Nederlands als vreemde voertaal

dorian de haa n nederlands als vreemde voertaa l het taal onderwijs aan anderstaligen mist een door de overheid gecoordineerd beleid de deelnemers aan stroom 3 die op verschillende manieren functioneren in het onder wijs aan anderstaligen werken veelal met zelf ontwikkeld materiaal tijdens het congres werd gepoogd esp annen samen te stellen op basis van de volgende punten de pedagogiek van freire eisen voor een leerplan praten en luisteren alsmede aanvankelijk lezen taalkundige thema s voor een leerplan op basis van een foutenanalyse er bestaat behoefte aan informatie over en het sen is niet gedacht een verantwoord beleid van uitwisselen van ervaringen met het werken met uit het ministerie is er niet anderstaligen dat bleek heel duidelijk uit de gro dit is zo n beetje de situatie van waaruit leerplan te aanmelding voor stroom 3 nederlands als nen voor anderstaligen tot stand moeten komen vreemde voertaal de deelnemers waren leer krachten in het basis en voortgezet onderwijs nederlands als vreemde voertaal en leerplanont van de opleidingen schoolbegeleiders consulen wikkelin g ten anderstaligen en taakleerkrachten velen wer ken met zelf ontwikkeld materiaal soms maakt leerplanontwikkeling voor het taal onderwijs men gebruik van methoden en materiaal dat ont aan anderstaligen is op dit moment dus nauwe worpen is vanuit schoolbegeleidingsdiensten al lijks realiseerbaar een te ontwerpen leerplan of of niet in samenwerking met scholen ieder heeft opvangmodel veronderstelt kennis over de z n eigen aanpak en geisoleerd coordinatie van sociaal economische achtergrond van de doel het onderwijs aan anderstaligen is er niet groep attitude en motivatie om de vreemde taal een goede opvang van buitenlandse kinderen in te leren leeftijd verblijfsduur ervaringen in het het onderwijs wordt overgelaten aan leerkrachten nieuwe land toekomstperspectief en feitelijke die daar nauwelijks op voorbereid laat staan voor mogelijkheden en in samenhang daarmee kennis opgeleid zijn weliswaar zijn er vanaf 1974 taak over de eigen moedertaal van de kinderen over leerkrachten maar aan scholing voor deze men strategieen voor het verwerven van een vreemd e 34 voertaal vooral kennis over de talige aspecten is van de klasse der onderdrukkers de laatste twee nog zeer gebrekkig bewustzijnsniveaus leiden tot handelingen om de wel is duidelijk dat het zal moeten gaan om het eigen situatie te veranderen ontwikkelen van een open leerplan juist ook de bewustzijnsniveaus kunnen worden doorlopen voor kinderen van buitenlandse werknemers is aan de hand van thema s die freire grenssituaties het belangrijk dat ze door middel van taalonder noemt een grenssituatie is een onderdeel van wijs greep krijgen op hun werkelijkheid iemands bestaan dat iemand als problematisch in de voorinformatie van de stroom zijn pogingen kan ervaren door het blootleggen van bepaalde gedaan tot een raamwerk voor ontwikkeling van tegenstellingen het ontdekken van en vraagte een leerplan op basis van de pedagogiek van kens zetten bij beperkingen ongelijkheden on freire herman meddens het formuleren van rechtvaardigheid grenzen tussen zijn en inense eisen voor een leerplan praten en luisteren alsme ijkerzijn kan het middel gegeven worden die de aanvankelijk lezen jef v d akker en het aan tegenstellingen op te heffen freire geeft gedetail bieden van taalkundige thema s voor een leer leerde aanwijzingen voor het opsporen van tegen plan op basis van een foutenanalyse klaasbert stellingen grenssituaties moed buitenlandse kinderen hebben te maken met een deze voorinformatie diende als kader voor het grote tegenstelling het verschil tussen het moe maken van lesplannen waarmee vrijwel iedere derland en nederl and bovendien bestaan er voor subgroep van de stroom zich heeft bezig gehou hun talloze ongelijkheden in nederland huisves den leerplanontwikkeling in vier dagen stroom ting welstand cultuur e d dat laatste geldt is natuurlijk onzin de deelnemers ging het naast ook voor meestal jongere kinderen die het het nadenken over doel en vorm van anderstali