorderingen met een studie onder de vrije roosterdage n werp aan de gehele groep na afronding volgt er op de zogenaamde vrije roosterdagen plannen de een eindgesprek in de gehele groep waarbij de studenten samen met de docenten hun leeractivi begeleidende docent e aanwezig is gezamenlijk teiten de groepen zijn samengesteld uit een aan wordt besloten of de studie voldoet er wordt tal eerste en een aantal tweede jaars studenten dan een v gerapporteerd aangevuld met enkele vaste groepsdocenten we naast het bespreken van een studie kan het laten spreken van stamgroepen de leeractiviteiten zien nog een andere invulling krijgen indien er staan in verband met de praktijkervaring zie actuele vragen zijn die niet waren ingeroosterd kringgesprek het is te verwachten dat de leer of niet aan de orde konden komen tijdens het 19 kringgesprek kan daar tijd voor worden inge het werk in de groe p ruimd onder het laten zien algemene zaken die de groep betreffen naar d opruimen en onderhoud aanleiding van klachten of felicitaties de stamgroep is verantwoordelijk voor zijn eigen daarnaast vinden we een prikbord waarop we te lokaal hiertoe kan een corveerooster worden op rugvinden gesteld uiteraard worden ook de docenten hier het rooster van de dag op ingeroosterd iedere stamgroep heeft de be de beschikbaarheidsroosters van de docenten schikking over een klein financieel budget om het een lijst van studies waaraan de verschillende lokaal in te richten stamgroepleden op dat moment werke n e praktijkvoorbereiding een lijst met de door de stamgroep genomen tijdens de stamgroepdagen kan tijd uitgetrokken besluite n worden om de leerschooldagen voor te bereiden een afsprakenrooster co rv ee e d de vaste docenten zijn tevens de docenten die de alles wat verder van informatief belang is voor groep in de praktijk begeleiden de groep 3 de werkkaarten doceren voor het opze tt en en afwerken van een studie in verband met groepsstudies of onderwerpen worden richtlijnen gegeven deze richtlijnen zijn die in de algemene belangstelling liggen kunnen vervat in een zogenaamde werkkaart er doceerlessen aangevraagd worden 4 log of dagboek om overzicht te houden op het totaal van de ac de tijdsindeling van de werkzaamheden is een be tiviteiten in de stamgroep wordt er een logboek langrijke factor voor de organisatie het maken bijgehouden van een rooster is daarom ook altijd een tijds 5 voorzittersvergadering planning de minimum tijd voor een roosteron eens per week komen de stamgroepvoorzitters derdeel is 25 minuten hoe belangrijk bijvoor samen de taak van deze vergadering zou kunnen beeld een kringgesprek ook is van te voren moet zijn om na te gaan waar zich storende overlappin vast staan hoeveel tijd daarvoor uitgetrokken gen voordoen in het rooster en deze aan te pas wordt sen verder kan zij allerlei problemen die zich in naast de hierboven beschreven vaste onderdelen de stamgroepen voordoen bespreken het is mo hanteren we een aantal hulpmiddelen die de vrije gelijk gezamenlijke afspraken te maken of geza roosterdagen soepel moeten laten verlopen menlijke activiteiten te plannen 1 de voorzi tt er het is mogelijk dat zich in de toekomst een struc we kunnen per dag of per week een voorzitter tuur ontwikkelt waarin deze vergadering de verte kiezen deze heeft een aantal taken genwoordigers voor de instituutsraad aanwijst a hij ziet erop toe dat het rooster volgens af als het goed is worden van daaruit of vanuit de spraak wordt uitgevoerd komen er verzoeken ze vergader i ng vertegenwoordigers in het bestuur van buiten waardoor de les gestoord wordt dan gekozen bepaalt de voorzitter of deze verzoeken gehono reerd worden enkele opmerkingen met betrekking tot het b hij is verantwoordelijk voor het logboek dat derde jaar wil niet zeggen dat hij het moet schrijven en het derde jaar werkplan is vrijwel gelijk aan het voor het bekendmaken van de afspraken hierboven beschreven werkplan met dit verschil c de voorzitter ziet erop toe dat de lessen niet dat de praktijk het hospiteren meer tijd in be ontaarden in een eindeloze discussie onderwer slag neemt de studies zijn vervangen door tenta pen die dringend of actueel lijken kunnen verwe menonderwerpen de vaste roosteronderdelen zen worden naar het laten zien praktica zijn vervangen door enkele examenon 2 het voorstellenbord derwerpen als tekstbespreking opstel enkele on het voorstellenbord functioneert als agenda voor derwerpen als dyslexie niet nederlandstaligen de vergadering hierop kunnen voorstellen wor integratie kolo ideologische aanpassing van het den gepubliceerd ten aanzien van basisonderwijs naar aanleiding van het gelijkna het rooste r mige boek van th eo jansen