moederland niet meer kennen of hier geboren genonderwijs vooral om informatie en suggesties zijn om zelf verder aan de slag te kunnen het onderwijs aan anderstaligen moet de ervarin gen van de buitenlandse kinderen als basis heb he t k ade r de voorinfo rm a ti e ben het veronderstelt werken met relevante the ma s di e de pedagogiek van freire een raamwerk leerlingen inzicht bieden in hun situatie hoe bij het onderwijs aan anderstaligen gaat het niet is het nu vroeger hier daar om puur technisch aanleren van een tweede taal leerlingen leren vragen te stellen is het goed maar vooral om het leren van taal vaardigheden slecht zo wat zou er veranderd moeten wor die kinderen nodig hebben om zich te kunnen den redden dat redden moet dan breed opgevat handelingsperspectieven beva tt en mogelijk worden het gaat erom dat ze kunnen communi heden om die tegenstellingen te doorbreken ceren met anderen over zaken die voor hen van en op te heffen wat kan er veranderd worden belang zijn en dat ze zich bewust worden van en hoe moet dat gebeuren hun situatie zodat zij zich als groep kunnen orga dat laatste is zeer belangrijk bewustwording al niseren en als groep voor hun belangen op kun leen is niet voldoende het gaat er ook om in nen komen herman meddens de pedagogiek zicht te geven in de mogelijkheden om achter van freire die in opzet bedoeld was voor vol stand of onderdrukking op te heffen concreet wassenen gaat vooral in op die bewustwording betekent het dat je je doelen binnen het onder en de daaruit voortvloeiende activiteiten hij on wijs niet te ruim moet stellen er zijn zoveel te derscheidt vier stadia van bewustzijn het aan genstellingen die je niet of niet direct kunt op vaarden van de dagelijkse realiteit zonder daar lossen maar er zijn ook talloze die wel te over over na te denken het magisch bewustzijn ge winnen zijn volgd door inzicht in maatschappelijke structuren freire s pedagogiek is ontwikkeld voor volwasse zonder daar vraagtekens bij te zetten het naieve nen en in z n geheel toepasbaar wanneer mensen bewustzijn het volgende stadium is bereikt wan kinderen los kunnen komen van een concrete ge neer mensen inzien dat hun situatie veranderbaar beurtenis verbanden kunnen leggen kunnen be is het kritisch bewustzijn en tenslotte onder schouwen hun situatie enigszins kunnen over kent men dat anderen dezelfde ervaringen en be zien bij jonge kinderen onder de 10 a 12 jaar is langen hebben die strij dig zijn met de belangen dat vermogen meestal nog niet voldoende ont 35 wikkeld en valt de nadruk op het beleven van te verwerving van een tweede taal met name dit genstellingen daarbij staat centraal dat kinderen laatste wordt beoogd met een foutenanalyse zich veilig moeten voelen en dat ze hun i dentiteit nu ontstaan fouten niet alleen door interferentie als anderstalig kind temidden van de anderen maar ook doordat kinderen een nieuw taalsys kunnen begrijpen en hanteren het thuisland teem aan het ontdekken zijn het komt dan vaak project van het nederlands centrum voor bui voor dat ze regels van dat systeem bijvoorbeeld tenlanders ncb probeert door middel van het voor de vorming van de verleden voltooide tijd aanbieden van verhalen dia series en documenta van het zwakke werkwoord gaan toepassen als tie uit over het land van herkomst enigszins op die regels niet opgaan vormen als loopte ge die identiteit in te spelen voor kinderen die geen loopt e d dit heet overgeneralisatie interfe of nauwelijks nederlands spreken en of analfa rentie en overgeneralisatie veroorzaken systema beet zijn zijn de moge l ijkheden tot politiserend tische fouten die door een analyse van het taal onderwijs in nederland in eerste instantie be gebruik van anderstaligen kunnen worden opge perkt spoord bij de opzet van een leerplan of taalpro gramma kan hiermee rekening worden gehouden taalkundige thema s foutenanalyse en leerplan de brochure leren van fouten van josee coenen ontwikkelin g e a bespreekt afwijkingen in het nederlands van mensen die een vreemde taal leren zullen in het anderstaligen met betrekking tot het klanksys begin fouten maken die veroorzaakt worden teem en de syntaxis klaasbert moed stelt in de doordat eigenschappen van de moedertaal naar voorinformatie dat voor een taalprogramma de vreemde taal worden overgedragen dit noemt syntaxis en morfologie ondergeschikt moeten men interferentiefouten worden gemaakt aan semantie k als een anderstalige leerling bepaalde onderschei de semantiek systematisch moet worden aan dingen in het nederlands niet realiseert omdat gepakt waarbij zich twee soorten thema s la die onderscheidingen in zijn of haar moedertaal ten onderscheiden niet voorkomen spreken we van negatieve inter a de grote taal denk relaties als ruimte tijd ferentie voorbeeld de a in dak en daken zal vergelijking modaliteit e d door een marrokkaanse leerling op dezelfde wijze b de kleine semantische thema s waarvan er worden uitgesproken want het marrokkaans tientallen zijn te construeren en die elke leer kent geen onderscheid tussen een a en een aa kracht o a op basis van foutenanalyse zelf ander voorbeeld zitten liggen staan zetten e d moet selecteren perceptuele werkwoorden worden in het marrokkaans niet onderscheiden vormen zo n thema kijken en zien luisteren j c coenen e a leren van fouten p 36 we en horen proeven en smaken ruiken aan en spreken van positieve interferentie als een anders ruiken naar ook maken en doen vormen zo n talige leerling onderscheidingen die wel in zijn of thema haar moedertaal voorkomen maar niet in het ne het fundamentele uitgangspunt is dat sematisch derlands gaat overdragen naar het nederlands in verwante woorden gezamenlijk moeten worden het marrokkaans wordt bijvoorbeeld het bijvoeg aangeboden in de opbouw van een taalprogram lijk naamwoord achter het zelfstandig naam ma kunnen oefeningen worden verwerkt rond die woord geplaatst en wordt tevens het lidwoord semantische aspecten deze zouden dan moeten herhaald ik woon bij een ziekenhuis een hele worden ingepast in sociaal geografische thema s grote leren van fouten p 32 de meeste inter zoals de klas de school de buurt enz een ferentie zal men vinden in het klanksysteem en taal denk relatie als ruimte kan bijvoorbeeld de woordenschat de syntaxis levert behalve in worden behandeld bij de buurt of het verkeer de woordvolgorde de minste interferentie op kennis van de moedertaal van een anderstalig aandachtspunten bij het opzetten van een leer kind maakt het mogelijk moeilijkheden die het gan g kind heeft met de tweede taal te voorspellen het materiaal en de methoden voor anderstaligen maar niet zozeer de aard van de fouten die het dat voorhanden is vormt eigenlijk niet meer dan zal gaan maken kennis van de fouten die ont een aanzet tot een leergang jef v d akker wijst staan als gevolg van verschillen tussen moedertaal in de voorinformatie op het belang bij de op en vreemde taal geeft inzicht in het proces van de bouw van een leergang van een relevante woor 36 den en begrippenschat voor het anderstalige men wordt dat een moedertaal zich meer vastzet kind die in zinvolle en in goed nederlands gestel naarmate een kind meer ruimte heeft gehad voor de zinsconstructies moet worden aangeboden het ongestoord ontwikkelen daarvan volgens de dat heeft bijvoorbeeld consequenties voor het taalkundige pieter muysken die op een van de opnemen van lidwoorden en werkwoordsvervoe avonden een lezing hield over tweede taalverwer gingen in een lesplan omdat veel uitingen deze ving speelt de identificatie met de moedertaal en elementen vereisen deze woorden en begrippen cultuur een rol die zou sterker zijn als de kinde moeten in verschillende zinsverbanden en situa ren ouder zijn de moedertaal zou dan minder ties worden aangereikt om te voorkomen dat het snel worden vergeten juist jonge kinderen die gebruik ervan beperkt blijft tot de toevallig erg geneigd zijn zich te richten naar de taal van aangeboden constructie zowel het luisteren als de nieuwe cultuur lopen het gevaar hun moeder het zelf spreken moet centraal staan en in dat taal te verwaarlozen en de tweede taal niet volle verband gaat het dus niet alleen om het aan dig te kunnen ontwikkelen dit zou kunnen lei