in de praktijk blijkt het programma dat de meeste van deze onderwerpen al een kee r 20 als studie in de stamgroe p en zijn ge p resenteerd taalmethoden daarom behandelen we het wer ken met vrije teksten uit de freinet pedagogie de cursussen deze teksten die de studenten klassikaal her de stamgroepen werken naast de vrije roosterda schrijven voordat zij ze vermenigvuldigen zijn gen in cursussen uitgangspunt om te leren stellen en spellen deels een cursus dient om de basiskennis van een vak zijn zij aanleiding tot lessen grammatica tijdens te leren het gaat om het inzicht hoe de kennis de cursus leert de student zo n tekstbespreking te binnen dat vak functioneert we kunnen spreken organiseren van basisvaardigheden om welke kennis het gaat de taalbeheersing komt uitgebreid aan de orde is in principe bespreekbaar omdat die kennis aan tijdens de vrije stamgroepdagen door middel van moet sluiten bij de werkzaamheden in de vrije de kringgesprekken en het schrijven van studies roosterdagen zij dient tot steun bij het uitvoeren van de studies korte evaluatie hoe dit geheel in de praktijk functioneert kan kort geillustreerd worden aan de hand van het over het algemeen functioneert dit werkplan re moedertaalonderwijs delijk studenten nemen veelal de verantwoorde tijdens de vrije roosterdagen worden nogal veel lijkheid voor hun programma serieus en blijken in thema s gekozen als niet nederlandstaligen in hoge mate in staat tot zelfstandig werken de het onderwijs kinderliteratuur leesstoornissen studiebegeleiding is nog niet optimaal wat wel taal en milieu het moedertaalonderwijs binnen licht komt doordat de collega s niet allen vol het schoolwerkplan integratie kolo daarnaast doende zijn ingevoerd in de beschreven werkwij zien we ook thema s als tekst bij de zaakvakken ze de cursussen sluiten vaak niet aan bij het creatieve tekst taal en rekenen rond deze the werk in de vrije roosterdagen vaak staat de cur ma s kunnen tijdens de vrije roosterdagen doceer susstof in tegenstelling tot de studies nog te ver uren aangevraagd worden waar regelmatig ge van de praktijk verwijderd bruik van wordt gemaakt de basisstof voor het het gebrek aan evenwicht tussen cursussen en vak moedertaalonderwijs die in cursussen gegeven vrije roosterdagen valt deels te verklaren doordat wordt kan als volgt worden omschreven er aanvankelijk sprake was van een compromis van de beschikbare 7 uur nederlands in twee tussen voor en tegenstanders van de vrije rooster jaar worden 3 uur in cursusverband gegeven dagen de laatste twee jaar groeit deze werkwijze a grammatica terminologie en didactiek van de met vallen en opstaan naar een eenheid waarbij grammatica vanuit deze kennis proberen we we ontdekken dat er onderwijskundig veel te zeg zichtbaar te maken hoe slecht vaak de opzet van gen valt voor de tweedeling cursussen vrije roos de taalmethodes is vervolgens gaan we op zoek terdagen daarbij dient opgemerkt te worden dat naar middelen waarbij het zelfontdekkend leren er bij velen een voorkeur is in het begin van de toegepast wordt op de grammatica de methode opleiding iets meer de nadruk op cursussen te leg hiervan wil ik op een andere plaats nog wel eens gen terwijl deze cursussen aan het eind van de bespreken opleiding verdwenen zijn b aanvankelijk lezen het bespreken van de een uitgesproken succes is de socialisering van meest gangbare methoden na een kritische be het werk studenten bespreken bijzonder serieus schouwing onderzoeken we de mogelijkheden de verdeling en de beoordeling van het werk het van het leren lezen met behulp van een drukpers zelfde geldt voor de bespreking van de groepsre limograaf of stempeltechnieken gels er kan nog wel wat intensiever gewerkt wor c kinderliteratuur in deze cursus werken we in den maar het aanbrengen van attitudes is een de eerste plaats aan het kweken van belangstel tijdrovende zaak die dit intensieve studeren vaak ling voor het lezen van kinderboeken daarnaast in de weg staat al met al is er een groei naar een besteden we aandacht aan de waardering van kin cooperatieve school hoewel de consequenties derliteratuur wat de studenten in breder verband hiervan nog lang niet op alle terreinen doorwer in de vrije roosterdagen dieper kunnen onderzoe ken verdeling en besteding van de gelden be ken stuurlijk een kleine stap is gedaan doordat de d de vrije tekst het is de bedoeling dat studen studenten verantwoordelijk zijn voor de inrich ten wat vrij komen van het werken volgens de ting van hun eigen lokaal voor de bespreking va n 21 de leerstof en voor de beoordeling van hun stu band met concretiseren van rekenkundige be dies de maatschappelijke consequenties onder werkingen