spreekbaar maken van het kind den tot semi lingualisme het niet goed kunnen leergangen voor leesonderwijs voor anderstaligen beheersen van beide talen pieter heeft zich daar zijn er niet de bestaande leesmethodes zijn niet om op een vraag uit de zaal uitgesproken voor geschikt woorden die het anderstalige kind nog onderwijs in de moedertaal als ideaal die ideale niet kent gerichtheid wat betreft de inhoud op situatie is echter nog nauwelijks gerealiseerd in het jonge kind e d nederland meestal zitten de anderstalige kinde ren op scholen waar nederlands de voertaal is ov e r doe l s tel l i nge n l espl a nne n e n te korte n i n h et bij het leermateriaal voor het verwerven van de beleid tweede taal maakt men meestal gebruik van een indeling in sociaal culturele thema s een sub de groep deelnemers splitste zich op in drie groe groep heeft een inventarisatie gemaakt van zulke pen van leerkrachten en schoolbegeleiders uit res hoofdthema s en daarbij gezocht naar bestaande pectievelijk het kleuteronderwijs en de onder methoden en materialen die bij het werken met bouw van het lager onderwijs bovenbouw van die thema s kunnen worden ingeschakeld in die het lager onderwijs en als derde groep het ver thema s moeten tegenstellingen freire en over volgonderwijs vervolgens vond er in die groepen eenkomsten binnen nederland en tusse neder weer een opsplitsing plaats in twee of drie sub land en het thuisland tot uitdrukkin omen in groepen dankzij de verslagen van de verschillen deze groep vond men dat afhankek van de be de groepen ben ik in staat om een overzicht te ge ginsituatie van de kinderen de nadruk in eerste ven van de activiteiten deze verslagen zullen op instantie veelal eerder gelegd moet worden op genomen worden in het septembernummer van cursorische werkwijzen dan op volledig thema interkom van dit jaar tisch werken een confrontatie spelenderwijs met de neder multi cultureel onderwijs aan jonge kinderen landse taal leek een subgroep de meest voor de jonge kinderen zijn nog volop bezig met het le hand liggende benaderingswijze jonge kinderen ren beheersen van hun eigen moedertaal het is zouden door middel van spelletjes liedjes en vers belangrijk dat de ontwikkeling daarvan niet jes onopzettelijk met het nederlands en de ne wordt verstoord door het verwerven van een derlandse cultuur moeten worden geconfron tweede taal overigens is er nog weinig bekend teerd waardoor ze vanzelf tot taalgebruik zou over de gevolgen van het vroeg moeten leren van den komen de groep heeft een poging gedaan een tweede taal voor de verwerving van de moe een opbouw te vinden voor een reeks liedjes dertaal in die situaties waarin het gebruik van bei waarin stijging in moeilijkheidsgraad en een aan de talen onderscheiden is naar domein de moe tal mogelijkheden terug te vinden is ook heeft dertaal thuis de vreemde taal op school omdat de groep aangegeven welke semantische relaties het om twee verschillende werkelijkheden gaat erin voorkomen het onderwijs aan anderstalige voor een kind bestaat de kans dat het kunnen kinderen zou multicultureel moeten zijn een sa communiceren in beide talen over beide werke menspel van anderstalige en nederlandse kinde lijkheden wordt bemoeilijkt een extreem ver ren schil tussen een thuistaal en schooltaal aangeno twee andere groepen hebben zich bezig gehou 37 den met een methode van het sac in utrecht maar tweede taal zoals gezegd de meest voor voor het opzettelijk aanleren van het neder komende situatie in nederland daarnaast zijn er lands voor buitenlandse kinderen van 4 tot 8 jaar experimenten met de andere methode waarbij veel taakleerkrachten werken al met dit pro kinderen worden opgevangen in de eigen taal en gramma rond thema s is een opbouw gemaakt het nederlands als vak steeds meer aan de orde naar woordenschat en zinsconstructies de groe komt om tenslotte de voertaal te worden onder pen die deze methode geanalyseerd hebben heb zoek in het buitenland geeft tot nu toe nog geen ben suggesties bedacht voor uitsluitsel over de te hanteren methode veel a de werkwijze het programma zou goed aan hangt af van het prestige dat een taal heeft in een moeten sluiten bij wat er in de klas gebeurt samenleving en van de motivatie om de taal te de anderstalige kinderen worden voor het leren bijvoorbeeld in verband met ideeen over werken met het programma apart genomen eventuele terugkeer naar het land van herkomst woorden en taalvaardigheden die zijn aange wel kan volgens rene appelz worden gesteld dat boden in de klas moeten met het programma het opvangmodel waarbij kinderen onderwijs in kunnen worden uitgewerkt de eigen taal krijgen of waarbij die taal veel b de inhoud de voorwerpen waarmee wordt ge aandacht krijgt werkt zouden voor de kinderen ook vanuit de verwerving van de tweede taal niet hoeft t e hun eigen land bekend moeten zijn en liefst vertragen besch i kbaar het zou goed zijn als de eerste een positieve invloed kan hebben op aspec kernwoorden ook in de moedertaal worden ten van de cognitieve ontwikkeling aangeboden de illustraties zouden zowel de een positieve invloed kan hebben op lees nederlandse als de buitenlandse situatie moe schrijf en rekenvaardigheid in de tweede taal ten weergeven meer waarborgen schept tegen isolement van een subgroep heeft dit idee uitgewerkt voor het de minderheidscultuur thema voedsel brood eten en thee drinken door middel van dia s over bereidingswijze in een intake programma voor anderstalige anafabe nederland brood kopen in de winkel gemaakt ten in de leeftijdsgroep 6 12 jaar door de warme bakker of de fabriek in andere voor het jonge kind is het essentieel dat het zich landen bakt een moeder zelf vaak het brood het zo snel mogelijk veilig voelt in de nieuwe omge laten zien van soorten brood e d door te kle i en ving daarop moet een intake programma voor 6 collages te maken brood bakken in de klas be 9 jarigen worden afgestemd en niet in de eerste zoek aan bakker bakkertje spelen samen eten en plaats op het zo snel mogelijk nederlands leren drinken enz kunnen cultuurverschillen met el de eigen identiteit en cultuur moeten een plaats kaar worden geconfronteerd vinden in de opvang en in het werken en spelen per thema zouden extra moeilijkheden voor de samen met de nederlandse kinderen kennisma verschillende taalgroepen aangegeven kunnen king met het gebouw met de andere klassen zou worden op basis van een foutenanalyse van aardig zijn vooral als daarbij een landgenootje klanksysteem grammatica en semantiek een dat dezelfde taal spreekt dit kan voor marrok subgroep heeft dit geprobeerd uit te werken voor kaanse kinderen soms niet het geval zijn wordt het utrechtse programma van het sac ook sug ingeschakeld de subgroep vond het aanwezig gesties voor extra oefeningen in verband met die zijn van een taakleerkracht in de school die de problemen en een notatiesysteem waarin de vor kinderen enkele uren uit de klas haalt voor extra deringen van de kinderen vastgelegd kunnen wor hulp voorwaarde voor een goede opvang de acti den zouden waardevol zijn viteiten met het groepje buitenlandse kinderen welke benadering spelenderwijs met neder moeten dan wel zijn afgestemd op het gebeuren lands in aanraking komen of nederlandse les in de klas krijgen vanaf het begin de juiste of meest kinderen van 10 12 zijn over het algemeen wat geschikte is is vooralsnog niet zonneklaar beide zelfstandiger en emotioneel wat evenwichtiger benaderingen gaan uit van een nederlands zij hebben volgens de subgroep vaak een grotere sprekende schoolomgeving voor het anderstalige behoefte om aan de klasse activiteiten deel te ne kind di t noemt men de onderdompelingsme men en zijn meer gericht op het aanleren van het thode het kind wordt overgoten met alleen nederlands dan de jonge kinderen men is uitge 38 gaan van de situatie die het meest voorkomt een angst voor autoriteiten geconcretiseerd in het klassikale school waar de taakleerkracht de an onderwerp in aanraking met de politie uit derstalige kinderen apart neemt integratie van de gangssituatie is die van een turkse jongen die activiteiten van taak en klasseleerkracht staat zonder achterlicht fietst zich verkeerd uit voorop de klasseleerkracht stelt een