gat wil zeggen sommen beschrijven schrijven zeker niet alle collega s hoewel er nau door bijvoorbeeld van de som een verhaal te ma welijks enig verzet is tegen de hier genoemde uit ken en in verband met het aanleren van relatie gangspunten een winstpunt is dat vrijwel alle begrippen en in verband met taal rekenen als collega s de rolverdeling leraar student serieus creatief 15roces wensen te herzien voor de cursussen moedertaalonderwijs geldt dat slotopmer kin g we er niet altijd in slagen het verband met de vrije roosterdagen duidelijk te maken met name ondanks de kritische noten kan er toch gespro geldt dat voor de grammatica de vrije tekst en ken worden van een tamelijk vergaand experi het aanvankelijk lezen leveren weinig problemen ment met name door het werken in vrije rooster op zo goed als we erin slagen te differentieren dagen de inbreng van de studenten is vrij groot tijdens de vrije roosterdagen zo slecht lukt dat hoewel je het sturend vermogen van docenten vaak tijdens de cursussen waar het even noodza niet moet onderschatten kelijk is omdat deze cursussen ook aan stamgroe voor de docenten pleit dat zij hun rol willen her pen gegeven worden waardoor er niveauverschil zien len binnen de groepen optreden er is min of meer sprake van cooperatie met na de cursus kinderliteratuur hoort misschien niet me doordat studenten hun eigen verantwoorde als cursus gegeven te worden de cursus bevalt lijkheid ten aanzien van hun studie grotendeels overigens erg goed wat erop wijst dat het pro oppakken en doordat de beoordeling bespreek gramma vrij willekeurig is samengesteld te wei baar is geworden daar staat tegenover dat de nig aandacht wordt besteed aan de stelvaardig inspraak in de bestuursstructuur toch vaak schijn heid van de student een voordeel is dat neerlan is ook al wordt de democratisering in oude zin dici deelnemen aan een cursus rekenen in ver kritisch benaderd 22 kort historisc h overzich t van h et experiment aan de hp a 1977 1978 een aantal docenten en enkele studenten vormen de academiseringscommissie met als doel een aantal onderwijsvernieuwende experimenten in te voeren enkele leden van deze informele commissie docenten hospiteren op de wee renschool een lagere school die werkt vanuit de freinei pedagogie een aantal technieken zoals bij de werkwijze omschreven worden in het derde jaar van de hpa toegepast bij het vak nederlands 1978 1979 het derde jaars experiment breidtzich uit doordat de vakken nederlands e n pedagogie een roosteiverbinding aangaan in alle drie de leerjaren de uren voor beide vakken staan achter elkaar in het rooster de docenten zijn d e gehele tijd aanwezig wat mogelijk is doordat zij tussenuren hebben aange vraagd de applicatiecursus voor kleuterleidsters met hoofdakte en onderwijzers zon der hoofdakte wordt volgens de in het artikel beschreven technieken opgezet zonder het invoeren van cursussen deze cursus blijkt onderwijskundig een enorm succes te zijn tegen het ondemocratische karakter van de academiseringscommissie kom t verzet vanuit de docentenvergadering met een kleine wijziging wordt de com missie officieel benoemd 1979 1980 voor het eerste en tweedejaars programma worden roosterverbindingen peda gogiek rekenen pedagogiek nederlands en verschillende zaakvakken onderling aangegaan voor het derde jaars programma worden de vakken nederlands pedagogiek en cultureel maatschappelijke vorming samengevoegd er verschijnen verschillende stukken rond het fundamenteel uitgangspunt die overwegend steun krijgen ondanks de kritiek die men erop heeft 1980 1981 er wordt besloten twee dagen per week met open roosters te gaan werken voor deze vrije roosierdagen worden stamgroepen gevormd eerste en tweede jaars studenten werken in heterogene groepen samen aan onderdelen als ne derlands rekenen pedagogiek enkele zaakvakken naaldvakken en leerschoo voorbereiding daarnaast worden er cursussen aan jaarklassen gegeven deze cursussen beslaan twee dagen in de week er wordt een werkplan geschreven en alle betrokkenen bezinnen zich op de uitgangspunten het derde jaars programma gaat onveranderd voort maar krijgt te weinig begeleiding omdat het experiment met de stamgroepen teveel tijd van de col lega s vraagt de applicatiecursus blijkt nog steeds een groot succes en de uitgangspunten dringen door in de andere nascholingscursussen de academiseringscommissie heft zichzelf aan het begin van dit cursusjaar op 1981 1982 zowel in cursussen als in de vrije roosterdagen werken de studenten in stam groepen er wordt gewerkt aan het opstellen van een nieuw academiewerk plan er blijft kritische aandacht voor de uitgangspunten die zich niettemin nauwelijks wijzigen 23