lijst relevan drukt bij aanhouding en wordt meegenomen te kernwoorden op die in de thema s projecten naar het bureau tekst of lessen in de klas voorkomen in overleg neemt he jongen afstappen roept de agent uit de de taakleerkracht het initiatief tot een lijst omge auto vingswoorden belangrijke objecten in de klas tegen wie praat de agent denkt achmed en school mensen gedragingen enz hij rijdt door de politieauto rijdt nu vlak knipbladen met daarop voorstellingen van men naast hem de agent zegt sen en objecten en de omgevings en kernwoor ik bedoel jou den worden als basis gebruikt voor een aantal wat wil je spelen zoals domino ganzenbord memory lot zozo geen licht en ook nog brutaal to dobbelstenen die zoveel mogelijk met de ne ik heb licht derlandse kinderen moeten worden uitgevoerd kom jij maar eens mee op het moment kan men weinig anders doen dan het gaat er uiteindelijk om dat leerlingen in plannen maken en lessen bedenken vanuit de staat zullen zijn om in conflictsituaties ade meest voorkomende opvangsituatie die gelijk quaat te reageren in bovenstaand voorbeeld staat met de onderdompelingsmethode het is kan dat leiden tot het aanleren van de formu zeer twijfelachtig of dit nu de meest geschikte si les om de politie te benaderen en tot het leren tuatie is opkomen voor eigen rechten mogelijke werk volgens de subgroep is tijd en energieverspilling vormen een filmpje de tekst bespreking een inherent aan de methode waarop nu het onder rollenspel bezoek van het bureau een wets wijs aan anderstaligen is geregeld een leer werk winkel of het spreekuur voor buitenlanders plan voor dat onderwijs veronderstelt theorievor van een wijkcentrum rond dit onderwerp ming ten aanzien van de tweede taalverwerving kunnen zowel aspecten van de ideeen van en inzicht in de effectiviteit van opvangmodellen freire handelingsperspectieven worden ver voor de nederlandse situatie een beleid voor dat werkt als van de taalkundige thema s van onderwijs ontbreekt nog men erkent blijkbaar klaasbert moed het gaat om woorden die ge nog steeds niet dat scholen te maken hebben met voelens uitdrukken angst schrik vrees bang een etnisch cultureel meervoudige bevolking angstig enz kwaad boos woede kwaadheid men weigert althans fundamentele maatregelen te boosheid ook eenzaamheid alleen eenzaam nemen en zelfs schaamte zich schamen kunnen wor den verwerkt in deze lessen verder is het inte aandacht voorgevoelens in het vervolgonderwijs ressant om in te gaan op de relatie de meeste energie in het voortgezet onderwijs moeten niet mogen mogen wordt aangewend ten behoeve van het cognitieve bevelen bevel toestemmen aspect van de taal het uiten van gevoelens in een gebieden gebod toestemming nieuwe taal krijgt nauwelijks aandacht de drie verbieden verbo d subgroepen hebben bij de uitwerking van lessen wat betreft de pragmatiek het verschil tussen waarin emoties een belangrijke rol spelen ieder je en u moet worden uitgewerkt verschillende accenten gelegd angst voor isolement geconcretiseerd in het de subgroep heeft zich toegelegd op de doelstel onderwerp de eerste schooldag na de film ling van de leerlingen van internationale scha de eerste schooldag in finike kunnen leerlin kelklassen mogelijkheden te geven om gevoe gen een opstel schrijven over eigen gevoelens lens onder woorden te brengen om daardoor tijdens de eerste schooldag in nederland en meer greep te krijgen op de eigen situatie deze eventueel vergelijken met ervaringen in bij de uitwerking daarvan heeft men angst als het land van herkomst de beschreven situa centraal thema gekozen en lessen ontworpen ties en gevoelens kunnen een vertrekpunt vor rond men voor een klassegesprek op grond daarvan kan een actieplan worden opgesteld om het 39 nieuwe leerlingen makkelijker te maken greep cultuur op dit soort situaties te krijgen de leerlingen opvallend was dat deze discussie pas op de laat kunnen een vragenlijst opstellen die ze aan de ste middag naar aanleiding van concrete teksten directeur voorleggen over tegenstellingen werd gevoerd terwijl ieder de tweede subgroep ging het vooral erom dat de een het eens leek te zijn over de ideeen van leerlingen sociaal weerbaar worden en een eigen freire het verslag van een derde subgroep lokte identiteit ontwikkelen daarbij onderstreepte nauwelijks opmerkingen uit terwijl deze zich men het belang van het voorkomen van vervreem toch bezig had gehouden met de voorwaarden ding van de eigen groep dit doel kreeg gestalte in voor politiserend onderwijs werken in thema s een lessenreeks rond het thema godsdienst met op grond van de subjectieve belevingswereld die name de riten en gewoonten van het huwelijk mogelijk vertaald zou kunnen worden naar de methode het naast elkaar zetten van beschrijvin objectieve situatie gelegen in maatschappelijke gen van een moslim huwelijk in marrokko en een verhoudingen die cultureel en economisch be christelijk huwelijk hier over de inhoud van de paald zijn tegenstellingen zouden geconcreti teksten zou een klassegesprek kunnen volgen seerd moeten worden er moet ruimte zijn voor naar aanleiding van de tekst zouden oefeningen meningsvorming en het geheel zou zowel op gedaan kunnen worden over tijd woorden als micro als op macro niveau een handelings voordat als dan nadat eerst daarna enz de perspectief moeten bevatten de groep had dit subgroep heeft dit voor beide teksten uitgewerkt enigszins uitgewerkt voor het thema wonen ver ook kunnen de leerlingen opdrachten krijgen gelijken van persoonlijke woonsituatie hier voor een vraaggesprek met een marrokkaans en daar van algemene situaties die verband houden een nederlands echtpaar met klimaat cultuur sociaal economische klasse naar aanleiding van de voorgestelde teksten ont daarover zouden de leerlingen vooral in groepjes stond tijdens de plenaire verslaggeving een felle moeten werken met gebruikmaking van dia s discussie over de mate waarin de leerkracht de films teksten rollenspel interviews plattegron eigen cultuur van leerlingen en ouders mag be den maquettes collages tekeningen hoorspelen invloeden deze vraag is des te dringender als een een tentoonstelling enz vakken tekenen han leerkracht wordt geconfronteerd met wat in denarbeid aardrijkskunde e d zouden daarbij haar zijn nederlandse ogen misstanden zijn het kunnen worden geintegreerd slaan van kinderen het thuishouden en opsluiten het zou mooi zijn als ook avo leraren leraren dus van dochters die net hun draai hebben gevonden die iets anders dan het vak nederlands doceren op school omdat ze volgens haar ouders te vrij zich bewust zijn van het taalvormende karakter met jongens om gaan het praten overseksualiteit van hun lessen en iets van de didactiek van het en bevalling terwijl dit onderwerp thuis taboe is nederlands als tweede taal afweten iedereen was het erover eens datje dan best mag voor mij was het heel verhelderend dat in de proberen er iets aan te doen en dat overleg via cultuurdiscussie ketsociaal economische terrein vertrouwenspersonen met de ouders de eerste en werd verlaten en dat de theorie over politiserend meest aangewezen manier was verschil van me onderwijs vertaald werd naar zaken die meer al ning bestond echter over de situatie waarin de leen in de privesfeer lijken te liggen de situatie vader die het voor het zeggen heeft weigert thuis waarin mishandeling van kinderen en op in te gaan op alle argumenten sommige deelne sluiting van meisjes en vrouwen voorkomt is mers vonden dat de grens dan bereikt was en dat eveneens een micro niveau dat met machtsver het gezin volgens de eigen normen en cultuur houdingen te maken heeft blijkbaar is voor een waarden moest kunnen leven dat zou pas echt aantal mensen de grens voor politiek in het on de andere cultuur respecteren zijn ook al gaat derwijs bereikt als andere dan kapitalistische het je aan het hart en is het in strijd met je eigen machtsverhoudingen aan de orde zijn en voert normen anderen vonden dat het in dit soort si het te ver om in het denken over politiserend on tuaties om inensenrechten gaat dat de marrok derwijs ook patriarchale machtsverhoudingen kaanse cultuur een mannencultuur is waarvan overheersing van vrouwen door mannen op te vrouwen en kinderen slachtoffer zijn als leer nemen het een ziet men dan als politiek het kracht zou je op moeten komen voor een men andere als cu tuur waarin per definitie normen senrechi ook al is dat dan een inbreuk op de en waarden niet openlijk aangevallen mogen wor 40 den maar wat voor zin heeft het om handelings internationale schakelklassen tolken overlegor perspectieven op micro niveau te openen terwijl ganen bijvoorbeeld voor taakleerkrachten en je je als nederlandse leerkracht bij de voor het buitenlandse leerkrachten enz maakt de situatie kind ongelukkige situatie neer moet leggen als voor de mensen die nu met buitenlandse kinde het voor de betrokkenen geen perspectieven blij ren werken nagenoeg onhoudbaar ken te zijn omdat het hoofd van het gezin aan de opkomst van de stroom en de inzet waarmee zijn cultuur wenst vast te houden werd gewerkt bewijst de behoefte aan en de buitenlandse kinderen worden op nederlandse noodzaak tot opheffing van deze tekorten zo scholen hoe dan ook geconfronteerd met een an lang het beleid de leerkrachten tot onbevredi dere cultuur dan die zij thuis beleven het lijkt gend geisoleerd soms zelfs onverantwoord vrij mij dat de begeleiding van kinderen juist intensie willigerswerk denk bijvoorbeeld aan het in de ver moet zijn als die culturen met elkaar in bot vrije tijd maken van leermiddelen blijft dwingen sing komen inmiddels merk ik dat ik in mijn zal de integratie van het onderwijs aan andersta eentje de discussie voortzet hetgeen toch niet de ligen in het nederlandse onderwijs die volgens bedoeling van een verslaggeving is pais bereikt is alleen zweet en tranen opleveren en bijdragen tot de vorming van een tweede gene m oti e ratie gastarbeiders zolang blijft de leerkracht een vreemdeling in niemandsland niet alleen tijdens de cultuurdiscussie maakte 26 april 1979 dorian de haan men zich kwaad veel deelnemers waren eigenlijk permanent verontwaardigd over het gebrek aan beleid ten aanzien van het onderwijs aan anders taligen op het congres heeft men daarom een motie geformuleerd die na ondertekening door een overgrote meerderheid van de congresgangers naar minister pais werd verstuurd die motie luidde het von congres bijeen op 12 april te noord wijkerhout is van mening dat minister pais op korte termijn moet zorgen voor een wettelijke basis voor het totale onderwijs aan anderstaligen extra hulp voor het anderstalige kind geduren de de hele schoolperiode het tot stand komen van een landelijk onder noten sieuningspun t3 inpassing in het pa klos p rogramma van de 1 j a coene n met bijdragen van w van w iggen en r problematiek van het onderwijs aan anderstal i bok b ennema leren van fo uten een a nal yse van de gen m ees t vo orkomende nederlandse taalfou ten die ge maakt wo rden door marro kkaanse turk se spaa nse na en bijscholing van leerkrachten en portugese kin deren am sterdam 19 7 8 faciliteiten voor cursussen nederlands aan an 2 r ene ap p el voertaal op school en tweede iaa ver derstalige volwassenen werving van anderstalige kin deren p a per v oo r het afschriften van dit telegram zijn verzonden aan von congres s t room n ederlands als vree m de voer de vaste kamercommissie voor onderwijs en aan taal 3 voo r w at h e t landelij k ondersteuningspunt betre ft de pers de von is hiermee een van de vele orga zijn er n og w el enige h a k en e n ogen h e t is bes list nisaties naast bijvoorbeeld de abop die bij de n ie t de be doelin g dat de opze t va n on derwijs aan an minister aandringt op meer en andersoortige derstali gen gecentra li seerd w ord t van u it zo n lande faciliteiten voor het onderwijs aan kinderen van li jk o n de rsteunings punt h et gaa t om co6rd inatie v a n ac tiviteite n i nfo rmatie verstrek k in g e d buitenlandse werknemers dan er nu zijn het te 4 met dank aan herman meddens klaasbert moed jef kort aan onderzoek aan inzicht in geschikte op van den akk er to m van l aar en p ieter d e v ries voor vangmodellen het ontbreken van een opleiding hu n aanvullinge n en op mer k ingen bij de eerste versie voor taakleerkrachten materiaal onvoldoende van d i t v ersla g 41